________________
સૂઝ-૨૩
પરિહિંડમાણે-ભ્રમણ કરતાં, પરિઘોલેમાણે-ગમનાગમન કરતા.
• સૂત્ર-૨૮,૨૯ :
[૨૮] ત્યારે તે પ્રવૃત્તિ નિવેદકે આ વૃત્તાંત જાણતાં હષ્ટતુષ્ટ યાવતુ હૃદયી થઈ, સ્નાન કરી પાવતુ આ૫મહાઈ અભરમથી અલંકૃત્ શરીરી થઈ, પોતાના ઘેરથી નીકળ્યો, પોતાના ઘેરથી નીકળીને ચંપાનગરીની વચ્ચોવચણી જે બાહ્ય ઉપસ્થાન શાળાએ આવ્યો, બધી જ વક્તવ્યતા પૂર્વવત્ ચાવતું નીકળે છે, નીકળીને તે પ્રવૃત્તિ નિવેદકને સાડાબાર લાખનું પીર્તિદાન આપે છે, આપીને સકાર સન્માન કરે છે, સકારી-સ્સન્માનીને વિદાય કરે છે.
[૨૯] ત્યારે તે ભભસાપુત્ર કૂણિક રાજાએ બલવ્યાપૃત્તને આમંગો, આમંત્રીને એમ કહ્યું - ઓ દેવાનુપિયા જલ્દીથી અભિષેક્ય હસ્તિનને સુસજજ કરાવો, ઘોડા-હાથી-રથwવર યોદ્ધાયુક્ત ચાતુરંગિણી સેનાને તૈયાર કરો. સુભદ્રા આદિ રાણીઓને બાહ્ય ઉપસ્થાનશાળામાં પ્રત્યેક-પ્રત્યેકને માટે યાભિમુખ તેલ યાનો ઉપસ્થાપિત કરો. પછી ચંપાનગરીને અંદર અને બહાચ્છી પાણીથી સીચાનો, સિંચાની સાફ કરાવો, લીંપાવો, નગરીના અંદરના માગ-ગલીઓની સફાઈ કરાવો. મંચાતિમંચ યુકત કરાવો, વિવિધ રંગોની ઉંચી
વા-પતાકાથી મંડિત કરાવો. નગરીની દીવાલોને લિંાવો-પોતાવો. ગોશષસસ-લાલ-ચંદન ચાવતુ ગંધવર્તીભૂત કરો-કરાવો, કરી-કરાવીને આ આજ્ઞા પાછી સોંપો. [પછી હું શ્રમણ ભગવાન મહાવીરની વંદનાર્થે જઈશ.
• વિવેચન-૨૯ :
બલવાઉય-સૈન્ય વ્યાપાર પરાયણ, આભિસેક્ક-અભિષેક માટે યોગ્ય તે આભિપેક્ય, હસ્તિત્ત-પ્રધાન હાથી, પડિકપેહિ-સાજ કરો. પાડેક્ક-પ્રત્યેક, એકએક. જતાભિમુહ-ગમન અભિમુખ, જુનાઇ-બ્બળદો વડે યુક્ત. કવયિતુ “યુગ્ય’ પાઠ છે, તે જંપાનવિશેષ છે. માળાડું - ગાડાં, સબિભતબાહિત્ર્યિ - નગરનો મધ્ય ભાગ અને નગરનો બાહ્ય ભાગ. - X - આસિ-જળ છંટકાવીને, સંમાજિત-કચરો શોધીને, ઉપલિપ્ત-છાણ આદિથી કોને ? શૃંગાટક-ત્રિક-ચકાદિને.
આ બે વાક્ય ક્યાંક જોવા મળતા નથી - આસિત-કંઈક જળ છંટકાવ, સિક્ત-તે સિવાય, તેથી જ શુચિ-પવિત્ર, સંગૃષ્ટ-કચરો દૂર કરાવીને. રચ્યાંતાણિગલી મધ્ય, આપણવીચય-હાટ માર્ગ. મંચ-માળા, પ્રેક્ષણદેટા લોકોના બેસવાની નિમિતે, અતિમંચ-તેના ઉપર જે મંચ વડે યુક્ત. વિવિધ રાગ વડે ઉચ્છિત-ઊર્વીકૃત, વિજચક, સિંહાદિ લાંછન યુકત, પતાકા-સિવાયની અતિપતાકા વડે પતાકાની ઉપરિવર્તી પતાકાથી મંડિત. બાકીનું નગરી વર્ણન, ચૈત્યના વર્ણન માફક જાણવું. આણતિએ પચ્ચપિશાહિ-આજ્ઞા પાળી મને કહો.
• સૂગ-3૦ (અધુ) :
ત્યારે તે બળવ્યાકૃત કોણિક રાજાએ આમ કહેતા. હe-તુષ્ટ ચાવતું હદયી થઈ, બે હાથ જોડીને, મસ્તકે આવર્ત કરી, મસ્તકે અંજલિ કરી આમ કહ્યું
૧૪૪
ઉજવાઈ ઉપાંગસૂત્ર-સટીક અનુવાદ - હે સ્વામી છે એ પ્રમાણે વિનયથી આજ્ઞાવચનને સ્વીકારે છે. સ્વીકારીને હતિભામૃતને આમંત્રે છે, આમંત્રીને કહ્યું - ઓ દેવાનપિયા જલ્દીથી ભંભસાર કોણિક રાજાના આભિષેક્ય હરિનને સાવો. રોડ-હાથી-થ-પ્રવર યોદ્ધાયુક્ત ચાતુરંગિણી સેનાને સજાવો, સજાવીને આ આજ્ઞા પાલન થયાનું નિવેદન કરો.
