________________
સૂત્ર૭
ગંધયુક્ત પંચવિધ, માનુષી કામભોગોને અનુભવતી વિચરતી હતી. • વિવેચન-૭ :
Еч
રાણીનું વર્ણન લખે છે :- અહીંન-અન્યૂન, લક્ષણથી. પૂર્ણ-સ્વરૂપથી અથવા પુણ્ય-પવિત્ર પાંચે ઈન્દ્રિયો, જેમાં તથયાવિધ શરીર જેનું છે તે. લક્ષણ-સ્વસ્તિક, ચક્રાદિ. વ્યંજન-મષિ, તિલક. ગુણ-પ્રશસ્તત્વ, તેનાથી ઉપપેત-ચુક્ત. માન-જલદ્રોણપ્રમાણતા. કઈ રીતે ? જળથી પૂર્ણ ભરેલ કુંડમાં માપવા યોગ્ય મનુષ્યને બેસાડતા, જે જળ નીકળે છે, તે જો દ્રોણમાન છે, ત્યારે તે મનુષ્ય માનપ્રાપ્ત કહેવાય છે. ઉન્માન-અદ્ધભાર પ્રમાણતા. કઈ રીતે ? તુલામાં આરોપિત મનુષ્ય, જે અદ્ભુભાર વડે તોલાય, ત્યારે તેને ઉન્માન પ્રાપ્ત કહેવાય છે. પ્રમાણ-સ્વ અંગુલથી ૧૦૮ અંગુલ, ઉંચાઈ. તે માન-ઉન્માન-પ્રમાણથી પ્રતિપૂર્ણ-અન્યૂન. સુજાત-સુનિષ્પન્ન. સર્વે અંગોશિરઃપ્રભૃતિ, સુંદર અંગ-શરીરવાળી.
ચંદ્રવત્ સૌમ્યાકાર - કાંત, કમનીય, તેથી જ પ્રિયવલ્લભ દર્શન-રૂપ જેની છે
તે. સુરૂવ-શોભનરૂપ. મધ્ય-મધ્યભાગ. કુંડલુલિહિય-કુંડલો વડે ઉલ્લિખિત, ગંડલેખાકપાળની વલીઓ - ૪ - કૌમુદી-ચંદ્રિકા કે કાર્તિકી, તપ્રધાન કે તેનો જે રજનીકચંદ્ર, તેની જેમ વિમલ, પ્રતિપૂર્ણ અને સૌમ્ય વદનવાળી. શ્રૃંગાર-રસવિશેષના આગારસ્થાન જેવી, ચારુ-શોભન વેશયુક્ત અથવા શ્રૃંગાર-મંડન ભૂષણના આટોપથી પ્રધાન, આકા-સંસ્થાન અને ચારુવેષવાળી. સંગત-ઉચિત, હસિત-હાસ્ય, ભણિત-વાણી, વિહિત-ચેષ્ટા, વિલાસ-નેત્રચેષ્ટા. સહલલિતેન-પ્રસન્નપણે જે સંલાપ-પરસ્પર ભાષણરૂપ. તેમાં નિપુણ એવી.
યુક્ત-સંગત, જે ઉપચાર-લોકવ્યવહાર, તેમાં કુશલ. ક્યાંક આ બીજી રીતે છે – સુંદર સ્તન, જઘન, વદન, હાથ, પગ, નયન, લાવણ્ય, વિલાસયુક્ત. વિલાસ એટલે - સ્થાને કે આસને જતા, હાથ-ભ્રમ-નેત્રકર્મથી જે વિશેષ ઉત્પન્ન થાય તે શ્લિષ્ટને વિલાસ કહે છે. - ૪ * X -
• સૂત્ર :
તે કૌણિક રાજાને એક પુરુષ વિપુલ વેતનથી ભગવંતની પ્રવૃત્તિના [ગમનાગમનના] સમાચાર આપવાને, ભગવંતની દૈવસિક પ્રવૃત્તિ નિવેદન માટે રાખેલ હતો. તે પુરુષે બીજા ઘણાં પુરુષોને દૈનિક ભોજન તથા વેતન આપીને ભગવંતના ગમનાગમન તથા ભગવતની દૈનિક પ્રવૃત્તિના નિવેદનને માટે રાખેલા હતા.
• વિવેચન-૮ :
વિનયવિત્તિર્ - વિહિત પ્રભૂતજીવિક. વૃત્તિ પ્રમાણ-સાડા બાર હજાર રજતમુદ્રા. કહ્યું છે – માંડલિકો હજારનું પ્રીતિદાન અને આગમનમાં લાખનું દાન આપે છે. પ્રવૃત્તિવ્યાધૃત-વાર્તાનિવેદક, દૈવસિક-દિવસે અપાય તે દૈવસિક. “ભગવત્ અમુક નગરમાં વિહરે છે કે આવે છે.'' તેનું નિવેદન કરે છે. દત્તસ્મૃતિભક્તવેતનમૂલ્ય, ભૃતિ-કાપિણાદિ,
ઉવવાઈ ઉપાંગસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
• સૂત્ર :
તે કાળે, તે સમયે ભૂંભસારપુત્ર કોણિક રાજા બહારની ઉપસ્થાનશાળામાં અનેક ગણનાયક, દંડનાયક, રાજા, ઈશ્વર, તલવર, માલિક, કૌટુંબિક, મંત્રિ, મહામંત્રિ, ગણક, દીવારિક, અમાત્ય, ચેટ, પીઠમક, નગર-નિગમ-શ્રેષ્ઠી, સેનાપતિ, સાર્થવાહ, દૂત, સંધિપાલ સાથે પરીવરીને વિચરતો હતો.
