Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir si halismus un *loitte Breast Condimenti sidhu saMsakRti aMka Dr. Prasin @. Turi ON 2 (sze : 2 W : 3 925 : 2.4-00 INDUS SEAL INSCRIP TIONS Based on K. Koskennieri & A. Parpola's Concordance) No. Text 11 lll 1.7082 DD t 2 3106. VVX y 3 7071. VU " WFXX2 4 2069. Xullo $ 5 3005. U h a "o 6 1093. Vous 7 2816. V all Tablet) 8 2421. 9 3014. VA MOC U12 10 7072 I (*) Ya samajaNa mATe juo pR. 10 Copper For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 44: at ay's: 3 No. www.kobatirth.org ST. hafismic wally sindhu saMskRti aMka Vlas 1. 7082. 2 3106. 3 7071. 4 2069. INDUS SEAL INSCRIPTION3 Based on K. Koskennieni & A. Parpola's Concordance) 5 3005 6 1093. 72816. Copper Tablet) 8 2421. 9 3014. 10 7072 shlh Text DO hitoShi yuriPing UX hibi 2732 1017 tut [11 [112 1432 VAI www ww Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir With Best Comolimenin From Dr. Pravin C. Parikh Disembara : 21 ++ vvn 1 =F YY 00!! ZUFUF TUA 00 X X samajaNa mATe jue pR. 12 #121 1011 chUTaka : rU. 5-00 3631 V A & T LOU (8)" moria morisu For Private and Personal Use Only "O
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na ane sahajana lacce taphAvata bAleluM pALe te hAjana beleluM na pALe te dujana ophIsa : 285 - kena : raheThANa : 205 | zA. arajaNa khImajI enDa sansa keTana maracanTasa enDa kamizana ejanTa pa. e. naM. 6, aMjAra (kaccha) 370110 amadAvAda krisa : rapa sUracaMdanI paLa, mANekacoka pAse, amadAvAda-380001 Asi H 366264 raheNAMka : 450039 - brAnca ophisa - mAMDavI ophisa : badara reDa, mAMDavI (kaccha) ra70pa 28, mittala cembarsa, narImAna poInTa, jI pI e. kasa naM. 3, muMbaI-40001, phona : 233346 For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'pathika' ane cha mahinAnI A kadama mAM -~ -~- ~ manana sUcanA vArSika lavAjama pathika pratyeka aMgrejI mahinAnI ra7 mI tArIkhe prasiddha thAya che. videzamAM : zi, 50 daza divasa sudhImAM aMka na maLe te sthAnika pisTa ophisamAM tapAsa karyA bAda kAryAlayane lakhavuM 0 pathika sarvopayogI vicAra, taMtrI: mAnasaMgajI bAraDa : sahataMtrI che. nAgajIbhAI ke. bhaTTI bhAvanA ane jJAnanuM mAsika che. jIvanane UrdhvagAmI banAvatA, varSa : 21 : Disembara : 1981 : piSa : 2038 aMka: 3 preraNAtmaka ane sarva prakAranA abhyAsapUrNa ziSTa sAhityika A viziSTa aMka viSe mAnasaMgajI bAra 6 lakhANane svIkAravAmAM Ave che lekhaka paricaya eka vakhata prasiddha thaI gayelI kRti pharI prasiddhi mATe mukhapRSTha che. ema. ena. guptA pathikane na mekalavAnI lekhako- silyulipi citronI samaja zrI choTubhAI atri 10 e kALajI rAkhavAnI che. * kRtinI javAbadArI lekhakanI silipi pitAnI ja raheze. 0 anuvAdita kRti mATe mULa lekha sidhulipino ukela batAvanArA zrI choTubhAI ma. atri 11 vidhAnanI paddhatino sAra kanI maMjUrI anuvAdake meLavavI joIe. pU. phAdhara e. herAsa ane De. hasamukha sAMkaLiyA 37 * kRti sArA akSare zAhIthI ane si. dhulipi anu : zrI choTubhAI atri kAgaLanI ekaja bAjue lakhelI hevI joIe. kRtimAM koI anyA bhASAmAM avataNe mUkyAM heya hiraNane kAMThe zrI choTubhAI e. atri 39 te tene gujarAtI tarajume karavo jarUrI che. dIdha padya zrI bI. bI. lAla pa7 , "pathikamAM prasiddha thatI kRtio sidhu zatakama anu zrI choTubhAI ma. atri nA vicAro, abhiprAya sAthe TibA yAdI gujarAta rAjya purAtattva taMtrI sahamata che ema samaja. gujarAtamAM sidhu sabhyatAnA TiMbA khAtAnA saujanyathI 71 vAnuM nathI. asvIkRta kRti pAchI meLavavA ukhanana zrI choTubhAI bha. atri 83 mATe 25 paisAnI TikiTa kRti navapurAratIya khanananA zrI gaNeza siAthe ja mokalavI joIe. I aMkanI namUnAnI nakala maMgAva sudhAro vA mATe rU. 5-nI TikiTo lekhaka paricaya (pR. 9) nA " vyavasAyamAMnI pakti 2 mAM jyAM dimAlavI joIe. tA. 17-1-67 che tyAM 7-3-17 ane paMkti 5 mAM jyAM patravyavahAra pathika kAryAlaya | tA. 31-5 78 che tyAM 31-5-77 karavA vinaMtI che. -taMtrI premadaravAjA bahAra, amadAvAda upaka For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMpAdakIya A viziSTa aMka viSe "sidhu saMskRti ne A khAsa aMka pragaTa karatAM mane AnaMda thAya che. AnaMda eTalA mATe ke jagatanA koIpaNa prakAzana taraphathI A viSayane ane A prakArane viziSTa aMka Aja sudhImAM pragaTa thayela hovAnuM jANavAmAM nathI. jagatanI badhI ja prAcIna lipiono ukela thaI gayuM che. sidhu lipinI zodhane 105 varSa thayAM, tyArathI tene ukelavAnA deza-videzanA seMkaDe vidvAnoe prayatno karyA che, temAM je vidvAne khUba UMDe UtaryA che ane pita pitAnI dRSTie ukela karI batAvyo che paNa e ukela eka-bIjAne mAnya nathI thayo. matalaba ke haju sudhI e eka paNa ukela nathI thayo je sarvamAnya banI zake. tyAre prazna e UbhA thAya che ke Ama kema banyuM che? emanI ukelanI paddhati zI che? A vizenI saMkalita mAhitIne ja A aMka che. aMkamAM lekhake e emane ja khAsa agatya ApI che ke jemaNe UMDe UtarI ukela karI batAvyo che. 'pathika'nA pramukha viDyo -bhAratIya saMskRti, ItihAsa, purAtatva ane saMzodhana che. A zailInA khAsa kara7nA 3 aMka, saurASTranA 4 ane taLagujarAtanA 2 aMka "pathike pragaTa karyo che. Aja kamamAM, gujarAta itihAsa pariSada-adhivezananA khAsa be aMka ane sva. tulasIdAsabhAI mUlajI zeThano smRti aMka paNa "pathi' taraphathI prasiddha thayela hovAnuM vAcake jANe che. ane e hakIkatathI paNa abhyAsI-vAcake paricita che ke gujarAtamAM vizvavidyAlayanA stare koIpaNa gujarAtI sAmayikane prApta nahi, evI pratiSThA eka mAtra "pathikane ja prApta thaI che. uparAMta abhyAsIone evo abhiprAya paNa vyakta thAya che ke samagra bhAratamAM, keI sAmayike je prakAranuM prakAzana nathI karyuM, te prakAranuM khAsa prAdezika aMkanuM prakAzana karanAra eka mAtra "payiA che. A sivu saMskRti' aMkanuM prakAzana paNa eja zreNImAM thavA pAme che, paraMtu tenuM phalaka kaccha, saurASTra, gujarAta ke bhArata nahi paNa, upara jaNAvyA pramANe jagata bane che. A aMka-racanAnI pUrva bhUmikAmAM Ave che. gujarAta rAjyane purAtatva khAtAnA niyAmaka zrI atri. purAtatva aMge kaMI navuM zodhAyuM hoya te te jANavA-vicAravA avAra navAra emane rUbarU maLavAnuM thAya che. mahinAo pahelAM eka amerikana ane eka hindI sAmayikamAM silvalipi ukelanA sacitra lekhe jovA maLyA. A lekho saMbaMdhamAM emane maLavAnuM thayuM. vAtacIta daramyAna ghaNuM badhuM jANavA maLyuM, viSaya emanI ruci hovAthI svAbhAvika rIte ja, e vizene khAsa aMka pragaTa thAya che te abhyAsIo mATe khUba ja upayogI banavAne emaNe vicAra vyakta karyo. vicAra "pathika'nA pramukha viSayano hovAthI te mane gamyo. aMkanA AkAra saMbaMdhamAM vadhu vicAraNA karI ane temAM sidhulipi uparAMta bIjA viSayane samAvavAnuM paNa upayogI lAgyuM. aMkanAM badhAM ja lakhANe taiyAra karI ApavAnI javAbadArI paNa emaNe uThAvavAnuM kabUlyuM. Ama A khAsa aMka pragaTa karavAnuM nakkI thayuM. khAtAkIya vahIvaTI temaja anya kAmagIrI vaccethI samaya kADhI emaNe lekhana kArya cAlu karyuM ane lagabhaga 7-8 mahine e kArya pUruM thayuM, pariNAme gayA divALI aMka (sapTe-okaTobara)mAM A viziSTa aMkanA prakAzananI "payikamAM jAherAta karI. samajI zakAze ke A prakAzana mATe zrama, samaya ane zaktine keTale badhe yaya thayo che. aMkano khAsa viSaya "sidhulipi" che, paraMtu temAM eka purAtatvIya rU5 ane "sidhu zatakamane samAvavAnuM paNa upayogI lAgyuM che. je prathama vAra ja pragaTa thAya che. uparAMta, gujarAta bharanA hamaNAM sudhI sidhu sabhyatAnA je TiMbAo zodhAyA che, tenI jillA vAra yAdI paNa A aMkamAM prathama vAra For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara/81 pragaTa thAya che. sidhulipi para abhiprAya vyakta karanAra phAdhara herAsa che, jeo che. sAMkaLiyAnA guru thAya che. A phAdhara herAsanI janma zatAbdI prasaMge bhAratIya TapAla khAtAnI muMbaI kacerIe khAsa TikiTanI racanA karI ane te che. sAMkaLiyAnA hAthe muMbaImAM pragaTa thaI. A prasaMge eka atyAdhunika lekha che sAMkaLiyAe taiyAra karyo, jene viSaya paNa sidhulipi che, te lekha sAthe De. sAMkaLiyA paNa A aMkamAM saMlagna banyA che. The. sAMkaLiyA zrI atrinA guru thAya che. Ama aMkanA AlekhanamAM guruziSyanI paraMparAne suMdara saMcAra thayo che. viSayanA prathama kramamAM Ave che, "tidhulipi', je aMkane khAsa viSaya che. A lipino ukela batAvanArA, deza videzanA je sAta vidvAnone lekhake e vicAraNAmAM lIdhA che te A che : 1. baMgALanA zrI sudhAMzukumAra rAya, navI dilhI mukAme ola inDiyA henDIkrAphaTa beDa saMcAlita kAphaTa-myujhiyamamAM juniyara phIDa ophisara tarIke pharaja bajAvatAM bajAvatAM silipinI laganamAM masta banelA vidvAna, 2. rAjasthAnanA zrI phatehasiMha, "rALa rathAna prApya vidyA zatiSThAna, jodhapura' sAthe saMlagna rahelA vidvAna, 3. phinalenDanA vidvAna zrI parepilA, 4. dakSiNa bhAratanA vidvAna zrI irAvana mahAdevana neharu skolarazIpa meLavIne emaNe sidhu lipinAM saMzodhananuM kArya hAtha dhareluM. 5. raziyana vidvAna hai. yurI karavA 6. dakSiNa bhAratanA zrI esa. Ara rAva, lothalanA ukhanaka ane bhArata sarakAranA purAtattva khAtAmAM adhIkSaka purAtatvavida tarIke sudIrdha sevA bajAvI nivRtta thayelA. 7. amerikAnA vidvAna che. veTara pherasaravi (juniyara ). - dezanA cAra ane videzanA traNa A viDAnee lipi--ukela mATe je paddhati apanAvI che tene sAra lekhakee ApI ane pitAne mata paNa vyakta karyo che. A sAta vikAne. uparAMta AThamA vidvAnane paNa vicAraNamAM lIdhela che. te che : De. ema. ena. guptA, hindIbhASI paraMtu amadAvAda (gujarAta)mAM lAMbA samayathI vasavATa karI rahelA e pathInA niSNAta paNa sidhulipinuM baMdhAraNa vijJAnika rIte samajavA mATe nivRttinA samayano sadupayoga karI rahyA che. A vidvAne sidhulipi ukelavAne dAvo nathI paNa tenA baMdhAraNa ne samajI rahyA che ane temAM pote saphaLa thaze evo AtmavizvAsa tharAvatA banyA che. viSayanA bIjA kramamAM Ave che: "hiraNane kAMThe" purAtattva rU5 bhAratanA prAcIna ane prakhyAta tIrthakSetra somanAtha pAse hiraNa nAmaka nadI AvelI che, jenA kAMThe nagarA nAmano sidhu sabhyatAno Tie che. A TiMbAnuM khodakAma thayuM che e khedakAmamAMthI jeTalI saMskRti maLI che, tenAM pAtrone jIvaMta karI bolAvavAmAM AvyA che ane te sAthe khedakAmanI paddhati paNa A rUpamAM samajAvavAmAM AvI che. te viSayanA trIjA kamamAM Ave che: sibdha zatakama' purAtattva-dIpagha. saMskRtinA itihAsa upara nibaMdha ja lakhAyA che paNa padya racanA thayela hovAnuM jANavAmAM nathI. padya paNa itihAsane saMpUrNa vaphAdAra. A paghakAra sAmAnya mANasa nathI paNa bhArata sarakAranA purAtatva khAtAne eka vakhatanA mahAniyAmaka che. ane padyanA anuvAdaka cheH gujarAta rAjya purAtatva khAtAnA hAlanA niyAmaka. mohanaje-donA saMdarbhamAM, A padyamAM sidhu sabhyatAnA nATayAtmaka citAra ApavAmAM AvyA che. viSayane cothA kramamAM Ave che: " gujarAtamAM sidhu sabhyatAnA TiMbA' jillAvAra A yAdI gujarAta rAjyanA purAtatva khAtAnA saujanyathI ApI che, eTalA mATe ke gujarAtanI purAtatvIya samRddhine For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saune khyAla Ave. AkhAya bhAratamAM kayAM ane keTalA sidhu sabhyatA TiMbA zodhAyA che, tenI mAhitI ApavAnI IcchA karelI paNa mAhitIne abhAva hovAthI tene paDatI mUkavI paDI. khodakAmanI daSTie eka agatyanI mAhitI e che ke gujarAta bahAra bhAratamAM hamaNAM sudhImAM je sidhu sabhyatAnA TiMbAonuM khedakAma thayu' che, tenI saMkhyA lagabhaga 21 nI che, jI re gujarAtamAM evA TiMbAnAM khodakAma saMkhyA 21mI che. prathama daSTie ja A khedakAmanI saMkhyA evuM spaSTa citra raju kare che ke purAtattva kSetre gujarAta vadhu samRddha che. ahIM thoDI mArA vatana kacchanI paNa vAta karuM. kacchamAM purAtatvIya saMzodhana moDethI thavA lAgyuM che paNa haju pUre pUruM thayuM nathI. kALA DuMgara sivAya meM lagabhaga AkhAya kaccha joyuM che. sthaLa tapAsa mAgatI keTalIka che paNa mArI pAse che. sidhu sabhyatAnA TiMbA haju ThIka saMkhyAmAM prApta thavAno saMbhava che. veLAvIrA (Dara)nA TiMbA vistAra mohana je-daDonA vistAra karatAMya meTe hevAno aMdAja che. surakeTaDAnA khedakAme ghaNuM badhuM ApyuM che ane tethI che vadhu dhoLAvIrAmAMthI prApta thavAnI zakyatA che. sumeriyana ItihAsamAM sidhunA mukha para mahAbaMdara havAne ulekha che, e mahAbaMdara kayAM gayuM? kyAM haze? anumAnanI najara dheLAvIrA para ja zuM sthira nathI banatI ? ane kALo DuMgara, je purAtattvanI daSTie agatyanuM kSetra che ja, paNa tyAM Aja divasa sudhI koI paNa purAvida pahoMcyo ja nathI, sauthI vadhu UMcAI ane vistAra dharAvatA A DuMgaranI taLeTImAM vahANone keTalAya avazeSo vikharAyelA paDyA che. ane chellA kramamAM Ave che : purAtattva khAtAnI hAlamAM zarU thayelAM ukhananI noMdha. gujarAtanA bhAvanagara jillAnA tAlukA gaDhaDAmAM cirADA gAmane pAdare AvelA eriyA nAmaka TiMbAnuM ukhanana hamaNAM ja zarU thayuM che, jemAM amerikA sau prathama saMlagna banyA che. emano paricaya yAdImAM che.) rASTrIyatAnI 'daSTie AmAM amerikano ane bhAratIo (gujarAta) saMlagna banyA che, ane dharmanI daSTie hinduo, khristIone musalamAna che. TeninI dRSTie khedakAmanI bhAratIya ane amerikana paddhatine saMga che. vistAranI dRSTie Ti bAnuM kSetra sImita hovA chatAM khedakAma jhINavaTabharyuM ane vaijJAnika thavAnuM che. A khedakAmano uddhATana vidhi vedamaMtrothI thayo che ane devapUjA amerikana khristInA hAthe thaI che, temAM bhAratIya saMrakRtinuM sanmAna ja vaMcAya che. uparAMta, deza-videzanA ane vividha dharmanA A vidvAna samUhajIvana gALavAnuM, eka ja rasoDe bhojana karavAnuM, (mAMsa-I DAM sahita-madirAne tyAgI) saMpUrNa zAkAhArI banI rahevAnuM nakkI karyuM che. noMdhane A aMkamAM samAvavAnuM, A kAraNe ja ucita mAnyuM che. lekhaka paricayamAM, zrI atrinI lekha-saMkhyA para nI batAvI che paNa che. sAMkariyAnA lekhane anuvAda ane A nedhane temAM vadhAro thatAM e saMkhyA have 53 mI bane che. mukha pRSTha para je bloka chapAya che, temAMnA mudrA lekho taiyAra karI ApanAra Do. ema. ena. guptA che ane enuM DAIga purAtatva khAtAnA chAyAkhAkAra zrI ajavADiyAe karI ApyuM che. mudrAlekhenI samajaNa paNa . guptAe aMgrejImAM taiyAra karI ApI che ane gujarAtI vAcako mATe tene gujarAtI anuvAda zrI atrie karI Apyo che. A zrama badala 'pathika' emano AbhAra mAne che. A aMkane pragaTa karavAnI preraNA ApanAra tathA tenI badhI ja sAmagrIne khUba ja zrama uThAvI, samaya ane zaktino vyaya khacI taiyAra karI ApanAra zrI atri che. emane hRdayapUrvaka khUba khUba AbhAra mAnuM chuM. ane A aMka mATe je nehI-mitroe jAhera khabara ApI che ane apAvavAmAM madadagAra banyA che, . e saune AbhArI chuM. mAnuM chuM, A sacitra aMka vidvAne--abhyAsI vAcako mATe saMgrahavAlAyaka banaze. sidhulipi saMbaMdhamAM te jagatamAM apUrva karaze. paNa tenuM kharuM mUlyAMkana te abhyAsa vAMcaka ane avalokanakArIne ja karavAnuM rahe che. emanA abhiprAyane jovA-jANavAnI pratIkSA karuM chuM. --mAnasaMgajI bAraDa For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMskRti 0 ItihAsa 0 graMtha na manusmRti bhegIlAla ja, sAMDesarA 11-00 itihAsa ane sAhitya bhegIlAla ja, sAMDesarA 1-00 zrI kRSNa puruttama ane aMtaryAmI(1-2) upendra ja. sAMDesarA zrI bhadrezvara vasaI mahAtIrtha ratilAla dIpacaMda desAI 30-00 karacha darzana zaMbhudAna gaDhavI 11-00 bhAtIgara bomakA kaccha narendrakumAra ma. joSI 80-00 gujarAtane prAcIna itihAsa hariprasAda gaM. zAstrI 12-00 iglenDanA baMdhAraNane ItihAsa ke. sI. desAI 20-00 pradeza thAIno itihAsa ramaNalAla nAgarajI mahetA. 3-00 , kabaDiyA (prAcIna bhAratIya saMskRtinA AlokamAM) pravINacaMdra cimanalAla parIkha 5-50 tibeTa priyabALA zAha 9-0 silena hariprasAda gaM. zAstrI 3-50 madhya eziyA (bhAratIya saMskRtinA pariprekSyamAM rameza caturabhAI jamInadAra 7-00 aphaghAnistAna jayezakumAra maNilAla zAha, cInamAM prasarelI bhAratIya saMskRti hariprasAda saM. zAstrI 5-00 barmAmAM bhAratIya saMskRti sumanAbahena zazikAnta zAha salakI kAlanuM sAhitya nilAMjanA subodha zAha 7-50 vizvamAnavanI krAMtikathA caMdrabhAI bhaTTa amara vietanAma caMdrabhAI bhaTTa 10-00 vizvAtio ane rASTrIya AMdolana gaMgubhAI ra. paTela 18-00 anAyanAM aDapalAM ane bIjA prakIrNa lekhe ja. e. saMjAnA 4-00 leTAnuM Adarza nagara prANajIvana vi. pAThaka gujarAtano sAMskRtika itihAsa (IslAmayuga khaMDa 1-2 ratnamaNirAva bhImarAva je. 11- 10 arvAcIna gujarAtanuM rekhAdarzana hIrAlAla tribhuvanadAsa pArekha 25-00 samAja sudhArAnuM rekhA darzana navalarAma jaganAtha trivedI 10-00 gujarAtI para arabI phArasInI asara bhA. 1-2 choTubhAI raNache DajI nAyaka 12-00 sAbaramatInAM pUra kAraNo, samasyAo, ukela (rabI honArata 1979 tathA 1979-1980mAM gujarAtamAM thayelA bhAre varasAdanAM pariziSTa sahita sumanabena hiMmatalAla paMDayA 25-00 gujarAtano rAjakIya ane sAMskRtika ItihAsa rasikalAla choTAlAla parIkha graMtha-1 thI hariprasAda saM. zAstrI 70-00 gajara sAhitya bhavana * ratanapoLa nAkA sAme, gAMdhI roDa, amadAvAda-380 001 35-00 For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir # 58888BLAND 88 88 8888888 2089898989898989898800025 vikAsanI haraNaphALa bharatuM gujarAta rAjakIya AMdalano dvArA enA vikAsane sthagita karavAnA aneka prayAso thavA O chatAM, rASTrIya stare agresara banavA mATe gujarAte tenI vikAsakUca jArI rAkhI che. che lekenA aTala vizvAsa ane sahAga sAthe temaja kendra sarakAranA sahakArathI gujarAta sarakAre vikAsanA tamAma morace mahatvanA sopAna sara karyA che. 19898989898000 AARRUA888888888888888888888888888888888888 800 * kAkarApAra khAte Avidyuta mathaka. che # kavAsa khAte bIjuM pi rasAyaNa saMkula. * ubharATa khAte dariyAI gesa pAIpalAInanuM bhUmibiMdu vaNAkaborI khAte dakSiNa eziyAnuM pracaMDakAya pAvara sTezana. ja hajIrA khAte gesa AdhArita khAtaranAM be kArakhAnAM. udyogane kSetre bIjuM sthAna. rU. 3760 karoDanI chaThThI yojanA. gujarAta tenI ejanAo janakalyANa mATe kAryAnvita kare che. i rUA. 640 karoDa AdivAsI vikAsa mATe. maka chaThI yojanAne 50 TakA kharca 20 mudAnA kAryakrama mATe. * rUA. 27 karoDa harijana kalyANanI aMgabhuta yejanA mATe. * 3 lAkha AvA bhUmihIna kheDUto mATe. cAlu varSe 900 gAmaDAMne pANI ane 1000 ne vIjaLI. * 83 TakA vastIne vIjaLIne lAbha. * udyogone vikAsa dara 10.5 TakAthI vadhIne 15 TakA. * cAra lAkhane rojagAra jillA vikAsa mATe rU. 32 karoDa, grAma rojagAra mATe 80 lAkha mAnavadinanuM nirmANa. rAjyanI kAyApalaTa karanArI saradAra sarovara janA. * narmadA yojanA mATe chaThThI pejanAmAM 300 kareDa. DESSE SEEDSX8888888888888888888888888888888888888888 28 BRESAOU - gujarAtane jhaDapI ane samatola vikAsa ApaNA saunuM eka ja lakSya :- 99 2009 2008 2009 2088 88888888888888888810082009282 For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'tame tamAro kiMmatI samaya tathA paisAnaoNbacAva karI zako kare kapaDAMnI dhulAI mATe sarvottama pasAra ' ka sAghanA ( ' . sAbUna 'sopagresa DADAmoTA.bArasIpI - For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir messss che e. sI. sI. nI sImenTanI khAlI thelIonA ejanTasa Phones Resi : 446107 Phone Office : 387834 Gram : ACCBAGS zA ma jI kalyANajI (gujarAta) royala biDIMga, raje mALa, rilIpha roDa, amadAvAda-380001, $$sss For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lekhaka paricaya zrI choTubhAI ma. atri, ema.e. " rASTrabhASA na', purAtattava niyAmaka, gujarAta rAjya, amadAvAda : ko' che. * A 2 che - vatana : jAmanagara jillAnA tAlukAnuM mukhya mathaka khaMbhALiyA pavane kane janA. bApa-dAdA saurASTranA janma : tA. 4-1-1931 nA roja poSI pUminI sAje, vatanamAM. zrI. vAghezvarI mAtAjInA maMdiranI gauzALAmAM. zikSaNa prAthamika ane mAdhyamika vatanamAM. 1952mAM. esa.esa.sI. pAsa. ucca zikSaNa : sa skata gujarAtanA khAsa viSaya sAthe, dharmendrasiMhajI mahAvidyAlaca-rAjakoTamAMthI 156 mAM bI.e. 157 mAM rASTrabhASA ratna', saMsakRta-gujarAtInA khAsa viSayo sAthe, zAmaLadAsa mahAvidyAlayabhAvanagaramAMthI ema.e. 1959. yavasAya : 1859 mAM saMgrahAlaya sAthenA takAlIna 2Ajya purAtatva khAtAmAM joDAyA. tA. 5-12-59 thI 7 -1-17 sudhI jUnAgaDha saMgrahAlayanA kayUreTara, 1963 thI 1965 vacce, dilhI madhe, 20 mAsanI purAtatvanI saddhAMtika ane kSetriya sadhana tAlIma laI purAtattvano DiplomA meLavyo. saMgrahAlaye ane purAtavanAM khAtAM vibhakta banatAM, tA. 8-3-6 thI 5-12-74 sudhI purAtatva kacerImAM kaccha-saurASTra viskulanA adhIkSaka purAtatvavida-rAjakoTa, tA. 16-12-74 thI 31-5-78 sudhI, rAjya purAtattavanI mukhya kacerI amavAramAM sahAyaka niyAmaka, tA. 1-6-77 thI rAjya purAtatva niyAmaka (kacerInA vaDA) tarIke pharaja bajAvI rahyA che. jIvana ghaDatara : masukha kA : kAcane pUjA ane pharajane deva mAnatA emanA jIvana ghaDataramAM prAthamika zALAnA AcArya zrI jIvaNadAsa, mAdhyamika zALAnA AcArya zrI A. 6. pAThaka ane zikSaka (have eDavokeTa ) zrI ma. jA, mAMkaDa, mahAvidyAlayanA prAdhyApaka DI, pI jozI, bhAratIya purAtatva sarvekSaNanA purAvo sarvazrI Sa, lAla tathA thApara ane AMtararASTriya khyAtanAma puzavida De. sAMkaLiyA, AdhyAtmika jIvananuM ghaDatara-narasiMha mahetAnA avatAra gaNAtA zrI rAdhezyAmajI, "yogI kathAmRta'vALA zrI yogAnaMdajI ane gaNezapurIvALA zrI nityAnaMdajI tathA zrI muktAnaMdajInAM pustake, aMka 51 nuM samIkaraNa atyAra sudhImAM emanI 48 jeTalI ravataMtra, saMyukta ane anuvAdita kRtio pustako, sAmayike ane patrikAomAM prasiddha thaI che. A varSanI zarUAtamAM amane vanapraveza thayo che. A aMkamAM emanI prasiddha thatI traNa kavio maLI varSAne emanA lekhana kAryanI kula saMkhyA paNa pagAnuyoga paNa (vana pravezanA aMka) jeTalI bane che, For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 12 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. v www.kobatirth.org 2. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Three same signs ( cart wheel type ) separeted by two others. Three fish signs (sibilants-somna dhvaniyA~) ending consecutively, typical of many Sanskrit words, with a fas ending. Ja Ja with an enclosed ( saMvRta ) 'hansa ' ( sa ). Numeral Thirteen (Ten as a base of SKI numeration). Numeral Fifteen (Telegraph pole representation) from Mohenjodaro. 9. Final duplicated sign. Common in Sanskrit. 10 3 INDUS SEAL INSCRIPTIONS Interpretation & Explanatory Notes to the Texts on front Cover page ( By Dr. M. N. Gupta ) " The ' Jewel ' of Indus Texts Shows ' brevity of sense or x 3rtha vRta by use of numerical signs and alphabetic charccters (duplicated) in an algebric formula, to write two Vedic Stanzas in GAYATRI metre. ? Shows, in the above manner ' brevity of words' or ' zav kRta '. Both show three numerals each : 2, 5, 20, 24 & 25 and method of writing them. =U-ness, with 3 =U= signs and a medial duplicated sign in a single text. The first most common single Vowel 3. Terminal inflexion. Nom. fem dual (as a final cluster) - "ending. Initial duplicated Numeral three and an avian sign. sindhu mudrA lekhe | sindhu abhilekhAmAM ' ratna '. e vaidika maMtrA gAyatrI chaMdamAM lakhavA mATe aMka-cihno ane ( dvirukta ) mULAkSaro khIjagaNitanI mUtra paddhatimAM prayojIne bhAvanI lAJavatA athavA artha kRta batAve che. - a ' sUvuM ' prathama mukhapRSTha para Apela pAnAM DaoN. ema. ena. guptAe aMgrejImAM Apela aTana ane spaSTIkaraNane bhAvAnuvAda ~~~zrI che. ma. tri uparyukta paddhatine anusarIne zabdonI lA%0vatA athavA rAj ta batAve che; khatemAM traNa-traNa AMkaDA thaIne 2, 5, 20, 24 ane 25 tathA ene lakhavAnI paddhati najare paDe che. prathama, vacce ane aMte AvelA sarva sAmAnya prathama svara' a' a MgrejI U AkAranA ghATane ane cheDe, upara-nIce, banne ADI rekhA karI che ane vacalA tathA anya ' a'mAM baMne cheDAnI vacce Ave ema e UbhI rekhAo karI che, For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sindhu lipi zrI che. ma. atri 1-sindhu dhATInI sabhyatA athavA harappIya saMskRti tarIke oLakhAtI bhAratanI cAra hajArathI meM vadhu varSAM jeTalI junI Adya-aitihAsika sabhyatA-saMskRtinA dhArakonA prAcIna nagarAnA TiMbAnA utkhanA mAMthI rukkA ane mAdaLiyAM jevA ke cita anya AkAramAM je abhilekhA maLI AvyA che. enI lipine atre TUMkamAM ' sindhu lipi' kahI che. I. sa. 1875 mAM hAmAM maLela prathama mudrA bAda Aje 1.05 varSAM sudhImAM seMkaDo vidvAneAnA prayatno chatAM lindhu lipinI sa` sa Mmata vAcanA thaI cUkI nathI. keTalAka vidvAnanA dAvA che ke emaNe lipi ukelI nAkhI che. pazu, emano ukela, ane keTalAka kissAmAM ukelanI paddhati, bIjAM keTalA vidvAnone mAnya nathI. aMtima pacIseka varSoMmAM je vidvAnoe ukela sAdhavAnA dAvA ke prayatnA karyo che temanA abhimatane sakSepamAM samajavAno A lekhana hetu che. emanu kAya, emanA purAdhA - jevA ke, meke, ga u, smitha, lengaDaeNAna, mArzela, hanTara ane vasa--nA pAyAnA kAryothI AgaLa vadhe che ethI e pUrvagAmI vidrAnAnA abhimatanA ullekha karavAnuM A lekhamAM yAgya nathI mAnyuM . - 2- AgaLa vadhatAM pahelAM A lekhamAM vaparAyelA keTalA zabdone samajI laIe : www.kobatirth.org vaNuM : jAti ke jJAti nahiM paNa akSara athavA jete akSara mAnI zakAya evI koIpaNa AkRti ke sa Mketa. dhvanyAkSara : mULAkSara ja nahi paNa jenuM cAkkasa dhvanimUlya nakkI karelu hAya evA game e nAmadhArI akSara. sattA : nAbha ( Nouns ), sa Mketa, cihna, akSara, citra, bhAvacitra Adi paikIne cokkasa a pUrvApara saMdarbha uparathI samajI zakAze. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir F mAtrA : mAtra 'e ' ane ' e' svaranI, nyajanane mAthe lakhAtI kramazaH eka ane e mAtrA nahi vaLu : sAhityamAM Motif mATe vaparAtA gujarAtI zabdane ahIM, anya pAribhASika zabda na maLatAM, kAmacalAu lIdhA che. 6. 