Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Sudhabai Mahasati, Artibai Mahasati, Subodhikabai Mahasati
Publisher: Guru Pran Prakashan Mumbai
View full book text
________________
શ્રી પજ્ઞવણા સૂત્ર : ભાગ-૩
થાય, તો મારણાંતિક સમુદ્દાતની અપેક્ષાએ તેના તૈજસ શરીરની અવગાહના અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગની થાય છે. (વ્યાખ્યામાં કોઈ સ્ત્રી સાથે કામક્રીડા કરતાં મૃત્યુ પામવાનું કથન છે પરંતુ તે દેવોને કાય પરિચારણા હોતી નથી.) નવમા, દશમા આદિ દેવલોકના દેવો અન્ય દેવોની નેશ્રાએ બારમા દેવલોકમાં ગયા હોય અને ત્યાં આયુષ્ય પૂર્ણ કરીને અધોલૌકિક ગ્રામમાં અથવા મનુષ્યક્ષેત્રના તમ ભાગમાં મનુષ્ય રૂપે ઉત્પન્ન થાય, તો તેની ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના ઉપર બારમા દેવલોકથી અધૌદિશામાં અધૌલૌકિક ગ્રામ સુધી અને તિરછી મનુષ્ય ક્ષેત્ર સુધીની થાય છે. બારમા દેવલોકના દેવોની તૈજસ શરીરની ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના ઊંચે પોતાના વિમાનની ધ્વજા સુધીની હોય છે.
૪૮
નવગ્રવેયક અને અનુત્તર વિમાનના દેવોના તૈજસ શરીરની અવગાહના :– જઘન્ય અવગાહના પોતાના સ્થાનથી વિદ્યાધરની શ્રેણી સુધીની હોય છે. તે દેવો ઉત્તરવૈક્રિય શરીર બનાવીને મનુષ્ય ક્ષેત્રમાં આવતા નથી, તેથી તેની અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગની અવગાહના થતી નથી. તે દેવો વૈતાઢય પર્વતની વિધાધરની શ્રેણીમાં મનુષ્ય રૂપે ઉત્પન્ન થાય તો તેની જઘન્ય અવગાહના પોતાના સ્થાનથી વિદ્યાધરની શ્રેણી સુધીની થાય છે તેનાથી ઓછી થતી નથી અને જે તે દેવો નીચે અધૌલૌકિક વિજયોમાં કે મનુષ્ય ક્ષેત્રમાં મનુષ્ય રૂપે ઉત્પન્ન થાય, તો ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના તે પ્રમાણે થાય છે.
તેજસ શરીરની અવગાહના (૨૪ દંડકના જીવોમાં) :—
તૈજસ શરીરી જીવ
સમુચ્ચય જીવ, પાંચ સ્થાવર વિક્લેન્દ્રિય, નિયંચ પંચેન્દ્રિય
મનુષ્ય
નારકી
જઘન્ય અવગાહના
ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના
|
અંગુળનો અસંખ્યાતમો ભાગ એક લોકાંતવી બીજા લોકદંત સુધી એંગુલનો અસંખ્યાતમો ભાગ તિર્યઞ્લોકથી ઊર્ધ્વ કે અપોલોકાંત અંગુલનો અસંખ્યાતમો ભાગ અઢીદ્વીપ ક્ષેત્રથી ઊર્ધ્વ કે અધોલોકાંત સાધિક ૧૦૦૦ યોજન સાતમી નરક પૃથ્વીથી સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રની વેદિકા સુધી તેમજ પંડગવનની વાવડી સુધી
ભવનપતિ, વ્યંતર, જ્યોતિષી અંગુલનો અસંખ્યાતો ભાગ નીચે ત્રીજી નરકના ચરમાંતથી તિરછી સ્વયંભૂરમણ પહેલા બીજા દેવલોકના દેવો સમુદ્રની વૈદિકા, ઉપર ઇતુ પ્રાગ્મારા પૃથ્વી સુધી ત્રીજાથી આઠમા દેવલોકના અંગુલનો અસંખ્યાતમો ભાગ ઉપર બારમા દેવલોકી તિરછી સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રની દેવો વેદિકા, નીચે પાતાળ કળશના બીજા ત્રિભાગ સુધી
નવમાથી બારમા દેવલોકના અંગુલનો અસંખ્યાતમો ભાગ ઉપર બારમા દેવલોકથી તિરછી મનુષ્ય ક્ષેત્ર, નીચે દેવો સગિલાવતી અને વપ્રા વિજય સુધી નવ દીવેચક, પાંચ અનુત્તર
સ્વસ્થાનથી વિધાધરની શ્રેણી સ્વસ્થાની તિરકે મનુષ્ય ક્ષેત્રના ચરમાંત સુધી, નીચે સલીલાવતી વિમાનના દેવો અને વ્રષા વિજય સુધી
તૈજસ શરીરની અવગાહના મારણાંતિક સમુદ્દાતની અપેક્ષાએ છે.
દરેક જીવોના તૈજસ શરીરની અવગાહના જાડાઈ અને પહોળાઈમાં શરીર પ્રમાણ હોય છે અને લંબાઈમાં ઉપરોક્ત કોક પ્રમાણે જાળવી
કાર્મણ શરીરના ભેદ-સંસ્થાન-અવગાહના :
૨૨૦ માસીને ખં ભંતે ! વિષે પળત્તે ? શોથમા ! પંચવિષે પળત્તે । તેં નહીં
I
