Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 03

Author(s): Bechardas Doshi
Publisher: Dadar Aradhana Bhavan Jain Poshadhshala Trust

Page 352

कायना प्रकार.
मरणना प्रकार.
अवीचिकमरणना
प्रकार.
द्रव्यावीचिकमरणना प्रकार.
क्षेत्राी चिकमरण.
नारकक्षेत्राबी चिक
मरण.
श्रीरायचन्द्र-जिनागमसंग्रहे -
शतक १३ - उद्देशक ७.
१७. [प्र०] कवि णं भंते ! काये पन्नत्ते ? [अ०] गोयमा ! सत्तविहे काये पन्नत्ते, तंजहा - १ ओराले २ ओरालि - यमीसप, ३ वेधिए, ४ वेउचियमीसए, ५ आहारए, ६ आहारगमीसए, ७ कम्मए ।
१८. [प्र०] कतिविहे णं भंते ! मरणे पन्नत्ते ? [अ०] गोयमा ! पंचविहे मरणे पण्णत्ते, तंजद्दा- १ आवीचियमरणे, २ ओहिमरणे, ३ आदिंतियमरणे, ४ बालमरणे, ५ पंडियमरणे ।
२३२
१९. [०] आवीचियमरणे णं भंते ! कतिविहे पण्णत्ते ? [30] गोयमा ! पंचविहे पण्णत्ते, तंजहा -१ दवावीचियमरणे, २ खेत्तावीचियमरणे, ३ कालावीचियमरणे, ४ भवावीचियमरणे, ५ भावावीचियमरणे ।
२०. [ प्र० ] दवावीचियमरणे णं भंते ! कतिविहे पण्णत्ते ? [अ०] गोयमा ! चउष्विहे पण्णत्ते, तंजहा -१ नेरइयदवावीचियमरणे, २ तिरिक्खजोणियदधावीचियमरणे, ३ मणुस्सदष्वावीचियमरणे, ४ देवदधावीचियमरणे । [प्र०] से केणट्टेणं भंते ! एवं बुच्चइ - 'नेरइयदवावीचियमरणे नेरइयदवावीचियमरणे' ? [अ०] गोयमा ! जण्णं नेरद्दया नेरद्दए दधे वट्टमाणा जाई दवाई नेरइयाउयत्ताए गहियाई, बद्धाई, पुट्ठाई, कडाई, पट्टवियाई, निविट्ठाई, अभिनिविट्ठाई, अभिसमन्नागयाइं भवंति ताई दवाई आवीचीयमणुसमयं निरंतरं मरंति न्ति कट्टु से तेणटुणं गोयमा ! एवं बुच्चइ - 'नेरइयदधावीचियमरणे, एवं जावं - देवदशावीचियमरणे ।
२१. [ प्र० ] खेत्तावीचियमरणे णं भंते ! कतिविहे पण्णत्ते ? [अ०] गोयमा ! चउष्विहे पण्णत्ते, तंजहा-१ 'नेरइयखेत्तावीचियमरणे, जाव - ४ देवखेत्तावीचियमरणे' ।
२२. [प्र०] से केणट्टेणं भंते! एवं बुच्चइ - 'नेरइयखेत्तावीचियमरणे नेर० २ १ [अ०] गोयमा ! जण्णं नेरइया नेरइयखेत्ते वट्टमाणा जाई दवाई नेरइयाउयत्ताए० एवं जहेव दवावीचियमरणे तदेव खेत्तावीचियमरणे वि । एवं जाव-भावावीचियमरणे ।
1
१७. [प्र० ] हे भगवन् ! काय केटला प्रकारे कहेल छे ? [उ०] हे गौतम! काय सात प्रकारे कहेल छे, ते आ प्रमाणे१ औदारिक, २ औदारिकमिश्र, ३ वैक्रिय, ४ वैक्रियमिश्र, ५ आहारक, ६ आहारकमिश्र, ७ कार्मण.
२०. [प्र० ] हे भगवन् ! द्रव्यावीचिकमरण केटला प्रकारे कयुं छे ? [ उ०] हे गौतम! चार प्रकारे कह्युं छे, ते आ प्रमाणे- १ नैरयिकद्रव्यावीचिकमरण, २ तिर्यंचयोनिकद्रव्यावीचिकमरण, ३ मनुष्यद्रव्यावीचिकमरण अने ४ देवद्रव्यावीचिकमरण. [प्र०] हे भगनैरयिकद्रव्याबीचिक वन् ! एम शा हेतुथी नैरयिकद्रव्यावीचिकमरणने नैरयिकद्रव्यावीचिकमरण कहो छो ? [उ०] हे गौतम! नारकजीवपणे वर्तता नारकोए जे