3. eka vadhu spaSTatA : A lekhamAM kramazaH sazrI re, phatehasiMha, parapAlA, mahAdevana, ceka, rAva, guptAnA Abhamatane samajavAno prayadrana karavAmAM AvyeA che. emanAmAMthI keTalAkanA lakhANomAM 3. 8. - paraMtu 'a ' sivAyanA tamAma svA mATenAM, vyaMjanA sAthe lakhAtAM soMketa-cihno. 4. gADAnA cakranA prakAranI traNa saMjJA, anya prakAranI be sattAethI chUTI pADelI che. 5. ekI sAthe AvelI traNa matsya-sa'nA, dantasthAnIya saughna dhvanie. ' tiru' tavALA aneka saMskRta zabdonA lekhana-prakArane maLatI Ave che.. vacce vatu LAvRtta ( saMvRta) phreMsa sAthe ' a'-' '. saMskRta aMkagaNunA paddhati mujaba dazane mULa tarIke laIne 13 nA AMkaDA lakhavAnI paddhati. mAhana-jo-daDAmAMthI maLelI mudrAmAM, tAranA thAMbhalAnA rekhAcitra jevA AkAramAM 15 ne AMkaDI. saMskRtamAM sarvasAmAnya evI dvirukta sattA. zarUAtamAM dvirukta 3 nA AMkaDA, pachI kausamAM pakSI-saMjJA; pAte ' * batAvatI U AdhAranI sattA pachI, vibhakti-pratyaya Adi lakhavA mATe * apAtA sUrpokAra vaLAMkane namUnA : nArI jAti, pahelI vikti dvivacana, 'o ", 9. 10. For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara/81 pathika A ane draviDone ulekha paNa Ave che. sidhu sabhyatA draviDanI hatI ane bahArathI AvelA Aryoe eno nAza karyo hato evI vivAdAspada mAnyatA sidhu lipi ukelavAnA prayatno pAchaLa paNa pUrvagraha rUpe kAma karatI jaNAI che. A videzI hevAnI, harappIya saMskRti draviDenI havA nI ane Aryoe e saMskRtine nAza karyo hovAnI mAnyatA sarvasaMmata na hAI ane bhAre vivAdAspada heI A lekhamAM - e AnuvaMgika carcAne, upayukta lekhakanA matanI noMdha letI vakhate jarUriyAta pUratA ullekha sivAya vadhu sthAna nathI ApyuM. 4. zrI sudhAMzukumAra rAya (uccAra bhede "') pUrvagAmI vidvAnoe ciMdhelA mArge sana 1935thI AgaLa vadhI rahyA che. emanI lakhelI be pustikAo kramazaH I.sa. 1963 ane 1965 mAM prasiddha thaI che. emanAM abhimatano sAra nIce mujaba che : (1) bhASA prAcIna saMskRta che, (2) keTalA varNa pUrvaja (?) citralipimAMthI levAmAM AvyA che; (3) keTalAMka lakhANa jamaNAthI DAbI bAju, keTalAMka DAbIthI jamaNI bAju, keTalAMkamAM prathama paMktimAM DAbIthI jamaNI ane bIjI paMktimAM jamaNAthI DAbI bAju ane kyAreka be paMktinI jamaNI bAju vacce eka ja paMkita rUpe, ke A rIte lakhelAM che, (4) TalAMka lakhANe "mogrAma' prakAranAM che, jagyA bacAvavA mATe e yukita prAjavAmAM AvI che, e saMyuktAkSaro nathI; (5) svaracihna vagaranA varNa Ai-venyAkSara-yukta-mULAkSara prakAranA che; (6) saMjJA ke saMketenI saMkhyA 288 thI vadhu jaNAtAM agAu ema mAnavAmAM AvatuM hatuM ke sibdha lipi vanyAkSarI hatI, mULAkSarI nahi. paraMtu, have nakkI thAya che ke e dhvanyAkSara-yukta-mULAkSaronI banelI hatI; (7) tema chatAM mAtra mULAkSarI ke vanyAkSarI-yukta-mULAkSarI mUlya dharAvatI keTalIka citrAtmaka saMjJAo che. ene upayoga, citrAtmaka arthanA saMdarbha vinA ja, zabda banAvavA mATe thaye che. dA. ta. nAgaravelanA pAnanA AkAranI saMjJA hoya te "bhAratIya cunA-kAthA sAthe khAya che e nAgaravelanuM pAna" evo artha thavAne badale " pAna" uccAra thAya che. AthI Adima prakAranI citralipinA arthadhaTananI paddhati karatAM judI paddhati sidhu lipinA ukela mATe yojavI paDe; (8) saMyuktAkSaranuM pramANa paNa ThIka ThIka che. e batAve che ke lipi mULAkSarI che. lipi mULAkSarI heya te ja svaracihno hoI zake. saMyuktAkSarane aMtima varNa sasvara ja he joIe; (9) koI varNa upara tIrachI rekhA karI hoya te eno matalaba e ke ene bevaDAvavAno che. jemake dA la. paraMtu "ya" varNa upara tIrachI rekhA hoya te "ka" vAMcavAne che (!); (10). bhAratanI vartamAna tamAma lipionAM mULa brAhmIlipimAM che evI mAnyatA badalavI paDaze. kAraNa ke enAM ane brAhmInAM mULa sidhulipimAM che. emAMya vartamAna lipio sIdhI UtarI AvI che jyAre brAhmI eka phaTa hatI; (11) mahena-jo-daDemAMthI maLatA abhilekhenA dareka varNanA lakhANanI laDhaNamAM vikAsakrama joI zakAya For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika Disembara81 che. harappA-vAsIoe svayaM saMpUrNa lipi mehana-jo-daDe pAsethI laI lIdhI ethI harakhAnA abhilekhamAM e vikAsakrama jovA nathI maLatuM. mehana-jo-daDavALA lipi pAchaLa ane harapA vALA bhASA pAchaLa paDayA hoya ema jaNAya che, (12) mohena jo-daDamAM prAkRtika jamIna sudhI khedakAma nathI thayuM, pariNAme sidhu lipinuM Adi pUrvaja svarUpa upalabdha nathI thayuM. tema chatAM, upalabdha namUnA uparathI nakkI thAya che ke citra saM nAomAMthI pramaza: mULAkSarI saMjJAo ane pachI saMyuktAkSarI saMjJAo banI che. (13) citra saMjJAo zarUAtamAM prAcIna IjiptanI "citra lipi 'vALI saMjJAo lakhavAnA laNane maLatI AvatI hatI. A sAme kRtaka che ema nahi samajI zakavAyA Ijipta vidyAvizArade sidhulipi ukelI na zakathA; (14) tamAma prakAranI prAcIna lipionI pUrvaja koI eka bhAratIya lipi haze : sindhanA anArtha (?) vasAhatIo pAse ghaNA jUnA samayamAM lakhavAnI koI paddhati hatI jemAMthI ijipta ane bhArata (sidhu?)nI be svataMtra lipi zAkhA vikasI ze; * (15) sidhunI citralipi Ijipta ke AphrikAnI koI jAtimAM thaI gayelI hema (Ham)nA vaMzajonI " hemeTika" lipi hatI. uttaramAMthI AvelI, AryabhASA bolatI ToLInA anugAmIoe jItAyelA hemavaMzIonI lipino upayoga pitAnI bhASAne akSaradeha ApavAvAM karyo ! sidhulipinI harapIya laDhaNa kahe che ke uttara dizAmAMthI AvelAone pitAnI lipi nahatI, emaNe mohana-jo-daDo nahi te dakSiNa pAsethI lipi udhAra lIdhI hatI; (16) sidhu ghATImAMthI ukhanita abhilekhIya sAmagrI AryonI Adima bolI tarapha AMgaLI cIMdhavAnI sAthesAtha dakSiNanI dabAI gayelI bhASA upara paNa prakAza pheMke che. (17) sidhu sabhyatAnA abhilekhAmAM vaparAyela lipi ane bhASA "liyantara ane pratilipikaraNa" samayanAM che. saMyukta sarakAranI sattA heThaLa Arya padAdhikArIomAM vahIvaTadvArA bhASA ane lipinI adalA-badalI cAlatI hatI. 5. zrI sudhAMzukumAra rAyanI uparyukta mAnyatAo aMge ahIM eTaluM ja kahevuM basa thaze ke ke zrI rAme pitAnuM nAma sidhulipimAM DAbIthI jamaNuM bAja lakhyuM che paraMtu vividha abhilekhamAM vividha saMjJA-saMketenI uThela paddhatinI temanI cAvIo paNa vividha che ane pariNAme e cAvIo mujaba anya vidvAna anya koI abhilekha ukelI zake ke kema e eka prazna che. sidhu lipinAM bIbAMnI muzkelIone kAraNe udAharaNa TAMkI zakAya ema nathI, e badala lekha dilagIra che. 6. . phatehasiMhanA be lekha, rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna jodhapuranA, have baMdha paDelAM mAsika svAhA"mAM prasiddha thayA che. emanA abhimatanAM mahatvanAM tAraNe nIce mujaba che : (1) mAla, meke, vatsa ane hanTara jevA vidvAnoe sidhulipine jamaNAthI DAbI bAjue, abhAratIya zailImAM lakhAtI mAnIne eno saMbaMdha paNa abhAratIya lipio sAthe joDo che; (2) sidhu sabhyatAnA abhilekhe eka ja nahi, cAra lipimAM lakhAyelA che. emAMthI traNa nisaMdeha DAbI bAju lakhAtI hatI; For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara pathika (3) zrI sudhAMzukumAra rAya ane anya vidvAnoe karelA prayatnanuM phaLa satiSajanaka nathI, dA.ta. zrI rAye eka abhilekhamAM pazunI AkRti upara lekha A rIte vAMo che : "udharasa khAnAra ekazi ge." hakIkatamAM e lakhANa Ama che : "atri agnimAna ana." AmAM * atri" eTale "annAda' nAmanA agninuM eka svarUpa ane "ana" eTale "prANa-apAna-udAna-dhyAna-samAna " Adi pAMca prANInA nAmamAM Avatu uttarapada; (4) jeTalI vAcanA thaI che eno artha e nIkaLe che ke sidhu abhilekhamAM brAhmaNa graMtha ane upaniSadonA pratIko sArI peThe maLI Ave che; harapAmAMthI ane mahena-jo-daDAne nIcalA tharamAMthI; (5) dArzanika ke dhArmika tatva tarapha saMketa na karate heya evo eka paNa abhilekha nathI; (6) agni, indra, vRtra, varuNa, apa jevA zabda brAhmaNa ane upaniSada graMthamAM je arthamAM vaparAyelA che e ja arthamAM, me hena-jo-daDo ane harapAmAMthI maLI AvelA abhilekhAmAM vaparAyelA che. enA uparathI siMdhu sabhyatA uttara vaidika yuganI siddha thAya che. pariNAme saMhitAkalane IthI hajAra varSa pUrvane mAnavo paDe ane vidika lekanA muLadezanI samasyA upara punaH vicAra karavo paDe; (7) bhAratanI prAcIna lipione vikAsa koI citralipimAMthI nathI thayo. yuropa ane eziyAnI moTAbhAganI lipiono mULa AdhAra, akAranA uccAraNa mATe vaparAtAM aMganI AkRti para che. dA.ta. sidhulipimAM "a"nAM traNa svarUpa che : (1) phArasI lipinA aliphanI jema daMDAkAra, (2) brAhmInA "a"nI jema be vakra rekhAthI banela, ane (3) be vakra rekhAnI madadathI banatAM be svarUpa : (ka) lAMbA taDabUcanI UbhI AkRti jevuM ane (kha) vRttAkAra. (8) sidhulipinA keTalAka vaNene AkAra A rIte nakkI thayA che :a-bRhadAraNyaka upaniSadamAM nirguNa AtmAnI puruSarUpamAM ka9panA karI che, je traNa rUpa dhAraNa karavAthI traNenA pratIka rUpe uparyukta traNa a-kAranAM rUpa banyAM che. -AtmAnI parA-zaktine ghAtaka, u-otinuM pratIka, saMpuTAkAra "pa" varNane arvAMza "a" varNanA saMparkamAM AvIne be bhAgamAM vahecAIne be u-kAra banAve che. brAhmaNagraMthamAM "u" (u) agni, Aditya tathA prANa nAmanI jAtinuM nAma che. u-kAra banAvavA mATe nikhala brahmanA pratIkarUpa avarNanI parAzaktinuM nAma " umA" mAnyuM haze. kenepaniSada (312) kahe che : huM nimati uti mA, na- 5" varNanI keTalIka AkRtionI eka bAju 'na' maLyo che. pUrvokta pAMca prANonA nAmamAM uttarapada tarIke vaparAyela "ana , e prANomAM vyApta mULa yA pUrNa prANa (bhUmA)ne ghAtaka che. brAhmaNagraMthamAM "anazabda yajJa vAcaka che. sidhu abhilekhamAM be apa'nI sAthe eka "ana" meLavIne bAjumAM " yajJa' lakhyuM che. "pa" varNanI AkRtinI eka bAju "ja" ane bIjI bAju "na" varNa maLe che. "mA" zabdanI utpatti "jana ' dhAtumAMthI thayelI manAya che, va-varUNane bodhaka. emAM apa" ane "ana'ne saMyoga tha jarUrI. apa eTale jala. mATe varUNane saMbaMdha jala sAthe paNa che. (9) abhilekhanA lakhANane dhyAnamAM rAkhIne mudrAcimAMnA keTalAMka pratIkenuM arthadhaTana thaI zake. dA.ta. For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pazcika Disembara)81 15 ' (ka) ' indra ' ane 'umA ' lakhelA eka mudrAcitramAM eka puruSa eka vRkSane u-kAra Ape che, emAM je vRkSa che e bRhadAraNyaka upaniSadamAM vRkSarUpe 'ita mAnava-zarIra che; (kha) indra umA lakhelA eka anya vRkSAMkti mudrAcitramAM e puru! laDAI karavAnI taiyArI karatA darzAvyA che. emanA kAcamAM zastrarUpI vRkSa-zAkhA che. zAkhAnI pAMca-pAMca pAMdaDI kramazaH pAMca mendriyA ane pAMca jJAnendriyAnI pratIka che. trIjo puruSa, indra vRkSa para beThA che. indra vAghane je mAkRti pAse jate| zake che e AkRti 'vana ' zabda banAve che. A traNa puruSa| agni, Aditya ke vAyu ane indra athavA vADmaya, manAya ane prANamaya che; ane vana ' tathA upaniSadIya ' ta vana' ' e baMne tuya brahmanAM pratIka che jenI zaktithI ukta traNe puruSA zaktimAna banyA che; . * (ga) eka mudrAcitramAM ' vana 'nI ' a-vaNuM` ' rUpI be pAMdaDIe tADIte eka mAMmAM dabAvatuM ane khIjI pRthvI para nAkhatu je pazu batAvela che enI upara nRtra vat ' lakhela che, matalaba ke e mudrAmAM evA hRtranuM citra che je vaSaT atI cUkayo che. (je cha deva vRtranA AdhipatyamAM hatA e, varUNanA AdhipatyamAM AvI javAthI 'vadna ' kahevAya che ). (10) varuNatva ke vRtratvanI pradhAnatAne vyakta karavA mATe sindhu abhilekhAmAM AvatAM pazupratIkAnAM sukha kramazaH dakSiAva` ke vAmAvata karavAmAM AvatAM hatAM. A niyamanu pAlana eTalI custa rIte karavAmAM AvyuM che ke je citramAM nRtratvapradhAna pratIkane AvazyakatAvaza jamaNI tarapha jatuM batAvavu paDe che enuM mukha teA maraDIne DAbI tarapha ja batAvavAmAM Ave che! * 4 (11) ' varUNa ' ane ' vRtra ' eka ja dhAtumAMthI banelA zabdo che. atha che : AvRtta karanAra,' 'te eka ja parAzaktinAM rUpAMtara che, eka prakAzamaya, bIjo aMdhakAramaya, vizvasRSTi mATe bane upayogI che. vadhu eTale rUpAMtaraNa : zatrumAMthI sevaka tarIke, indra vRnA vadha karIne ene saumya banAve che, varUSNu, agninA rUpamAM bahArathI prakAza ane garamI Ape che te vRtra paNa jArAgninA rUpamAM pAcanakriyA kare che. AthI "annAda agni'vAstavamAM vRtra ja che. Ama vRtravadha vastutaH vRtra sahayeAga ane che, mAyA, bhAtrA, mAtalI jevA padAmAM AvatI ' mA ' dhAtu nirmANunI sUcakra banIne sindhu dhATInAM vRtra-pratIkonI sAthe vaparAI che. dA.ta. je mahiSa anyatra vidhvaMza karate ke bhAlAnA zikAra thatA batAvAyA che ene anyatra, athavA e ja mudrAyitramAM enI sAmenA bhAge ja, zAMta ane sAme eka pAtra rAkhela batAvela che. enI uparanA lakhANunA aMtima akSara mA 'ne a che nirmANa karanAra. nirmANukAya eTale yajJa. sindhu dhATInI paraparAmAM, AvA yajJamAM nRtra sahayAga Ape te enI oLakha ' vRtrajana ' ke ' nRtravaSaT ' thaI jAya che. sAme pakSe varuNa jo yajJa virAdhI bhAvanA dhAraNa kare teA ene yajJanA zatru samajavAmAM Ave che, dA.ta. mAhena-jo-daDAmAMthI maLela eka tAmramudrAmAM eka ' meSa 'mAMthI eka ' U' ' bahAra nIkaLIne bhAge che, khIjo eka hrasva u ' enA zigaDAMmAM kAMIka judo dekhAya che. mudrAnI upara lakhela ' vRtra' zabdanI sAthe traNe prakAranA ' A '-kArA dvArA ' ana 'zabda traNavAra lakhAyelA jAya che. a` che ke A meSa, mAnava- 05ktitvanI e sthitinuM pratIka che jemAM traNe a-kArA dvArA abhipreta traNe stare mRtratva svIkAra karI cUkI che; (12) sindhu dhATInA svastikAmAMthI paNa dakSiNAvata ane vAmAvata'nA prakArAntare varuNutva ane RtvanI For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 16 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara/97 pathika .. kalpanAne khaLa maLe che. eka mudrA para cAra vAmAvata ane khIjI para pAMca dakSiSNAvata` svastikA che. dakSiNAvata svastikAnI sAthe nRtra anAna a--vatraya '' lakhelu che. sAthe zAthe eka puruSa, eka vAmAvata cittAne pa-vaSNu bheTa dharatA khatAvela che. A citraNamAMthI evA sa Mketa maLe che ke ana ane ana tathA a-vaSNutraya dvArA abhipreta zarIratrayamAM vyApta vAmAvartI cittArUpI paMca vidha vRtrane pa-vaNa" dvArA pAMca dakSiNAvata svastikAnA rUpamAM varuNutva tarapha vALavAmAM AvI rahyA che; kAraNa ke, vAmAvata svastika nRtratva tarapha vaLavAtA sUcaka che. prazna thAya ke e kayu phendra che ke jenAthI DAbA ke jamaNA vaLavA-vALavAnuM atre abhipreta che? javAba maLe che krosa a Mkita mudrAemAMthI. krAsanAM citrA bahArathI sindhu dhATImAM mAnyAnuM keTalAka vidvAne mAne che e sabhavita nathI. krAsane vAmAvata ke dakSiNAvata karavAthI ja a Mte praznAranA svastikAnuM nirmANa thAya che. Ama, krAsa, mAnava-vyaktitvanA e kendrastha sthitinA hota che jenA vaDe vAmAvata thaIne vRtra tvanA aMdhakAra tarapha ke dakSiNAvata thaIne varuNatvanA prazvAza tarapha jaI zakrAya che. e khate sthitinI vacce kANuM ( : ) che ? 'krosa !' je sindhu dhArInA ka-vaNa pazu che ane enA a kANu ' athavA 'zuM ' thAya che; ' ' (13) mudrAcitrAne AdhAre kahI zakAya ke e sabhyatA vaizvika hatI, bhASA saMskRta; : (14) bhASAnI khAsa vizeSatA A pramANe che : ' sindhu ' jevA zabdomAM, ' sa ' te sthAne ' huM 'tu uccAraNu; ' vRkSa ' jevA zabdomAM ' kSa'nI ' ke ' dhvaninA badalAmAM ' kha' dhvaninuM uccAraNa; Adhunika saMskRtanA ' keta ' pratyayane sthAne ' ta 'ne badale ' tra 'nA upayega : jemake, ' bhArata 'te khadale * bhAratra '; pahelI vibhaktimAM visagane badale na-kArane upayAga, samarata padeAmAM bhAreka sadhine abhAva ane vibhaktinA prayAga anivAya nahi; (15) mudrAono upayoga jAdu-ToNA mATe thatA hatA evI pracalita mAnyatA barAbara nathI. vidvAne e sindhughATImAM vRkSa pUjA ane pazupUjAne dharmanAM aMga mAnyAM che e paNa kharAbara nathI. vRkSa ane pazu saCtra dAnika kAvya-pratIkAnA rUpamAM prayukta thayAM ha|ya ema jaNAya che; (16) dArzanika viSayA upara ATalI adhika mudrA maLavAnA anya e che ke enA upayoga bhUja patra Adi upara chApavA mATe thatA hatA. A mAnyatA sAcI hoya te| sindhu ghATInI A mudrAone vizvabharanA prathama nAta mudraNAlayanAM sAdhatA ja mAnavI paDe; (17) keTalAka abhilekhAnI vAcanA : (ka) saptAtri, (kha) ekatrita atri agni, ekAdaza anna, (ga) indravRtrAgniSaDAna; () caturagni; (ca) catuvidha atri, (cha) Ata annAti dvAdazAnyAgni bhArata-rASTra. cha. DaoN. kRtesiMhanI paddhati vaidika sAhityamAMthI dAkhalA laIne aTana karavAnI che. A emanI AgavI paddhati thaI. jo ke emaNe sindhulipinI vaN mAlA ane enu` nAgarI likhatara Apela che ethI dareka vaNunuM dhvanimUlya te samajAya che pa'tu emaNe a, I, e, RR, kha, ga, ja, ta, rda, dha, va, 5, kha, ma, ya, 2, va, sa, za, huM ane tra vargo mATe ekathI vizeSa sindhu varSoM ApyA che. dA.ta. ' na ' mATe sAta (II. A, U, V, O, i, 7). A paddhati muja khIjo vidvAna sa`sa Mmata vAcanA karI zake ke kema e zAMkAspada che ! For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara/81 8. phinalenDanA vidvAna zrI para pilAe komyuTaranI madadathI silyulipinA daro padamAM AvatA akSarane kama batAvato ke, padAkSaroSa (aMgrejI: Concordance) taiyAra karyo che. emanI dhAraNAone sAra nIce mujaba che : (1) jJAta abhilekhonI saMkhyA 3000 jeTalI che, emAM ekAkSarIne gaNyA nathI, dareka abhilekhamAM AvatA varNa (saMjJA ke saMketa)nI sarerAza saMkhyA pAMcanI che. lAMbe pAka dharAvatA 1400 abhilekhe che, emAM 17 varNa traNa paMktiomAM vaheMcAyelA che; (2) koI ja lekha be bhASAmAM nathI. (juo nIce AMka-22). (3) dvibhASI abhilekhenA abhAvanI pUrti anya be bAbatathI karI che : (ka) cakkasa saMjJA sAthe AvatI anya bAbate sAthe e saMjJAne saMbaMdha, ane (kha) purAvazeSa, nRvaMzazAstranA siddhati ane uttaravata rIta-rivAjonA saMdarbhamAM ativAsika saMbaMdha (4) keTalAka vidvAne mesopoTemiyAnI lipionI ukela paddhatine AdhAra laI sidhulipinI keTalIka judI judI saMjJAone eka ja dhvanimUlya ke koI eka saMjJAne aneka vinimUlya sUcave che e barAbara nathI, kAraNa ke mesepiTAmiyAmAM te judI judI bhASA bolatA lokonA AgamanathI uccArabheda ubhA thatA hatA, silyulipimAM chevaTa sudhI saMzA ke enA uccAramAM pharaka paDayo nathI; (5) lakhANanI dizA mukhyatve jamaNAthI DAbI bAju havAnA aneka purAvA maLyA che. alabatta, be ke vadhu paMktionA keTalAka lekhamAM prathamanI paMkti jamaNAthI DAbI te nIcenI paMkita DAbIthI jamaNI bAju lakhAI hoya evA dAkhalA paNa maLyA che ane tema chatAM, keTalAka kissAmAM (eka ja paMkitana lekha hovA chatAM) DAbethI jamaNI bAju paNa vAMcavuM paDe che ! jyAre keTalAka lekhamAM lakhANanI dizA mATe haju paNa anizcitatA pravarte che. AvI ja anizcitatA abhilekhanA mAdhyamanI ekathI vadhu bAjuo para lakhANa karyuM heya evA kissAmAM paNa kharI ja ! emaNe taiyAra karelA padAkSara kemakeSamAM A tamAma paddhI enuM sAdhAraNIkaraNa (jamaNIthI DAbI bAju) karI nAkhyuM che ! ' (6) mULa abhilekhenA lakhANanI paMkitamAM AvatA ekathI vadhu zabdo ekabIjAthI chUTA pADelA na hAI emaNe paNa chUTA pADathI naya; kAraNa ke amuka saMjJA zabda-saMjJA che ke vyAkaraNa jevI e hAlanI take sarvasaMmata rIte nakkI thaI zake ema nathI; (7) saMyukatAkSara jaNAtI saMzA (varNa)nuM kepyuTaranI madadathI vividha rUpAMtarakSamya vagIkaraNa karavAmAM AvyuM che jethI vanimUlya saraLatAthI samajI zakAya. Ama karavAmAM anya prAcIna lipione AdhAra lIdhe che. (8) mudrA uparanA lekhe sarvatra ane sadA eka sarakhA ja hoya che. AvAM sumeriyana lakhAne sAMskRtika sandarbha sidhu sabhyatAnI mudrAone lagabhaga maLatA Ave che. vaLI mesepiTAmiyAmAMthI maLela sinDa lipivALI mudrA paNa batAve che ke sidhu sabhyatA dhArakone sumeriyana sAthe rasadhA sabadhe hatA; meriyana madrAone 2/3 mo bhAga mAlikI batAve che. matalaba ke mukAdama, vepArI, nyAyAdhIza, pAhI, vALaMda, bI, salATa, dhAvadAmanA kArIgara, rasoyA, saMgItakAra vagerenA nAmanI e mudrAo che. AvI rIte, mehana-jo-daDenA tamAma mArga ane makAnamAMthI mudrAo maLI For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra te www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navemba2/81 zika j AvelI che enA atha evA tAravI zakAya ke sindhu sabhyatAnA dareka bhAsa pAtAnA dhaMdhAne lagatI mudrA rAkhatA hatA. AmAMnI keTalITa mudrAe te peDhI sudhI vaparAI hatI. ethI emAM vyaktivAcaka nAmane badale biruda ke dhadhAnu` nAma ja Apela haze. je sindhu mudrA pramANamAM moTI che emAM ja citrAdi mUrtividhAnAtmaka sattAe spaSTapaNe ApI che. evI mudrA mahattvanA mAsenI ke saMsthAonI haro; (10) mudrA jyAMthI maLI Avela hAva e makAna je dhadhAdArItu hoya enA AdhAre pazu mudrAlekhanA viSaya nakkI thaI zake; (11) abhilekhAnA lakhANanI zabdomAM goThavaNI karIe chIe tyAre emAMthI vividha vAkayAMzA mane che; (12) sindhulipinA keTalAka cokkasa vargonA, lekhamAM AvatAM emanA sthAna uparathI, artha tAravI zakAya. jemake U" A traNa lagabhaga, zabdone a Mte, DAmI bAjue cheDe, lagabhaga 1200 vakhata Ave che. moTA bhAganA vidvAnA ene chaThThI vibhakitane pratyaya mAne che. enA cokkasa aTana mATe khUba vivAda che. e rIte 4 A varSoM ke sa Mtane paNu vidvAnA vyAkaraNatattvanA sa Mketa mAne che. paNa enA pachI ye, DAbI bAjue, vadhu akSarA Ave to pAte zabda paNa AnI jatA hoya che ! (13) upara mujaba vI karNa karavA mAtrathI, citrA ke dhvanimUlyeAnI madada vinA ja, sindhulipinA varSoMnA anyonya sAthenA saMbadhAnA AdhAre, caiAsa tAraNA nIkaLI zake, AvAM tArANAne pachI citrAnI madadathI nizcita karI zakAya. jemake, prAcIna lipiemAM koI paNa citra eka vicAra-bIja rUpe ke lakhANa joDe ghaniSTha rUpe saMkaLAyela viSaya rUpe ApavAmAM AvatAM hAya che. dA. ta. A saMjJA ' mAnava 'nA arthamAM vaparAyelI haze; (14) drAviDI bhASAomAM mAnava' mATe bahALeA vaparAtA zabda che : mANa ke ALa' atha' che. 'sevaka.' AthI, sindhulipimAM =U= A saketa zabdane cheDe ( DAbI bAjue ) na Avate hoya te menA atha ' mahuta ' ke ' maMdira' thaI zake; (15): sindhulipinA vikAsanA tabakkA aMge ApaNe khAsa kazuM jAgutA nathI; (16) jagatanI prAcIna lipiee anyAnyamAMthI vI, sattA ke sarkatA lIdhA che ema na mAnIe te paNa e samAnatA cakAsavAthI a--sa Mketa maLe. arthAntara sUcadhavAnuM saraLa haze. A rIte sindhu lakhANAnA atha khesADI zakIe tA bhASAnA saMketa maLavAno saMbhava kharA. hakIkatamAM bhASA nakkI thayA bAda ja lipinA sAcA uDDela sabhavI zake; (17) sindhulipimAM maryAdita saMkhyAmAM pratyayeA che. pUrvAMgA nathI. bhAratamAM I.sa.pUrve 1000 AsapAsa AvI bhASA hatI. hAlamAM drAviDI vaganI bhASA A prakAranI che; (18) sindhusabhyatAnuM mULa sumeriyAmAM nathI, sthAnika pUrva sindhusabhyatAmAMthI e vikAsa thayA che. tenAM mULa drAviDI bhASA joDe sakaLAyelAM che, vaizvika bhASAne mahadaMze asara karanAra prAg-mAya bhASAnA purAvA mAtra prAyiDI bhASAomAMthI maLe che je spaSTapaNuM batAve che ke I.sa.pUrve 2000 nA uttarAdha pahelAM, paMjAba pradezamAM drAviDIya bhASAonI melabAlA hatI, sindhusabhyatAnuM sumeriyana nAma che me-lu-4. pAlImAM ane saskRtamAM e kramaza: milappa ' ane ' mleccha' thAya, A uparathI uparyukta mAnyatAne TekA maLe che; For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pApaka Disembara 1 (19) silipinI eka saMjJA -- AvI masyAkAra che. viDIya ane AghadrAviDIya bhASAomAM " bhasya " ke "tArA "nA arthamAM "mIna ' dhAtu uparathI banelA aneka zabdo maLe che. sidhulipimAM jyAM jyAM maya-saMjJA sAthe judA-judA vani saMketo vaparAyA che tyAM tyAM judA judA artha nIkaLe che. vani-saMketa vinAnI masyasaMjJA pAse pAse be vAra Ave tyAre tyAre tulu bhASAnA 'miNi miNi' (caLakatuM) ane telugubhASAnA " mina-mina" (caLakatuM) padane maLato artha thAya che; (20) matsyasattA sAthe AvatA dhvanisaMketane kAraNe enA uccAra ane tethI arthamAM pharaka paDe che. AvA artha AjathI 2000 varSa pahelAMnI tAmila bhASAmAM praha mATe vaparAtA raMga sAthe meLa khAya che. jemake siMdhumAM amuka svanisaMketayukta masyasaMjJAno uccAra "meryuM" thAya. tAmilamAM zaninA grahanA kALA raMganA arthamAM "mai-ma-mIna " sattA che. (21) vedamAM paMcAgane ulekha nAmamAtrane Ave che. athavavedamAM tamAma grahonI ane candranA tamAma gharanI mAhitI ApI che. A batAve che ke vaidika Aryoe bhAratanA pitAnI pahelAMnA vasAhatIo pAsethI, I.sa.pUrve 24 mI sadImAM, paMcAgavidyA meLavI haze. ApanArA haze sibdha sabhyatAnA dhArako. kAraNa ke e dhArako nakSatravidyAnA AdhAre ja nagara Ayojana karatA hatA. Ano eka vadhu sUyaka purAvo A mujaba che : harappIya sidhulipimAM marayasaMjJA nI pAse karacalAnuM citra paNuM Ave che kyAreka paga sahita paNa mahadaze nahoravALuM. artha thAya " pakaDavuM.' sUcitArtha thAya "graha che. drAviDIya zabda "koLa' paNa A baMne arthano vAcaka che. saMskRta dhAtu "pratrane paNa A ja artha thAya che; (22) mohana-jo-daDemAMthI maLelI 200 jeTalI tAmrapaTTIonI eka bAju lakhANa che, bIjI bAju ene AnuSaMgika, mUrti prakAranAM, vaLAM (aMgrejI MOTTF) che. A vaLAM keTalIka paTTIomAM citralipinuM rUpa dhAraNa kare che. Ama harapIya lekho dvibhASI hovAnuM siddha thAya che. (juo upara AMka-2). (23) harapAmAMthI maLelI eka mudrAmAM che AvI saMsAnI vacce karacalAnI AkRti ane bahAra baMne bAju pIpaLAnAM ekeka pAnanI AkRti banAvI che. te keTalI mudrAmAM pIpaLAnA pAnane badale anya citrAkRti hoya che), A thayo saMyuktAkSara, kAviDIya bhASAomAM "koLI 'nA aMjIra, vaDa, vRkSa, mAravuM, ghA kare, mArI nAkhavuM, bANathI mAravuM (telugamAM) vilApane kAraNe moTethI raDavuM vagere arthe " thAya che. ukta joDAkSara "pakaDanAra'nA arthane ghotaka che. saMskRtamAM "hara " ane "rUdra 'no paNa e ja artha thAya che. agnine paNa rUdra kahe che. enuM rUpa bakarA jevuM che. mohana-jo-daDo mAMthI maLela tAmrapaTTImAM zikArI devanI lAMbI AMkhe, dADhI ane