________________
સૂત્ર-૪૪
તેના વડે ગૃહીત પાદપતનાદિ વિચિત્ર શિક્ષાથી જનચિત્ત આક્ષેપ દક્ષથી ભિક્ષા માટે ભમે તે. શોર્ડ્સ - જેને ગોવત છે, તે ગાય ગામથી નીકળતા નીકળે છે, ચરે ત્યારે ખાય છે, પીએ ત્યારે પીએ છે, ગાય આવે ત્યારે આવે છે, સુએ ત્યારે સુવે છે. કહ્યું છે કે – ગાયની જેમ જ નિર્ગમ-પ્રવેશ-શયન-આરાન કરે છે, ગાયની જેમ ખાય છે અને તિર્યાસ ધારણ કરે છે.
ગૃહીધર્મી-ગૃહસ્થ ધર્મ જ કલ્યાણકારી છે, એમ માનીને દેવ, અતિથિને દાનાદિ રૂપ ગૃહસ્થધર્મને અનુસરે છે. ધર્મચિંતક-ધર્મશાસ્ત્રપાઠક અર્થાત્ સભાસદ. અવિરુદ્ધ-વૈનયિક. કહ્યું છે – દેવ આદિને પરમ ભક્તિથી વિનય કરનાર તે અવિરુદ્ધ, જે રીતે વૈશ્યાયનસુત, આ પ્રમાણે બીજા પણ જાણવા. વિરુદ્ધ-અક્રિયાવાદી, કેટલાક આત્માને ન સ્વીકારીને બાહ્યાંતર વિરુદ્ધત્વથી. વૃદ્ધ-તાપસ, વૃદ્ધ કાળમાં જ દીક્ષાનો સ્વીકાર કરે છે માટે. આદિનાથના કાળમાં ઉત્પન્નત્વથી સર્વે લિંગિ-વેશવાળા કે સાધુમાં આધપણાથી વૃદ્ધ. શ્રાવક-ધર્મશાસ્ત્રના શ્રવણથી. બ્રાહ્મણ-વૃદ્ધશ્રાવક. આ બધાં જેની આદિમાં છે તે.
૧૭૫
નવનીત-માખણ, સર્પિસ્-ઘી, ફાણિય-ગોળ. તેમાં માત્ર સરસવના તેલનો આહાર નિષેધ નથી. બાકીનીનું વર્જન કરે છે.
• સૂત્ર-૪૪ (અધુરેથી) :
તે જે આ ગંગાકૂલકા વાનપ્રસ્થ તાપસો હોય છે. તે આ પ્રમાણે – હોતુ, પોતૃક, કોતૃક, યાજ્ઞિક, શ્રાદ્ધકી, ધાલકી, હંબઉક-કુડી ધારણ કરનાર, દંતુકખલિક-ફલભોજી, ઉન્મક, સંમાર્ક, નિમજ્જક, સંપાલા, દક્ષિણફૂલક, ઉત્તકૂલક, શંખધમક, ફૂલધમક, મૃગ લુબ્ધક, હસ્તિતાપસ, ઉદ્દંડક, દિશાપોી, વકવાસી, અંબુવાસી, બિલવાસી, જલવાસી, વેલવાસી, વૃક્ષમૂલિક, અંબુભી, વાયુભક્ષી સેવાલભક્ષી, મૂલાહારી, કદાહારી, વચાહારી, પત્રાહરી, પુષ્પાહારી, બીજાહારી, પરિસડિત કંદ-મૂલ-ત્વચા-પત્ર-પુષ્પ-ફળાહારી, જલાભિષેક કઠિનગભૂત, પંચાગ્નિતાપ વડે આતાપના લેનાર, અંગારામાં પકાવેલ, ભાડમાં ભુંજેલ, પોતાના દેહને અંગારામાં પાકી હોય તેવી કરતા, ઘણાં વર્ષો તાપસ પર્યાય પાળે છે, પાળીને કાળમાસે કાળ કરીને ઉત્કૃષ્ટથી જ્યોતિક દેવોમાં દેવપણે ઉત્પન્ન થાય છે. પલ્યોપમ અને લાખ વર્ષ અધિકની સ્થિતિ હોય છે. આરાધક થાય ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી.