ત્યારપછી તે હસ્તિવ્યાકૃત બલવ્યાકૃતના આ અને સાંભળીને, વિનયપૂર્વક તેમના અાજ્ઞા વચનને સ્વીકારે છે, સ્વીકારીને, કુશળ આચાર્યના ઉપદેશથી ઉત્પw મતિ વિકાના વિકલ્પથી સુનિપુણ બુદ્ધિ વડે ઉજ્જવલ વરુપ-વેશભૂષા દ્વારા શીઘ સજાવ્યો. તેનો ધાર્મિક ઉત્સવ નુરપ શૃંગાર કર્યો, કવચ લગાવ્યું, કક્ષાને તેના વક્ષ:સ્થળથી કસીને બાંધ્ય, ગળામાં હાર અને ઉત્તમ આભૂષણ પહેરાવી શોભાવ્યો.
તે હાથી અધિક તેજ યુક્ત થયો. સલલિત શ્રેષ્ઠ કપૂરથી શોભિત થયો. લટકતા લાંબા ફૂલ અને ભમરાથી અંધકાર સર્દેશ લાગતો, ફુલ ઉપર વેલ-બૂટા ભરેલ પ્રચ્છેદ વસ્ત્ર નાંખ્યું. શસ્ત્ર તથા કવચ યુક્ત તે હાથી યુદ્ધાર્થ સજિત જેવો હતો. છગ-દqજ-ઘંટ-પતાકા યુકત, પાંચ કલગી સહ પરિમંડિત, સુંદર લાગતો હતો. બંને તરફ બે ઘંટ લટકાવ્યા. તે હાથી વિજળી સહિત કાળમાં વાદળ સમાન લાગતો હતો. સ્વાતિક પર્વત વતુ ચાલતો હતો, ઉન્મત્ત અને ગુલગુલંત કરતો, મન અને પવનનો જય કરતા વેગવાળો, ભીમ, સંગ્રામિક યોગ્ય, ભિષેકય હસ્તિ રત્નને સજાવ્યો, સજાવીને ઘોડા-હાથી-રથ-પ્રવર યોદ્ધાયુકત ચાતુરંગિણી સેના સજ્જ કરી, સજજ કરીને જ્યાં ભલામૃત્ત હતો ત્યાં આવ્યો, આવીને આ આજ્ઞાપિત કાર્ય પૂર્ણ થયાનું નિવેદન કર્યું
ત્યારપછી તે ભલભપૃd યાનશાલિકને બોલાવ્યો, બોલાવીને આ પ્રમાણે કહ્યું - હે દેવાનુપિય ! જલ્દી સુભદ્રા આદિ રાણીને માટે બાહ્ય ઉપસ્થાન શાળામાં પ્રત્યેક-પ્રત્યેક માટે સામાભિમુખ છેડેલા વાહનો ઉપસ્થાપિત કરો, કરીને મારી આ આજ્ઞા પાછી સોંપો.
• વિવેચન-૩૦ (અધુરુ) :
હસ્તિવામૃત-મહાવત, અહીં પ્રદેશમાં ક્યાંક “આભિષેક્ય હસ્તિરન" દેખાય છે, તે અપાઠ છે. કેમકે આગળ આ પ્રમાણે કહેવાયું છે - નિપુણ એવા આચાર્યશિલ્પોપદેશ દાતા, તેના ઉપદેશથી જે બુદ્ધિ તેની જે કલ્પના-વિકલ્પો, કેવા પ્રકારના ? સુનિપુણ અથવા નિપુણ નર વડે, ઉજ્જવલનેપચ્યથી-નિર્મળવેપથી, હયંતિ-શીઘ પસ્પિક્ષિત-પરિગૃહીત છે, પાઠાંતરી ઉજ્જવલ નેપથ્ય વડે, સુસજ્જલ્સારી રીતે પ્રગુણ, ધર્મમાં નિયુક્ત તે ધાર્મિક, તેના વડે સદ્ધ-સન્નાહ, સજ્જ કરાયેલ તે ધામિક સદ્ધ, બદ્ધ કવચ-સલ્લાહ વિશેષ, તે જ બદ્ધવયિક, અથવા ધર્મિતાદિ શબ્દો એકાઈક અને સન્નદ્ધતાના પ્રક"ને જણાવવાને માટે છે. ભેદપણું રૂઢિથી જાણવું.
ઉત્પીડિત-ગાઢ કરાયેલ, કક્ષા-જુ, દોરડું વક્ષસિછાતી ઉપર, બદ્ધ ઝવેયકડોકનું આભરણ, ઉત્તમ આભુષણોથી શોભતો, તેથી વેકબદ્ધભૂષણ વિરાજિત -