ziMgaDAM vagere bakarA jevAM che. tethI e citra zikArI ke rUdranuM hovAnI zakayatA che; (24) drAviDIya bhASAonA "koLI" zabdano artha "va" paNa thAya che. saMskRtane "vaTa " zabda mULamAM drAviDIya hevo joIe. purANomAM vaTa-vaDa ne uttara taraphanuM vRkSa mAnela che. sidhu abhilekhamAM vaTa a matsyanI AkRtine maLatAM citrone "vaTa-mINa' (uttara taraphano tAre) vAMcI zakAya. artha che : lagnavidhi vakhate kanyAne batAvavAmAM Avate dakSiNa bhAratamAM aruMdhatine tAre ane vaidika vivAha paddhatimAM yuvAne tere. For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara pathika 9. zrI pare pelAnA vidhAne ane mAnyatA aMge eTaluM ja kahevuM basa thaze ke bhAratamAM A ane drAviDanA vra uttara bhAratIya ane dakSiNa bhAratIya vacce kyAreya vijJAnika ejya na jAya e bAbatanuM videzI vidvAne jJAta-ajJAtapaNe khAsa dhyAna rAkhe che. 10. sidhu lipinA lakhANanI abhAratIya zailInA bhAratIya puraskartA che zrI dharAvatam mahAdeva 829 pAnAnA daLadAra graMthamAM emaNe sidhulipinA abhilekheno pATha, padArakramakoSa ane vividha mAhitI sabhara koThA ApyA che. emano hetu paNa siMdhu vaNene nimUlya ApIne vAcanA karavAno. sidhulipa ukelavAne nathI. ene badale lipi aMge mULabhUta mAhitI ApIne vadhu saMzodhana mATe eka sAdhanagraMtha ApavAno hetu che. emaNe paNa tamAma kArya kepyuTaranI madadathI karyuM che. sidhu mudrAnA kula 3455 namUnA tapAsI emAMthI 2906 lekha namUnA AdhAre graMtha taiyAra karyo che. prathamanA be vidvAne jevI koI carcA emanA graMthamAM nathI. ethI emanI mAnyatAonAM vividha pAsAMno sAra ApI zakAya ema nathI. ene badale emanA graMtha vize ane e taiyAra karavAnI emanI kAryazailI aMge thavuM joIe, jemAM anAyAse emanI TalIka mAnyatAone ulekha paNa AvI jaze : (1) sidhulipinA lakhANanI dizA jamaNAthI DAbI bAjue hevAnuM mAnyuM che. je lekha eka ja mAdhyamanI be bAjue thoDe thoDe A heya ene kyAMthI zarU kare? barAbara enA jevo ja lekha anya koI mAdhyamanI eka ja bAjue heya te enA uparathI. tema chatAM keTalAMka lakhANa DAbIthI jamaNI bAju ane keTalAMka uparathI nIce, UrdhvarekhAmAM lakhAyAM hovAnuM svIkAryuM che. sosAtha keTalAMka lakhANa DAbI ke jamaNI baMne bAjuthI eka sarakhAM ja vaMcAtAM hoya (jemake, nava jIvana) ema paNa svIkAryuM che; (2) mudrA, mudrAMkana ke koIpaNa prakAranA abhilekhanAM punarAvartana paNa levAmAM AvyAM che. pariNAme graMtha daLadAra bane che); (3) padAkSarakramakoSamAM amuka saMjJA (vaNe ke saMketa ) enA mULarUpa eTale mAtrAcihno Adi nizAnI bAda karIne lIdhI che. pariNAme sAcA uccAra ane vAcanA thaI zake nahi. kAraNa ke dareka saMsAnuM nimUlya ja samajAya nahi); (4) saMsanI yAdImAM 417 saMjJA nathI che (paNa emAMthI keTalAka dAkhalAmAM eka ja saMjJAnA vividha rUpe paNa jovA maLe che); (5) kula 2974 paMktio jamaNAthI DAbI bAju, 235 paMkti DAbIthI jamaNI bAju, nava dAkhalAmAM bIjI paMkti, uparanI karatAM viruddha dizAmAM, 190 lekha ekAkSarI, sAta lekha uparathI nIce- rekhAkAra zailImAM, 1ra lekha DAbI jamaNI baMne bAjuthI eka sarakhA ane 155 paMktio zaMkAspada jaNAI che. (6) lakhANanI uparyukta dizA vAcanAnA AdhAre nahi paNa bAvA purAvAnA AdhAre nakkI karI che. bAha purAvA kayA? (6) lakhatI vakhate prathama lakhelA akSaranA koI bhAga upara pachInA akSarane koI bhAga AvI jAya te e bemAMthI pahelAM ka akSara lakhAyuM hatuM e jANI zakAya. pahelAM je lakhAya hoya enA uparathI lakhANanI dizA paNa nakkI thaI zake. zrI lAle A siddhAMta mujaba sUcana karavuM ke lakhANanI paddhani jamaNAthI DAbI bAjunI che. zrI mahAdevananI dalIla che ke kAma For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara uparAchAparI lakhAyelA manAtA akSare joDAkSara heya to? to zro lAlanI mAnyatA khoTI paDe ! zrI mahAdevananI mAnyatA evI che ke amuka lekhe jamaNIthI DAbI bAjue lakhAyelA na hoya ethI kAMI sidhulipi lakhavAnI dizA badalI jatI nathI, lakhANa game te dizA tarapha jatuM lakhAyuM hoya chatAM lakhANanI paddhati te vanikrama nakkI karatA akSaronA krama vaDe ja nakakI thaI zake, (dA.ta. eka varga E ke 1 che. have je vyakti jamaNIthI DAbI bAjue lakhe te 1 AvI rIte ane ethI UlaTI dizAmAM lakhe e E AvI rIte e vaNe lakhematalaba ke lakhANanI dizA badavAnI sAthe vaNane mukhaDe badalAI jAya che. gujarAtInA "Ta" ane "huM" ne A niyama lAgu na paDe. ethI A mAnyatAnA AdhAre paNa niyama tarIke lakhANanI dizA nakkI na ja thaI zake); (kha) amuka varSo ke vaNa-samUha lakhANane DAbe ke jamaNe che. aMte ja Ave che. ethI evA lakhANanI dizA enAthI UlaTI che ema mAnI zakAya; ga) eka ja mAdhyama upara eka ja vAkya upara-nIce be paMktimAM lakhyuM hoya te ApaNe mAnI zakIe ke upalI paMkti pahelAM ane nIcalI pachI lakhAI haze, kAraNa ke jagatabharanI, ADI rekhAmAM lakhAtI bhASAonI paMktio nIcethI upara lakhAtI nathI; (dha) Ama upara nIce be paMktio lakhelI hoya ane lakhANanI paddhati jamaNIthI DAbI bAju lakhavAnI hoya te baMne paMktio e rIte lakhAyelI hovI joIe. ema chatAM, apavAdAtmaka rIte keTalAka lekhamAM bIjI paMkti UlaTI dizAmAM lakhelI hoya ema jaNAya che; (ca) koI eka ja lekha eka mAdhyama upara be paMktiomAM ane bIjA mAdhyama upara eka ja paMktimAM lakhelo heya (ane be paMktivALA vakhANamAM lakhANanI dizA sabhya-apasavya na heya te) be paMktivALA lekhanA AdhAre eka paMktivALA lekhanI dizA nakkI thaI zake, (cha) eka cokkasa varNa-saMketa 291 vAra Avyo che. emAMthI 245 vAra lakhANane jamaNe che che. bIje eka vaNa-saMketa 1395 dAkhalAmAMthI 931 dAkhalAmAM DAbe cheDe che. AthI je upalI paMkti prathama ane nIcalI paMkti- pachI lakhavAmAM AvatI hoya te cakkasa vargonA sthAna uparathI lakhANanI dizA nakkI thaI zake; (7) citrone pratIma ane akSarane saMjJA kahyA che. zI rIte judAM tAravyAM? akSaro karatAM citra , pramANamAM meTA ane mAdhyamanI vadhu sapATI rokatAM hoya che. paraMtu jyAre citra nAnAM hoya che? te jayAre je te akSaronI vacce, sudhArela saMjJArUpe na AvatuM hoya te ene akSara nathI mAnela; (8) vividha saMjJAonA aneka svarUpamAMthI je cokkasa svarUpe vAraMvAra vaparAtuM hoya te je abhilekhamAM, sArAmAM sAruM hoya enI nakala karIne saMsAnI yAdImAM sAmela karela che, (9) ema chatAM, je saMjJAnA jeTalA vividha prakAra maLatA hoya enI judI yAdI "puravaNa' rUpe ApI che; ane chatAMye, vaNavaMcAyela lipinA tamAma vargonA tamAma prakAra nakkI thaI zake nahi evA ta heThaLa nAnA nAnA tamAma prakAra-bheda dhyAnamAM lIdhA nathI ! taduparAMta, keTalAka varSonA DAbAjamaNuM mukhaDA eka ja paMktimAM AvatA hoya te ene prAra-bheda tarIke lIdhA nathI ! ane ema kasvAmaya zaMkA rahI jAya tyAM prakArAntarane svataMtra saMjJA tarIke lIdhela che ! For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 31 34 www.kobatirth.org Disembara/81 pathika 201 (10) kula 417 sattAemAMthI 379nAM praznArAntare 641 svarUpe! nAMkhyAM che; (11) upara:jaNAvela niyamonA AdhAre emaNe tAravelI 417 sattA ( varSoM ke akSara ) mAMthI je sattA jeTalIvAra vaparAI hoya enI AMkaDAkIya mAhitI nIce mujaba OM eka ja prakAranI sajJAnI sakhyA kula upayAganI sakhyA 6344 2381 1833 1395 58 49 112 | para 1 112 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 47 (12) uparyukta gaNtarImAM prANIonAM citrAnI sAme agambattiyuM, Di, bhaumitika AkRti ke pAra'parika pratIkA AvyAM hAya enI sattAmAM gaNatarI karI nathI. 13372 11-zrI mahAdevananI mAnyatAe AdinA sAra jotI vakhate yatratatra me' kausamAM mArI noMdha TAMkI che. vadhArAmAM eTaluM ja kahevu' khasa thaze ke zrI mahAdevananI sindhulipinA akSarA nakkI karavAnI paddhati ja khAmI bharelI che. e tamAma mULAkSara nathI, ethI ja ene 'saMjJA ' kahyA che. sattA eTale nAma nahi paNuM akSara jevA saketa, kaheA ke akSara. enA lakhANanI dizA nakkI karavAnI carcAmAM zrI mahAdevane zrI lAlanI mAnyatAne radiyA ApatAM jaNAvela che ke je lakhANane ApaNuM uparAchAparI lakhelAM mAnatAM hAIe e joDAkSarA paNa hAI zake che. mArI dhAraNA evI che ke joDAkSare hAya ke na hoya ema chatAM je bhASA ApaNe jANatA nathI enI lipinI dizA nakkI karavI e yeAgya nathI. kANu ke, sa'*kRta, hindI, gujarAtI vageremAM joDAkSarImAM, madaze je akSara pahelAM khelAya e pahelAM lakhAya evI paddhati che. dA. ta. sa+pU+a+Sa+Tre+a = spaSTa. paraMtu A paddhatinA apavAda paNa che. dA. ta. 1=, kSya = T, ya = gha vageremAM e byujane bhegA thaIne trIjuM navuM ja svarUpa dhAraNa kare che, thAka joDAkSara khATI rIte paNa lakhAya che jema ke na = ne badale ha. vaLI, vyaMjanAne sva-mAtrAnA cihno lagAvatI vakhate paNa uccAranA krama mujaba ja mAtrA cihno lagAvavAnI apavAda vinAnI paddhati nathI. dA. ta. pha+I > kI mAM yogya rIte vyaMjananI pachI dI I nuM cihna mAvela che, paraMtu i= ki mAM sya hatuM cihna vyaMjananI pahelAM ja AvI jAya che. AvI rIte vyaMjananI upara ane nIce pazu svaracihno Ave che. A khAsiyatA batAve che ke joDAkSarA ke vyaMjanAmAM svaramAtrAnA saMketAnA lakhANunI paddhati upI na teA lakhANanI dizA niHzaMka paNe nakkI zake ke na to 'khArAkhaDI' mAMthI mULAkSarA judA tAravI zakAya. dA.ta. 3, 4, 3, 4, 'DaeN, Dha ane La judA judA mULAkSarA ja che ane eka ja ke khea mULAkSaranA vividha svarUpa nathI e kema nakkI thAya ? / AmAM 'kompyuTara ' zuM kare ? ! kompyuTara te| ' ke 'nI sa'pUrNa khArAkhaDInI sAmAnya svarUpa tarIke 'OM 'nA ullekha na kare ? ane & tathA 'Ta 'te enA sabhya-asabhya mukhaDAne kAraNe eka ja akSaranA e bheda na rahe? devanAgarI lipinA mULa brAhmalipimAM ane e baMnenAM For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara81 23 mULa sidhulipimAM hoya te varNa-vyavasthA ane svara-mAtrA-cihnonAM mULa paNa emAM ja heya ne? je hA, to sidhulipi UkelavAnI zrI mahAdevananI paddhati mULabhUta rUpe ja khAmI bharelI che ema kahI zakAya. 12. sevieTa raziyAnI vaijJAnika ekAdamInA nRvaMzazAstra saMsthAne sikyulipinA abhyAsa mATe eka maMDaLInI racanA karI hatI. enA mukhI hatA . yurI koreva. A vidhAne prAcIna maya ( A zabdano uccAra "mAyA" ApaNe zA mATe kare?) saMskRtinI lipi ukelavA mATe je navI vaijJAnika paddhati cha hatI enA AdhAre prAcIna sikyulipi ukelavAnuM nakkI thayuM hatuM. e paddhatimAM koI paNa prAcIna lipinI citrAtmakatAne kendramAM rAkhavAne badale zabda-samUhamAM AvatI saMjJAnA sthAnane vadhu mahattva ApavAmAM Ave che. taduparAMta Agha etihAsika samayamAM bhAratanAM bhUgoLa, paryAvaraNa, pariveza, dariyAI vyavahAra, khagoLazAstra, paMcAMga, mApatolanAM sAdhano, dharma, purANo ke daMtakathAo. purAtatva, anya samakAlIna purAvazeSa, mAnavajIvana vijJAna Adi aneka pAsAne vicAra karIne ene upayoga raziyana ukela paddhatimAM karavAmAM Avyo che. ukelanI zarUAta emaNe madrAbhilekhanA lakhANonI laDhaNa ane saMjJAono krama nakkI karavAthI karyo hato. tyAra bAda nakkI thayelA " pATha" (TEXT ) zabda-ghaTakone komyuTaranI madadathI judA pADIne bhASAnA baMdhAraNane samajavAmAM AvyuM hatuM. sAthe sAthe bhASAnA vyAkaraNanAM lakSaNa paNa emane samajAvA lAgyAM hatAM anya seviyeTa vidvAna baTa velacoke eka seviyeTa sAmayikamAM A bAbatanI keTalIka vigate ApI che. soviyeTa vidhAnA dAvA nIce mujaba heya ema samajAya che ? (1) sibdha bhASA draviDa parivAranI hatI; (2) sintha mudrAbhilekhonAM lakhANamAM nAma, yA, paMcAMga Adino samAveza thAya che, (3) dareka lakhANa judI judI paddhatithI vAMcIne ene artha samajI-samajAvI zakAya che; (4) koIpaNa ke tamAma lekha vAMcI kADhavAnI koI e sarva sAmAnya cAvI nathI; (5) moTAbhAganA mudrAbhilekhenA koI eka ekamamAM traNa ghaTako che : lekha, citra ane pratIka. A traNene dhyAnamAM rAkhIne vAcanA thaI zake che, (6) sidhu sabhyatAkAlIna bhAratIya paMcAMgamAM niSNAta hatA : caMdrAyana ane sUryAyana paddhatine sumeLa karI zakatA hatA; kAlakramane pAMca, nara ane 60 varSonA cakramAM goThavatA hatA; sUrya, caMdra ane gurunI gatinA saMkalita citrane jANatA hatA; ane (7) sidhu lakhANamAM tahevAro ane devanAM nAmano paNa samAveza thAya che. 13. saMzodhanane AraMbha ja pUrvagrahayukta hoya ane dareka lekha ukelavAnI paddhati judI judI hoya enA pariNAme thayelI soviyeTa vAcanA upara koNa AdhAra rAkhaze ? sevigeTa vidvAnonI mAnyatAono pratikAra ApaNe zrI rAva ane De. guptAnI mAnyatAomAM joIzuM. 14. lothalanA ukhanaka zrI rAvanA 20 varSanA adhyayananA phaLanA paripAka rUpe emanA pustakanA prakaraNa 10 mAM ane tyArabAda bIjA ATha vaSe hiMdI AvADika dharmayuganA pratinidhinI mulAkAtanA vRttAMtarUpe emanA maMtavya jANavA maLe che. emanI mAnyatAone sArA nIce mujaba che : (1) siMdhulipimAM lakhAyelA 2500 abhilekhemAM 250 saMjJA maLI che je mULAkSara kahevA mATe vadhAre For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara 1 pathika che ane citrAkSara ke saMjJAkSara (legogrAma eTale ke laghulipimAM cokkasa zabda mATe vaparAtI cokkasa nizAnI, AkRti ke saMjJA) kahevA mATe bahu ja ochA che, ( juo nIce, AMka 3) (2) meTA bhAganA vidvAna dareka saMsAne koI zabda ke vicAranI ghAtaka mAnIne lipine "lege prAphI" paddhatithI ukelavA prerAyA che. jemake raziyana vidvAne "lakuTadhAraka mAnava" nAmanI saMjJAne 'dalDadhara (yama)" mATenI saMjJA mAne che; (3) ajJAta bhASAmAM lakhAyelI ajJAta lipine ukelavA mATe lipinA vikAsane tabakko samaja jarUrI che ke e citralipi che, saMjJAlipi che, vanyAkSarI che ke mULAkSarI? A nakkI karavA mATe saMjJA enI sAcI gaNatarI thavI jarUrI che; (4) moTA bhAganA vidvAnoe 250 thI 300 jeTalA jaNAtA saMjJAkSaromAMthI mULAkSara tAravyA nathI. kAraNe? bhArata sivAya saMyuktAkSara (ekathI vadhu vyaMjane e anya svarathI joDAyelA hoya evA joDAkSara)nI prayA vizvamAM kyAMya nathI; (5) bhAratamAM aMtima ra000 varSothI saMyuktAkSAnI prathA che enA mULa sidhulipimAM levAnI zakayatA che. dA.ta. 5+ s + a joDIne "pta" lakhavAnI prathA brAhmI ane devanAgarI lipiomAM che. (barAbara, paraMtu pu + 2 + a maLIne "pa" nahi paNa "mA" thAya che ane tu + + I maLIne ri " nahi paNa "tri" thAya che ane "1'nA sAcA dhvanimUlyanI ApaNane jANa nathI-AvA apavAdanAM mULa paNa sidhulipimAM na hoI zake?); (6) saMyuktAkSa rupI Ama joDAyelI AkRtione bAda karIe te pUrva-harappIya lipinA akSara bAvana ane uttara-harappIya lipinA vIsa jeTalA ja thAya che ! (7) sidhu lipinI mahattA enI be khAsiyata che : ladhutA ane mAtrA. raziyana vidvAnoe mAtrAcihno dhyAnamAM lIdhAM nathI. pariNAme dAMtiyA jevI nizAnImAM traNa UbhI rekhA haiya ke cAra emAM emane mana kazo pharaka paDato nathI ! (8) sidhu lipimAM mULa vyaMjana saMjJAmAM svara umeravA mATe mAtrAcihno vaparAyAM che. ene kAraNe sidhu lipi anya "semeTika" lipiothI judI paDI che, semeTika lipiomAM ane sidhulipimAM svara cihno eka sarakhAM hovA chatAM; (9) sibdha pachInI brAbhI ane khareSThI lipiomAM paNa saMyuktAkSara ane svara-mAtrA-cihno prayoga cAlu rahyo che; (10) raziyAnA ane phinaleMDanA vidvAne sidhulipinAM upayukta be lakSaNo samajI zakyA nathI ethI judAM tAravI zakayA nathI pariNAme, saMyukatAkSarone citrAkSa mAnI laI sikyulipine "Agha drAviDIya" mAnI beThA che! (11) pUrva harappIya (I.sa. pUrve 2500thI I.sa. pUrve 1900) lipinI bAvana mULa saMjJAomAMthI 12 citrasaMzA hatI, jemAM jatu, pakSI, virachI, mamma, ADA, peTe cAlatAM prANI, pIpaLAnuM pAna, zvAna ane vRkSa vagereno samAveza thAya che. (juo nIce, A 23) (2) uparyukta 12 citra saMjJAo paikI, I.sa. pUrve 1900 thI I.sa. pUrve 1300 AsapAsa, lothala For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika Disembara,81 ane kAlIbaMgAM mukAme moTAbhAganI ane harappA mukAme keTalIka adazya thaI gaI hatI; (13) "mAnava " ane "masya 'nI AkRtio zarUAtathI ja rUparekhAmaka hatI. emAM mAtrAcihno lagA vavAmAM AvatAM hatAM. e batAve che ke e baMne AkRtio kavanyAtmaka hatI ane mULAkSaranI sthitie pahoMcelI hatI; (14) pUrva harappIya samayanI bAvana mULa saMjJAomAMthI 40 nuM citrAtmaka na hovuM ana 12 citrAmA hovA chatAM ene upaga mAtrA-cihno vinA tha -A paristhiti batAve che ke silyulipi AMzika rIte svAbhaka ane AMzika rIte mULAkSarI sthiti na pAmI hoya to paNa janmAkSarI to hatI ja. citra-saMjJAo zarUAtamAM eka cokkasa vicArane rajU karatI saMjJAo haze je dhvanyAkSarI ke mULAkSarI banI haze; (15) uttara harappIya samayamAM 20 mULa saMjJAo 44 svarUpe vaparAtI hatI. matalaba ke saMyuktAkSara ane mAtrA-cihonuM pramANa 24 jeTaluM hatuM. A samaye dhvanyAkSaramAMthI mULAkSarone vikAsa thayo haze. A 20 mAMthI 15 jeTalI saMjJAo tatkAlIna semeTika' saMjJAone maLatI Ave che; (16) lakhANanI dizA mahadaMze jamaNIthI DAbI bAja, be paMktinA lekhamAM bIjI paMkti mATe bhAge e ja rIte, kyAreka DAbIthI jamaNI bAju, (17) uttara harappIya saMjJAo tatkAlIna semeTika kuLanI anya saMjJAone maLatI Ave che ene matalaba e ke vyApAra-vANijyanA saMbaMdhone kAraNe vanimUlyamAM paNa samAnatA ane uccAraNabhede vibhinatA AvI hoya. harappIya dhvanitatva AthI ja hiTTAITa vanitatvane maLatuM Ave che. AthI, dareka vyaktigata saMjJAne " zabda" ke " eka svarI zabda' mAnavo jarUrI nathI. ene badale dareka saMjJAnuM nimUlya nakakI karavuM jarUrI che. semeTika uparathI uttara harapIya ane enA uparathI pUrva harappIya samayanI saMjJAonuM dhvanimUlya nakkI thaI zake che. saMzodhanane aMte jaNAyuM che ke pUrva harapIya dhvanitaMtra hirAITa bhASAnA vanitaMtra jeDa keTalIka bAbatamAM maLatuM Ave che. dA.ta. " AkAranI saMjJAmAMthI 15 vyaMjana ane pAMca svara UtarI AvyAnuM mAnIne lethala, harappA ane mehana-jo-daDonI 25 mudrAonuM vAcana thaI zakayuM che, je paikInA keTalAka abhilekhamAM vyaktivAcaka nAma ame keTalAkamAM padavIo lakhelI che; (18) semeTika kuLanI na hoya evI mAnavAkRti ane sthAti jevI saMjJAone lAgatAM svara-mAtrA cihno joIne ene anukrame "ra" ane "la" dhvanimUlya ApeluM che; (19) amuka cokkasa vanio mATe zarUAtamAM ekathI vizeSa saMjJAo vaparAtI hatI, je pAchaLathI ochI thaI gaI che; (20) raziyana vidvAna prA. korova (Knorozov) komyuTaranI madada laIne evA tAraNa upara AvyA che ke je saMjJAo vAmajAte vAraMvAra Ave che te vibhakti-pratyaya ke jatidarzaka haze ane e jene lAge che te mULa rUpa haze. A sAme rAvanI dalIla che ke koI saMjJAnA punarAvartana ane vAkyamAMnAM enA sthAnane mArgadarzaka siddhAMta banAvavo hoya to evI traNa saMjJA che jene raziyana vidvAnoe dhyAnamAM lIdhI nathI kAraNake, e traNe saMjJA vAkayanI zarUAta AvatI haI e vidvAnonI evI (mIDI) mAnyatAne khetI karAve che ke sidhu bhASA drAviDIya kulanI hatI, jemAM For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara 81 mAtra pratyayo Ave che, pUrva nahi ! (e traNa saMjJAne Azraya na laIe te paNa) raziyana vidvAnonI mAnyatA khoTI ja kare che. kAraNake, bhArapIya kuLanI bhASAomAM paNa jAni ane vibhakti darzaka zabda, pratyayarUpe, zabdone aMte Ave che ane nahi ke pUrvaga rUpe zabdonI zarUAte. jemake rAmanuM" ane nahi ke "nuM rAma' (of Rama) AthI, mAtra zrAviDIya kuLanI bhASAomAM ja pratyayo heya ema mAnavuM vyAjabI nathI. ema chatAMye je jAti ane vibhakti mATe pratyenA astitvane ja vicAraNAmAM levAnuM hoya te sidhubhASAmAM paNa pratyayo hAI ene bhAropIya kuLanI mAnI zakAya. (21) zrI mahAdevananI vAcanAno eka dAkhala zrI rAve cakAse che : "ka" ane "mAnava nI AkRti jevI be saMjJAone zrI mahAdevane "Ajha" ane "mAnava " ke "mRtya" vanimU9ya ApIne kahyuM che ke e be saMjJAone "A% bhUnya" vAMcI zakAya ane enuM samIkaraNa (telugu bhASAnA) "veLALa' zabda sAthe thaI zake. "veLALa" eTale vaLa (nAmanI manuSya jAti)ne ALa (sevaka = rAjA). zrI rAva kahe che ke zrI mahAdevane A samIkaraNamAM 200 varSa pachInA "veLALa ne ra000 varSa pahelAnA AjhALa" sAthe sarakhA e kevuM ? (22) sidhulipimAM lakhAyelA 400 jeTalA abhilekhene vAMcyA bAda sidhu bhASAnA nita mATe nIce mujabanAM tAraNe kAyAM che - ka. pakava harappIya samayamAM mahAprANa "ha" uparAMta "ha" mATe eka bIjI saMjJAnuM devuM ane uttara harappIya samayamAM anusvarita "ha nuM cAlu rahevuM e vAtane siddha kare che ke vaidika bhASA karatAM harapIya bhASA junI che ane vedika bhASAe harappIya bhASAnA anusvarita "ha" ane kha" svanine maLatA AvatA bIjA "ha" ne paDatA mUkyA hatA, kha. harappIya ane uttara harappIya samayanI lipiomAM "tha sivAyanA mahAprANa yaMjano mATe judI saMjJAo nahotI. ethI kha-dha----bha lakhavA mATe kramazaH ka-ga-ta-da-5-ba pAse ha saMjJA mUkIne e lakhAtI hatI. ga. uttara harappIya lipimAM -ba-ra--Da-8-Na saMjJAo nahotI, - pukhta ane uttara harIpIya lipiomAM ga-tha-da-be saMjJAo hatI je tamiLa bhASAmAM nathI. ca. hidAITanI jema harapIya bhASAmAM keTalAka vyaMjanene bevaDAvavAmAM AvyA che, che. vaidikanI jema harappIya bhASAmAM keTalAka dhAtu kazA pheraphAra vinA, dhAtu rUpamAM ja, saMjJA (nAma)nI jema vaparAya che. te kyAreka enA pachI, saMskRtanI jema, pratye paNa Ave che. pratya mATe bhAge vyaMjane hoya che. jemake "ka" pratyaya: tapa-tApa + ka = tApaka, Ama tahita pratyaya lAgatAM pahelAM vyaMjanAnta dhAtunA aMtima vyaMjananI pahelAMnA svarane guNa thAya che, ja. 400mAMthI 220 jeTalA mudrAbhilekhamAM guNavAcaka saMjJAo vaparAI che. jevI ke, 5, 5, 5, pA, papha, kha, tra, oma vagere. ene saMskRtamAM rakSaNa kare', " rAjya kare', "bacAvo', sahAya karo ' vagere artha thAya, evI rIte "mahAna" ke "mukhya nA arthamAM " pra', "para." para" "mahA ', "ekA" jevI guNavAcaka saMjJAone upayoga thayo che. mahadAMze "\' pa, "pa(atha rAjyasta ', "rakSaka') Adi guNavAcaka saMjJA nAmanI pahelAM ane Pu For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disemba81 pra", "mahA " Adi nAmanI pachI Ave che. paNa A krama mATe akATava niyama nathI. pa-5 nI jema keTalIka guNavAcaka saMjJA bevaDAya che tyAre saMskRtanA "rAjarAja nI jema rAjAone rAjA' jevo artha batAve che. hiTTAITamAM paNa "lugala-lugala dikti A arthanI ja ghAtaka che. jha. pUrva harappIya vanyAkSarI-yukta mULAkSarI lipi I.sa. pUrve 1500 AsapAsa mULAkSarI banI gaI hatI. 8. harappIya loko bhArepIya bhASA bolatA hatA jene zabda bhaDaLa, artha ane dhvanitaMtranI daSTie, bhAratIya AryonI bhASAne bahu maLato Ave che. sidhubhASAmAM maLatAM (1) baka, tAraka, aSTaka, paMcaka, laba, gara, apa, trika. apta, mana ane dasa jevAM rAjAo ane khaMDiyAonAM 26 jeTalAM nAma; (2) malaha (meluhU hA), sapta-Apa (saptasiMdhu) Adi pradezanAM nAma: (3) ekAha, paMcAha, saptAha vagere yonAM nAma ane (4) ka, la, ta, ha vagere divya tanAM nAma batAve che ke harappIya vaidika AryonA pUrvaja hatA. (23), (uparyukta mAnyatAo prakAzita thayA bAda ATha varSa pachI zrI rAve jaNAvyuM ke, kula 3126 mudrAbhilekhamAMthI 2400 gaNanAmAM lIdhA che ane emAMthI 1800 nI vAcanA emaNe pote ja karI che, jenA pariNAme jaNAyuM che ke sidhulipinAM mULa I.sa. pUrve 3000 jeTalAM prAcIna che, I.sa. pUrve 2500 thI I.sa. pUrve 1900 daramiyAna phara saMjJA ane I.sa. pUrve 1900 thI I. sa. pUrve 1300 daramiyAna 22 akSaranI varNamAlA hatI; (24) sidhulipimAM lakhAyelA mudrAbhilekhemAMthI 250 zabda ane 82 dhAtu Adika saMskRtamAM paNa che ane (25) sidhulipi e saMsAranI sarva prathama varNamAlA che, bAkInI enI devAdAra banIne phAlI hatI. 15. zrI rAve mULAkSaronI saMkhyA ghaTADIne eka stutya kArya karyuM che. sidhulipine bhAratIya, enA vAparanArAne vaidika AryonA pUrva ane enI bhASAne bhArapIya kuLanI batAvIne jANe ke sAcI dizAmAM AgaLa vadhI rahyA hoya evI chApa emaNe UbhI karI che. paraMtu lakhANanI paddhati emanI daSTie jamaNAthI DAbI bAju jatI abhAratIya hatI, e jhaTa svIkArI zakAya ema nathI. ane je na ravIkArIe to emanI 1800 vAcana khoTI paDe ! prazna ApaNuM svIkAra-asvIkAra nathI paraMtu je sidhulipi DAbIthI jamaNI bAju lakhAtI hovAnuM bhaviSyamAM siddha thaze te abhAratIya zailInA puraskRta dezI-videzI tamAma vidhAna khoTA paDaze. bAkI zrI rAvanI atyAra sudhInI bAkInI mAnyatAo badala vizvabharamAM jyAM jyAM eo gayA che tyAM-tyAM emane je ane jevA prazno pUchavAmAM AvyA che eno ullekha karatAM tA. 11-3-80nA roja mane kahela ke bhAratamAM Aryo ane kAviMDone jhaghaDe cAlu rahe evA eka mAtra malina hetuthI ja videzIo sibyulipine drAviDIyavaMzanI lipio sAthe joDe che ! 