• વિવેચન-૪૪ (ચાલુ) :
ગંગાજૂના - ગંગાકૂલ આશ્રિતા, વાનસ્પત્ય-વનમાં પ્રસ્થાન ગમન કે અવસ્થાન તે વાનપ્રસ્થ, તે જેમાં હોય છે તેવી અવસ્થા, બ્રહ્મચર્ય-ગૃહસ્થ-વાનપ્રસ્થ અને યતિ એ ચારમાં ત્રીજા આશ્રમ વર્તીઓ, હોતૃક-અગ્નિ હોગિક, પોતૃક-વસ્ત્રધારી, કોવૃક ભૂમિ એ સુનારા, યાજ્ઞિક-યજ્ઞ કરનારા, સફઈ-શ્રાદ્ધિક, ચાલઈ-ભાંડ લઈ ફરનારા, હુંબઉă-કુંડિકાધારી શ્રમણ, દંતુખલિય-ફળભોજી, ઉમ્મજ્જક-ઉન્મજન માત્રથી જે ન્હાય છે, સંમગ-ઉન્મજ્જનની જેમ અસકૃત્કરણથી જે ન્હાય છે, નિમ્મજક-સ્નાન
૧૭૬
ઉવવાઈ ઉપાંગસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
માટે નિમગ્ન જ જે ક્ષણવાર રહે છે. સંપાલ-માટી આદિને ઘસવા પૂર્વક જે શરીરને પ્રક્ષાલે છે. દક્ષિણકૂલક-જે ગંગાના દક્ષિણતટે જ વસે છે તે. ઉત્તરકૂલગ-ઉક્તથી વિપરીત, સંખધમગ-શંખ વગાડીને જે જમે છે, જ્યાં અન્ય કોઈપણ આવતા નથી. કૂલધમગ-જે તટે રહીને શબ્દ કરીને ખાય છે. મૃગલુબ્ધક-પ્રસિદ્ધ છે. હસ્તિતાપસજે હાથીને મારીને તેના વડે જ ઘણો કાળ ભોજનથી જીવન વીતાવે છે –
-
ઉડ્ડડગ-દંડ ઉંચો કરીને જે સંચરે છે. દિશાપોક્ષિણ-જળ વડે દિશાને
પ્રોક્ષીને જે ફળ પુષ્પાદિ એકઠા કરે છે. વાકવાસિ-વલ્કલના વસ્ત્રોવાળા, ચેલવાસીવસ્ત્રવાસી. પાઠાંતરથી વેલવાસી-સમુદ્ર વેળાની નીકટ વસે છે. જલવાસી. જે જળમાં ડૂબીને જ રહે છે. બાકી પ્રસિદ્ધ છે. વિશેષ એ કે – જલાભિસેયકઢિણગાયા' જે સ્નાન કર્યા વિના ખાતા નથી, અથવા સ્નાન કરીને પાંડુરીભૂત ગાત્રવાળા રહે છે. પાઠાંતરથી જલાભિષેક કઠિન ગાત્રને પ્રાપ્તા જે છે તે. ઇંગાલસોલ્લિય-અંગાર વડે જે પકાવેલ, કંડુસોલિય-કંદુમાં પકાવેલ એવું, લાખ વર્ષ અધિક પલ્યોપમ. • સૂત્ર-૪૪ થી ૪૮ મ
[૪૪-અધુરેથી તે જે આ ગામ યાવત્ સંનિવેશોમાં દીક્ષા લઈને શ્રમણો થાય છે. જેમકે કંદર્ષિક, કૌકુત્યિક, મૌખકિ, ગીતરતિપ્રિય, નર્તનશીલ, તેઓ આ વિહારથી વિચરતા ઘણાં વર્ષો શ્રામણ્યાય પાળે છે, પાળીને, તે સ્થાનની આલોચના અને પ્રતિક્રમણ કર્યા વિના કાળમારો કાળ કરીને, ઉત્કૃષ્ટથી સૌધર્મકામાં કંદર્ષિક દેવોમાં દેવપણે ઉત્ર થાય છે. ત્યાં જ તેમની ગતિસ્થિતિ-ઉપપાત હોય છે. વિશેષ એ કે ૧૦૦૦ વર્ષ અધિક પલ્યોપમની સ્થિતિ હોય છે.
-
તે જે આ ગામ યાવત્ સંનિવેશમાં પરિવાકો હોય છે. જેમકે – સાંખ્ય, યોગી, કપિલ, ભાર્ગવ, હંસ, પરમહંસ, બહૂદક, ફુટીચર, કૃષ્ણ પરિવ્રાજ્કો હોય છે. તેમાં આ આઠ બ્રાહ્મણ પરિવ્રાજકો કહ્યા છે
[૪૫] કૃષ્ણ, કરડક, અંબડ, પરાસર, કણ, દ્વીપાયન, દેવગુપ્ત અને નારદ. - - - [૪૬] તેમાં નિશ્ચે આ આઠ ક્ષત્રિય પરિવાકો હોય છે [૪૭] તે આ = શીલી, શશિધર, નગ્નક, ભનક, વિદેહ, રાજારાજ, રાજારામ, બલ.
[૪૮] તે પરિવ્રાજકો ઋગ્વેદ, યજુર્વેદ, શામવેદ, અથર્વણવેદ, પાંચમો ઈતિહાસ, છટ્ઠ-નિશ્ચંટ તે છ ને સંગોપાંગ, સરહસ્ય ચારે વેદના સ્મારક, પારગ, ધાર, વારક, ષડ્ અંગવિદ્, ષષ્ઠિતંત્ર વિશારદ, સંખ્યાન, શિક્ષાકલ્પ, વ્યાકરણ, છંદ, નિરુક્ત, જ્યોતિષ શાસ્ત્ર તથા અન્ય બ્રાહ્મણ શાસ્ત્રોમાં સુપરિનિષ્ઠિત હોય છે.
તે પરિવાકો દાનધર્મ, શૌયધર્મ, તિથભિષેકને આખ્યાન કરતા, પાપના કરતા, પ્રરૂપણા કરતા વિચરે છે. તેમના મતે જે કોઈ અશુરી થાય છે, તે જળ અને માટી વડે પ્રક્ષાલિત કરતા શુચિ-પવિત્ર થાય છે. એ પ્રમાણે અમે ચોકખાચોકખા આચારવાળા, શુચિ-શુચિ સમાચારવાળા થઈને અભિષેકજળ દ્વારા અમને
