________________
(૧) દશાશ્રુત સ્કંધ = અસમાધિસ્થાન સબલ દોષ. સમાધિ સ્થાન પ્રતિમા વગેરેનું વર્ણન (૨) બૃહત્કલ્પ = કલ્પાકલ્પ વિભાગથી મુનિવરના આચાર છે. આ કાર્ય માટે દશ પ્રકારના પ્રાયશ્ચિતમાંથી કયું આપવું તે બતાવેલ છે.
(3)
વ્યવહાર - પાંચ પ્રકારના વ્યવહાર વગેરેની સમજ અપાઇ છે.
(૪) પંચ કલ્પ - છ, સાત, દશ, વીશ અને બેંતાલીશ એટલા પ્રકારના કલ્પનો વિસ્તાર કરનાર તરીકે નિર્દેષ છે. (અથવા ૪ જીતકલ્પ આલોયણ અધિકાર છે.
(૫) લઘુ નિશીથ - મુનિના આચારથી પતિત થનારા માટે આલોચના લઇ પ્રાયશ્ચિત કરી શુધ્ધ થવાનું બતાવ્યું છે.
(૬) મહા નિશિથ - શલ્યોધ્ધારણ ૮૪ લાખ જીવયોનીમાં જીવે પાપ કર્યા તેની આલોચના શીલ સાધુનો અધિકાર દ્રવ્ય સ્તવ ભાવ સ્તવ છેલ્લા દુપ્પહસૂરિવરો વગેરે અધિકાર.
ચાર મૂલ :- (૧) આવશ્યક. છ એ આવશ્યક વગેરે નિત્ય ક્રિયાનું પ્રતિપાદક છે. (૨) દશ વૈકાલિક = દશ વેયાલીઅ = પૂર્વમાંથી સ્વયંભવ સૂરિએ ઉધ્ધર્યું છે. આના અધ્યયનથી સમ્યક્ ભિક્ષુ થવાય છે. સાધુઓનાં પ્રાયે સંપૂર્ણ આચારનું વર્ણન છે.(૩) ઉત્તરાધ્યયન = ઉત્તર જઝયન = વિનય ધર્મ આદિ બોધના નિધિરૂપ છે. (૪) પિંડ નિયુક્તિ - આહાર સંબંધી વર્ણન તથા ઓધનિયુક્તિ. ચરણ કરણ સિત્તરી તથા પ્રતિ લેખનાદિ સ્વરૂપ છે.
:
૨ ચૂલિકા : (૧) નંદી સૂત્ર - પાંચે જ્ઞાનનું સ્વરૂપ છે. અનુયોગ દ્વાર - ઉપક્રમ નિક્ષેપ અનુગમ અને નય આ ચાર અનુયોગનું વર્ણન છે. ૧૧ અંગ + ૧૨ ઉપાંગ + ૧૦ પયન્ના + ૬ છેદ + ૪ મૂળ ૧ નંદી સૂત્ર + ૧ અનુયોગ દ્વાર = ૪૫ આગમ સૂત્રો થાય છે.
જેના છેડે વિભક્તિ હોય તે પદ કહેવાય. તેમ શબ્દ શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે તે અહીં લેવાનું નથી. અધિકાર પૂરો થાય તે પદ કહેવાય એમ સમવાયાંગાદિ સૂત્રોની ટીકામાં કહ્યું છે. ભગવતી સૂત્રમાં પદનું સ્વરૂપ વિશિષ્ટ સંપ્રદાયથી જાણવું એમ કહ્યું છે. કર્મગ્રંથની ટીકામાં તેવા પ્રકારની આમ્નાય હાલ નથી તેથી પદનું પ્રમાણ જણાવ્યું નથી અને રત્નસાર ગ્રંથમાં ૫૧૦૮૮૪૬૨૧ શ્લોકનું એક પદ કહ્યું છે.
પંચાંગી - સૂત્ર-નિર્યુક્તિ-ભાષ્ય-ચૂર્ણી-વૃત્તિ અથવા ટીકા.
|
(૧) સૂત્ર - ગણધરો, છંદ બધ્ધ અને ગધ્ય બધ્ધ ગ્રંથ રૂપે રચે તે. સંપૂર્ણ દશ પૂર્વથી ૧૪ પૂર્વધરો શ્રુત કેવલીઓ તથા પ્રત્યેક બુધ્ધ જે ગ્રંથ રચે તે સૂત્ર કહેવાય.
(૨) નિયુક્તિ - સૂત્રનો નય નિક્ષેપની યુક્તિ પૂર્વક જે અર્થ ૧૪ પૂર્વ ધરો છંદ પધ્ધતિ એ પ્રાકૃતમાં રચે તે નિર્યુક્તિ.
(૩) ભાષ્ય - સૂત્ર તથા નિર્યુક્તિનો જે વિશેષ અર્થ પ્રાયે પૂર્વધરો પ્રાકૃતમાં છંદ બધ્ધ રચે ત. (૪) ચૂર્ણિ - ભાષ્યનો વિશેષ અર્થ પ્રાયે પૂર્વધરો પ્રાકૃત અને સંસ્કૃત મિશ્ર ભાષામાં રચે તે.
(૫) ટીકા - ભાષ્યનો વિશેષ અર્થ કેવલ સંસ્કૃતમાં ગધબધ્ધ અપૂર્વધરો જે રચે તે વૃત્તિ કહેવાય. મૂળસૂત્ર સર્વથી સંક્ષિપ્ત હોય છે.
ક્રમે અધિક અર્થ નિર્યુક્તિ-ભાષ્ય અને ચૂર્ણિમાં અને સર્વથી અધિક અર્થ વૃત્તિમાં રચાય છે.
૪૫ આગમના પંચાંગી સાથે શ્લોક ૬૫૯૩૩૦ છે તેનો વિસ્તાર જૈન પ્રબોધ ભાગ પહેલામાં છે. (રત્ન સંચય. અચલ ગÐિય છે.) સૂત્રો કેટલાક વિધિને જણાવનારા (૨) ઉધમને જણાવનારા. (૩) વર્ણક =
Page 40 of 49