16. che. ema. ema. gupatA elopethInA niSNAta che. sarakArI sevAmAMthI nivRtti meLavyA pachI hAla amadAvAda mukAme rahI pArivArika pharajo ane prAkRtika AvazyakatAone kAraNe ApavA paDatA samaya sivAyate tamAma samaya, mane lAge che ke sidhulipine samajavA pAchaLa gALe che. emano daSTikoNa vijJAna che. emanA jIvana upara svAmI dayAnaMdajInI chApa hevAnI mane chApa paDI che. mahAbhArata aMgenA I prazna carcApatra lakhavA mATe ane kAM te mahAbhArata aMge koI pustaka lakhavA mATe ApaNuM prAcIna For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 Disembara/80 pathika sAhityanA abhyAsa karatAM karatAM emanuM dhyAna sindhulipinA abhilekhA tarapha gayu.. e bahAne pAMca-cha varSAM pahelAM amArI prathama mulAkAta thaI. purAtattva ane sAMskRtI tyAre ajJAta jevA hatA. emane sindhulipimAM rasa paDayo. mArI kacerImAM hatA eTalA sadaprathA joI gayA, koI ja vAcanA ke a ghaTanathI OM mane paNa sa tApa na thaye, avAra-navAra mane maLatA rahyA. ame carcA karatA rahyA. sindhulipi a MgenA sanda-gra MthAne kAraNe emane purAtattva vidyAnA starIkaraNa ( mAnava vasAhatane kAraNe thatA TikhAmAM bAMdhAtA "tharAnI khAsiyata ) a Mge parAkSa rIte jANakArI maLavA lAgI, bAkI rahyuM saMskRta vyAkaraNa zabda rUpAla, dhAtu rUpAvila ane vyAkaraNa aMgenAM aSTAdhyAyI, nirukta ane nidhUMTu jevAM anya agA vAMcavA-samajavA lAgyA. saMskRtanA vidrAnA sAthe paramaya keLavI, peAtAnI muzkelIo samAvI, ukela meLavatA rahyA. daramiyAnamAM sindhulipinI khAsiyatA samajavAnA emanA prayatnA cAlu ja hatA. lipinA mATA bhAganA saketA emaNe svahaste lakhavA mAMDayA. aMtima pAMca-cha vamAM sekaDAvAra lakhyA haze. eka bAjuthI saMskRta-vyAkaraNa aMte bIjI bAjuthI sindhulipi e tenA sayukta abhyAse emane vedyanA prAtijJAkhyA tarapha vaLyA. maLyAM eTalAM joI gayA. mA samaya daramiyAna amArI vacce vicAronuM AdAna-pradAna cAlu ja hatuM, je hajI paNa cAlu ja che, sindhulipi upara kAma karavAnI mane I.sa. 1963 thI icchA hatI, para Mtu e kAma AjIvana pUrA samaya ApavAthI ja thaI zake evu che. mArI sarakArI pharajomAMthI ATalA samaya na phALavI zakAya. Do. guptAnuM milana thatAM ane emaNe je vaijJAnika paddhatithI vAcana-manana-nididhyAsana zarU karyA ethI mArI vAsanA pUrI thaI gaI. DI. guptAne saphaLatA maLaze, are saphaLatA tarapha javAnI keDI paNa maLaze, te e zreyanA sAcA adhikArI te ja gaNAze. nimitta rUpa banavAnA AnaMda huM meLavIza ! lakhANupUrvaka ATaluM lakhavAna Azaya e che ke Do. guptA mArI sAthe niSkapaTa bhAvathI khullA dile carcA kare che. ethI amArI carcA je je sabhAvanA tarapha AMgaLI cI dhatI hAya ene ullekha hu ahIM na karI zakuM. sivAya ke emanA prakAzita thayelA lekhAne lagatI vigatA. atyAra sudhImAM emanA e lekhA ane keTalAMka carcApatro prasiddha thayAM che. ema chatAM eTaluM kahevAmAM kazI harakata nathI ke sindhu sabhyatAne ame bhAratIya mAnI che ane sindhulipimAM lakhAyelA abhilekhone Rgveda sAthe kadAca sab dha hAI zake ema mAnI e sabhAvate cakAsI jovAnu nakkI karyuM che. amArI dhAraNAnA AdhAra che pANini pahelAMnAM hajAreka varSamAM thaI gayelA enA pUrvAcAne maLelA emanA pUrvajonA vArasA ! ATaluM kahevAno matalaba e nathI ke Do. guptA ane mArI vacce dareka bAbate sapUrNa eti ke bhinna mata pravarte che. astu. Do. guptAnA maMtavyone sAra joIeH-- (1) sindhulipi UkalI nathI, enI bhASA ajJAta che. anumAna thaI zake ke bhASA bhArApIya kuLanI, prAcIna saMskRta hovI joIe, (2) AryAM--vedanA prAcIna ane dhArmi sAhityanI sAtheAsAthe e UtarI AvI ha|I emAMthI AryonI bhASAnA mULanA purAvA maLavA joIe, (3) sindhunA AAryoe peAtAnA AdhyAtmika anubhavAne bhAvi peDhI mATe mudrAMkita karIne jALavI rAkhyA che. AvI ucca AdhyAtmikratA dharAvatI jAti potAnI lipina visAvI zake e mAnyAmAM Ave ema nathI, (4) sindhulipi ane emAM lakhAyelI bhASAnuM jJAna amua divyAtmA pUratuM maryAdita haze, mAnavanI rAja-kha-rAjanI pravRtti ane bhASA mATe e nahi ja hoya, For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika Disembara/81 (5) anusindhukAlIna ane aitihAsika samayanI prAkRta bhASA ane devanAgarI lipinA apUrNa DhAMcA saMskRta-lekhana mATe kSamatA na ja dharAve; sindhulipi saMskRta bhASA lakhavA mATe pU mULAkSaro ane sAmaMjasyapUrNa DhAMcA dharAvatI hovI joIe, (6) sindhulipimAM 450 jeTalA saketA hovAthI mAnava bhASAnA ane dhvaninA tamAma jJAta arAha avarAhane vyakta karavA mATe sakSama haze, (7) sindhu abhilekhAmAM zabdo vacce jagyA na heAvArthI saMskRta bhASAnI sAmAsika paddhati pratyeAjAI haraze, (8) mudrAmAM utkrAMti zabdonI vividha dRSTie pUrNatA jotAM jaNAya che ke lakhANanI kaLAnI e zarUAta nathI, emAM vikAsanA tamA nathI, prAr harappIya, ( paripakava happIya ), ke anuharappIya jevu` zu` nathI, carama sImA che. (9) ucca AdhyAtmikatAmAMthI bhaviSyanI prajAne, ( Apa dRSTAoe ) nabaLI paDatI joIne sindhu abhilekhAna, irAdApUrvaka. sAmAnya mANasa tarata na vAMcI zake ane pariNAme samajI na zake e hetuthI sindhu lipine kliSTa banAvavAmAM AvI che. ethI ja, Aje 100 thI vadhu varSothI seMkaDA vidvAneAnA prayatna chatAM e vaNa-UkalI rahI che. (10) sindhulipinI UDIte AMkhe vaLage evI eka vizeSatA e che ke mehena-jo-daDA te harappAnA OM nIcenA thAmAMthI maLelI mudrAenA meATA bhAgamAM ekAda be sa kaMtA ja ApelA che. enAM mahattva ane sAkatA ochAM nathI. e dhAtu, pratyaya ane taddhita pravAdi hAvA joIe, (11) sarakRta bhASAnI bhASAkIya vizeSatAnA kAraNe dhvani, vyAkaraNa, chaMda, vyutpatti AdinI vizada carcA thatI, enA pariNAmone lipibaddha karavAM jarUrI hatAM. sindhu sabhyatA dhArakAe karyAM, *yAre ? gADaTakara ( Goldstucker ) kahe che ke game tyAre. Do. guptA mAne che ke prAtizAkhyanI utpatti pahelAM; A prAtizAkhyu eTale anu-pANuinoya racanA nahi paraMtu, e pahelAMnI, pachI potAnA samayamAM e racanA bhale game e nAme oLakhAtI hoya ! ene prAcInatama purAvA harappA ane mAhena-jo-daDAmAM haju TAyelA ja paDayo haze. (12) ApaNA jJAta sAdhanA muja andra nAmanA vaiyAkaraNe sahitA pAThanA sarva prathama pada pATha karyAnu manAya che. paraMtu, Rgveda paranuM enuM prAtizAkhyuM. hAla astitvamAM nathI, (13) yAskAcArya nA samaya sudhImAM te| AcAya, pravakatA, zrotriya ane adhyApaka padhArI aMteka zikSakA ane pAThazALAe astitvamAM AvI gaI hatI. emAMthI AcAryo te| mahAna lekhakA hatA. yAraDhAMcAnA anugAmIe ane pANinanA pUrva gAmIee ane svayaM pANinie sUtrAtmaka zailImAM vedo para graMthA racyA-pANinie cAre vedI para, bAkInAe akeka veda para. pANininI aSTAdhyAyImAM lagabhaga 4000 sUtro che, enI A racanA mAnava-buddhimatAne zretama namUnA che. abhivyakitanI karasara karavAmAM e pAtAnA tamAma pUrvagAmIete TapI gayA ! gehaDasTakara mAne che ke lekhana-sAmagrInI aparyAptatAnA kAraNe Ama banyu. atyanta lAdhava keLavavA mATe pANininI mukhya paddhatimAM 'pratyAhAra' (vizvavikhyAta 14 mAhezvara-sUtro), anuSa, gaNu-racanA, viziSTa takanikI saketA, anuvRtti ane paribhASA AdinA upayega mahettvanAM hatA. abhivyakitamAM madha mAtrA jeTalI bacatathI emane putrajanma jeTale Anada thatA ! A lAdhava prayAganAM mULa sindhulipimAM nathI ! che, hAvAM joIe, For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara/81 (14) sUtra-sAhityanI zodha ja ene yAda karIne kaMThastha rAkhavAnI saraLatA khAtara thaI hatI. vyAkaraNa, chaMda, dhvani, vyutpatti Adi bAbato aMgenAM sUtro TIkA, vivecana, dRSTAnta ityAdinI madada vinA na ja zIkhavI zakAya. A mATe likhita sAdhana hovAM ja joIe. chae vedAMgamAM "zikSA" evuM aMga che je likhita sAmagrIthI ja sArI rIte zIkhavI zakAya. Rdika prAtizAkhya chabaddha che. sUtra zailIne AtmA emAM jaLavAya che. AvA prAtizAkhyomAM vaidika maMtra je rIte avatarita karavAmAM Ave che e rIta mahatvanI che, padAkSara kamakeza prakAranI che. amuka zabdo saMhitAmAM je rIte AvatA hoya e rIte, padapAThanI jema nahi paNa saMhitApAThanI jema, levAmAM Ave-e paNa amuka niyama samajavA mATe jarUrI heya eTalAja ! A paddhatinAM mULa sidhulipimAM chatAM thatAM hoya ema jaNAya che. (15) dipa prAtizAkhya chaMdabaddha che, mahada anuSTrabhU ane Azika rIte trikaTubhU tathA jagatI chadamAM. enuM 16 17-18muM paTala (prakaraNa) vidika chaMda para ja che. enI lekhana-paddhatine maLatI sAta harappIya mudrA rAjasthAnanA kAlIbaMgAMmAMthI maLI AvelA eka sarakhA abhilekho dharAvatI e sAte mudrAmAM be vaidika chaMda ane e chaMdomAM racAyelA be vaidika maMtrone lagatuM satra ApavAmAM AvyuM che: (16) vedAdinA saMhitA pAkane pada pATha mane e kevaLa prAcIna prAtizAkhyakAronI ane sidhulipinA yAjakenI kRpAnuM phaLa che; (17) atyAre maLatAM prAtizAkhyomAM to sidhu sabhyatA kALa pachI umero thayA heya. Ama sibdha mudrAbhilekho eTale prAcInatama prAtizAkhya ! (18) sidhulipinI viziSTatAo : sadhi, pUrNa vAkyane abhAva, zabdo ane zabdasamUhanA saMkSiptayIkaraNanI pravRtti, ekAkSarI ane di-akSarI abhilekhenA pAyA upara bahu-akSarI abhilekhanI racanA, ityAdi; (19) kadAca sidhulipi vAMcI zakAya te paNa enA abhilekhonuM dekhItuM ane vidvatApUrvakanuM lAdhava ene pANininA sUtronI jema liSTa banAve che. emAMye ene enA mULa saMdarbhamAMthI alaga pADI nAkhavAthI ene samajavAnuM duSkara banatAM muMjhavaNa anekagaNuM vadhI jAya che; (20) ApaNane bhale kilaSTa jaNAya paraMtu, enA lakhANa pAchaLa cokkasa niyamoe kAma karyuM ja haze; (21) ekapadI ke be-traNa padavALA abhilekho pAchaLa vaidika bhASAne itihAsa paDayo hoya ema bane; (22) harappA ane mohana-jo-daDenA abhilekho tapAsyA bAda khAtarI thaI cUkI che ke emane dareka zabda ke zabda-samUha koIne koI vaidika racanAnA sUtronA udAharaNa rUpe che (23) vaidika maMtranA je pada ke pada-samUhe sAthe sidhu mubhilekhonA zabda ke zabda-samUhe satata maLatA AvatA hoya enuM saMzodhana karavAthI mudrAbhilekhonA arthanI cesa camacchI thaI zakaze; (24) adika tathA taittirIya prAtizAkhyo ane enA paranI TIkAnI sahAya vinA sidhu abhilene ukelavAnA tamAma prayatna kevaLa nakAmA ane samaya tathA nANuM bagADanArA nIvaDaze! I.sa. 1875mAM harapAmAM maLelI prathama mulA bAda Aje 105 varSa bAda paNa, kheTI dizAmAM thatA prayatnane kAraNe, sidhulipinI sarvasaMmata vAcanA thaI zakI nathI (ane e rIte thaze paNa nahiM). For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pui Disema2/81 za (25) sindhulipi ukelavA mATe kampyuTarAnI madada levAyA chatAM jenA upara ukelanA AdhAra che e, vyAkaraNanA niyamA ke najIka-najIkanA be akSarA, sattAo ke 'ketAnA AMtarika sambandha jANI zakAyA nathI. (ra6) kampyuTara paddhatimAM :-- sayuktAkSaro ane sAmAsika zabdo tathA e banAvavAnA niyamo zodhAvA bAkI che, kha. dareka saMjJA (nAma) pAchaLane ajJAta mULa kriyAka dhAtu, pUrvAMga ane upasa zeAdhAvA AvI che, ca. ga. lAMkhI TUMkI UdhvarekhA, vartulAkAra rekhA, ane kANIya rekhAnAM mahattva ane sUcitA tarapha hajI dhyAna apAyuM nathI, dha. je gucA khUba ja sUjhavanArI che tene dhyAnamAM lIdhI ja nathI, ane keTalAka abhilekhA sAthe smRti-vidhAnAtmaka vaLAM ( motifs ) hovAthI bhASAnA tAttvika baMdhAraNanuM viSada pRthakkaraNa karavAmAM ja nathI AvyuM, (27) zrI bI. kre. ceTarajIne sindhu mudrAmAM prANIpUjAnu tattva dekhAya che e kutaka che. vaidika dhama'mAM prANIpUjA naheAtI, indra ane agninI pUjA hatI, emane ja maLavAna vRSabha kahevAmAM AvyA che. puruSasUktamAM puruSane pratIkAtmaka zailImAM prANI kahela che, nahi ke pUjanAthe, sindhu sabhyatAnA A dRSTAoe prAkRtika khaLAne dehadhArI deva banAvyA hatA e ja rIte prANIone A dazA, RSi ane divya rUpa ApyuM hatuM, sindhu mudrAmAM je prANIo che. te je-te mudrAstha abhilekhAnA lekhakA che! (28) kApyuTara ane zeAdhavRtti ( zeAdha mATe sarakAra taraphathI maLatI nANuAMkIya sahAya )thI harappIya abhilekhA ukelAze nahi; * 6 (29) 'AryonAM TALAM,' ' khetI kAma karatA Aryo,' * prArvedika Aryo,' 'caDhI AvelA Aryo,' madhya eziyAmAMthI AvelA bhaTakatA mAryo' A ane AvA zabdothI ja sindhulipi ukelanAzaone takalIpha paDe che. Rgvedane AvI vAtA abhipreta nathI, * I. sa. pUrve 1300 AsapAsa bhaTakatA e bhArata para caDhAI karI ' evI vAtA kapAlakalpita che. (10) vaDUDela, parAlA ane anya lekhakonA lakhANAnI asaramAMthI zrI rAva chUTayA nathI. sindhusabhyatAnI bhASAnuM saMzAdhana spaSTa niyamonA AdhAre thavu joIe, kRtaka bhASAzAstranA AdhAre nahi. (61) zrI lAle I. sa. 1973 nA julAI mAsamAM laDanamAM kahyuM hatu' : savA~ zrI ema. vI. ena. ke. rAva, arakA parapAlA, mahAdevana ane esa. Ara. rAva...koI ja satyane pAmyA nathI ! (32) zrI mahAdevana eka ja sa'kruta ( sa MjJA, citra ke vaNu)ne mAtrA-cihnone kAraNe alaga-alaga zabda-mUlya Ape che, jemake matsya saketane, A rIte .te kaI paNa saketamAMthI kAI paNu ( kRtaka) zabda upa-na thaI zakre! (33) zrI mahAdevana sindhulipine bhAratIya AryonIne badale drAviDI, mULAkSarIne khadale dhvanyAkSarI ne DALIthI jamaNIne badale jamaNothI DAbI bAju lakhAtI mAne che ! For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kura www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara/81 pathika (34) zrI esa. Ara. rAva vividha sa Mketene game evA atha ane dhvanimUya ApIne vyaktivAcaka nAma ane biruda vAMce che ! emaNe kAlpanika rAjAonAM nAma paNa vAMcyAM che ! atri ane bhaga jevA Rgvedika RSionAM nAma paNa vAMcyAM che! jemAMthI sasa ane DDa jevA RSie teA vedamAM maLatA ye nathI ! zrI rAvanA tArI kalpanApradhAna paravAnA upara AdhArita che, vaijJAnika niyamo upara nahi ! (35) seAviyeTa ane phiniza vidvAnoe daza varSa sudhI kampyuTara upara mahenata karI paraMtu emanA AdhAra jemAM 20 jeTalI bhASAo ane khelIonA samAveza thAya che evA drAviDIya vyutpatti zabdakA para hatA. pariNAme emanAM kAI paN tAro svIkAravApAtra nathI; ajJAtalipimAM lakhAyelI ajJAta bhASA mAnava ja ukelI zake, yaMtra nahi ! (36) sindhulipi ukelanArAonI gUMcavanArI dhAraNA ane daMtakathAtmaka ane di khAmIoe sindhulipi ane enI bhASAne samajavAnI sAcI yuktithI jagatane dUra rAkhyu che, (37) sindhulipimAM virAma-cihno, pUrNa virAma ke vAkayAte Avavu joItu koIpaNa cihna nathI kAraNa ke, emAM kAI pUNuM vAkaya nathI; (38) gAyatrI, anuSTuz, paMkti, gRhati Adi chandonAM adhAraNanA khyAla keTalAka mudrAbhilekhA parathI Ave che. (39) rAjasthAnanA zrI gagAnagara jillAmAM Avela gAma kAlIMga pAse ja Avela harappIya TikhAnA utkhanana daramiyAna eka yajJakuMDa pAsethI ( kathAMthI ? rastA uparathI ke dariyA kAMThe gAdI uparathI ke gAdAmamAMthI ke vepArInA ghara yA dukAnamAMthI ke dANucokI pAsethI nahi para Mtu yajJakuMDa pAsethI) eka sarakhA abhilekha dharAvatI sAta mudrA maLI che. enA prAptisthAna uparathI anumAna karI zakAya ke e mudrAe nIcenA vaipika upayoga mATe haze : .. yajJanA kriyAkAMDamAMnA kAI bhAga, kha. veda-vagaCmAM zikSaNanuM sAdhana, ga. vaidika chanda-canA zIkhavavAnuM sAdhana, (40) vedanA pATha jALavavAnI eka paddhatirUpe ene mudrAMkta karavAmAM AvyA haze. zabdonI karasara ane bAMdhelA zabdonI viziSTa paddhati vaidipta RcAonA pAThanI oLakha Ape che, je oLakha harappA ane mehena-jo-daDA (jevAM zaherAtI) pAThazALAemAM zikSaNanI pAraMparika paddhatimAM khapa lAgatI haze, taduparAMta, padamAM akSarAnuM sthAna batAvatA UlaTA padAkSarakramakoSa ApavAnuM paNa kadAca abhipreta hoya, jethI abhyAsamAM saraLatA thAya. 17. Do. guptAe sindhulipi ukelI ApavAnA dAvA karyo nathI. emanA prayatnA paNa e dizAmAM nathI. hAla e lipinu baMdhAraNa samajI rahyA che. paraMtu e prakriyA ja evI che ke emAM ApeApa amu* akSarAte amuDha dhvanimUlya ApI jovAnuM mana thAya ane e ApI jovAthI jo kaI sAcA zabda ke vicAra banatA hoya tA vadhu prayAga karI jovAnuM paNa mana thAya. A sahaja prakriyA AnuSaMgika che. hAla turaMta DaoN. guptAe sindhulipimAMthI AMkaDA ane gANitika paddhati samajapUrNAMka judI tAravI batAvI che ane tA. 8-4-1978 nA rAja gujarAtanA ( have mAjI ) mA. zikSaNamaMtrIzrI navalabhAI zAhane si For Private and Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patha Disembara 81 aMkagaNitanI keTalIka rIte samajAvI hatI jenA AdhAre e baMne ekabIjAe siMdhu aMka zailImAM ApelA dAkhalA e ja zailImAM gaNI zakatA hatA ! - 18. vidhAna bhASAzAstrI zrI harivallabha bhAyANInA ullekha vinA A lekha apUrNa gaNAze. emaNe sidhulipi ukelavAno dAvo nathI karyo paraMtu amadAvAda mukAme zrI lA. da. bhAratIya saMzodhana saMsthAmAM tA. 1-3-1978 nA roja " silvalipinA ukelanI samasyAo ' aMge eka vidvatApUrNa vArtAlApa Apela hato. emaNe ja muvela ke lidhulipi ane lipimata bhASA aMgenA moTA bhAganA prayAso ahara aTakaLa rUpanA, taraMgI, thoDAka aMze saddhara vijJAnika ane thoDAka pUratI vaijJAnika draSTi ane paddhativALA che. ukelanI samasyAo aMge gemaNe jaNAvela ke eka be lITIne Traka TUMkA ja lekhe hovAthI emane viSaya ghaNo maryAdita haze ane tadanusAra emAM vividha zabdo, rUpe, pratyenA vaparAzanI zakyatA 5 ghaNI maryAdita hovAnI lipinI dizA aMge emaNe jaNAvela ke zrI lAlanA lekhamAM A mATenA (dizA jamaNAthI DAbI levA aMgenA) cakakasa purAvA che. lipi varNAtmaka ane bhAvacitrAtmaka, mizra hevAno mata vadhu pratItijanaka hovAnuM teo mAne che. - 19 zrI bhAyANIe mAtra samasyAonuM ja vivecana kareluM hoI e aMge mAre koI TIkA karavAnI thatI nathI, sivAya ke zrI lAlanA purAvA sadara hevA aMgenuM temanuM manta. uparAchAparI lakhANanA AdhAre zrI lAle karelA takane zrI mahAdevane radiyo Apyo che. ( juo upara phakarA aAMka: 10-(6)-. (ka) vALo bhAga). - ra0, rAjasthAnanA kAlIbaMgamAM meM cha mAsa sudhI mArA guru zrI lAla ane zrI thAparanA vidvatApUrNa mArgadarzana heThaLa ukhanana kAryanI tAlIma meLavelI. mArA bacapaNathI ja meM yajJa-vidhimAM bhAga lIdhela. ukhanana kArya daramiyAna koI nAgarikanA ja makAnamAMthI yajJakuMDa maLI AvatA tyAre mane -zA vicAre nahi AvatA hoya ? harappIya killebaMdha zaheze anAryo ke drAviDanAM hoya ane mATe ikAdi dee ene nAza karyo hoya ema mane kyAreya nathI jaNAyuM. mane lAgavA mAMDayuM hatuM ke A devaasara e taddana bhinna AnuvaMzika jAtio heya ema na paNa bane ! AdikALathI Aja sudhI eka sahaja niyama evo che ke yuddhamAM jIte e deva ane hAre e bahAravaTiyA ( rAkSasa, datya, asura : je yogya lAge te nAma ApI devuM ). jItanAranI tarapheNamAM ane hAranAranI viruddhamAM lekamAnasa, lo sAhitya, ziSTa sAhitya ane dhArmika sAhitya ghaDAtuM jAya che. emAM hAranAranA avaguNone meTA karIne batAvavAne atireka thAya che. zarUthI A ja sudhInA ApaNuM sAhityanuM taTastha, kazA ja pUrvagraha vinA ApaNe jJAti-dharma-saMpradAyAdi ghaDIbhara bhUlI jaIne, nirIkSaNa karavAmAM Ave te aneka prazno ubhA thaze : Akhare bhagavAna viSNunA mukhya mukhya avatAramAMthI moTA bhAganA kSatriyomAM ja kema thayA? zrI gautamabuddha ane zrI mahAvIra svAmI kayA varNanA hatA? jainadharmanAM meTA bhAganA tIrSaka, kanyA varNamAM thayA? hiraNyakazipu ane vAsudeva kRSNanI bhASA vacce kayo pharaka hato? "bhagavAna" gaNAtA viNa koNa hatA jemanA ATalA badhA avatAra thayA? viSaNanI mAphaka brahmA ane zivanA avatAranI paraMparA kema nahi? mULa brahmAnA upAsaka hatA e asurone zivane zaraNe jatA kema batAvyA che ? ziva ane brahmA jemane varadAna Ape emane nAza bahudhA viSNu kema karatA hatA? viSNu je brahmopAsaka ke zivopAsAno nAza kare emane vaikuMThamAM vAsa kema apAte hate? deva-jAtinA viSNuno avatAra manAtA ane yAda rUpI asurakuLamAM janmelA vAsudeva vRNe deva-rAja IndranI pUjAne virodha kema karyuM ? For Private and Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara81 pAtha e ja viSNunA avatAra gaNatA kSatriya rAme, sAme cAlIne vera bAMdhIne brAhmaNa rAvaNa vadha karyo ane rAvaNa asura gaNAyA! zA mATe? zuM kSatriya Aryo hatA ane brAhmaNo asure? de ane asura vacce vAraMvAra yuddho kema thatAM hatAM ! kahevAtA AryomAMthI caMdravaMzIoe kema deva-saMskRti apanAvI lIdhI ane sUryavaMzIoe kema deva-saMskRtinI chAyA paNa na lIdhI ? tapa karatA asura-RSi-munio (bAhamaNa, kSatriya ke game te)thI devarAja indrane kema peTamAM cUMka AvatI hatI? Akhare "tapa" eTale evuM to e zuM karatA hatA ke emanA " Azrame " upara paNa "asuro e ja humalo karavo paDe ? amara nA vadhu humalA candravaMzI ' Aryo "nA " Azrame " para thayA che ke sUryavaMzI " Aryo nA ? galata AkSepa heThaLa brahmAnI pUja kema baMdha karavAmAM AvI? zivapAsanAne sthAne viSNunA avatAranI pUjAnuM sAmrAjya kema sthApita thayuM? viSNunA bhakto koNa hatA jemane mATe e ATalA badhA avatAra levA pApA ? jagatane sarjaka pahelAM ke pAlaka ?-pahelAM koNa janme ?---zA mATe nArAyaNa ane vibasunuM ekIkaraNa karIne viSNunI nAbhimAMthI nIkaLelAM kamaLa upara brahmAne janmatA batAvyA? zA mATe brahmA e kamaLadaMDanA Adi-aMta zodhavA jAya? ApaNA kahevA prAgaitihAsa ane Agha-itihAsanA samayanA sAcA banAvone dharmanA jAmA paherAvIne avatAravAda Ubho karIne, karmavAda AgaLa karIne eka avatAranA karmonA phaLa ke badalA bIjA avatAramAM maLavA ke ApavAnI dhamakI ke lAlacanI nItine zA mATe viSNunA avatAra sAthe joDIne, kahevAtA asura-daMtya-rAkSasone bhege devonI lIlAone chAvaravAmAM AvI? bane ke sAMpradAyikatAne tyAga karIne A praznonA sAcA javAba meLavavAno sAco prayana karIe to jaNAze ke samAjamAM je Uthala - pAthala pAMceka hajAra varSa pahelAM zarU thaI seMkaDo varSa sudhI cAlu rahI hatI evA pariNAmonA paripAka rUpe ApaNe Aje je chIe te chIe ! eTaluM ja nahi paraMtu, dhArmika bhAvanAnA oThA heThaLa ApaNe A ItihAsa jANavAnI utkaMThA paNa vyakta karI zakIe ema nathI ! pakSakAra banIne ApaNe besI gayA chIe ane ApaNI sAmpatamalIna mAnyatA mujabanAM je janmajAta bhedabhAva ApaNe Adya etihAsika samayanA pUrvajomAM kadAca nahAtA enuM emanA upara Aropa karIne Aya-zrAviDanA miyA prazno UbhA karIe chIe ane kahevAtI sidhu sabhyatAne viDIya darAvavA maraNiyA prayatna karIe chIe ! mahAna sthapati gaNAtA mayadAnava ane vizvakarmA "asura hatA ane vizvakarmA dana mistrI hatA jyAre maya dAnave pAMDa mATe jala-stha racanA karI hatI tathA vAsudeva kuNanA kahevAthI vizvakarmAe Anarta pradezamAM "dhAra'nI nagara-racanA karI hatI e zuM sUcaka nathI ? brahmAnA putra (vAmikI rAmAyaNanA arayakAMDanA 14 mA saMga mujaba) ke pautra (mahAbhAratanA AdiparvanA 65mA adhyAya mujaba) gaNAtA kazyapanI 21 patnIomAMthI aditinA 12 putra, AdityamAMthI 33 karoDa deve thaya; ditinA putra datya thayA jemAM hiraNyakazipu, hiraNyAkSa ane siMhikA mukhya hatA); dhanunA putra dAna thayA che jemAM zabara, kapila ane zaMkara jevAM nAma "anAya lANe che : surabhinA putra ekAdaza yuddho thaya (jemAMthI hara, yaMbaka ane zaMbhu Adine ApaNe "anAya' gaNaze 1 " drAviA ) ane jadunA putra eTale nAga. A AnuvaMzika ItihAsa vAhimakI rAmAyaNa, vipurANa, mahAbhArata ane agnipurANamAM Apela che. mane lAge che ke A kathAne "vaLuM " athavA pratIka' gaNIe te paNa eTaluM to mAnavuM paDe ke purANakAroe pitAnA yuganI pAraMparika mAnyatAne kahe ke prAgaitihAsane AmAM vAcA ApI che. Agha aitihAsika samaye eTale ke sidhu sabhyatAnA yugamAM 'A' ane ' vAviDo' haze ke mAna, Aditya daitya, dAna, rudro, gArUDe ane nAgo haze? AnuvaMzika daSTie te badhA ene ? eka bApanA saMtAne Aje paNa aMdaro-aMdara kanyAM "kojhadArI For Private and Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMcakuM Disembara 81 3pa . gunA ' nathI karatA ke ja -jamIna-jorU mATe sarvocca nyAyAlaya sudhInAM kAnUnI dAvapeca nathI ramatA ? huM sindhu sabhyatAdhArAne ' asura * kahu chuM enA matalaba e nathI ke e ' Aya' nahetA ke 'anAya / hatA. mane to ema lAge che ke Aya' zabdanA ApaNe a Mtima 250 varSamAM khUba gera-upayAga karyo che ! gheADA varSa pahelAM me eka sAyimAM athavA vaidanI eka RyA vAMcI hatI (noMdha na karI lIdhI e bhedatra hu' dilagIra chu ) : ' indre eka rUpasIne kAI killAmAM pravezatI joI, tapAsa karAvI tA e killo koI asurane hatA ! ' athavedakta e killAne ane harappIya killebaMdhIne kAI sambandha nahi hoya ? (ane 'nA' tA ApaNe harappIya lekha dhIne teADI pADavA mATe Indrane ja javAbadAra gaNuzuM ?!). mArA vidvAna purAvida mitra . ramaNubhAI mahetA hAlamAM athava vedane purAtattvIya cikitsaka dRSTithI abhyAsa karI rahyA che. abhyAsAte eezrI potAnA parizramanu phaLa ApaNane jaNAvaze. ahIM khATalA vistArapUrvaka mArI mAnyatAne zabdabaddha karavAnA hetu eTalA ja che ke jo ApaNe 'drAviDe'ne niHza paNe asure na mAnatA hoIe teA sindhulipine vAMcavAnA prayatnAnI pUrvabhUmikArUpe e sa MskRti ane lipi drAviDIya kulanI hatI evA pUrvAgraha cheADI devA joIe. ApaNA prayatnAnA pariNAmanA paripAkarUpe sarva saMmata rAte mA lipi AdrAviDI sAbita thAya teA kAne zuM vAMdhA hrAya ? bAkI tatkAlIna sAmAjika parivezane dhyAnamAM lIdhA vinA pUvratuthI pIDAIne sindhulipinA ukela zASIe te! zuM thAya ? eka azakaya kalpanA karI joIeH mAne ke sAmprata*AlIne jagatanA meTA bhAgane nAtha thaI gayeA. pAMceka hajAra varSa pachInA purAvAne hAlanA bhAratanI rAjyamudrA ke rAjyacihna hAtha lAgyAM. e purAvidyA upaniSado, bauddha dharma, bauddha zilpa sthApatya, mauya samrATa azAkanu zarUAtanuM dhAtakI ane pachItu jIvadayAvALuM svarUpa, bAthI ke devanAgarI lipi, kha'grejonu' bhArata-zAsana, AjhAdI meLavavAnI caLavaLamAM reMTiyAnuM sthAna Adi zuM jANutA nathI ane jANatA hoya to purANuY=cA mAnI dhyAnamAM letA nathI ! have, emanA hAthamAM ApaNI hAlanI rAjyamudrA AvI. mathALe sAranAthanA, jetu nirmANu aAke karAvyu che ema manAtA, si MhastammanA siddhAkRtivALA khaMDita bhAga, enI nIce gAMdhIjInA TiyAnA pratI rUpa cakra ane enI nIce devanAgarI lipi ane saMskRta bhASAmAM (yAda rahe, dhanirapekSa, svata Mtra bhAratanI rAjyamudrAmAM, AryonI deva-bhASA 'mAM muMDa-upaniSadamAMthI lIdhela sUtra ' satyameva jayate' zuM kararo pAMca hajAra varSa pachInA, AjanI sthitine ane e sthiti pAchaLanA sAMskRtika vArasAne asvIkAra karanAra e, purAvide ! satra prathama tA si MDrAkRtinuM aTana karaze, pachI cakranA mArA gaNI enu ATana karo, pachI pelA sUtrane DAmethI jamaNe ane jamaNethI DAbhe vAMcanAnA prayatna karaze ane e prayAne pelI sihAkRti ane cakrAkRti sAthe joDavAnA niSphaLa vadhu prayatno karaze! nahi kare ? emane kALu rahevAtu ke e mudrAnI nIce lakhelA muDa-upaniSada-kathita sUtrane ane pelA traNa sihanI AkRtinA nirmAtA gaNuAtA, garAjya kaliMganA dhAtaka, rAjavI azAkane sAta peDhIe paNa snAna sUtaka nathI ! ThIka AvI ja paristhiti, sthULa dRSTie AthI viparita svarUpa dharAvatI sindhu mudrAeMnA abhilekhAnA ukelanA dAvAe pAchaLa nathI ? sindhu abhilekhAmAM bahudhA sUtra pahelAM Ave che, citra pachI (ApaNI hAlanI rAjyamudrAmAM ethI UlaTA krama che) ethI meM viparita' zabda vAparyo che. ApaNe icchIe ke IzvarI kRpAthI sindhulipi ukelavAnA prayatnA sAcI dizAmAM thAya ane mApaNe ApaNu mana pUrvajo (bhale e Aya hAya, asurA hAya ke drAviDA hoya)nA sAcA tihAsathI paricita thaIe. < . For Private and Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vathaka Disembara/81 saMdarbha prathasUci 1. RAY S. K. Indus Script (1963 / 1965). 