________________
અવધિજ્ઞાન એ ત્રણ જ્ઞાન જ હોય છે પણ અજ્ઞાન હોતા નથી. કારણ કે એક થી ત્રણ ગુણસ્થાનક હોતા
નથી.
આ રીતે દેવોને વિષે જ્ઞાનનું વર્ણન સમાપ્ત. આઠ જ્ઞાનમાં જીવભેદોનું વર્ણન
(૧) મતિજ્ઞાનને વિષે સન્ની અપર્યાપ્તા અને સન્ની પર્યાપ્તા બે જીવભેદો હોય છે.
૫૬૩ જીવભેદમાંથી, નારકીના-૧૩, પહેલી છ નારકી અપર્યાપ્તા-૬ અને ૭ નારકીના પર્યાપ્તા-૭ = ૧૩. કારણ કે સાતમી નારકીમાં જીવો સમકીત લઇને ઉત્પન્ન થતા ન હોવાથી અપર્યાપ્તામાં મતિજ્ઞાન હોતું નથી.
તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયના-૧૦ ભેદ.
પાંચ અપર્યાપ્તા અને પાંચ પર્યાપ્તા = ૧૦
મનુષ્યના-૨૦૨ જીવ ભેદ. પંદર કર્મભૂમિ - ત્રીશ અકર્મભૂમિ - છપ્પન અંતરદ્વીપ = ૧૦૧. ગર્ભજ અપર્યાપ્તા અને ૧૦૧ ગર્ભજ પર્યાપ્તા = ૨૦૨.
દેવોના - ૧૮૦ ભેદો હોય છે.
ભવનપતિના-૧૦, વ્યંતરના-૨૬, જ્યોતિષના-૧૦ અને વૈમાનિકના ૩૫ (ત્રણ કિલ્બિષીયા સિવાયના) ભવનપતિમાં-૧૫ -પરમાધામી સિવાયના એમ ૧૦ + ૨૬ + ૧૦ + ૩૫ = ૮૧ દેવના અપર્યાપ્તા તથા ૯૯ પર્યાપ્તા સાથે ૧૮૦ ભેદો થાય છે.
પરમાધામી દેવોને વિષે તથા કિલ્બિષીયા દેવોને વિષે સમકીત લઇને જીવો ઉત્પન્ન થતા ન હોવાથી ૧૫ + ૩ એમ ૧૮ અપર્યાપ્તા ભેદો ૧૯૮માંથી બાદ કરતાં ૧૮૦ ભેદો હોય છે.
આથી ૧૩ + ૧૦ + ૨૦૨ + ૧૮૦ = ૪૦૫ ભેદોને વિષે મતિજ્ઞાન હોય છે.
(૨) શ્રુતજ્ઞાન ને વિષે સન્ની અપર્યાપ્તા તથા સન્ની પર્યાપ્તા બે જીવભેદો હોય છે.
પાંચસો ત્રેસઠ ભેદોમાંથી ૪૦૫ ભેદો ઘટે છે.
મતિજ્ઞાનની જેમ જાણવા.
નારકીના ૧૩ - છ અપર્યાપ્તા + સાત પર્યાપ્તા.
તિર્યંચના-૧૦ - પાચ અપર્યાપ્તા + પાંચ પર્યાપ્તા. મનુષ્યના-૨૦૨ - ૧૦૧ ગર્ભજ અપર્યાપ્તા.
૧૦૧ ગર્ભજ પર્યાપ્તા.
દેવના-૧૮૦ – ભવનપતિ-૨૦ - અપર્યાપ્તા + પર્યાપ્તા.
૧૫ - પરમાધામી પર્યાપ્તા.
વ્યંતર-૮ - વાણવ્યંતર - ૮, તિર્થંભક-૧૦ = ૨૬. આ ૨૬ પર્યાપ્તા + ૨૬ અપર્યાપ્તા = ૫૨.
જ્યોતિષી - ૧૦ અપર્યાપ્તા- ૧૦-પર્યાપ્તા = ૨૦. વૈમાનિક - ૧૨ દેવલોક પર્યાપ્તા - અપર્યાપ્તા = ૨૪. નવ લોકાંતિક - પર્યાપ્તા - અપર્યાપ્તા = ૧૮.
Page 17 of 49