• વિવેચન-૯ :
ભંભસારપુત્ર-શ્રેણિક રાજાનો પુત્ર. અનેક ગણનાયક-પ્રજામાં મહત્તર, દંડનાયકતંત્રપાલ, રાજા-માંડલિક, ઈશ્વર-યુવરાજ અથવા અણિમાદિ ઐશ્વર્યયુક્ત, તલવરખુશ થયેલ રાજાએ આપેલ પટ્ટબંધથી વિભૂષિત રાજસ્થાનીયા, માડંબિકછિન્નમડંબાધિપતિ, કૌટુંબિક-કેટલાંક કુટુંબનો મુખીયો, મહામંત્રી-મંત્રીમંડલના પ્રધાન અથવા હસ્તિ સાધનનો ઉપરી, ગણક-જ્યોતિક અથવા ભાંડાગારિક, દૌવારિકપ્રતીહારક અથવા રાજ દ્વારપાળ, અમાત્ય-રાજ્ય અધિષ્ઠાયક, ચેટ-સેવક, પીઠમર્દકઆસન્ન સેવારત પુરુષ, વયસ્ય, નગર-નગરવાસી પ્રજા, નિગમ-કારણિક કે વર્ણિ, શ્રેષ્ઠી-શ્રી દેવતા અધ્યાસિત સુવર્ણપટ્ટ વિભૂષિત મસ્તકવાળા, સેનાપતિ-રાજા દ્વારા નિરૂપિત ચતુરંગ સૈન્ય નાયક, સાર્થવાહ-સાર્થવાહક, દૂતરાજાના આદેશનું બીજાનું નિવેદન કરનાર, સંધિપાલ-રાજ્ય સંધિ રક્ષક. આ બધાંથી સહિત અને ચોતરફથી પરિવૃત્ત હતો.
Εξ
• સૂત્ર-૧૦ (અધુરું) --
તે કાળે, તે સમયે શ્રમણ ભગવંત મહાવી, જે આદિકર, તિર્થંકર, સ્વયંસંબુદ્ધ, પુરુષોત્તમ, પુરુષસંહ, પુરુષવપુંડરીક, પુરુષવર-ગંધહસ્તી, અભયદાયક, ચક્ષુદાયક, માદિાયક, શરણદાયક, જીવદાયક, દ્વીપ-ત્રાણ-શરણગતી પ્રતીષ્ઠા, ધર્મવસ્યાતુરંત ચક્રવર્તી, અપતિહત વર જ્ઞાન-દર્શનધર, વિવૃત્તછા, જિન-જાપક, તી-તાક, મુક્ત-મોચક, બુદ્ધ-બોધક, સર્વજ્ઞ, સર્વદર્શી, શિવઅચલ-અરુજ-અનંત-અક્ષય-અવ્યાબાધ-પુનરાવર્તિક, સિદ્ધિ ગતિ નામરૂપ સ્થાનને પ્રાપ્તિની કામનાવાળા, અરહત, જિન, કેવલી, સાત હાથ ઉંચા, સમચતુસ સંસ્થાન સંસ્થિત, વઋષભનારાય સંઘયણી, અનુલોમ-વાયુવેગ, કંકગ્રહણી, કપોતપરિણામ, શકુનિ-પોષ-પૃષ્ટિઅંતર-ઉરુપરિણત....
• વિવેચન-૧૦ :
ભગવંત મહાવીરનું વર્ણન લખે છે. શ્રમણ-મહાતપસ્વી અથવા અંતિમ જિનનું બીજું નામ. ભગવન્-સમગ્ર ઐશ્વર્યાદિ યુક્ત, મહાવી-દેવાદિકૃત્ ઉપસર્ગાદિમાં અચલિત સત્ત્વતાથી દેવે પ્રતિષ્ઠિત કરેલ નામ. આદિક-શ્રુતધર્મને પ્રથમપણે કરવાના સ્વભાવવાળા, તીર્થંકર-સંઘને કરનારા, સહસંબુદ્ધ-સ્વયં જ સમ્યગ્ બોધ પામેલ, કઈ રીતે ? તે કહે છે ઃ- પુરુષોત્તમ - તથાવિધ અતિશય સંબંધી પુરુષપ્રધાન, ત્રણ ઉપમા વડે ઉત્તમત્વ કહે છે શૌર્ય અતિશયતાથી પુરુષસિંહ', પુરુષ જ વર પુંડરીકશ્વેતપદ્મ તે પુરુષવર પુંડરીક, એમની શ્વેતતા સર્વ અશુભ મલી-મસ રહિતપણાથી છે.
=