2 I. *74748 : (1) "" framanzia fosfat teruit te sqfqats gefti?, FILET', a. de 24-12-1656 (?) " faylasu s garintt 2" FAIRI !, M. 2-90-165EUR. 3, ASKO PARPOLA: "Tasks, Methods and Results in the Stusy of the Indus Script," Journal of the Royal Asiatic Society,' ( 1975). x. Iravathan Mhadevan: The Indus Script (1977). v Voichok 5 : "Enigma Un - ravelled,"; 'Sputnic', (Octo. 1980). 4. RAO S. 'R. Lothal and the Indus Civilization ( 1972 ) (?) (-EX 248911s gargan de M.30-99-1660 all 34's. $. Gupta Dr. M. N. (1) "Vedic Meter in Indus Script," Vishveshvaranand Indological Journal: Vol. XV Pt. II (Sep. 1977). (2). Brevity of Indus Seal Inscriptions -- Why and How ?! Journal of the Oriental Institute, Vol. XXVIII Nos. 3-4, (March - June 1979), (3) "Homeland of Aryans, " Times of India, 20-11-1975. : (4) "Nehru Fellowship," Ibid, 2-12-1976. (5) " Indusology," Ibid, 5-5-1978. (6) "Indus Valley Script," Ibid, (7). "Harappans and Alpbabets," Ibid, (?) (8): "Indus Seals," Ibid, i. (?) (9) "Soviet Decipherment of the Indus Valley Script" (Urpublished ). 4 MAYURI BUILDERS 4 "LAXMI PALACE!" SHOP No. 516 R,B. Mehta Marg Ghatkopar ( East ), Bombay-400 077. Phones OFFICE : 679106 .. . Resi : 977446/674570 For Private and Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5. phAdhara eca. herAsa, ane sikyulipi Do. hasamukha dhIrajalAla sAMkaLiyA anu : zrI choTubhAI ma. atri A AMtararASTrIya khyAtanAma purAtattvavidanuM mULa vatana bharUca (gujarAta , janma tA. 10 mI Disembara 1908. muMbaImAM. emanA guru phAdhara herAsanI janmazatAbdI prasaMge, bhAratIya TapAlakhAtAMnI muMbaInA kacerIe khAsa TikiTanI racanA karI ane tA. 14-12-81 nA roja muMbaImAM tene pragaTa karavA mATe emane khAsa AmaMtraNa ApeluM ane te sAthe prasaMgacita eka ke paNa atyAdhunika lekha lakhavA paNa vinaMtI karI che. sAMkaLiyAe aMgrejImAM lekha taiyAra karyo, tenI eka nakala tA. 13-12-81 nA roja muMbaI jatAM jatAM * pathika bane mokalI ApelI. A lekhane keTaloka bhAga aMgrejI dainika "TAImsa opha inDiyA nA tA. 13-12-81 nA aMkamAM prasiddha thayela che, jyAre pUra lekhane, zrI atrie karelo anuvAda atre rajU thAya che, 1, prAstAvika - I. sa. 195mAM "purAtattvavida herAma" para besatAM, okSapharDa yunivarsiTInA prAdhyApaka TI. baranA matane meM ulekha kareluM ke phinalenDanA ane raziyAnA vidvAne (ane phAdhara herAsa) tathA anya vidvAnone e dAvo svIkArI zakAya ema nathI ke sidhu mudrAnI bhASA AghadrAviDIya hatI.' pathikanA, khAsa to sidhulipinA ukelane lagatA, A viziSTa aMka mATe meM zarUAtamAM skenDInevImAM ane raziyAnA vidvAno prayatnanuM TUMkamAM varNana karyuM che, pachI bhAratanA (mahAdevana ane rAva jevA) vidvAnonA ane pachI The. veTara pherasaravisA ( juniyara)nA kAryane kAMIka vistAra pUrva varNavela che. kAraNa ke phAdhara herAsanI jema che. phesaravisa paNe mAne che ke bhASA Agha-drAviDIya che. emaNe keTalIka muddAnI vAcanA paNa karI batAvI che ane evI zuddha purAtatvIya paddhatio batAvI che je, mudrAonA bhAvi abhyAsamAM upayagI thaI paDaze. . ra, phAdhara herAsa ane anya vidvAnonuM pradAna : pU. sva. phAdhara herAse AjathI pacAseka varSathI vadhu samaya pahelAM sidhu lipine abhyAsa rUza kale. A lekhamAM sidhulipine ukelavAnA vidvAnonA mahatvanA prayAsone meM TUMkamAM ullekha karyo che. aMtamAM jaNAvyuM che ema A prayAse mukhyamukhya cAra vargomAM ane keTalAya peTA-vargomAM vaheMcI zamaya, mArA dhyAnamAM na AvyA hoya evA paNa keTalAka prayAso thayA haze. paraMtu e dhyAnamAM AvyathI A vaNI karaNamAM sAmela karI zakAze. vigatavAra samIkSA mATe vAcakee "sAyansa Tu De' nA jUna-1978nA aMkamAM pAnA 28 thI 39 upara chapAyela mAre aMgrejI lekha, "rIDIMga dhI mAIDa aura dhI karansa" jevo joIe. 3. phinalenDanA vidvAnuM kArya : phinalenDanA vidvAnonAM prakAzanamAM ATalI bAbatane samAveza thAya che. upayogamAM levAmAM AvelI For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38 Disembara 1 pAMcaka ukela-paddhati, prApta thayelAM riAmA ane ukelanI pramANikatA viruddha atyAra sudhImAM karavAmAM Avelo dalIcenI sA AnI samIkSA. mA bhAmatanA ullekha e prakAzananI prastAvanAmAM zrI e. parapAlAe ja karyAM che. badhA ja prApta milekhA ane kompyuTaranI madadathI banAvela padAkSarakramAza (Concordance ) eTale ke saketa joDANamAM dareka sa kRtanuM sthAna batAvatA keza khAtI eka AvRtti pazu prasiddha thaI che. 4. raziyAnA vidvAnanu kArya : e rIte raziyana vidvAnonI eka TukaDIe sindhu ivize lagatA vividha bAbatenI vidhivat chaNAvaTa karI ka prathama lekhamAM elasIva A Adya bhAratIya SinAM 15 lakSanI yAdI ApI che, pratIkA vagerenAM AraMtu emAM kALajI pUrvaka varNana karyuM che. khIna lekhamAM e. ema. kendrAtave Agha-bhAratIya abhilekhanu sthAnagata AMkaDAkIya vargIkaraNa karIne enI lekhana-paddhati nakkI karI che, eno pariNAmA maradhI, jJata bhASAe mane bhASA-samUhA sAthe sindhulipinI zabda racanA ane vAka~--racanAnA dhaDataranI tulanA karavAnuM saraLa banaze. vAyayuM, vI. rAvanA ' Adya-bhAratIya anilAnI bhASA ` nAmanA lekhamAM daza lakSaNo nAMkhate dhAraNA karavAmAM AvI che ke A Adya-bhAratIya bhASA na tA sumeriyana, harIna ke lemAITa bhApra maLatI Ave che ke na saMskRta ane hiTAITa sahitanI bhArApIya bhASAone. muMDA bhASAne paN maLatI nathI AvatI. teo dhAre che ke A Adya-bhAratIya bhASAnA keTalA zabdonAM mULa saMskRtamAMthI UtarI AvelAM ke sarakRtamAMthI lIdhelA jaNAtAM hAvA chatAM, vyAkaraNIya racanAnI dRSTie viDIya bhASAne maLatI Ave che. pUratI abhilekhIya sAmagrInA abhAve A Adya-bhAratIya bhASAnAM vyAkaraNa ane zabdonA sapU abhyAsa karavAnuM zA nathI. bI. vAyae, velaceAkano lekha "Adya-bhAratIya abhilekhA sAthenI vastuo para AkRtie ' nAmane che, A lekhanA lekhaka hindu dharmanAM uttarakAlIna deva-devIenI AkRti sAthe sindhu sabhyatAnI keTalIka AkRtionI tulanA kare che. tema chatAM sindhumudrAmAM AvatI AkRtio aMge tee nakkara spaSTatA karatA nathI, / . esa. Ara. rAvanI mAnyatA H-- DaoN. rAvanA tAjetaramAM prasiddha thayelA 'sindhulipi ane bhASA ' nAmanA lekhamAM4 dAvA karavAmAM AvyA che ke emaNe sindhulipi ukelI nAkhI che eTaluM ja nahi paNa enI bhASA paNa nakkI karI aDhI che. lAcala, raMgapura ane jhaDI mukAme sindhu sabhyatAnA aMtima tabakkAmAM pakSIo ane prANIo vagerenI AkRtionA tyAga karIne lipine saraLa banAvavAmAM AvI hatI e bAbatanAM nirIkSaNunA emane viciSTa lAbha maLyA tethI teo Ama karI zakayA che ema emanu rahevu che, vaLI, mA lakSaNa mAhena-jo-daDA, dezalapara (kaccha), rUpaDa ane jajhajhara (paMjAba)mAM pazu maLI AvyAM che. Ama, zrI rAvanA mata mujaba ApaNune sindhulipinA vizvAsabhede be svarUpe maLe che; pUrva' ('pakava' !) harappIyalipi (I. sa. pUrve 2520thI I. sa. pUrve` 1900) ane uttara harappIya lipi (I; sa, pUrve 1900thI I. sa. pUrve 1520). For Private and Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara/81 39 tema chatAM zrI rAva kahe che ke "pakava" harIya lipi evA mizra prakAranI che jemAM pakSIo, prANIo ane vanaspatinAM citro rakhAMti saMketonI sAthe sAthe maLe che. taduparAMta keTalAka saMkete citra jevA lAge che paraMtu zrI rAvanA mate e be ke vadhu rekhAvita saMketone joDavAthI banelA saMyuktAkSara che. AvA saMyuktAkSarIne zrI rAva citrapi jevA' kahe che ane chatAM teo sidhulipi ne citralipi ke zabdaSipi (Logograph) eTale ke eka saMketa e zabdano ghotaka hoya evI lipi mAnavAne taiyAra nathI. jyAre ke, raziyAnA karava, keDIneriyAnA parapalA, amerikAnA risaravisa ane bhAratanA mahAdevanA ema mAne che. upara jaNAvelA badhA vidvAne sikyulipinI bhASAne drAviDIya mAnatA hovA chatAM zrI rAva spaSTapaNe bhAra mUke che ke sivivi sadanA prAcIna bhAratIya AryonI prAcIna svarUpanI hanimUlyAmaka lipi che, ke pachI Ai AryonuM vaidika Aryo, IrAnIo ane miTTAnIomAM vibhAgIkaranuM thayuM e pahelAMnI emanI bhASA che, mudrAono upabhoga mAlanI siddha guNavattA batAvavA sivAya bIjo na hoI zake. ethI kAM to sIdhI vastuo para ke pachI enAM. khAM (e. pekiMga) para mudrAnI chApa mAravAmAM AvatI haze. ane agAu herAse ane risaravie kahyuM hatuM ema zrI rAva paNa dAvo kare che ke pote vividha padAdhikArIonI ka rAjakartAonI mudrA vAMcI (ke prApta karI che. hAlamAM to A paNane AvedanA kuhyuM ane piSa jevA eka zabdonAM kUdda ane papR jevA saMkSipta svarUpe maLe che. A bAbata je te mudrAnAM mULa prApti sthAna ane je je vastuonA pUrvApara saMbaMdhamAM e maLI hoya e baMne para kadAca vadhu prakAza nAkhI zakAya heta. eka rekhAvita prAcIna lipinI bAbatamAMventris Chawic ne eka ghaDA para eka prAcIna grIka akSara maLe jenI madadathI ajJAta mAIsenIana lipi ukelI zakAI hatI. zrI rAva vadhumAM mAne che ke sidhu sabhyatAnA loko agni pUjaka hatA ane yajJamAM pazu homa karatA hatA. bhASAnI jema dhArmika mAnyatAmAM paNa harappIo, zrI rAvanA mate, Agha-Aryone maLatA Ave che. have, AmAM e samajI zakAtuM nathI ke harapIone vAraMvAra "Adha-Aryo" kahIne zrI rAva Rvedana kALa kayA bhAna che ! zrI rAvanAM AvAM aneka vidhAno parathI mAnI zakAya ke emanAM mate Aryo ke Ava AryonuM mULa sthAna sarasvatInI dhArImAM hatuM jemAM hindu ane ene maLatI nadIone paNa samAveza thaI jAya che. harapIya saMskRtine pUrathI nAza thayA bAda ahI thI (sarasvatI ane siMdhu ghATImAMthI) Aryo pazcima eziyA tarapha rathAnAntara karI gayA jyAM teo IrAnI, mikAnI jevA vividha nAmathI oLakhAyA. 6, valTara pharasavisa (juniyara)nuM pradAna : Walter Fairservis (Jr) e pitAnA, jhINavaTabharI vigatapUrNa prakAzana mAM pitAne karAcIthI pazcime lagabhaga 25 mAIla jeTale dUra be nAnI nadIonA saMgama para Avela alAhadAne nAmanA sthaLethI maLelI thelI mudrAonuM rAcuM prApti sthAna batAvyuM che. ahIM eka ochI UMcAIne di be AveluM che. enuM khUba kALajIpUrvaka kAma karyuM hatuM. khedakAma mahadaMze tharavAra nahatuM paraMtu vastuonI sthitinA pUrvApara saMbaMdhivA te hatuM ja. madhya pradeza, mahArASTra ane dakSiNa bhAratamAM AvelAM uttara tAmrAmakAlIna sthaLAmAMthI maLI Avela Graffiti nA AdhAre, alAhadAnanA di bAmAMthI maLelI For Private and Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 Disembara/81 mudrAomAMthI keTalIkanA lekha ukelavAne prathamavAra prayana karIne pherasavisa kahe che ke je mudrAnA pAchaLanA bhAge kANAMvALAM nAkAM che temAM derI parovIne mANasanA deha para paheravA mATe te banAvavAmAM AvI haze. A lakSaNa uparathI teo anumAna kare che ke amuka mudrA ke mAdaLiyuM keNa, kayAre ane kyAM laI jaI zake e bAbata cokkama pAraMparita rivAja hovo joIe. vaLI, alAudImAMthI maLelI keTalIka mudrAmAM AkRti ane lipinI kotarakAmanI dhAra pAsenI tANatA haju paNa jaLavAI rahI che. e batAve che ke evI mudrAne upaga eAchAmAM ocho thayo che. e batAve che ke ene upayoga kadAca padadazaka bilA rUpe thato haze. mudrAo pote samAja jIvananI ane samAja racanAnA prakAranI ema be bAbate darzAvI zake. mehana-jo-daDomAMthI maLelI be vikhyAta mA - cAra AkRtionI vacce beThela eka AkRti ane be nAga tathA keTalAMka jaMgalI prANIo vacce mATInI mudrA- mAM aMkita pazuonA prakAranI carcA karIne phera saravisa pazuo ane devatA vaccenA dattakathAtmaka saMbaMdhonuM anumAna kare che. A ane AvI anya vicAraNA emane "pazupati " ane "pAlanapati' vacce bheda karavA tarapha dorI jAya che. kesararise lakhelA granthamAM aMte mudrA nirmANanI paddhati para eka zreSTha anucheda kApele che ! vivekapUrvakano tulanAtmaka abhyAsa karyA pachI teo 78 saMketa-pratIkenA artha aMge dhAraNA bAMdhe che. ATalA abhyAsane aMte. emane khAtrI thAya che ke harapIya mudrAlekhe mahada che mUti'vidhAnAtmaka che. lagabhaga 40 varSa bAda have pherasaravisa herasane pagale cAlyA. harappA ane mahena-jo-daDenI bhASAne saMbhavata: Agha-drAviDIya mAnIne emaNe paNa sidhumudrAno abhyAsa karyo. emane DEDne lAbha maLe, bIje lAbha e maLe che tAmrAma kALanAM aneka sthaLonI zedhAe emanI mAnyatAne Teko Apo ke siMdhu ghATInI Agha-viDIya saMskRti madhya bhArata ane dakhaNamAM kramazaH gaLAIne dakSiNa bhAratamAM, ke je pAchaLathI draviDa ke miLa ke tAmilanADu tarIke oLakhAyo, zikIbhUta banI. sidhulipi ukelavAnA herAsanA ane risaraviMsanA prayAso paikI keTalAka rasaprada te eka sarakhA che, baMne vidvAnoe keTalIka mudrAonI vAcanA ApI che. A baMne vAcanAnI ApaNe tulanA karIe chIe tyAre samajAya che ke mAlikI haka batAvatA keTalAka saMketa eka sarakhA che paraMtu bIjI keTalAka mahadaMze pazuothI vIMTaLAyelI, trizaLadhArI, mAthA para ziMgaDAne mukuTa paherelI AkRti aMkita mudrAnA arthadhaTana ane ukelane saMbaMdha che tyAM sudhI A baMne vidvAno e kendrastha AkRtine deva te mAne ja che (herasa ene ana" kahe che, paraMtu e devanI AsapAsa aMkita pazuone herAsa vividha mAnava jAtionAM sUcaka gaNe che jyAre ke pherasaravisa emane mAtra pazuo ja mane che. ( kAraNa ke teo e mudrAMkti lekhane "pazuonA rakSa", vedanA "pazupati 'ne maLa atha, vAMce che). . . Ama drAviDa maLalakSI be vidvAnI mAnyatAo vacceno pharaka ApaNA manamAM kudaratI rIte keTalIka zaMkAo janmAve che. ApaNe jANatA nathI ke koNa sAcA che. ApaNane enI paNa navAI lAge che ke emanI dhAraNAnAM mULa sAcAM haze?! tema chatAM kesaravise ApelI lagabhaga 175 citra saMkatonI vAcanAne abhyAsa karyA bAda kahevuM joIe ke emanI dhAraNuM sugrathita jaNAya che. phesaravi sAcA che ke nahi e kahevuM mArA mATe aTakaLabAjI jevuM thaze. paraMtu pherasaravise pazcima ane madhya bhAratanI For Private and Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir {thaka Disembara/1 - tAmrAmakALanI saMskRtionI ghaDI Graffiti sAthe je sAmagrI ApI che te jotAM ema jaNAya che ke teo sAcA hoI zake. vAgha, geDe, magara, vRSabha, pADe vagere jagalI ane pALelA prANIonI suMdara rIte kotarelI AkRtio zuM batAve che? mAtra e prANIonuM tatkAlIna astitva batAve che, ke bahAdurI jevA enA guNa batAve che? zuM e zakya che ke AvI pazuati munio lazkara ke vahIvaTanA mukhI ke vaDAnI ghAtaka che? je mudrAmAM vAva, pADA ke geMDA jevA pazuonI vacce kendrastha ke mahatvanA sthAne magara aMkita thayela hoya enA AdhAre AvI mAnyatA AgaLa dharavAmAM AvI che. have mukhI mATeno viDIya zabda "prathama' che e AdhAre, magarIkRti mATe be mUlya nakkI thaI zake: Mutal svara vani (i, a, u) nuM ke Modal svara-vani () nuM mUlya ane "mukhI ke mukhya mANasa" nuM artha mUlya. vAgha, pAMDe, geDa ane hAthI Adi pazu aMkti anya muktao jaNa AvAM atha-lakSaNa sUcaka hoI zake che ke pachI AvI citrAMkita mudrAo lazakarI ke ardha-lazakarI jAtio vaMza-padanI ghAtaka heya. A prakAranA abhyAsanA pariNAme aneka mahatvanI mudrAonAM arthaghaTana have prApta thayAM che. dA. ta. eka mudrAmAM eka viziSTa strIne vRkSa pAchaLathI eka vAgha para humale karatI batAvI che. zanya vAcanA cheH "bahAdUra kSikA je vAgha joDe laDe ke rame che. "pherasaravisa kahe che ke harapIyA sadarbhathAM zakya gaNAya evI A mAdaLiyA paddhati che. 7. harapIya paMcAMga mohana-jo-daDamAMthI hAthI dAMtanI eka zalAkA maLela. samarasa Urvakapa (Section) vALI A zalAne vyAsa 0.6 se. mI. ane laMbAI 102 se. mI. jeTalI che. enI traNa bAjue upare sa ke aMkti karelA che. enA kALajI ane cAturyabharyA abhyAsa pachI phera saravisa evA nirNaya para Ave che ke A zalAkA harappIya paMcAMga dharAve che. caMdranA bhramaNanuM nirIkSaNa darzAvatI A mApapaTTo che. enA parathI tAravI zakAya che ke dareka 30 mAMthI eka divasane aDadhe gaNatA. pariNAme 29 divasanA socA cAmAsanI haroLamAM harappIya mahine Ubho rahe che. A zalAkAnI sahAyatAthI harapI, mAsAmAM AkAza vAdaLa chAyuM hoya to paNa, koI paNa divasa je te mAsana keTalAmo divasa che e nakkI karI lAlA hatA. paraMtu varSane koI paNa mAsa nakkI karavA mATe karapIe AvI ja yukti apanAvI haze ema ApaNe anumAna ja karavAnuM raheze. kAraNa ke mAsa nakkI karatI A prakAranI zalAmane patto, mekakene maLelI ane teo jene "hAthI dAMtanA aMbAra" kahetA evI AvA aneka zalAkAe hAlamAM, kama bhAge, aneka saMgrahAlayo vacce vaheMcAyelI paDI hevAthI, lAge thI. harapIne AdhAre ghauM, java, tala, kapAsa vagerenI khetI para hato e barAbara dhyAnamAM hovAthI kheDUtanAM paMcAgane A hAthI dAMta-nimita zalAkA para ApelAM paMcAga sAthe sarakhAvIne phesaravise harapInA khetI-AdhArita varSanI kAma calAu mAhitI taiyAra karI che. harappIya pratIko ane mudrAMti pazuMone vidvatApUrNa ane vizada abhyAsa karIne, keTalAMka sAmAnya nirIkSaNo sAthe risaraviNa cokkasa tAraNe rajU kare che. sarva prathama te e ke purAtatvIya sAmagrInA AdhAre je dhAraNuM baMdhAyela ke anyAzrita ane vahIvaTI prathA dharAvatI cuta samAja racanA A vakhate haze ene muddAne purA Teko Ape che, sindha mudrAbhilebenI nIce mujabanI vAcanAne artha parathI A samajI zakAya che For Private and Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha velira Disembara,81 pathika mudrAbhilekha arAsana sahuno rAjA alAna prAMtika rAjA mukhI (?) kalana adhIkSA. vilampana adhyakSa vilampana vaheMcaNI adhikArI adhyana dharma guru harappIya samAja kAma-dhaMdhAne AdhAre ja nahi paNa gotra ke jAtinA AdhAre paNa vaheMcAyela hato. - bIjuM ke dharmanI bAbatamAM mukuTadhArI deva, (2), sarva rakSA, jaMgalI pazuonA mukhya deva heya ema jaNAya che. enuM biruda cheH "samUhane ekaThA karanAra.', AnI sAme "pAlanapati" "ara-mArama' eTale ke gupta rAjavI tarIke oLakhavAmAM AvatA. enuM pratIka che pIpaLAnuM pAna. enAmAM aneka zaktio hatI ema jaNAya che. upara jaNAvela baMne dhArmika vargo vacce svIkRta saMbaMdha sthapAyelA haze ema jaNAya che. mudrAMti pazuo kudaratI rIte ja vaMza-pada-dazaka pratIko jevAM jaNAya che. je vividha gAtra-vaMzanuM pratinidhitva kare che. devane prasanna rAkhavA mATe e samaye maMdiro paNa haze. (eru' athavA "sAtanuM maMdira" Ane eka dAkhale che, paraMtu e maMdiza sUrya, agni ane kadAca pajanyanI ArAdhanA mATenAM hatAM. upara jaNAvelI mAnyatAo kharekhara bahu dUragAmI che. pherasavisa paNa saMpUrNa rIte sabhAna che ke emanI kAryarItimAM eTalI ja khAmI che ke e pite draviDIya bhASAonA vidvAna nathI eTaluM ja nahi paNa dakSiNa bhAratamAM belAtI bolIone upayoga paNa emaNe karyo nathI. taduparAMta pUrva--drAviDIya ane sAmprata drAviDIya bhASA vacce kALane jabajasta mALe paDI gayo che. ApaNuM pazcimettara sImA ane enI AsapAsane pradeza prAgaitihAsika kALanI jema etihAsika kALamAM paNa satata vividha saMskRtionuM milana sthaLa banI rahela che enI paNa teo gaNanA kare che. ane chatAM paNa je harappIya mudrAonI - laghutama sapATI parathI gurutama artha zodhavAmAM Avyo che e mudrAbhilekhamAM nAmamAtranA bhAratIya AryonAM zabda na hoya te e bahu Azcaryajanaka bInA gaNAya ! koIpaNa harapIya kSetramAMthI dvibhASI abhilekhe na maLavA chatAM harappIya lekonAM mana vAMcI levAne pherasaravisA prayatna kharekhara hiMmatabharyo ane abhinaMdanIya che. upasaMhAra:cheupara jaNAvelI mAnyatAo ane arthaghaTane rasaprada hevA chatAM tamAma bhAratanuM samarthana te tyAre ja meLavI zakaze jyAre koI dvibhASI lekha ke anya purAvo, kAyama mATe ene sAcAM Therave. hAlanI take te sibyulipi ukelavAnI dizAmAM thatA tamAma prayatnonI ApaNe nedha mAtra laI zakIe, - AvA tamAma prayatnane cAra vibhAgamAM vaheMcI zakAya : - '1, dhAraNApradhAna ke UmipradhAna: (8) legaDanaH AghAbhI ane sidhu saMketa, pUrNa zabdo. For Private and Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika Disembara81 (kha) peTrika ; citrAtmaka ke citra-zabdAtmaka, muddAone upayoga adhikArIo karatA. (ga) prANanAtha rAyaH citralipi AvabrAhmInA akSaranI banelI hatI. (1) svAmI zaMkarAnanda : tAMtrika , paddhatisara ane vidhivata (draviDIya pUrvagrahayukta) (ca) para palA, phinalenDanA ane anya. (cha) raziyAnA elekasIva ane anya. 3 paddhatisara ane arthaghaTanAtmaka (ja) haMTara : lipimukhyatve kanyAtmaka, mULAkSarI nahI, brAhmI sAthe saMbaMdhita ane mATe svarAnvita. (4) herAsaH svarAnvita nahi paNa vicArAvita A viDIyo () phera saravisaH svarAvita nahi para vicArAnvita ane Agha draviDIya 4. ardha paddhatisara ane artha ghaTanAtmaka (6) esa. Ara. rAvaH Adya vaidika ane vanyAtmaka ApaNe herAsa ane pherasaravisanAM ke lengaDana, hanTara ane rAvanAM arthaghaTanone svIkArIne sidhulipine Adha-drAviDIya ke Adya-brAhmI ke Adha-vaidika-game e mAnIe paraMtu hAlanI take tAmrAma kALanI kahevAtI Graffiti ane azakathI zarU thatA, brAhmI lipimAM lakhAyelA abhilebenI vacce lagabhaga eka hajArathI vadhu varSono gALe paDe che e bhUlavA jevuM nathI. saMdarbha sUci: 1. Sankalia, K. D., Indica, Vol. 13 (1976) p. 11 and Antiquity, 50 (Cambridge 1976) p. 17. 2. Asko Purpola, Sepo Koskenniemi, Simo Purpola and Pennti Aaltv, Further Progress in the indus Script Deci pherment, Copanbagen, 1970. Soviet Studies on Harappan by G. V. Alekeev, Yu. V. Knorozov, A. M. Kondratov, and B. Va. Volchok, Tr. by Hem Chandra Pande (and) Ed. by Henry Field and Edith M. Laird. Published by Field Research Projects, Florida, 1969. 4. Abori Vol. LXI, 1980 (Poona, 1981). 5. Excavations at Allahdino, 1 Seals and Inscribed Material, Papers of the Allahdino Expedition - 1976, For Private and Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org : grAmya : 99, vikaTAriyA roDa, muMbaI-400 010 paTela enDa kaMpanI Timbara maracanTasa enDa kenTrakaTarsa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vikaTAriyA sau mila Dimbara maracanTasa, 99, spre, vikaTAriyA zaDa, muMbai-400 010 phona : 372936 eksi : 372936 phona bila : 373553 raheThANu : 672851 : mukhya epsa : 134, rAmabhAu bhAgale roDa, gArapadeva zaDa, mu`baI-400 003 paTela sau mila 134, rAmabhAu bhAgale roDa, ( gArapadeva rADa) muMbaI-400 033 phona : 373535 For Private and Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir STEEL WINDOWS & DOORS Hot-dip Galvanised A life time guarantee against corrosion for local use or exports. Available from SEN-HARVIC The largest factory of its kind in India H. O : Works : 37, Abdul Rehman Street, Bombay 400 003 T.P. 327740 Industrial Estate Road No. 5, UDHNA-394 210 ( Surat-Gujarat ) T.P. 88875 Use Standard Windows as per I. S. 1038 SAVE TIME & MONEY For Private and Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org WANT TO PACK YOUR PRODUCTS SAFELY? Contact us for your requirements of: * BITUMENISED WAVERPROOF PAPERS; * JUTELINED WATERPROOF PAPERS; * BITUMENISED POLYTHENE-LINED PAPERS; . POLYCOATED KRAFT PAPERS; * POLYTHENE-LINE HESSIAN CLOTH & BAGS; PAPERLINED HESSIAN CLOTH & BAGS; * DOUBLE HESSAN BAGS; * HDPE WOVEN SACKS. POLYFAB Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'Phone: 324737 INDUSTRIES B3461(X) 67. BHANDARI St. BOMBAY-400003 For Private and Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiraNane kAMThe - cho. ma, atri pUrvAlApa AkAzavANInA rAjakoTa kendra uparathI tA. 21-7-72 nA roja, eka nagara e ribe" nAmanuM mAruM lakhela dastAvejI rUpara prasArita thayuM hatuM. mULa lakhANa lAMbuM hatuM. badhA ja lakhANunuM rekoDIga seminAtha mukAme hiraNanA kAMThe Avela nagarA TiMbAnA cAlatA ukhanana vakhate ukhanana sthaLe ja karavAmAM AveluM hatuM. ukhanana rAjyanA purAtattva khAtA ane puNenI Dekkana kolejanA saMyukta upakrame thayuM hatuM, The. sAMkaLiyAe "purAtattvavida ne ane " sUtradhAra ne pATha vAMcele. bAkInA pAtronA pATha baMne saMsthAnA karmacArIoe vAMcelA hatA, jemanAM nAma nIce ApyAM che, mane paNa balavAnuM hatuM. bAkAzavANIe e rekoDIgamAMthI saMkSipta saMkalana karIne rUpakanuM prasAraNa karyuM hatuM. siMdhu sabhyatAnI samakAlIna ane enI asaravALI paraMtu sthAnika bhAta dharAvatI prabhAsa saMskRti sarva prathama A agAu A sthaLe noMdhAyelI, hiraNane kAMThethI paththarayuganA ojAro ane ribAnA upalA tharamAMthI I.sa.nA pAMcamA saikA sudhInI vasAhatanAM cihno maLelAM. e upakanuM mAruM mULa lakhANa nAma mAtranA pheraphAra sAthe, bAkAzavANInA saujanyathI atre raju karuM chuM. pAtraparicaya : 1. sUtradhAra : zrI che. ma, atri 2. purAvida : De. ha. pI. sAMkaLiyA 3. AdimAnava H De. ke. dA. aMsArI 4. prabhAsa pahelAMnI saMskRtinA mAnavo : () puruSa che. De. ma. ke. vaLIkara ra. De. caM. ma. majamudAra, (kha) strI : suzrI gaurI pu. lADa 5. prabhAsa saMskRtinI strI : De. sumana paMDayA 6. camakadAra lAla raMganI saMskRtinI strI : suzrI niveditA ke. bagA 7. majUra ane majUraNe ? (1) bhIkhA jIvA, (2) jeThI mAMDA, Da3) jhINI bhavAna, (4) vAlI vAsA ane (5) vA vAsA 8. ThIkarI rAkhavAnA cAnA rakSaka : zrI pi. DA. cuDAsamA, 9. rekhAkAra : (1) zrI 2. bA. saD, (2) zrI caM. ge. paDavaLa ane (3) zrI pi. zi. khatrI. 10. chAyAkAra : zrI vi. ke. nAgapura 11. citrakAra : zrI zaM. kA. kulakaNuM. 