मरण.
द्रव्योने नैरयिक आयुषपणे [स्पर्शथकी] ग्रह्मां छे, [बंधनथी] बांधेलां छे, [ प्रदेशथी] पुष्ट कर्या छे, [विशिष्टरसथी ] करेलां छे, [स्थितिवडे ] प्रस्थापित कर्यां छे, [जीवप्रदेशोमां] निविष्ट-प्रवेशेलां छे, अभिनिविशिष्ट - अत्यंत गाढ प्रवेशेला छे, अने अभिसमन्वागत - उदयाभिमुख थयेलां छे, ते द्रव्योने आवीचिक - निरंतर प्रतिसमय मरे छे-छोडे छे, माटे ते हेतुथी हे गौतम! नैरयिक द्रव्यावीचिकमरण नैरयिकद्रव्या-वीचिकमरण कहेवाय छे. ए प्रमाणे [ तिर्यंचयोनिकद्रव्यावीचिकमरण, मनुष्यद्रव्यावीचिकमरण अने] यावत् - देवद्रव्यावीचिकमरण जाणवुं.
१८. [प्र०] हे भगवन्! मरण केटला प्रकारे कह्युं छे ? [30] हे गौतम! मरण पांच प्रकारनुं कह्युं छे, ते आ प्रमाणे - १ * आवीचिकमरण, २ अवधिमरण, ३ आत्यंतिकमरण, ४ बालमरण, ५ पंडितमरण.
१९. [प्र०] हे भगवन् ! आवीचिकमरण केटला प्रकारे कह्युं छे ? [उ०] हे गौतम ! आवीचिकमरण पांच प्रकारे कयुं छे, ते आ. प्रमाणे - १ द्रव्यावीचिकमरण, २ क्षेत्रावीचिकमरण, ३ कालावीचिकमरण, ४ भवावीचिकमरण, अने ५ भावावीचिकमरण.
२१. [प्र०] हे भगवन्! क्षेत्रावीचिकमरण केटला प्रकारे कह्युं छे ? [उ०] हे गौतम! चार प्रकारे कह्युं छे, ते आ प्रमाणे - नैरयिकक्षेत्रावीचिकमरण, २ तिर्यंचयोनिक क्षेत्रावीचिकमरण, यावत्-४ देवक्षेत्रावीचिकमरण.
२२. [प्र० ] हे भगवन् ! ते ए प्रमाणे शा हेतुथी नारकक्षेत्रावीचिकमरण नारकक्षेत्रावीचिकमरण कहेवाय छे ? [उ०] हे गौतम ! नारकक्षेत्रमां वर्तता नारक जीवोए जे द्रव्योने पोते नारकायुषपणे ग्रहण करेलां छे, अने तें [द्रव्योने प्रतिसमय निरंतर मूके छे] - इत्यादि द्रव्यावीचिकमरण संबंधे कहेलुं छे ते अहिं कहेतुं, ते माटे नैरयिकक्षेत्रावीचिकमरण कहेवाय छे। अने ए प्रमाणे यावत् - [कालावीचिकमरण, भवावीचिकमरण, तथा] भावावीचिकमरण पण जाणवुं.
१८ * १ आसमन्तात्, वीचि तरंगनी पेठे प्रतिसमय अनुभवाता आयुषकर्म पुद्गलोनो अन्य अन्य आयुषना दलिकना उदय थवा साथै क्षय थवो ते आवीचिमरण; २ अवधि-मर्यादासहित मरण, अर्थात् नरकादि भवना हेतुभूत जे वर्तमान आयुषकर्मना पुद्गलोनो अनुभव करीने मरण पाने, अने पुनः तेज आयुषकर्मना पुलोने आगामी भवमां ग्रहण करीने मरण पामशे ते अवधिमरण कहेवाय छे; कारण के ते द्रव्यनी अपेक्षाए पुनः ते पुद्गलोने ग्रहण करे त्यां सुधी जीव मरण पामेलो छे, वळी परिणामना विचित्रपणाथी ग्रहण करीने छोडेला पुद्गलोनुं पुनः प्रहण पण संभवे छे; ३ जे नारकादिआयुषकर्मना दलिक भोगवी मरण पामे, अने मरण पामी वळी तेज आयुषकर्मना पुनलोनो अनुभव कर्या शिवाय मरण पामशे एवं जे मरण ते द्रव्यनी अपेक्षाए अत्यन्तभाषीपाथी आत्यन्तिकरण कहेवाय छे; ४ अविरतिनुं मरण ते बालमरण; ५ अने सर्वविरतिनुं मरण ते पंडितमरण कहेवाय छे. टीका.