12. kSatrapAlIna mAnava : zrI mA. gaM. atyaMkara 13. bhUratarazAstrI : zrI zaM. a. sALI nepI : prabhAsa pATaNa mukAme, somanAthanA maMdirathI pAMceka kilomITara dUra, hiraNa nadIne tIre, zItaLAnA maMdira pAse Avela nagarA-TiMbAnuM purAtattvIya utakhanana hAla thaI rahyuM che. ukhanana karanArA taraphathI rajU thAya che......hiraNane kAMThe.. sUtradhAra : A che hiraNa nadI. ene tIre AvelAM bhAThAmAMthI ekAda lAkha varSa pahelAMnAM pASANayugI AdimAnavanA banAvelAM paththaranAM ojAre maLI AvyAnuM sAMbhaLyuM che. kevAM haze e ejaro? purAvida : eka dhAravALAM, baMne bAju ghaDelAM, pIpaLAnAM pAna jevAM, cAkunAM pAnAM jevAM, samAna aMtara vALAM, bIjanA caMdrane AkAra jevAM ane trikoNAkAra; meTAM, madhyama, nAnAM ane ati nAnAM. For Private and Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org xe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara/81 thika paththaranA eka upaLa uparathI blikAM utArI ene ghaDavAmAM AvatAM ane pachI jarUriyAta mujabanI dhAra kADhavAmAM AvatI, klikAM utArI lIdhA pachI upaLanA je aMdaranA bhAga bAkI rahe ene gala kahe che. jAtajAtanA ejArazanA upayAga anumAne nakkI karelA che. e uparathI 'mamAM ene Hand Axe. Cleaver, Scraper, Blade vagere kahe che. sUtradhAra : AvAM ejArA dhaDanArA zrAdimAnava ene upayega zI rIte karatA haze ? AdimAnava ( jANe ke AcitA pragaTa thaIne) : hAtha-kuhADInA upayAga ame jamInamAMthI ka MdamULa kheAdavAmAM, jAnavaratu zarIra udhADavAmAM ane hADakAM bhAMgavAmAM karIe chIe. sutradhAra : jhADa kApavAmAM nahi ? AdimAnava : nA...nA. kalIvaranA upayAga prANIonA zarIramAMthI mAMsa kApavAmAM thAya che. sUtradhAra : A...lIvaranI dhAra te amArA lokhaMDanA kuhADAnI dhAranI jema paheALI che. AnAthI jhADa paNa kApatA haze. kema, bhAI AdimAnava ? AdimAnava : nA, jI. ThApavAnA, bhAMgavAnA, dhasavAnA vager kAma mATe ame judI judI jAtanA ekadhArI ejArA vAparIe chIe. dAta. ( anyatra joIne) e...e...pelI jAya...huM paNa jauM chuM. (dADavAneA avAja ). haze ? sUtradhAra : eka lAkha varSoM pahelAM thaI gayelA AdimAnava bAda ahIM kANu vasyuM purAvida : AdimAnava khAdanA hajAro varSa sudhInA tihAsa maLatA nathI. para Mtu, Azare cAreka hajAra varSothI ye pahelAM ahIM' mAnava sa MskRti vikasI hatI, paraMtu ene haju pUrepUrI oLakhI zakAI nathI. prabhAsa pahelAMnI saskRtinAM mAnava : puruSa (1) : kayAMthI oLakhA amane ? tame purAvido tA amane prabhAsa pahelAMnI saMskRtinA loko kaheA che ne ? kAraNa ke, ame mATInAM je vAsaNA banAvIe chIe e, nathI jADAM ke nathI ra'gathI dorelAM citrAthI suobhita ! strI ( pAchaLathI phUTIne khelatI heAya ema ) : ethI zuM ? paNa...ApaNe nakhathI ke aNIdAra sAdhanathI kocI-kocIne ApaNAM mATInAM vAsaNAne suzAbhita karyAM nathI karatAM ? puruSa (1) : hA, ane amArA uparathI preraNA laIne ja amArA pachInA loko pAtAnA vAsaNA upara raMgathI citrA Araze e na bhUlazA, hA purAvida ! purAvida : kharuM che. paNu tamArAM vAsaNA raMgamAM paNa suMdara nahi ane pakAvavAmAM paNa kacAza jaNAI che, puruSa (ra) (khAjumAMthI kUTI paDatA hoya ema) : enuM kAraNu amAruM jIvanadhAraNa paNa kadAca hoya. kudarata sAme amAre amAruM satata rakSaNa karavuM paDe che. eka vakhata tA A ja hiraNu nadImAM eTaluM mA...Tu' pUra Avelu ke amArA mATA bhAganA vasavATa lagabhaga sApha thaI gayelA. je nAzI gayA te ja bacyA. ghaNAM makAna paDI gayAM. badhe ja pUranAM pANI pharI vaLelAM ane pachI tA moTA bhAgamAM kAMpa jAmI gayelA. te divasathI ame jarA dUra...pe...lI bAju rahevA gayA chIe. paraMtu...( adRzya thaI jAya che ). ( strInA gIta gAvAnA avAja) sUtradhAra : prabhAsa pahelAMnI sa'skRtinI tarata pachI te prabhAsa samRti Ave ne ? haze koI e saMskRtinA bhaTakatA jIvAtmA A Ti'khA upara ? are! A koNa dekhAI rahyuM che ?...ta...me ? prabhAsa sa'skRtinI strI : tame jene yAda kare che te ! zI rIte huM ke koN chIe ame? tame te! phIkarAnI bhASA ja samajone che For Private and Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pazvika Disembara/81 purAvida : (svapnamAM belatA hoya ema ): A tharanI paNa kharI ! tame bele to : strI : hA, te ame mAMsabhakSI ja chIe ! mATInA vividha vAsaNamAM mAMsa khAIe chIe. ame khAdhelAM mAMsanI karaca seTelAM ane vAsa, ThIkarAM ahIM paDayA ja che ne ? tamane maLatAM paNa haze. tamane citrone zekha che ? amArAM vAsaNa upara lAla ane kiramajI raMganI rekhAo dorIne ame vividha bhAta pADIe chIe. mane kALe ane lAla raMga khUba ja game che ! purAvida : kharuM paNa mAnava, pazu ke vanaspatinAM citra doratAM tamane nathI AvaDatuM ! sUtradhAra : kayAMthI AvaDe ? ja one temanAM vastra nIce kALuM ane upara lAla ! (strI paga pachADIne cAlI jAya che) kema... kema ? rIsAIne cAlyAM ke zuM ?...gayAM e te ! pa...Na...paNa hAthamAM mATInuM camakadAra lAla raMganuM vAsaNa laIne A bIjI strI koNa Ave che ? camakadAra lAla raMganA vAsaNanI saMskRtinI strI : na oLanuM A vAsaNane ? tame kadI raMgapura gayA che ? tyAMnA loke paNa AvAM ja vAsaNo vApare che. ame AmAM phaLa rAkhIe chIe. sUtradhAra : paNa A thALI jevA AkAranI nIceno bhAga vaLI zuM che ? strI : e thALInuM TekaNa che, ane enI nIce enI besaNI che. sUtradhAra : paNa enuM kAMI nAma pADaze ke nahi? purAvida (vaccethI) : Dish-on-stand. strI : zuM kahyuM? sutradhAra dAMDA upara rAkhelI, enI sAthe coMTelI thALI .. paNa AvA vAsaNa badhe jovA nathI maLatAM. tamArI pAse... strI : amArA pUrva videza gayelA .. sUtradhAra : kayo deza ? purAvida : IrAna ! strI : e je hoya te.... tyAMnA loko AvA vAsaNa vAparatA, tyAMthI namUnAnA be-traNa lAvelA. have te ahIMnA kuMbhAra paNa sarasa rIte A banAvI jANe che. amArA eka paDozI A phUla- pAtramAM pUjA vakhate puSpa paNa rAkhe che ! sUtradhAra: mane tamAruM ghara jevuM gamaze. batAvaze? strI : cAlene. (traNe cAle che). sutradhAraH (cAlatAM-cAlatAM) tamArA gaLAmAM A mAdaLiyuM zenuM che? e paNa IrAnanuM to nathI ne ? strI : ema che tyAre ! AvuM mAdaLiyuM A gAmamAM koI pAse nathI. mArA bhAI A paNa videzathI.... kyAMthI... IrAnathI lAve. sUtradhAra: AmAM A zenAM meM katarelAM che? kutara ane haraNa jaNAya che. tamArI vAta kharI lAge che. pUrA bhAratamAM AvuM mAdaLiyuM meM joyuM nathI. e. kema aTakyAM ? zrI : A mAruM ghara. satradhAra: vAha kevuM sarasa dekhAya che? paththaranI bhIMta, upara mATIne gAre chAMdela ane chAje te vaLI ghAsa-pAnanuM. aMdara AvuM ? strI : Ava ne ! sUtradhAra H ATale nAne oraDe! ane AvaDI moTI koThI che ! For Private and Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa0 Disembara81 zrI : are A bAjunI oraDI te AthI paNa nAnI che. sutradhAra : 5NuM AmAM rahe che zI rIte ? strI : tame juo che ema ! A amAruM rasoDuM ane A koThAra. chatamAM TAMgelAM A sikAomAM khAvAnI cIja-vastuo rAkhIe, vadhu che paNa zuM? koThImAM anAja ane khAvA-pIvA mATenAM A...mATInAM, sAdA lAla raMganAM thoDAM vAsaNo, ane ethI paNa DAM, khAsa prasaMge vAparavAnAM A camakadAra lAla vAsaNA. mArI mAsIne tyAM mahemAna AvelAM eTale peluM phaLapAtra e laI gayelAM. e pAchuM lAvavA ja huM gaI hatI. sUtradhAra : hA, vAsaNe te badhAM ja mATInAM ! vADakA, beThakavALA pyAlA, thALI, khumacA ane ghaDA. vAha! mATInAM citrita vAsaNenI ja tamArI saMskRti jaNAya che. paNa ekaMdare ATalAM thoDAM vAsaNethI ja tame calAvo che? strI : hAsto vaLI. AvAM rUpALAM citarelAM vAsaNonuM amAre kathAreka ja kAma paDe. citra tamane gamyAM? purAvida (khaMDanI bahArathI Avato avAja) : hA. paNa prabhAsanI saMskRtinI mAphaka A saMskRtinA camakadAra lAla vAsaNa paNa judI judI rekhAo vaDe ja vibhUSita karelAM che. mAnava, prANI ke vanaspatinAM citro jovA maLatAM nathI. strI ; keNa bole che e ? sUtradhAra H bhUlI gayAM? pelA purAvida lokone samajAvatA jaNAya che. huM jauM tyAre emanI pAse? strI : bhale. Avajo ! (maja tagArA phekatA hoya evo avAja ). sUtradhAra: ahIM kazuMka khodakAma thatuM hoya ema jaNAya che. lAvane pUchuM A bhAIne... A zuM thAya che, sAheba ? purAvidaH purAtatvIya ukhanana. sUtradhAra zA mATe? purAvida ajJAta ItihAsane jANavA mATe. sUtradhAra TiMbe khedavAthI e kema jaNAya? aMdarathI jUnA lekha nIkaLe purAvida na paNa nIkaLe, ame nirjIva rie nathI khodatA. sajIva mAnavInA banAvelA ane vAparelA prAcIna avazeSone saMbhALapUrvaka bahAra kADhIe chIe; kahe ke gata thaI thayelA mAnavIne ane enI saMskRtine A zastrakriyA mAraphata pharIne sajIvana karIe chIe. je yuganuM ukhanana cAlatuM hoya enA avazeSo uparathI te yuganI saMskRti amArI AMkha sAme taravare che. rAtre enAM ja svapna Ave che. jAgratAvasthAmAM abhAnamaNe jANe ke e jamAnA mAnavI amArI sAme khaDe thAya che. abhyAsa haze to tamane paNa AvA anubhavo jarUra thAya. AvAM zAstrIya ukhananethI prAcIna saMskRti ane enA le viSe ghaNuM dhaNuM, na jANatA hoIe evuM, jAthavAnuM maLe... sUtradhAra: ahIMthI zuM jANavA maLyuM? kAMIka dAkhalo Apazo? purAvida dAkhalA tarIke camakadAra lAla raMganAM mATInAM vAsaNanI saMskRtine nAza thayA pachI seMkaDe varSa sudhI ahIM leke vasyA nahotA. vaLI, prabhAsa pahelAMnIthI mAMDI dareka saMskRtinA lekAmAM kadAca akSarajJAna nahotuM ema atyAra sudhInA ukhanana parathI jaNAya che.' For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathada Disembara,81 mUtradhAra : bIjuM zuM jANavA maLyuM ? purAvida : haju te AraMbha che. A badhuM zAstrIya paddhatithI jANavAmAM, nirNo bAMdhatAM pahelAM, ghaNI ghaNuM kAmagIrI karavI paDe che. ahIM kAma karatA bhAI bahenane pUchavAthI kArya-paddhati ghaNe khyAla Avaze. sUtradhAra : hA, e sAcuM. ( pasAra thatA eka majUrane saMbodhIne) e bhAI, tamAruM nAma? majura-(1) : bhIkhA chavA. sUtradhAra = kAma? ajara-(1) : mane batAvavAmAM Ave e jagyAe triAmanI TUMkI dhAravALI bAjuthI dhImedhIme khAvuM chuM. sUtradhAra : paheALAM pAnAM tarAthI kema nahi? majUra-(1) : koI jUnI cIjavastu dharatInI aMdara daTAyelI paDI heya ene bhUlathIye trikama lAgI jAya to ene bahu nukasAna na thAya e mATe sUtradhAra : badhuM tame majare ja kheda che? majura-(1) : nA.......nA kAMIka nIkaLavAnA aNasAra jaNAya, mATIne ghara badalata jaNAya ke kAMI paNa dhImedhIme nIkaLatuM hoya tyAre A sAhebo jAte ja khede che, kI kUkIne, e paNa nAnI amathI charIthI ! sUtradhAra (khAImAM kazuMka vINatI jaNAtI majUraNa-bahenone saMbodhIne) : bahene, tame zuM kare che? majuraNa (2) khedelI mATImAMthI ThIkarAM, maNakA, hAMDakAM, zaMkha, chIpa, kaDAM ane tamAma chuTI cIja. vastuo vINIe chIe. kolasA paNa laI laIe chIe. keTalIka vastuo te A sAhebe cIpiyA vaDe palAsTika (pilIthilIna)nI kothaLImAM rAkhe che ane be patAkaDAmAM kazuMka lakhIne pitAnI pAsenA olyA cepaDAmAM ce kAMIka lakhe che. sutradhAra : A badhuM kayAM rAkhe che eka sAthe ja rAkhe che? majuraNa (3) : nA re nA; gharetharanuM ane khAIe-khAInuM juduM juduM. majuraNa (4) : ane Amane Ama na rakhAya. je paNe badhAM ThIkarAM devAya che. e...ne paNe sApha karelA paTamAM khAnAM nAnAM banAvyAM che ne che tyAM tharatharane mAla khAInA naMbara mujaba rAkhIe chIe, jema TapAlIo gAmegAmanAM kAgaLa nakhanokhA khAnAmAM rAkhe ema. sUtradhAra : A bhAInA hAthamAM tAvIyA jevuM zuM che ? makara (5) kAmane kAraNe thatI khAInI cAre bAjune evaLI me mUkI zakAya evI sIdhI banAvuM chuM, sUtradhAra : kama vaLI ? majura (5) ethI TiMbAnA nokhA khA thara emAM barAbara varatAI Ave che. ThIkarAM cekanA rakSaka : dareka yara pitAnA raMga, baMdhAraNa, emAM bhaLelA avazeSa vagerene kAraNe bIjA tharathI judA paDe che, dareka gharamAMthI maLatA avazeSonA samaya uparathI je te tharane samaya paNa nakkI karI zakAya che. cAlo ApaNe ThIkarAM jyAM rAkhelA che tyAM jaIe. '(DAIga karanArAne, mApanA AMkaDAM besavAno avAja ). satradhAra; A DAMsa rekhAkAra (1)H ame khAInA vaMkApanuM rekhAMkana banAvIe chIe, rakhAkAra (2) : khananamAMthI nIkaLI Avela makAnanA rekhAMkana karIe chIe. For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir para Disembara pAka chAyAkAra ? huM te A badhI prakriyAne dastAvejI purAvA mATe kacakaDAmAM maDhI lauM chuM. sutradhAra: he he ATalAM badhAM ThIkarAM ! (ThIkarAM mUkavA AvanAra majUraNane avAja : "A ThIkarAM kyAM mUkuM ?"). sutradhAra : vAha, jhADanI chAyAmAM A bhAI citro banAvavA Ave che ? prakRtinA premI jaNAya che ! citrakAraH mAnavI paNa prakRtinuM ja aMga che ne? huM prAcIna mAnavInA ane eNe banAvelI cIjavastu enAM raMgIna citro doruM chuM. sUtradhAra : ema ! citrakAraH hA, cha. ukhananamAMthI ImAratanA ane gharavakharIne maLatA sthAvara - jagama avazeSa uparathI je te vastu enI asala sthitimAM kevI haze enuM anumAna karIne A citra banAvuM chuM. juo A AdimAnavanuM jIvana ! sutradhAra bahu sarasa.. citrakAra ane A che judI judI saMskRtine ahIM vaselA kAryarata kuMbhAre ane tenI kaLA. sUtradhAra: zAbAna kalAkAra ! je vastu purAtatvavida lAMbA vyAkhyAna karIne pUrepUrI na samajAvI zake te tamArA dorelAM A citrothI gheDI kSaNomAM ja samajAI jAya che ! citrakAra paNa te mATe amAre kalAke - divase - mahinA ane varSo sudhI sAdhanA karavI paDe che! sUtradhAra: oha ! vividha pravRttio maLIne tapazcaryAnuM jANe ke kArakhAnuM che. ane A bhAI ? rakhAkAra (3) : maLI AvelAM ThIkarAMne enAM khAI, thara, yuga, AkAra, prakAra, raMgarUpa vagere pramANe goThavIne enA citro banAvuM chuM. ThI coka rakSaka : amAro bharosApAtra AdhAra che A ThIkarAM. dAyelI khAInA pahelA sAta tharamAMthI maLelAM A ThIkarAM juo. purAvida : I.sa. pahelAMnA pAMcamA-cothA saikAthI I.sa.nA pAMcamA saikA sudhInAM A ThIkarAM che. e jamAnAmAM leDhAnuM jJAna paNa lekene thayeluM. kSatrapa-gupta kALanAM cakita ApavALAM mATInAM vAsanAM AvAM ThIkarAM saurASTramAMthI khUba maLe che. sUtradhAra (svapnamAM belata hoya ema) : jANe ke A kALano mAnavI kazuMka kahI rahyo che? kSatrapAlIna mAnava : amArA makAnanA bAMdhakAmamAM ame cune vAparIe chIe. mATInAM banAvelAM vAsa upara amArA pUrvajo lAla raMgano epa caDhAvatA, rAmathI AvelA lokee e banAvavAnI rIta emane zikhavADelI. purAvida : hA, paraMtu IsunI pahelAMnA samayamAM lAla ane kALAM, mAtra lAla ke mAtra kALAM vAsaNa paNuM vaparAtAM, ahI to khUba ja moTA pramANamAM sUtradhAra (ghenamAM) ; be kAnavALuM A lAMbu pAtra zAnuM che?. AvI mAdaka sugaMdha zenI Ave che? kSatrapAlIna mAnava : e mAkuMbha che, emAM madira che. baMne videzathI Ave che. sUtradhAra (ghenamAM) : tame leke mAMsabhakSI te che ja, madyapAna paNa karo cho? (javAba nahi), arere ! pUchatAMnI sAthe ja adazya. (bhAnamAM AvIne) vAru, ahIM khedakAma zA mATe zarU kareluM? parAvida : zrIkRSNa ane yAdave sAthe A bhUmi saMkaLAyelI che. paraMparAgata mAnyatAonI cakAsaNI mATe, For Private and Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika Disembara/81 sUtradhAra : tA...tA...ahI. svapna jema AvI caDhatA prAcIna madyapIemAMthI paNa kAI teA yAdava zI paNa haze, Apa kAMI prakAza pADo purAvidaH haju bahu vahelu che. AAvatA ziyALe ApaNe phrarIte utkhanana hAtha dharazuM tyAre AdhAra sahita kadAca kazuMka kahI zakAze. hAla tA eTaluM anumAna thaI zake che ke bhAgavatAdi purANAmAM je lAhamusaLanI vAta che te kadAca lehayuganI dyotaka ane khAsa tA paththarayugI saMskRtinA loko para lAhayugI saMskRtinA lokonI sarasAInI ghota hoya ..khIju`...A killAnA ane murajanA avazeSo dekhAya che e atihAsika DhALanAM che...grAmavistAratuM zaherIkaraNu thatu dekhAya che....vadhu to have pachInA utkhanana bAda jANI zakAze, sUtradhAra : vAru, ahIM prabhAsa pahelAMnI saMskRti bAda pUra AveluM ane lAkA A sthaLa cheDIne anyatra gayelA ane tyArabAda phrI vaselA. A banAva aMge kAMI vadhu jANI zakAze huM purAvida : aneka prAkRtika kAraNeAsara Ama khanatu hAya che. bhUstarazAstramAM bhUskhalana prakriyA aMge vaijJAnika mAhitI ApavAmAM AvatI hoya che. bhUstarazAstrI A aMge jaNAvI zakaze. bhUstarazAstrI : pUra, bhU-cAlana, bhUkaMpa vagere kAraNeAthI vasAhatA nAza pAme che. lAko kAmacalAu e sthaLa cheADI de che, ane phrarIne paNa vase che. sUtradhAra : AvA pheraphAranA samaya Apa kevI rIte nakkI karI che? bhUtarazAstrI : bhU-cAlanane kAraNe dharatInA tharAmAM pheraphAra thAya che. thara upara-nIce thaI jAya che, emAM saLa paDI jAya che, ke e trAMsA thaI jAya che. Ama veravikhera thayelA carA upara je tharanI racanA thAya e navA thara samAMtara thatA hoya che. sauthI uparanA varavikhera thayelA cara ane enI ce uparanA samAMtara racAyelA tharanA sathaya nakkI karI zakAya che ane enA AdhAre bhU-cAlananA samaya nakkI thAya che. sUtradhAra : vasAhatI thara ane avazeSonA kALa-nirdhAraNanI kAI vaijJAnika paddhati kharI ? bhUstarazArthI : aneka paddhati che. emAM kArakhana-14 nI paddhati vadhu jANItI che, (dhara vAgavAnA avAja. majUrAnA chUTavAnA AnaMdI labalATa ). sUtradhAra : zuM-zuM haze A bhemanI bhItaramAM ? zrIkRSNa: zaraNuM... mama ! gIranu gereTeDa 100/DhakA zuddha ghI meLavavA mATe vRMdrAvana amRtalAla mAtA ghI, anAja ane kariyANAnA vepArI meTI zAka mArakITa sAme...jUnAgaDha Ara mATe saparka sAdhe For Private and Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kulInamakulInaM vA vIraM puruSamAninama / cAritryameva vyAkhyAti zuci vA yadi cAzucim // -vAlmiIki manuSyanuM AcaraNa ja ema batAve che ke A kulIna che ke akulIna, vIra che ke kAyara athavA pavitra che ke apavitra. Office : 369124 Fac : 372254 "Jay Jalaram" nUtana varSAbhinaMdana ghara ghoSTha: jaLa anna pA pA ! tatra zrIvijayo mUtirbuvA nItimatirmama // karyA vagara kaMI maLatuM nathI. kareluM phogaTa jatuM nathI. kAma karavAnI zakti tArAmAM che. kAma karato jA, hAka mArate jA, madada taiyAra che. ramezakumAra zAmajIbhAI pAvaralUma kApaDanA vepArI pAMcakuvA, mAdhavabAga sAme, mULacaMda AsArAma bihaDapa, amadAvAda-380 002 For Private and Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra baroDA www.kobatirth.org IO Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DerI sadhe gAmaDAmAM sahukAranA pAyA upara dUdha utpAdakonI ma`DaLIe racI kheDUtane khetI sAthe dUdha utpAdananA puraka dhaMdhA tarapha preryAM che. te sAthe zaheranA leAkeAne zuddha ane pauSTika dUdhanI jarUriyAtanI sAthe sugama gAyasAthI temaja zuddha ilAyacI yukta zveta sugama zrIkha'Da vagere pUrI pADavAnuM hAtha dharyu che, zuddha ane pauSTika dUdha khAlagaNane maLI rahe ane janasamahamAM tenA vyavahAra vadhe e hetuthI sthApAyelA A sa'dha dUdhanA ceAgya vitaraNa mATe athAga prayatna kare che. jenA eka bhAgarUpe divasabhara zaheramAM dUdha maLatuM rahe te mATe jyubIlI khAgamAM, kamATIbAgamAM milkakhAranI gAThavaNa karI che. arADA kerInuM ghI tamAma RtuomAM eka uttama khAdya padArtha che. ApanA ravAsthya mATe humezA kharADA DerInA dUdha temaja ghInA Agraha rAkho. DedarA jillA sahakArI dUdha utpAdaka saMgha li. khareDA DerI, vAdarA---390 009 For Private and Personal Use Only KRUTI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarasapura mikasanuM kApaDa evuM kApaDa ke je tamane phezananI pAMkhe uDADe che. pilIsTara ! koTana suTIMga tathA zaTIga pilITa koTana philAmenTa vephaTa zaTIga pilIsTara koTana ! TekasAIjhaDa philAmenTa vephaTa zaTaga tathA suTIMga suparaphAIna chetI, polITara / keTana chetI blITjha, DAIDa tathA prInTeDa pipalIna, keTIMga tathA DenIma leMgakaletha tathA uttama guNavattAvALA aneka bIjI kApaDanI jAte dhI sa ra sa 5 2 mi sa limiTeDa sarasapura roDa, amadAvAda-380018. TelIphensa : 374017, 374066, 374168, 37619 TelIgrAma : rUpasarasa TelekSa : 012 - 388 dareke vAMcavA vasAvavA lAyaka prakAzane parama puruSa zrI rAmakRSNa uSA jozI 30-00 huM ke hIrAlAla phophaliA 9-00 sanAtana samasyAo mAvajI sAvalA 4-00 aMtarvedI makaraMda dave , daSTi maMgala mehanalAla mahetA 20-00. hatheLInA nArA prozima rAvaLa ke 0-00 ochI mUDInA udyoge caMdrakAnta pAThaka 4 -0 0 maNilAla nathubhAI dvivedI AtmavRttAMta dhI. che. 21-00 mahAbhArata kathA-1-2-3 karasanadAsa mANeka 102-00 mahAbhAratanI bALavArtA 1 thI 6 edhANa graMthAvalI 1 thI 3 8 0-00 annapUrNa dhanavidyA mahetA 40-00 prAptisthAna : navabhArata sAhitya maMdira hatAsA pALa nAkA sAme, gAMdhI roDa, amadAvAda-380 001 162, prinsesa sTrITa, muMbaI-400 002 30-00 mevANuM For Private and Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sindhu zatakama www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mULa aMgrejI padma : zrI bI. bI. lAya gujarAtI padyAnuvAda : zrI . ma, tri j&> pravezaka bhAratIya purAtattva sarvekSaNa taraphathI navI dilhI mukAme cAlatAM 'purAtattvavidyAlaya'mAM I. sa. 1963thI65 daramiyAna purAtattvanI 20 mAsanI saiddhAntika ane kSetrIya tAlIma levA mATe sarakArazrIe mane pratiniyukta karela. vidyAlayanA niyAmaka hatA zrI bI. bI. lAla. rAjarathAnanA zrI gagAnagara jillAnA kAlIba'gAM ( A nAmanI agrejI joDaNIne kAraNe ghaNAM enA uccAra * kAlIna gana' (ra) gAma pAse AvelA harappIya TikhAnA utkhanana vakhate teozrInA nikaTa paricayamAM hu` Avela. sarakArI sevAmAM dAkhala thayA pahelAMnA mArA UMcuM-UMcu thatA kavijIva rAjasthAnanA raNamAM harappIya hi~khAte joIne pAMgarI UThelA. joDakA banAvavA lAgyA. zrI lAla sAhebanA dhyAnamAM AvyuM. mane potAnA tajImAM melAvavAne badale jAte ja mArA taqhumAM AvIne, pote upayukta samRta mathALA heThaLa a MgrejI padyamAM lakhelI kRtinI TAIpa karelI nakala mArA hAthamAM mUkIne ene gujarAtImAM padyAnuvAda karavA kahyuM. tA. 3-8-64 sudhImAM meM e kArya purU karela. mArI phAIlamAM enI hastaprata paDI hatI, zrI lAlasAhebanuM aMgrejI padya chapAIne prasiddha thayuM che ke kema enI mane jANa nathI. mArA padyAnuvAdane 17 varSa pachI 'pathikra'nA khAsa aMkamAM sthAna maLe che etA mane Anada che. zIkamAM 'zatakam' zabda hovA chatAM mULamAM 148 zlAka hatA. zrI lAlasAhebe pAchaLathI kApIne 100 karI nAkhelA paraMtu e aMgenI atima mAhitI mArI pAse nathI. huM kavi nathI. piMgaLa bhaNavAne kAraNe kavitA nahi paNa chaMdobaddha padyaracanA karavA mathAmaNa karatA. A racanA paNa bhASAnusArI vividha chaMdamAM padya bahu ja che. -cAmAM kayAreka laghu-gurunI chUTa lIdhI che : havanI jagyAe dI ke dIdhanI jagyAe hrasva varSoM Ave che, jo e joDaNInI ja bhUla na hoya te! mULa racanAmAM mahattvanI vAta e che ke mohena-jo-daDA, harappA, kAlIbaMgAM ane lAcalanA utkhananA AdhAre ja e lakhAI che. nATayAtmatA ane padyaracanA zrI lAlasAhebane AbhArI che. mULaa MgrejI racanA prasiddha thaI haze te nATacAtmakatA ke kAlpanika Alekha sivAyanI dareka zlAka pAse ene saMbaMdhita purAtattvIya sAmagrInuM citra chApelu haze. huM ema karI zakayA nathI e adala dilagIra chuM. A khAmInA badale me kAI-DAI jagyAe pATIpamAM vALavAno prayatna kare che. zrI lAlasAhekhe mane A anuvAda game tyAM chapAvavAnI maukhika chUTa ApI hatI. --anuvAdaka 114 prAthana cAre hajAra varSothIye vadhu pahelAM, bhArata-pAka upakhaDAnA pazcimottara bhAgamAM mahAna sabhyatA vikasI hatI. e pradezanI mukhya nadInA nAma uparathI enuM nAma paDayu. sindhughATInI sabhyatA, joke sindhudhATInA pradezathI dhaNuM dUra sudhI evuM kSetra phelAyelu hatu : pazcime balucistAnamAM sutkAjenDArathI pUrve uttara pradezamAM AlamagIrapura sudhI ane uttare paMjAbamAM rupAthI dakSiNe gujarAtamAM bhagatarAva sudhI,2 ijipta, meseApATAmiyA ke cInanI kAI samakAlIna sabhyatA khATalA vizALa kSetramAM patharAyelI nahAtI, purAtattvavidezanA trikama pAvaDAthI prakAzamAM AvelAM purAvazeSo e bAbatanI sAkSI pUre che ke harappIya loko sa MskRti ane tarkanikI kSetre siddhinA uccatama zikhare paheAMcelA hatA, 'sindhu sAmrAjyanA vahISTa For Private and Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 58 Disembara 81 pathika ane prAdezika rAjadhAnIomAMthI thatuM haze. nagara-AyojananuM te temanI pAse nizcita karyuM hatuM. dA. ta. pAkistAnamAM silvane kAMThe Avela mehena-jo-daDe, sindhanI piSaka rAvI nadIne kAMThe Avela harappA ane bhAratamAM (have sukAI gayelI) ghaggara nadIne kAMThe, rAjasthAnamAM Avela kAlIbaMgAnI vasAhata be 25STa bhAgomAM vaselI hatIH pazcime kile ane pUrvamAM heThANa gAma. killAnI aMdara (ochAmAM ochuM mehana-jo-daDemAM, jyAM vizALa pAyA upara ukhanana thayelAM che. kenDAgAra, sabhAkhaMDa, vidyAlaya, snAnAgAra ane (saMbhavata:) pUjA sthAna. heThANa gAmanA rastAo pUrva-pazcima ane uttara-dakSiNa jatA, vaparAyelAM gaMdAM pANIno nikAla karavA mATe bhaya-bhItara merIo, vajaniyAM ane mApiyAM, mudrAo ane mudrAMkano sujita vyApAra tarapha AMgaLI cIMdhe che. gujarAtamAM khaMbhAtanA akhAtanI najIka, bhegAvo nadIne kAMThe Avela lethalamAMthI phurajA uparAMta eka evI mudrA paNa maLI che je IrAnanA akhAtamAM AvelI tatkAlIna vasAhatonI mudrAne maLatI Ave che. sAme pakSe sidhu sabhyatA prakAranI mudrAo mesepiTAmiyAnA vividha sthaLoethI maLI AvI che. A purAvazeSo e bAbata akATaya purAvo pUro pADe che ke emanI jarUriyAta videza-vyApAra mATe hoya to harapIya loko videza-vyApAra karatA hatA. lalitakaLAmAM paNa harappI mekhare hatA. selakhaDImAMthI banAvelI uparyukta mudrAo bArIka kotaraNIne e umadA dAkhele pUro pADe che je vive anyatra bhAgye ja joyA haze, sidhunI pASANa pratimAo, be hajAra varSa pachI thayelA grIkonI paNa IrSA pAtra banavAnI kSamatA dharAve che. takanika daSTie, dhAtu-pratimA banAvavAnI paddhati paNa ThIka ThIka vikasI hatI. A pustikAmAM, A sabhyatAnAM keTalAMka dazya, aMgrejI padyamAM, vArtAnI Dhabe ApavAmAM AvyAM che, padA-kaMDikAnI pazcAdabhU tarIke sambandhita daSTAMtanAM citro paNa ApyAM che. kathA-prasaMgamAM AvatI sakhI anya koI nahi paNa, jyAM sthA-do bhajavAya che e mohana-jo-daDomAMthI prApta thayelI nArInI dhAtupratimA che. pAda neMdhaH 1. zrI lAla sAhebanI mULa aMgrejI padya-racanAnI A prastAvanA che. 2. aMtima 17 varSa daramiyAna thayelAM saMzodhanane pariNAme sidhu sabhyatAnuM kSetra, mehana-jo-daDenA saMdarbhamAM, nIce mujaba che : uttare aphaghAnistAnathI dakSiNe mahArASTra sudhI ane pUrve makarANathI pazcime dilhI sudhI. 3: kAlIbaMgAnI harappIya vasAhatamAM heThANagAma paNa killebaMdha hovAnuM pAchaLathI thayelAM ukhananenA pariNAme jANavA maLela. kacchanA khaDIra vistAramAM Avela cheLAvIrA gAmanI pAse Avela "keTaDA" nAmanI harappIya vasAhatanuM heThANanAma paNa hilebaMdha hevAnI zakyatA che. -raziyAnA be mAMdhAtA, bagenIna ane pRcce bhAratamAM AvelA tyAre harappIya vasAhatamAM mAtra rAjyakartAone lagatA vistAra killebaMdha hovAnI vAta upara kaTAkSa karale ke harappIya rAjakartAo AmajanatAne Izvarane bharose mUkI detA hatA ! ene javAba kAlIbaMgAM ane joLAvIrA ApI de che ! For Private and Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pathika Disembara/81 tamAM, eTalu spaSTa karI devuM jarUrI che ke je khAkhatanA purAtattvIya purAvA nathI maLyA enI vigata ke citra dAkhala karavAmAM nathI AvyAM. navI dilhI, mArca-1964. ~Kushlapatir 4. zrI lAlasAhebe potAnI mULa kRtinI TAIpakarelI talamAM pAchaLathI sudhArA karIne A takhallusa hAthathI lakhelu' che, uccAra ? zAla zayyA kAmaLa ne Rtu ziziranI, rAtrI ya vItI ghaNI, kAMzmIrI UnanA vIMTI laI sA, paDayo hateA herathI; nA yAgI, nava bhakta, hintu kama A, vyApI prabhA khaMDamAM ? vAselAM muja huratathI, UMdhI khA dvArA ya Ape gayAM ! 1 sudharA jo zyAmA tarUNI rUpasI rasabharI raheja zvAse zvAse zramethI stana sahu dhaDakI www.kobatirth.org vao paheryAM hatAM nA bilakula are, hAra leAbhAvatA 'tA; netra tetre rasIlAM pRthutara maLatAM, sUkatI UbhI, pAradarzI hatAM ke ? madAkrAntA AvakArI hasIne. 2 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AlI kAMI rajata svaramAM raktakhimbAdharAthI, mudrA kevI madhurakaranI kaNeAthI maDhelA; zAbhe DAkhA ghUMTaNu para ne hasta khIjo nita che, khecI jANe laI jatI mane keAI ajJAta lAke [23 anuSTupa visa enI javA lAgyA, zuM ya samajyA vinA, sApAtA caDhavA lAgyAM, e sahasra haze. thayAM; candrikAvata Apaze, hu" ne e mAtra e hatAM, pRthvInAM anya kA' prANI, znavAMchita na tyAM hatAM ! 4 tr pUchyu me ahIM zA mATe, -anuvAdaka lAvI nirjana sthAnamAM ? " uttara kAMI na detAM, zArA pazcime karyo; zAnamAM samajAvyuM ke ' jAvu che bahu dUra tyAM,' ArAmahIna hai rAma ! thaye| ArAma adbhuta !-5 manahara mArI sAthe cAlatI e pUN ca mukhIne, adha-candra jarA joI, pachI joyA potAne; paDayo pILA lajjAthI e, dAtho jANe ekadama, zyAma dhanapadma vAMse chupAvyu` peAtAnuM mukha. - 6 jarA ene ekavAra vijayInI jema joI, khAlI candramukhI jANe dhaTaDI rUperI kha; " yAgya veLA thaI cAle, jovA kAMI avanavu, tamane batAvu' Aje svaga pRthvI ... paraMtu " 23-9 cAlyAM ame AnaMdathI, maunamAM ya hatI majA, svaga' bhale rahyuM dUra, majA hatI sva jA; mAtra majA ? nA, nA jarA kutUhala paNa hatuM.. caDhavAthI ce UtaryAM, pAMcase sApAta vadhu,--< adAkrAntA jovA lAgyA cakita thaIne sUryanAM kirAne, je AAvatAM drutataragatithI vIdhI esaTTa; na letAM 'tAM parama sukhathI yu aneA ke hujAra,4 priyAne zuM ? nahi, nahi, nahi ! supriyA~zI nadIne indravajA joyu' sakhIe, ta-na suMdarIe, karyo izArA laghu nAvaDIne;pa For Private and Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che ' , ': manahara Disemba81 pathika sAme kinAre javuM 'tuM amAre, sAbaranuM zizu nAnuM, khArUM ane bhoLuM bhALuM, nokAnI sAthe taratA vicAra-10 kAMI paNa ciMtA vinA, rahyuM basa caratuM : }}', harigIta thoDI kSaNa vItI ane jJAna thayuM emane, nadIkinAre mAchImAro beThA 'tA bagalAnI jema, 'hatuM e te pazu kaI mA zikArI je 1 -18 rilAvIne jANe keI, laTakAvIne huM ke koI; hatuM rIMcha joyuM ame, zuM e nahi zikArI? khAvI dayA, mane gamatI te paNa, nATaka-ceTaka dUra, deDavAM prANa bacAvI ! che ke mAchalI joI taDaphaDatI, jANe spardhA daDavAnI hoya, e vega hatA, joI rahI 'tI rUpasI, muja , Apatti zuM aMka nahi, jIvana-nATaka ne !-19 jenI jANe jalakukaDI" !--11 eka zvAse deDI ame pahoMcyAM gAma bhAgoLe, anuTupa samUhamAM AvatAM ja bhayamukta thaI gayAM; nAvike e pUchyuM ene, "koNa A atithi navA ?" dhanya-dhanya, zUravIra !" mAyuM maheNuM mAninI, mitu. eNe karyo cUpa, netrone nacavI jarA; beThAM baMne dhAsa khAvA, pIpaLAnI eka nIce-20 rahyAM mauna badhAM kintu, hasatAM sakhI-mukhanA, atuTupa arthanI kapanAye huM, karI zakyo nahi kharA.-12 mAnavI mATInAM jAyAM, mATI-kAme racyAM hatAM, keLavatA nara mATI, DhALatI'tI ITo strIo; sUAre bAju phelAyelI dharatI laluDI hatI, bhUlakAM prabhunAM pyArAM, gammata karatAM hatAM, satA tA khetaromAM ghauM-bAjarAnA choDa; thatAM ne karatAM khuza, navI cha yuktio-21 hatA jANe mathatA e, mUkI-jhUkI suNavA, dhabakArA mAre dile ajANutA UThatA. - 13 joIne kAMI khAvAnuM, baccAMnAM eka hAthamAM, mArgamAM jhapaTI billI, hatuM enA zuM bhAgyamAM? mUDI nAva muDatuM ne khetaramAM ame cAlyAM, beTha" te dhAnapALela, retInA DhagalA pare, nimaMtraNa devA lAgyA, lIlA-lIlA vaTANA; majA lIlA vaTANAnI jANe mAtra khAnArA, deDatho billI bhaNuM tUta, mAkhIo paNa pItI rasa, enAM ramya phUla taNA-14 bhAgI e bhAtuM choDIne -22 hatAM eMvAyelAM ame banI masta mAkhI jayama, sAmenI bAjue tyAM ja, niMbhADa baLatuM hatuM, jemAM tyAM te are! are ! tArA gheLe divase; hatI tyAM pAkatI Iye, haze e keTalA Tane? tArA kadI nAce kharA?' pUchayuM mArA viveka, khare agniparIkSA ja, jaDa-cetana sarvane, tArA nahi e te kintu, hato kaLAyele bharapa-15 sarvadA sarva sthAnamAM gurUtA arpatI parama-23 haThA thaI dUra ane dUra vadhu cAlyAM ame, bAMTate AvI ITathI khUba utsAhapUrvaka, joyuM. eka anupama dazya nATakIya khare UMcAM-UMcAM gRhe vALo kao eka vyavasthita "Ave che zikArI" ema gaMdhathI zaMkita thaI; tehanA bhAga be mukhya, pUrva ke pazcime hatA, sAbara joDuM e thatuM'tuM becena kaMI-16 te beceta kaI Teka gAunI enI, paridhi Azare hatI-24 UbhAM-UbhAM ghUmI cAre bAju joyuM sAbara, taMdrAne teDatI bolI sakhI ke "pUrva-bhAgamAM, kAna karI UMcA jarA, cetelI-zI najare rahe che je sAmAnya, ApaNI sthitinAM saha, apAra zraddhAthI joI, pitAnA patine jarA, pazcima bhAgamAM re" che amArA dharma-rAjavI, sAbarI te beThI rahI hatI joke bhayAkulA-17 tathA rAjya-parivAra sadA darzana-durlabha !"--25 For Private and Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (dharI 81 pravezyAM harSathI baMne heThANa puramAM ame, rastAo jehanA sarve jatA uttara-dakSiNe; galI bIjI badhI nAnI kApatI kATakaNamAM, A rIte gAmanI sArI hatI suMdara bhejanA-26 nAnAM-moTAM gRhe sarve, bAMdhyAMtAM yogya mApamAM, aMgrejI paddhati jevI, bAMdhaNInI hatI lA; mukhabhAga badhA sAdA, jaNAtA zuSkasA hatA, game je Adhunikone, hatI ke evI zuSkatA-27 paraMtu svachatAne te stara UMco bahu hatuM, gAmanAM sarva mArgomAM chavAI baMdha morIo; hatAnA dilhInI jema khADA pANI bharyA kayahIM, nisAsA nAkhatA leka varSomAM te jyahIM-tahIM-28 vizALa ghara dekhAyuM sakhInA parivAranuM. gAmanA agni khUNAmAM vaselA vAsamAM hatuM; nahatI piTanI ciMtA gRha ema batAvatuM, mArAmAM, kahuM sAcuM te, IrSo--bhAva jagADatuM-29 hagIta belI sakhI ke "ahIM rahuM chuM huM bahena pitrAI sAthe mAta-pitA te dakSiNamAM che bahu ahIMthI dUra gayAM; mApha kara mane yAda na ratuM purataNuM e pUruM nAma, eka nadInA mukha pAse che e vaseluM eTaluM yAda-30 AvyA'tA ahIM gaI veLAe jyAre pitAjI e purathI, karI prazaMsA vAta karatA vahANanIne kurAnI; vAtethI zuM ? lAvyA'tA e cIjo majhAnI navI-navI," bolI, harakhAtI, thobhIne veNImAMthI sUci kheMcI-31 sUci batAvI pharI bolI ke "phare pitAjI deza-videza vyApAra athe karatA re'tA bramaNa samudra pazcima ke; laI jAya che vastro teo ane sugaMdhI vastu ghaNI, badalAmAM lAve ratno ne sAmagrI zuMgAra taNI - 2 anu5 khetaravA hatAM cAlyAM vAtane rasa lUMTatAM, pahoMcyAM gRhanI pAse pitrAI bhaginI taNuM; sakhIne AvatI joI pUchaDI paTpaTAvate, zvAna, pado pahere svAgatArthe kudI paDaye-33 IndravajI DokAI koI mukha bArImAMthI vaghu : "are e kayama Aja jaradI, pAchI pharI tuM, vItI ThIka rAtrI ka" choDI dIdhI tyahI vAta adhIra -34 anuSNupa zara-saMdhAna zI dRSTi pheMkI mArI pare ane, gAla cyA lAla lajajAthI tvarAthI bahAra nIkaLI; 'haze te bahena, vicAryuM : pitrAI sakhInI nakkI, maLyAM ame ane enI dhanuSI bhamaro DhaLI -35 gRhano sarva zRMgAra bhaginIe karyo hato, khaDe be-cAranA kiDu hatA trIseka jeTalA; hatI janmelI e baMne bhAgyane laI sAthamAM, ghaDavuM bhAgyane 'tuM ghaDatuM bhAgya emane -36 avyakta bhAvanA save pitrAI bhaginI taNI, thatI'tI vyakta AcAre gRhamAM, sarva ke" taNA; upekSA bhAvathI kiMtu hatuM A joDaluM duHkhI kare cIM-cI sadA baMne bicArAM zuka-sArikA,-37 kahyuM mArI sakhIne, je ciMtA kAMI na sevatI, yAdI detAM bhaginIe "pUjAthe javuM ApaNe _Aje che dharmanuM parva tahevAra zreSTha varSanA, are, bhUlI dharma jeDe tane nA nAna-sUtaka."-38 dharmiSThA bhaginI mArI snAna khAtara snAna huM AvIza karavA sAthe snAna te gamatuM mane; paraMtu snAnanI pahelAM peTa-pUjA jarA karI laIe to kahe kema, veLA zuM enI nA thaI ?"-38 paDI bheThI bhaginI, ne chatAM ye zAMta bhAvathI, saMbaMdhI mujane belI (karavA mAtra spaSTatA): "zetAna chokarI A che, atithi ! karajo kSamA ! asambaha, adhAmika vAtamAM masta re' sadA."-40 zirAvyAM zera-zI baMne svAdiSTa tAjI vAnIo, pUjA pahelAM na khAnArI bahene cAkhyuM e nahi; deva-pUjA karI pahelAM peTa-pUjA pachI karo', dharmanI AvI AjJA zuM haze satya sanAtana ?-41 For Private and Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara 1 paherI zreSTha paridhAna baMnee TApaTIpathI, rAjyanI prabhu-zaktinA supratApI pratIkaze, snAnAne sajavA mATe lIdhI zaMgAra-maMjANA; garavo gaDha e dAtA garvane sarvane hate.-50 darpaNa, dAMtiyo ne, te na jANe zuM bharyuM hatuM, hatA e gaDhamAM retA, puranA dharma - rAjavI, snAnArthe, pUjanArthe ne thayAM sau cAlatAM amejara rAjya-guru, rAjavaMzI, ane anya mahAjane; emanA dharmanI AjJA kartavya gaNatI hatI, bIjA e jana retAM'tAM, hatuM jIvana jemanuM pUjAne sahu ko mATe vizeSa parvaNI-dine; aMtima DhabamAM rahetuM', parI-le-kathA samuM.-5 tathApi vAmapaMthI tyAM no'tA ema nahi khare, huM ane sakhIo mArI, pravezI bhayabhIta-zAM, sarva tatre svataMtro e svAtaMtrya zuM jatuM kare?-43 uttarI dasvAjethI, garavA gaDhamAM gayAM; hatA e mAnatA cagya parvane khUba mANavuM, hatA DhaLAva te dhIme, caDhavo te sahune paDe, ghUmavuM taDakAmAM be ramavuM zataraMjathI; sapATa pITha-zA bhAge pahoMcavA kAja upalA-para rasiyAM bALako sarve kUdAkUdInAM heya te, nivAse, bhavane kAMI, sthApatyo, Alayo tayA, dharmanuM pakaDI nADuM deSa devo ghaTe nahi-44 rAjayamAM nAma pAmelAM, hatAM tyAM garvathI khaDAM; meTe bhAge ja kiMtu hAla dhama-parAyaNa, DAM-zAM bahArathI joyAM, chatAM evI majhA paDI. dharmanAM parvanuM dazya tethI tyAM najare paDayuM; Icchato sarva jevA huM, kintu joI zakyo nahi-pa3 gAmanAM mukhya devanI pUjAthe pazcime jatAM nAnAgAra dIThuM eka, laMbApare dIse rUDuM, hatAM ToLe vaLI leke; ameya pazcime vaLyAM-45 bhAve jala bileirI, yuvAna-dilane bahu heThANa pura nIcethI ame dhAme jatAM hatAM, pAse sAMkaDe enI mA eka ja hatuM, dekhAya tyAM jarA dUra mille uparakeTano ! vastrAgAra bhaNI sarve snAnAthane laI jate -54 UbhelI chAtI kADhIne dIvAle gaDhanI UMcI, joIne jalane deDI sakhI te jaladhelI-zI, burajo yogya sthAne ne UMcAI trIsa phUTanI !-46 are-are kahuM tyAM te kUdIne kuMDamAM paDI ! paDayA tyAM najare mArI UbhelA bura pare, paDI te cho paDI kintu vachUTo vaTahukame, kadAvara rakSake jANe bharatA ceka, belatAH banenA bAyelA kUda', vadI e tALI pADIne.-55 mUkIne zANapaNa neve sattAne namavuM ghaTe !" hAya vidhe ! nahi zIkhyo taratAM, AvaDe thaye, hata dUra chatAMye A dazya lAgyuM DarAmaNuM - 7 buddhi lAgI thavA herI, tyAM eka tukko mUkyo jamaNA hAthamAM rAkhI bhAlAM lAMbAM caLakatAM, "na vAtI TADha je heta, Dara nA tAvana hatuM, DAbA khabhA pare dhIMgAM dhanuSyo laTakAvIne; batAvI te tane deta, kintu lAcAra chuM sakhe !"-pa6 pITha pare grahI bhAthAM jhAjherAM bANathI bharyo', bimArI te hatI bahAnuM, kahevuM mitu joIe, baramAM sAmasAmA Ava-jA karatA hatA.-48 AzIrvAda banI chupA, vidhinI kA' kRpA khare; vinA raMgAI jAte huM joI raMgAyelI zakyo, kAMsAmAMthI banAvelAM sAdhano sahu e hatA, taratI suMdarI masta, sArthaka nayane thayAM !-57 tathApi majabutImAM jaNAtAM zreSTha ye hatAM; mandAzcAtA game te hoya, te sarve rAjya karatAMtAM khare, AvI che ! taratA-taratI. suMdarI eka kAMThe vinA lekhaDe lokhaMDI paMjAthI sahunI pare.-49 bhujAonuM dhanuSa racIne, veNIne zrI mUke. pahoLAI hatI jenI phlaga eka Azare, motI mAnI Tapa Tapa thatAM. vArinAM biMduone, laMbAI saghaLI enI beka phalIMganI haze; doDavo kevo jhaTa caNa javA, bApaDe. haMsa e.-58 For Private and Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir poSaka Disembara/1 atuTupa vyAgha-zAM pazuo pAse, che ghUme, paravA nahi, zabdanA artha sAcAmAM, hatI e sahu suMdarI. siMhAsane birAje che, alipta sthiti sarvathI.-- A vastutaH saune, sauMdarya saluNuM sadA, vAtane dera jhAlIne, vaLI ko' rasike kahyuM : ane je joyuM meM te te, na-yuM thAya ne have, "yA Da ya che emAM,8 prajavale agni jyAM sadA; joyA pachI ya ra kintu, bhUlI leza javAya nA -59 dareka kuMDanI vacce, heya che eka vedikA," " hatI e ramaNI vAmA, enA jevI bIjI kayahIM. kahyo nA hemano vidhi, ociMtA cAlatA thayA.-67 kadApi, kahuM chuM satya, jaI jIvanamAM nathI; bIjAne pUchuM te pahelAM. dIThA ko dADhI dhArIne,1deg darzane thayuM nA pUNe, mAtra dRSTi paDI hatI, nAsAgre sthira daSTine, tripada upavastrano; kaTANe bAraNuM adha, vAseluM gharanuM hatuM !- 6 dharmanAM upadeSTA ke yogI kI' mata yogamAM, gharamAM ramaNa sAthe, dAsIo hAyamAM hatI, janonAM janma jUnuM che, vikhyAta pUrva jehamAM.-68 game tyAre game tevI, AjJA enI uThAvatI; pUjAmAM baMne benone, veLA lAMbI bahu vItI, kadalI-patrathI pIThe, nAga-zI vaNI heLatI, bagAsuM eka khAdhuM tyAM, zAMtithI AvatI dIThI; bIjI laI cATaluM sAme, ramyatAne vadhAratI-61 naroe dharma te pALe, vAta e kintu che nakkI, aMjanazalAkA laIne, vAmAnAM dIdhuM netramAM, dharmanI gatine nArI denArI zakti che kharI.-69 pAtaLI rakha be kIdhI, netro dIdha vadhu thayAM ! "dhamakhAnAla cAle.pitrAI premathI vadI, vizAlAkSIne zA mATe, kAmAkSI kavio kahe, " jIvana-tattvanuM samyapha satya tyAM prApta thAya che; kAmanAM bANazAM ne, joIne samajyo have !-62 saMdezo prabhuno devA, mAga sAce batAvavA, harigIta mahAtmA jJAnI AvyA che, durlabha maLavA sadA."-70 rahyuM adhUruM divA-rava, pITha pakaDI koI halAvatuM', dakSiNa bhAgamAM cAlyAM, soeka vAra jeTaluM, sA. nAtA sakhI-bhaginA e svapna bIjAmAM sarI paDuM racele khaMDa khaMbhathI. saMbhavya najare paDayo, tyAM te eNe adha-niMdaratI, sakhIne pakaDIne kheMcI, uttara-dakSiNe che ne, pAMca pazcima-pUrvamAM, belI Daga lAMbA bharatI e, dIrdhA ke vIthikA jevA vibhAgo zobhatA hatA.-71 cAle pUjA-sthAna bhaNI."-63 vyAsapIThe virAjelA, maharSi vadatA hatA : atuTupa Acaro sarva kAryone, dharmArtha vRtti keLavI; nA najIka, nahIM dare, pUjAnuM sthAna e hatuM, nimaya kriyamANethI, prArabdha mAnavI taNuM, jatAM ne AvatAM tyAMthI bhAviko lIna bhaktimAM "vAve tevuM laNe 'ne che, siddhAMta satya sarvadA."-7ra dharmanAM vrata re'nArI, vakAsI mukhane jarA, sabhAjanene jotAM e, jaNAI AvatuM hatuM, bhaginI gaI tyAM kheMcI, sakhIne, mujane tathA.-4 prabhAvita thayAM 'tAM sau, dharmanAM upadezathI; svataMtra sarva taMtre huM, devasthAne gayo nahi, kintu jhaMjhA jIdagInI AkarI sUrya-tApa-zI, bahene ubhae paheAMcI, tvarAthI gaI aMdara karI de kSaNamAM zUnya, esa-biMdu-prabhAvane --73 pUjAmAM bhAga te dUra, namavAe go nahi, dhamAkhyAna thatAM pUrUM, cAlyAM gRhabhaNI, vadI, pastA bAdamAM khUba, devamUrti dIThI nahi 65 pitrAI pAta.thI bhUkhI : "veLA bhojananI thaI; raste jatAM ja dvArA, tathApi jANI e zo, vividha vAnIe Aje, karavI baMdha rAkhIne, trimukhI deva che mAMhI, mastake IMga zobhatuM; mArgamAM maLI jAya che, keLAMnI luma leIzuM."-74 For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disemba/1 "jaNAtI nA mane bhUkha, jarA- dhAruM chuM vaLI, sapama divase AvA, prabhu je hoya te kahIM, tamArI bhaginIe nA, bahu bhUkhI haze thaI; majUrI pUrI sAthe, agate maLavo ghaTe."--83 savAre kale nAte, bhAre bhajana-ze have, lokameLe" thatI rAjI, meLA-ghelI sakhI vadI, khAvAnI hajuye ethI, ruci nA mujane thatI.-7pa saMbodhI sva-bhaginIne, "jevAne ApaNe jazuM; mATe je mAruM mAno te, jevA kAMI vadhu cahuM kadI tArA na-kAzane, Ave nA aMta, jANuM chuM, Ala ahIMnA lAvya, darzanIya vaLI bIjuM; atithi TAMkaNe che te, viveke rAkhavo ghaTe."--84 tamArI bhUkhanuM duHkha, TALavA kAja mArgamAM, pUchavuM vyartha bhaginIeH "khAvAnuM zuM thaze pachI ?" maLI jAze kathahIMthI te, keLAM thoDAM kharIdazuM."- "cheDI de phAlatu ciMtA, mUMjhAmAM benI ! tuM jara!" "mArI nA karazo ciMtA, amArA atithi, tame chaTAthI vijayInI ko', sakhI khuza thatI vadI : upavAse pUrepUra, karo hela che mane; "vArSika bhoja che rAtre, badale vALaje tyahIM."--85 ApaNe pharIne cAle, uttarAdA jarI javuM, thatI te masta mastImAM, pitAnI chata mAnIne, zoboya nA jaDa jeTa, batAvuM evuM kaMI navuM.77 mANavA lekameLAne, AnaMde cAlI AgaLe; thoDIka vAramAM pahoMcyAM, ramUje karatAM ame, | killAnI dakSiNe pahoMcyAM, joyuM tyAM rAjya medanuM, sthApatya kASTa-nimitta saMmukhe bhavya ne UMcAM; mAjhA mUkI majhA mANe manathI mukta mAnavI-86 meTI-moTI iTa karI pITha mAthe hatuM khaDuM, lokone leka mATe ne, lekopI e bharyo hato, cALIza phUTa UMcuM ke ethI DuM vadhuM-ghaTu.-78 AvatAM'tAM aneko tyAM, janArUM koI nA haju ! vibhAge pIThanA trIsa, sayuklika karyA hatA, maherAmaNa manuSyone, thaMbhAvI zvAsane ya de, ITa nI cekaDI dvArA, havA-mArgo racyA hatA, paraMtu saghaLAM kaSTa, vadhAre medamAM kare.-87 havAnI Ava-jA thAtI, koThAgAre rahyA kare, "amAre lokameLe A", belatuM ke I gavathI : dhAnya emAM saMghareluM, ethI tAjuM sadA rahe-79 mAtra nA kheMcI lAve che, janAne bahu dUrathI; pIThanI uttarAde tyAM, aDIne pIThane vaLI, videza sAthanAM hitu, vyApAra-vyavahAranAM, maMca-zI khUba UMcIne, paheLI eTalI hatI; sAdhana hatuomAM ne, kare che hAya sarvathA."--88 enI mAthe UbhA tA ke, majUre zyAma, dhULiyA, pratyakSane purAvo zuM joyuM tyAM eka hATamAM, mahetAM kapaDAM pUrAM, ughADAM aMga DhAMkavA.-80 paDelAM eka bAjue, bAMdhelAM dAgInAM pare; rAkhIne eTalI bAju, kAThuM gADuM UbhuM hatuM, vALelI gAMThane mAthe, mUkelI bhInI mATImAM, majuro ane emAMthI, bhArA ke kheMcatA hatA; viziSTa mArI'tI mahera dezanI zAkhanA samI -89 khAMcAmAM, dUra enAthI, bhArAnAM bharathI bharyuM , " ja videza e vastu" vicArato tyAM "e rahyAMUbheluM bIjuM gADuM ye, khAlI tyAM karavuM hatuM.-81 e rahyAM, belavA lAgI, phulAvI mukhane sakhI; "narake paDajo AvA, zeTha save dayAhIna," hATaDI jhaverI karI, batAvI, cAlatAM, vadI : paDo kAne majurone, babaDATu duHkhathI bharyoH navI bhAta maLe jo te, levAM che pIna, buTiyAM."--90 karIe lehInuM pANI, majUrI karI kALIne, vastuo veMcavA mATe, goThavelI avanavI, ApaNe sukha-dukhanI ene nA paravA jarA-82 jete, tyAM sthAna dorAyuM, jANItAM zIza-kUlamAM; vArSika bheja Aje che, lekameLe kharekhara, amArI kAmavALI je, AvelI rAjasthAnathI, bharAze Aja, kintu re, majurI ApaNe zire paheratI mastake niye, tene e maLatAM hatAM.-91 For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pathika phUMphALI sakhIe sArI, gamatI vastu ko' kintu vhelethI dhAraNA nhAtI, chatAM enI bhaginIe, www.kobatirth.org hATaDI khUba hoMzathI, ene hAtha paDI nahi; kharIdI karavA kazI, sutra -mudrikA lIdhI.-92 majAka nara nA kare? fr vAmA jo kharIde vIMTI, ' 'vAve tevu' laNe' evu, mahaSi-vAkaya satya che; tamArA upavAsAnuM, matyu vI'tI rUpe phaLa, karA nA kAmanA sAthe jatuM nA karmAM niSphaLa 1''-& 3 ramUjI sakhItI mArI, bhagatI ramUjI hatI, majA mANavA khAtara, ramUja meM karI hatI; karIne krintu ko' anya, aaN, te lagI zedhavA mAre tene mATe vastu kAMI kharIdavA.-94 bhAyAta karIne vece, khajUra koI pheriyA, vaLI dhera banAvelI, talanI dhArI-purIo; majhAnA koparApAke AvuM te kaiMka ve McatA, bharyAM peTe pluTe pANI jotAM, e badhuM jokhatA.-95 ramUja vasamI lAgI, mane nA, sakhIne nakkI, gAMsaDAM-poTalAM kerI mAla-gADI khare khanI 1 tathApi bhaginI khAlI zAhukAraNu cInanI ; mAnyatA--mA mArAMne Thoku mAthe na anyanI !''-96 jo mA, e ! apAvI de,'' bALaka koI gAMgare, bAjunI hATaDI pAse,deva-dIdhela e haze ! mAnyA nA vase ' jevI, dhamakIte avagaNI, bheMkaDA tANIne moTA, cattopATa paDayo haDI !-97 ramakaDAM hatAM khAsAM, DhagalA kharIdyAM chatAM, maheAru zi'gaDAMvALuM, levu'tuM khALa-rudrane; DAlatAM mathALA pelA, par3hiyA ya kharIdavA, haDIyA gAda laI kheThe, re bhavAnI ! yA aa.-98 kAra banavA mAe, jo ke yatna pUrA karyo, paraMtu Akhare te e, hRzya mAtanu hatu'; vAMdarI mATInI eNe, dIThI, je 'I khALane, apAvI nA zake teAye, kheThI'tI chAtIe dharI !-99 kharIdI sadhaLu dIdhuM, mAgyuM je kaMI lADake, lADanA laTakAmAM, vadhu be-cAra vastuo; Disembara/81 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir krama acaLa hADanA pANA, kaThore pIgaLelA madhya bhAga, khare ka patA, pRthvIne, heturUpa nA ?-100 jotAM jatAM hatAM ame, lUgaDethI utArIne; mATInAM lAla vAsaNe, citrA jenI pare hatAM-101 AvI ko' grAmya-nArI tyAM, judI je tarI AvatI, jADAM vastro paheyethI, grAma-vAsI jaNAtI'tI; lAvelA DhagalA eka, vAsaNA jAta-jAtanAM, dukAnadArane kahyuM, te mAthe lakhavA zuM.-102 jamaNI bAjuthI DAkhI, ene me' lakhatAM dIThe, enA lakhANane kintu, ukelI nava huM. zakayo;12 lakhe zu vAsaNA mArca, dhaNInA nAmanA vinA. kalpanA sAcI che ke nA, zaku te kahI kintu nA-1 03 avAja bhUMgaLAMmAMthI, sAMbhaLyeA lArataH "AvyA che. kuztI khAjo ke, dezathI bahu dUranA; kuztInA dAva ekAda; Ave! ne jamAvavI, kuztInA zAkhInA AvA, jojo A taka jAyanA !''104 naheAtI laDhavI kuztI, tathApi tyAM ame gayAM, kuMDALu karIne mATuM, preTsakeA sau UbhA hatA; 'zAkhAsa', 'dhanya'nA nAda, havAmAM taratA hatA. cAhyA dAva bahu lAMkhA ame teya UmA rahyA-105 hRSTapuSTa ane dhIMgA, narabA / uttarI, khesa tA dAva je sAthe, jItatA tehane sadA; darzAvI vIranuM nIra, narabaMkA jItI gayA, vijayAnaMdamAM kintu, gumAzru zirate ahA !-106 eciMtu sakhIe pUchayuM: 'joyu che a Mtu tame, vRSabha-6 jANItuM '" "mane nA gamatu jarI;' uDAvI vAtane dIdhI, hIte nahi teA vaLI, DhasaDI kayAM na jANe te amane nyu mAM jatI !-107 "spardhA nA prANIo kerI anya kA' gamatI mate, dhADa--doDa game krizcantu tane ya gamatA haze ?' "kayuM prANI ?'' pUchyuM pAnI navAI sakhIe mate,13 praznanI rItathI enA huM e stabdha thayA ane--108 mAnI, hATa ne vastu, bAjunI hATaDImAM tyAM, dvAramAM gAvatA'tA, dorelAM raMgathI kALA, For Private and Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhujaMgI Disembara/81 pathika boluM tyAM prANuoke pharatuM saMgrahAlaya, zabane zAtimAM ravA aharniza, smazAnamAM, dekhAtAM, jaMgalI jevA prANIo pAMjare pUryA; sarvadA uttare zira rAkhI lAMbu suvADIne-116 gayAM; jemAM vAgha, geMDA, ekatraMgI, bIjAM ghaNAM, khADAmAM zabanI sAthe sAmagrI khAna-pAnanI, cIDhave bALake pAjI tethI e vipharyA hatAM.-109 rAkhIe, mRta te pAme che enAM anya janmamAM; nAza-bhAga taNe zora-bakora kAnamAM paDavo, ghaDA, thALI, chIba Adi mATI pAtroya rAkhIe. hAthI ke vipharI gAMDe, deDA deDI karI rahyo ane strIonI sAthe te zRMgAra-sAdhana badhAM !''-117 zakti ke lAlacathIe, kaIne vaza nA thayo, bihAmaNuM hatuM dazya, nAzI AnaMda kyAM gayo?-110 IndravajI du:khAta mRtyu taNI gherI chAyA, sarvatra jANe hatI khUba vyApI; cIsa pADIne doDatA joI saune, sUryo ya pAMDu paDIne amArI, vize vadhu deDavA eya lAgyo; laMbAvate bahu dUra chAyA-118 ja koI be-dayAna tyAM mArga mAM je, zikhADatI garaja, je UDI tyAM, zAyo bhAgI nA, hAya tyAM hAthI paheo !-111 hatI aneH "raja sarva aMte ? upADI ane suMDhathI, ghA karIne, che kALa saune zIkhave sadAye laIne pharI cUMDhamAM, cIrI nAkhyo dhULethI Avya, dhULamAM tuM jANe-119 raDe bALake, patnIne AvI mUccha, e dhULamAMthI UThato avAja, vidhinI are pUra AvI gatithI-112 bakSe amArI cittavRtti mULa; jANe kahetA: "sukha ke duHkhane ApavA, sahevA janamyA, duHkhaNI mAtane daurya nahi zecavAne"-120 vinavatAM kahyuM bALako prati anuSTrapa pharaja tArI je, pALavI rahI, bAMdhele pAkI ITone, dekhAya eka tyAM pha, bacatuM mRtyuthI koI zuM kadI?"-113 cAre bAju vaLI TALe, puranI panIhArIe; bhaginIne kaI dIsatAM bahu kuvA-kAMThaDe jIvana, mANatI, bharatI tathA, garIba A ja, agnidAha te siMcanI hasta chuTAthI, gappAM, hAMtI ghaNa-121 mRtakane zake ApI zuM kaho, dehA madada temane yogya ke kare-114 mukI gAgara kAMThaDe meM macakoDI che, bhaginIe vIMTI ApI pelIne, bharatI hADe bolI tyAM AdheDa nArI eka hRdaya bhArI laI cAlatAM thayAM; joI ne te bAI zuM varNasaMkarI che, "prabhu tane game eja thAya che nItine neve mUkI che e ekanI eka-22 mana manAvatAM zAMti pAmavA-115 vepArI dIkarInI mamatI rAta ne dina, anuSTrapa jhAlI hAtha videzInA cheDI lAja-viveka; cAlatAM-cAlatAM bolI bhaginI zAMtithI dhIme; cheDIone AjanI jaIe kaMI chuTachATa, "agnidAha nahi kintu bhU-dAda ApIe chIe; paNa A to pItI phare enA pitA vase videza !'-12 lalita For Private and Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhujaMgI anuTupa 8i1 IndravajI. "are ethI zuM ?" vAtano dora jhAlI, "vahAlI bhaginI, hatI cittavRtti vadI eka bALA, buDhIne ciDhAvI; zunya, kSamA zuM karavI ghaTe nA ? "nathI prima koNe karyo ? ke kare nA? che ghelachA hai, na kaTAkSa yogya, ame sarva emAM rahI zara jhAjhI"--124 AzA para zuM na jIve jo sau?"-131 anuSTrapa paMcAta A badhI zI che?"sakhIne netrathI pUchayuM dayA ke AvatAM candra, sakhInI cittavRtinI, "kUtarAM bhasatAM re' che," sakhIe netrathI kahyuM: AzAnAM kiraNe kyAM, hamadardI batAvavA; "kaiNuM baMdha kare enAM mukhene ? pITha pAchaLa, "juo," vacce paDathI kudI, bhasatAM mUkIne hAthI mastImAM masta re sadA"-125 bhUle sau mana duHkhane, InkArTupa aMdhakAre sadA mATe, kadI Tha" bhaTake nahi!"--132 dekhAya sAme ghara te amArUM." . prakRtistha thaI baMne, prabhuno upakAra e, yuktithI eNe viSaye badale hasatAM mukhaDAM pAchAM, thaI hasuM-hasuM rahyAM; paDela bhAga che De, caNA karIne nathI, heThANapurano kintu, dakSiNa bhAga huM are, samArakAma ceDAMthI, majhAnuM banaze pharI-126 muMjhavatI kSaNomAM e, pUra joI zakyo nahi14-133 IndravajI IndravajI pitAjI I che daI bheTa devA," jaldI pahoMcyAM bhaginI-gRhe jayAM, khIlI have te rU5-sundarI zuM ? beThAM amArI sahu rAha jotAM; svIkAraze je..." aTakAvI dIdhI hatAM atithi bahu bhavya khaMDe, dAbI jarI hAtha bhaginIe tyAM !--127 akekane oLakha mArI dIdhI-134 anuSyapa pratiyA thaI tUta, kriyAnI bhaginI taNI, mAgI kSamA emanI moDuM thAtAM, lAgI kahevA bhaginI badhuM e; thayAM bAhya kriyA-zUnya, kriyA-yukta thayAM mana; meLA viSe, e duHkhapUrNa mRtyu, vArtAlApa thaze baMdha, sakhIye zocamAM paDI, e zira vicAra-sRSTimAM saunI, evAmAM sahu dIsatAM-128 sATe laDanAra kuratI-135 tuM zuM A vicAryuM meM, nisAso eka nAkhIne, anuTupa dharatI paranuM svarga ? jevA je bhaTako vage!" gokha--thA pAMca vibhAgo, hatA e bhavya khaMDamAM, teDIne hima-zI zAMti, Akhare bhaginI vadI eka mukhya dvAra pAse, cAra ne cAre bAjue "jaNAo cho tame le ke, thAkelAM bahue have"--129 varatuo goThavelI je, hatI vibhAgavAra te, nA-nA..." pUruM kahuM tyAM te, apUrva detI AnaMda, jonArAne kSaNe-kSaNe-136 hA," belI UI sakhI, paDatAM daSTi tyAM mArI pASANa--pratimA pare, "mArAthI ?" pUchIne prazna, dhImethI bhaginI vadIH rAkhoDI raMganI jhAMkhA, cevo , aMgabhaMgIthI; badalI Tevane bhArI, jarUra nAkhavI ghaTe, naTarAja je mAre tyAM, tenA jevI khare kharI, sukhanI ghelachAmAM che, valakhAM mAratI rahe !"--130 jotAM ene smRti jAgI, satAvI gRhanI rahI-137 For Private and Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mbira/81 L pApaka naTarAje vasI jIbhe, karAvI stuti zilpanI, mArI ne mitrenI vacce Ava-jA je karatA, ajJAta bhAvathI mArA, vicArI bhaginI rahI jIvananAM dardo mahIM jagADatA samatA-!-143 nakkI lebhAvatuM zipa,"paSTatA ethI A karI; madAjhatA "uttarI sakhIne devA, bheTa te kharIdI lIdhI-138 surApAne sakhI rata banI, matta thaI jhumatA , bhUyAM, baMne ja-sajIvane, bhAna nA vRtti keruM; khAvAnuM AvAhana tyAM thayuM ke, beDI jadhA para sakhI ane hastamAM hasta lIdhA, cAle' kahIne UbhI hAtha joDa; AliMge ne nayana mIcIne pahelAM tame ema sahu kahe tyAM, ethI eSTha dakhyA -144 jAtAM lajAye sahunI pahelAM !-138 aMte eNe bichAvavI zarU jALa kIdhI rUperI, manahara gayAM sahu pahele mALe, bhojananA khaMDa mahIM, "prakRti-zI sahacarI vinA pUrNa puruSa che nA;" coMkI Uo kudaratI rIte spaSTa suNAvI dIdhuM , dIThAM pAuM-roTI, mAMsa-macchI ane zuM nahi ? keLAM jANe hatAM ke'tAM "ame chIe sarvopari, mAruM che ne jIvana adhUruM, patnI che prema rUpa!"--145 dIpatuMtuM bhaya sarve, paDaghIdAra yALa mahIM-140 bhAta vahAlA mane bahu, kiMtu ahIM hatA nahi. emAM sAcuM sukha nava maLe, baMdhano jyAM rahelAM, zaramAvuM zAne mAre, pulAva na kene bhAve? zA mATe te nara sahu tame, baMdhanamAM rahe che ? bajAramAM dIThA'tA jyAM, tyAMthI laI levA hatA. 15 cAhe je te ubhaya rahIzuM, nArIo sAthe tArI...", manadu:kha taNI pelI, dazAmAM e sUjhayuM nahi!--141 " nA-nA, nAnA, kadI nava bane." madhutA e bhejya kerI, gamI evI jIbhaDIne, - rASathI cIsa pADI.-146 teDavo meM ja mAre jUne, vikrama bhojanane; vasaMtatilakA pINAnI paNa hada thaI, khAsa jANe chIpe nahi! "hAlA have UDavuM che, nahi ke tamAre , dhAraze zu leke sarve, enI paNa ciMtA nahi-14ra jANe TahukI kusume! kahyuM kAna pAse ; "dhAraze zuM loke sarve " 'tI enI jarA tamA, "pyAlo ahIM garama thAya to mo che, heta ene agaNita pyAlA pINuM pAnArA; taiyAra sibdha para kara na lekha ? "--17 upasaMhAra lalita varasI'tI kRpA, IzanI bahe, varasaze sadA, baMdha thai jaze? pUchatI " sadA, buddhi mujane kadIya pAtratA mAharI hatI? kadIya nA hote, bhAva IzamAM, vagara bhAvanA siddhi zuM maLe? hRdaya te sadA, kitu belatu: "smaraNa mAtrathI bhAva jAgaze !" For Private and Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pazupaka Disembara 21 pATIpa 1. mAhena-jo-daDAmAMthI maLela nRtya karatI nArInI kAMsya pratimA. 2. mAhena-jo-daDA. 3. cothA ane AThamA zrlokanAM thaI 4500 pagathiyA thAya. sindhusabhyatA lagabhaga eTalA varSa jeTalI prAcIna che. samudrataTathI navI philhI karatAM mAhena-jo-daDAnI UMcAI lagabhaga 100 kuTa jeTalI ochI che ethI eTalAM pagathiyAM vadhu UtaryonI kalpanA. www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4. sindhu nadI. 5. agale ane jalakukaDI Ala kAki bhASAmAM kAlpanika che, bAkInAnA purAvA vividha svarUpe maLyA che. 6. lAla. tatkAlIna nAma ApaNe jANatA nathI. enI bAjunI nadI bhAgAvA, 7. mukhya pUyAmUrti, hAya tA paNa, sazrRMga trimukhI devanI ja haze ke anya, e kema kahI zakAya ? mATe pachInA kalAkamAM kinnarRttI ApI che. 8. yajJakuMDA hovAnuM paNa koI e kahyuM, pAte joyA nathI, kema Ama ? kAlIkha*gAMmAM yajJakuMDAnAM utkhanana vakhate zrI lAla sAhebe mane kahela ke mAhena-jo-daDAmAMthI paNa cajJakuMDA nIkaLyA tA haze paraMtu e vakhate ' dRSTi nahi hAvAthI dhyAnamAM nahi AvyA hAya ! 9. kAlIkha'gAMmAM cajJakuMDanI vacce vedikA malI che; kuM'DanI upalI dhAra upara cAni nahi. sAmpratakALe banatA yajJa. kuDAmAM vedikA nathI hotI, yAni hoya che. 10. mAhena-jo-daDAmAMthI maLela pratimA. 11. AvA dharmopadezanA daratAvejI purAvA nI maLyA, paraMtu bhAratanI dharatI upara bIjo kayA upadeza hAca 12. sindhulipimAM lakhAyela vAMcyuM nahiM. kAraNa ke lipi hajI niza kapaNe nathI ukelAI. Phone : Gram : 13. sindhu-sabhyatAmAM gheADA nahAtA e mAnyatA upara AdhArita vAtacIta. tyAre surakAkaDAnuM utkhanana thayuM nahotuM. 64. utkhanana-kAya mAM AkhA Tie khAdI nAkhavAmAM nathI AvatA. 15, sindhu sabhyatA dhArako dha" utpanna karatA hatA, cAkhA nahi. ema chatAM enI AyAta karatA haraze, ane ethI ceAkhAthI paricita haze evI mAnyatA, kAraNa ke vajananAM mApa cAkhAbhAranAM maLyAM che. 26. zrImatI lAlanu nAma. Office : 361261 * IMPORTEX '' Factory : 361333 Shailesh Paper Co. Dealers of : NEWS PRINT PAPER - PRINTING PAPER ETC. SPECIALIST OF PAPER REEL CUTTING Resi. : 26598 SHAILESH TRADING C 0. GOVT. AUTHORISED AGENT FOR S. T. C. QUARTER Digumber Jain Mandir Building, Khadia Char Rasta, Ahmedabad-380001. For Private and Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zubhecchA saha H je. TI trivedI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peTanTa enDa TreDamArka eTanI rAma'jila, jAriyA masjida pAse, tilaka roDa, amadAvAda-380001. For Private and Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra krama 1.1 2.2 3,3 4.4 1.5 . rAjyanA purAtattvakhAtAnA saujanyathI. noMdha : - I. sa, 1948 thI 1080-81 sudhImAM vividha vidyAe ane kendra tathA rAjya sarakArAnA purAtattvakhAtAMe noMdhelA tamAma TiMbA / sthaLeAtA A yAdImAM samAveza karavAnA prayatna karavAmAM Avela che. paraMtu, jillA-tAlukAnI punaH racanAne kAraNe keTalAka kissAmAM tAlukA-jillAnA nAmamAM pharaka paDavA saMbhava che. evI rIte keTalAka kissAmAM ane najIRRtu gAma ane gaNatarImAM levAI gayAM hoya ema banavA paNa sabhava che, jo ke evAM punarAvana zakaya teTalAM TALyAM che. A asthAyI yAdI bAbata kazI mAhitI ApavAnI ke pRcchA karavAnI thatI hoya teA rAjyanA purAtattva niyAmakazrInA saMparka sAdhavA vinaMtI, 2. A asthAyI yAdI jillA-tAlukA-gAma-TikhAvAra kAvArImAM ApI che. OMtkhanakanA khAnAmAM 1 thI 20 nA AMka mujabanI mAhitI yAdIne te ApI che. jillA amadAvAda . 7.7 8.8 99 10.10 11.11 1ra.ra 13,13 14.14 15.15 16.16 17, 17 tet 19,2 20 3 21.4 23.5 23.6 gujarAtamAM sindhu sabhyatA-harappIya saMskRtinAM avazeSA dharAvatA Ti khA--sthaLeAnI yAdI ,, 23 27 ,, 23 23 "2 "" 22 ,, 22 ,, 22 "3 amarelI "" 23 ,, 22 "" tAlukA dhaMdhukA dr * " 22 vALakA 23 32 ,, "" 23 23 ,, www.kobatirth.org ") viramagAma amarelI "" 29 kuMkAvAva-vaDiyA dr 22 gAma ala 33 Akar devagANA paDANA baravALA bhImanAya haDamatALA kA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ThAsara kAnAsutariyA 33 javAraja-guMdI vacce mAlAsara talAvaDI javAraja tarasIpADa navApura meTAla saragavALA zihera mAciyALA meTA veNIvadara khilArI devagAma khAMbhaNiyA rAMdala-devaDA Di bhImapAtaLa For Private and Personal Use Only maTevAla pAvaTezvara jhAleriyA mahAkALI cala DhAMkaNiyA rUpAvatI jUnI kharavADa rAMdaliyA utkhanaka [111 TIT
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara 81 gAma dA ukhanaka kama 24.7 25.8 jile amarelI tAluko kuMkAvAva-vaDiyA vAsAvaDa s khaLAvADa ukheDA rAjathaLI 26.8 satAthaLI sAMtalapura sulatAnapura bhATIvADI bhumALa maDhI. sImAyA koDInAra bAbarA deraDa 27.10 28.11 29.12 30, 13 3114 32.15 33. 16 34.17 35.18 36.19 37.20 38.21 39.22 40.23 41.24 42.35 43,26 44.1 45.2 46.3 47.4 48.5 49.6 keDInAra, kAjetara navAgAma TImANuM dhupANiyA maDevA mahAdezIo rANIgAma baravALA devaLiyo nesaDe meTA devaLiyA devaLiyo beDiyo junavadara lAkhAvAva koThArA bhedI-vAMku vacce pIra koTaDA pIravALA khetara kheDAI cAndrANI jagara keTaDA-bhADalI. garANI marapA ke narapA desalapura-guMtalI koTaDA netrA-khIrasarA gaDhavALI vADI | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ja | | | | lAThI abaDAsA aMjAra 50.7 nakhatrANA 51.8 5.9 53.10 54, 11 55.12 56. 13 57.14 58.15 as luNuM viDI kola ka9yANapara bhacAu khArIkA-khAMThA For Private and Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika Disembara 81 kaccha bhacAu kaMthakoTa khe kharAderA koTaDo dhoLAvIrA 59.16 60.17 61.18 62.19 63.20 64.21 65.22 manapharA mevAsA zikArapura kuraNa kuraNujanI mAdhApara medhapara vAlamiyo koThArA koTaDA 67.24 68.25 rAmapara vekarA 70 27 71.28 72.29 77.30 74.31 sumarAsara nenanIdhAra kaTezvara 11 ! ! 'II | | | | | | | | | | | | | | | | | | mAMDavI mundrA rApara 77,34 78.5 kerAsI DuMgarapara merIe 79.36 navInALa luDavA samAgamA geDI citroDa jATAvADA jesaDA rANAvAva rAmavAva divAkhAgaDha lAkhApara suNavA 80.37 81.38 82.39 83.40 8441 85,42 86.43 87,44 88.45 89.46 90.47 91.48 92.49 93.1 94.2 surakoTaDA pAbumaTha lakhapata suvaI selArI koThArA nAnI chAra lakhapata ToDIo keTa | | | | | | | kArImAM khaMbhAta IndaranAja kanevALa For Private and Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara paka khaMbhAta vAghA talAvaDI DhaDA jApharAbAda khAkharasara galiyANuM guDaLa gorada citroDA pAdarA budheja rAkha vaDagAma vAghajIpurA kalyANapura koTaDA candrAvaDA TaMkAriyA nagaDiyA bheTakaDI rANaparaDA jAmanagara kalyANapura vAMkAnera * * * * * akALiyo hubakavaDalI vAMkAneriyA 997 101.8 11.9 12.10 103.11 104.12 105.1 106.2 107,3 108.4 195 110.6 111.7 11ra.8 113.9 114.10 115.11 116.12 117.13 118.14 11915 120.16 121.17 122.18 123 19 124.20 125.21 126.22 127 23 128.24 129.25 130.26 I. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | kAlAvaDa rAMdalanA daDavA (?) kAlAvaDa jasApara jesalapura siMkali keTa zAmaLA rAMdaliyo senAla khaMbhALiyA jAmajodhapura bhAyakhAkhariyA meTI kAlAvaDa kATA moDapura gepa niramA amarA aliyAbADA philA jAmanagara jAmanagara | | bheDa merA | lAkhAbAvaLI For Private and Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ki 141.27 132,28 134.29 134, 30 135,31 136.32 137,33 138,34 139,35 140.36 141, 142.2 143,3 144.4 145.5 14.6 147,1 148.2 149.3 150,1 151.2 152.3 153,4 154.5 155.3 156.7 157,1 158,2 159,3 160,4 161.5 162.3 163,7 164,8 165.9 16.10 jAmanagara "3 13 "3 "" 33 jUnAgaDha l "" 23 "3 banAsakAMThA "} .. bharUca "" "" . "7 "} bhAvanagara 33 1) 33 35 33 1, >> ,, jAmanagara naDiyA 33 33 ,, " 23 bhANavaDa 33 poraba'dara unA pATaNa-verAvaLa 33 ,, vAtha sAMtalapura >> alezvara "" bharuca DhAMseTa "" umarALA 32 wr 23 ,, www.kobatirth.org "" gaDhaDA Disembara/81 vasaI vIrapara tarANu pIThaDa bhAla bhA meDikA rasanALa haDiyANA bhaNugALa rANaparaDA unA *jetara prabhAsapATaNa kiMdarakheDA khAMbhAdara "" eNupa idrANuja zekhaDA nAMgala meghama mehagAma manAya kaTiyAjALa hAMseTa ,, chAsiyANA tAMtaNA bAjAvadara "" vAMgadhrA ,, samaDhiyALA 23 ,, aDatALA * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only khInAnagarI lAkhaNa jayaka mULapadara' phUlakITa nagarI pANIe zrInagara cavatezvara kIma nadInAM mukha para bhagatarAva belADa ! ! - { jIyA vaherAvA cAraNiyA phUlavADI" khetaravALA 111112112 12 Dha 35. - / / / EFF
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara pathika bhAvanagara gaDhaDA aDatALA-janA itariyA izvariyA che nAnA gaDhaDA gheloNuM izvariyo | | | | | | sIDaphAma hanumAna eriye ciDA cesalA tatANI rasanALa rAjapIpaLA kAdavALo pasegAma -- 167.11 168.12 169.13 170.14 171.15 172.16 173.17 174.18 175.19 176.20 177.21 178.22 179 23 18.24 181,25 182,26 183.27 184.28 185.29 186.30 187.31 188.32 189 33 190,34. 191.35 192.36 13.37 194.38 195.39 19640 197.41 198.4ra / 199.43 20.44 201.45 22.46 rANaparA (3) rAmaparA khaMDeriyA | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | lAkhaNuMsA bhUkhalIdhAra makavANA heLIvALA ghoghA taLAja pALiyAda revatezvara beDiyAra boTAda tagaDI dAtraDa bAbarakoTa kAniyADa budhela hAthamAM lAyAvADa bhAvanagara valabhIpura dareDa rANIgAma nesaDI " moTI dhArI khoDiyAra meTI dharAI | | For Private and Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika - Disembara/81 | mahesANA rAjakoTa pATaNa upaleTA koTaDA sAMgANI -- sujanIpura dumiyANuM araDAI khareDA khAMDAdhAra dhuDaziyA goMDaLa pAdariyo kAbA dhoravADI bhAlagAma dAda dhutalapura pAlI paNa jhaDI | | | | | | | | | | | bIlaDI mAMDA (?) vAsAvaDa verAkoTaDA zrInAthagaDha sAjaDiyALI ATakeTa jasadaNuM AMbaraDI 203,1 204.1 205.2 206.3 2074 28.5 209.6 210.7 211.8 21ra.9 213.10 214,11 215.12 216.13 217.14 218.15 219.16 22 0.17 221.18 222.19 223.20 224,21 225.22 226 23 227.24 228.25 229.26 230.27 231.28 232.29 233.30 234.31 235.32 26.33 237,34 238.35 DAI DuMgarI basaTenDa pAse mAlagaDha devadhAra DuMgarapara telAva - gaDhaDiyA goLadhAra ke gAMDalAdhAra (2) pArevaDA | | | | | | | | | | | | | jAmakaMDoraNA mAlagAma rAjathalI lAyana kALApaNuM TibarANu taradhaDA jetapura sANathalI khATalI khetaDI (2) mevAsA rAyaDI kerALI pIDiyA pIpaLiyA vADAsaDa jhAMjhamera vegaDI khAkharAkhelA dhorAjI belerA : : : : : : : | | | paDadharI gaDhaDA For Private and Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara,81 pathika baDakA. morabI rAjakoTa 239.36 240.77 241.38 24239 243,40 244.41 245.42 246.43 247.44 248.45 249,46 250.47 251.48 25.49 253.50 254.51 255.52 256.53 257.1 258,2 25.3 2604 26 1.5 lodhIkA vAMwAnera surata olapADa tAraNuM lAkhaNa adepara udayapura () ajamera kharI jIkhariyA jodhapura (che. manasara ajamera hajanALI hajanAbIbI DuMgarapara gaDhaLiyA jAma aAMbaraDA 8) mAlagoDa ThebacaDA halenDA godhApAdara pALa kAnapara bhuvAmAdara tArakuDA (0. bhutakedarA () meTA sAgara dhanakIne adhI takeda varathANu hasanapura jokhA dhAtavA gavIyara Dumasa mAlavaNa aAMtarelI khetaDI coTIlA pATaDI vaDagAma devaLiyA cAMcImANa jobALA jobALiye taLAvaDIne pANazINa - kAmareja coryAsI 26 3.7 264:8 2658 266.10 267,1 268 2 palasANuM coTIlA surendranagara sADa lakhatara lIMbaDI 270,4 271.5 :272.6 277,7 274.8. * pANazINA For Private and Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra paMcaka 205,9 276.10 277.11 278,12 279,13 280.14 291.15 282.16 283,17 284,18 285,19 286.20 "" surendranagara "" p "1 "" "2 37 ,, 22 22 sAyalA 33 " ,, " * mU * ? www.kobatirth.org ? sAyalA "" Disembara/81 raMgapura 1. zrI esa. Ara. rAva, 2. DaoN. ke. vI. saundararAjana, 3. zrI jagatpati jozI, 4. zrI yu. mA. citalavAlA, 5. Do. ke ema. mAmIna. 6. zrI pu. ke. paDayA. 7. '. 9. 19 10. prathamavAra : DaoN, esa. subbArAva ane zrI pu che. paDayA. khIjIvAra : DaoN. ha. dhIM, sAMkaLiyA te zrI ja, mu. nANAvaTI. "" saDhiyALA P ? ? ? cAciyANA ? khabarakATa vAMTAva * utkhanakAnAM nAma Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " * sindhu saMskRti nA khAsa a pratye zubhecchA : A gabhIrasiMha pI. jADejA ( prakAza caramAvALA) bhAvanagara, karIyA gAnI kAse khAnapura gAnI devaLiye bhutakATaDA 11. zrI Ara. TI. parIkha, 12. zrI esa. mAra. rAva. 13. 14. zrI che. ma. atri ane maiM, pahela. 15. . Ara. ena. mahetA. 16. zrI pu. pre, paDavA, zrI ja. mu. nANAvaTI ane zrI ma. a. DhADhI. 17, zrI di. pra. mahetA, 18. DI. mAra. ena. mahetA ane, esa. ena. caudharI, For Private and Personal Use Only 21 19. "3 20. , cIna ane zrI jagatpati jozI, 21. zrI vatsa ane zrI esa. Ara. rAva.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zubhecchAo sAthe... Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhUmaketu 5 rivAra 23, *rNAvatI nivAsa, saurASTra sAsAyaTI, zrI dhUmaketu bhAga, amadAvAda-380 007, 206 gaurIza ke ra e nDa sansa vaizAlI enTaraprAIjha mamatA TreDarsa Azcana TreDasa For Private and Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir With Best Compliments From : EXPRESS HOTEL R. C. Dutt Road, BARODA. CENTRALLY AIR CONDITIONED. Close to Airport, Rly. Station and All Industrial Areas. Conference Rooms for 20/200 Persons with all Facilities. Marriage Parties Arranged. Hotel Luxury Taxis Available from Airport-Rly. Station. For Instant Reservation Call : BARODA : Telex : 0175-311 Tel. : 67051-2-3-4 BOMBAY : Telex : 011-2127 Tel. : 269131-2-3 265348 KRUTI Western Sales Corporation Dyes : Chemicals Pravasi Vihar, 2, Shree Krishna Factory Compound, Pratapnagar Road, VADODARA-390 304. Phone : 51749 Gram : 'BESTDYES' KRUTI . For Private and Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra * - Ge www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ArAmadAyI khasa tathA TurIsTa saplAyarsa ane kamizana ejanTa jIrAvAlA TrAvelsa phezana H 385636 kizora resToranTanI upara, rIlIph rADa, kAlupura cAra rastA, amadAvAda-380 001, bhAratabharamAM vividha sthaLonI yAtrApravAsanA manapasada kAryakramA ceAjanAra jIrAvAlA TrAnsapeArTa kAM. khaMDerAva mArkeTa pAchaLa, vAdarA. ela inDiyA TurIsTa TrAnsape sarvisa KRUTI sahakArI saMsthAne sahakAra Ape| gujarAtI sAhityanA tamAma prakAzake temaja lekhakonA maLatAM pustake hAjara rAkramAM maLaze. tamAma sAmayikAnAM lavAjo atre svIkAravAmAM Ave che. pustakAnA orDara maLethI ApanA najInA relave / esa, TI. sTezane amArA kharce pustako pUrAM pADIzuM. pustakonI yAdI banAvavA sasyAe bahAra pADela vistRta sUcipatra magAvA, ane maDaLe prAzita karelAM ziSTa sAhityanA pustako avazya vasAve. gujarAtI sAhitya prakAzaka vikretA maMDaLe nakkI karela dheAraNe mizana ApavAmAM Ave che. bajAramAM maLatAM tamAma pustako pUrAM pADavA mATe ame sadAya prayatnazIla rahIe chIe. 'bubhAI DI. paTela pramukha maLA yA lakhA gujarAta pustakAlaya sa. sa. maMDaLa li. saMsthA vasAhata, zavapurA, vAdarA. phona na. : 54916 zAkhA : koMgresa bhavana, rAjamahela rADa, mahesANA ( u. gu. ) phona naM. : 3426 KRUTI For Private and Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navapurAtatvIya utnanananA zrI gaNeza zrI che. ma. atra bhAvanagara jillAmAM gaDhaDA tAlukAnA ciroDA gAmane pAdara dazeka taMbuo nAkhIne paDelA ekAda Dajhana jeTalA purAvido eriyA nAmanA harappIya TiMbAnuM vaijJAnika Dhabe purAtatvIya ukhanana hAtha dharavA kaTibaddha banyA che. rAjyanA purAtatva niyAmaka zrI atrinI rAhabarI heThaLa dezI-videzI purAvidonA A jUthamAM pahelI ja vAra amerikAnA vidvAno samAveza thAya che, jemAM be strIo paNa che. vArANasImAM amerikAnI pensilaveniyA yunivarsiTI eka saMsthA calAve che. enuM nAma che bhAratIya abhyAsa mATenI amerikI saMsthA." e saMsthA aMtargata " kalA ane purAtatva kendra " cAle che. e kendra taraphathI yunivarsiTI myujhiyamanA kyureTara che. pahelanI A kAma mATe varaNI karavAmAM AvI che. sane 1941 mAM janmelA che. parahela mAnavajIvana vijJAnamAM ema. e. ane pIeca.DI. thayelA che. eka varSa sudhI emaNe amerikI lazkaramAM pharaja bajAvI che. sane 1972 thI teo mAnavajIvana vijJAna ane dakSiNa eziyAnA purAtatvamAM prAdhyApakI karI rahyA che. sana 1971-7ra mAM, somanAtha pAse nagara TiMbAnA UtpananamAM teo AvelA. gata varSe bhAvanagara jillAmAM pharIne emaNe kSetrASaNa kareluM. sidhu sabhyatA aMgenAM emanAM cAraka pustaka prasiddha thayAM che. mAnavajIvana vijJAna ane purAtatva vijJAnanA sumeLathI banatA navapurAtattva vijJAnanA teo himAyatI che. mAnavajIvana vijJAnanI daSTie ApaNI prAcIna saMskRtine samajavA mathatA chatAM tharavAra khedakAmamAM paNa teo AgrahI che. rAjya purAtatvakhAtAnA cAreya adhIkSaka purAtatvavido A kAmamAM phALo ApI rahyA che tema chatAM khAtAnA pazcima vartuLane vaDA zrI yu.. citalavAlAne saMpUrNa saMzodhana kAryakramane lagatI khAsa kAmagIrI soMpAI che. amerikI saMsthA taraphathI De. pisTahelanI sAthe Avela vidvAnamAM zrI pAula risamana ukta yuni. varsiTImAM mAnavajIvana vijJAnamAM pIeca.DI. karI rahyA che. temaNe A agAu amerikA ane IrAnamAM purAtattavaya ukhanananI ane gujarAtamAM purAtatvIya kSetrAnveSaNanI kAmagIrI karI che ane anubhava meLavyuM che; ku. veganara purAtatvamAM ema. e. thayelAM che ane pIeca.DI. karI rahyAM che. dAmamAMthI nIkaLatI mArIne tAraNa paddhatithI dhoIne temAMthI vanaspati, anAja vagerenAM sUkSma avazeSo zodhI kADhakAnI kaLAnAM teo niSNuta che. ane ku. nensI mAnavajIvana vijJAnamAM ema. e. thayA bAda pIeca.DI.nI taiyArInA e bhAga rUpe gujarAtamAM vahANa-nirmANanI pAraMparika paddhatione abhyAsa karI rahyAM che. jyAre ke hai, pahele amerikA, pAkistAna, Ijipta ane pazcima bhArata (mahArASTra ane gujarAta)mAM lagabhaga 14 jeTalAM saMzodhana-kAryomAM bhAga laIne vIse lekha lakhyA che. gujarAtamAM sidhu sabhyatAnA avazeSo dharAvatA lagabhaga 285 jeTalA TiMbA che. emAMthI atyAra sudhImAM 20 jagyAe khedakAma thaI cUkela che. A 21-mA TiMbAnI pasaMdagI viziSTa kAraNosara karavAmAM AvI che. sidhu sabhyatA mAtra sidhu nadInA taTa pradeza pUratI maryAdita nahotI ke te have siddha thaI cUkelI bAbata che. mAtra rAjakeTa jillAmAM A sabhyatAnA lagabhaga 53 jeTalAM, bIjA koI paNa jillA karatAM - For Private and Personal Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 Disembara/81 pAMcaka vizeSa sthaLA AvelAM che e sUcakra che. bhAvanagara jillAmAM paNa lagabhaga 46 phi'khA noMdhAyA che. pUrva-pazcime 205 mITara laMbAI ane uttara dakSiNe 125 mITara pahoLAI dharAvatA eriyA TikhAnI U'cAI eka mITarathI vadhu nathI, a Mtima aneka varSothI enA para khetI thAya che, enA mAlika che : darabAra zrI haradevasiMha gohela, emaNe bahu ja udAratApUrvaka khAdakAma karavAnI saMmati ApI che e khAsa noMdhanIya che. TiMbA najIka eka vAMkaLA naheriyuM/nALu' Avela che. ochA vistArane kAraNe A TikhA para nAnA pAyA par para Mtu saMpUrNa vaijJAnika Dhabe utana karIte, harappIya leikonI raheNIkaraNI ane khArADhanI devA tathA tatkAlIna vAtAvaraNu, paryAvaraNa ane pariveza Adi bAbatAne vadhu UMDANuthI samajavAnuM saraLa caI paDe ema jaNAtAM khedakAma mATe enI pasa MdagI karavAmAM AvI che. khodakAma tharathara karavAmAM Avaze. tema chatAM tharamAMthI ThIkarAM ane purAvazeSo vINI laIne mATI pheMkI devAmAM nahi Ave. ete khale ene cAraNAthI cALIne ane viziSTa paddhatithI pANImAM tAravIne emAMthI maLatA jhINAmAMjhINA parivezIya avazeSonuM vaijJAnika adhyayana karavAmAM Avaze. tA. 18-12-81 zukravAre savAre 9-00 kalAke A utkhanana kAryanI zubha zarUAta gaDhaDA-vAmInA nA nagarapati zrI khAcaranA zubha haste karavAmAM AvI. najIkanAM cirADA ane gaDhALI gAmanI prAthamika zALAnA AcAryo, zikSakA ane vidyArthIoe udghATana--vidhimAM hAjarI ApI hatI, vidyArthI bhAI-baheneAe jyAre jANyuM" ke temanA gAmanA pAdaramAM ja sindhukhINanI sabhyatA dharAvatA avazeSo che tyAre emane sukhada Azcaya thayuM hatu, utkhanana AyanA zubhAra bha karAvatAM pahelAM purAtatva niyAmakazrI Rtrie vaidika maMtrAthI zAMti pATha karIne khetaramAM jenu sthApana che te rAmabhakta zrI hanumAnanI, purAtattvavidonA deva zrI varAhanI ane kheAdakAmanAM ejArAnI, amerikI vidvAna pAshela pAse laghu pUjA karAvIne hAjara rahelA grAmajanA temaja vidyAthI one A khAdakAmanuM mahattva samajAvyuM hatuM . e khAsa noMdhanIya che ke cAreya amerikI vidyAne A zibiramAM samUhajIvana gALe che; eTaluM ja nahi paraMtu, 'zeAdhanakArya cAlaze tyAMsudhI rAjya purAtattvakhAtAnA niSNAtAnI sAthe sahiyAre sArDa sA TakA zAkAhArI bhejana leze, IMDA paNuM nahi khAya. gujarAtamAM rAjya purAtatvakhAtA uparAMta vaDAdara,nI ma. sa. yunivarsiTI ane pUnAnI Dekana kaoNlejanA purAtattva vibhAga taraphathI pazu aMtima trIseka varSothI, svataMtra ke sayukta rIte purAtattvIya khAdakAmA hAtha dharAya che. para Mtu amerikI vidvAno ane rAjyapurAtattvakhAtAnA saMyukta upakrame A sarva prathama DhAkrama che. For Private and Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'viMziSTa vyaktinI vilakSaNa abhirUci... phivaLa'pleina' zaTiMga. jI tarapha A . janma : ' , karI hits, Hist: te : 3 states je . arthAtarpoliesTara ane paoNlieTaraleMDanuM | maphatalAlazaTiMga! pAMdra prabhutA vikasI chaMca tevI A viziSTa vyakitanI jIvana kelImAM caTApaTAnI kAmAtarI dhamAla na ja hoya, paNa saraLa saMkhyA : 4 :ya che. jenAM manI dhika kaTa pratimAnI najara che.! ! maphatalAla . | || zarliMga | | ME 124 GJ"" For Private and Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Reg. No. GAMC-19 SOOSOS Phone 387834 Factory 827414-827592 Gram : ACCBAGS 98393 JAYHIND_METAL WORKS Manufacturers of Non Ferrous Extruded Pipes, Rads, Sections Etc. Royal Building, Relief Road, AHMEDABAD-380 001 Factory : 52, Naroda Industrial Township, Naroda, AHMEDABAD-382330 Hilas-1311-45213:51280 01.4123 * 351210 a $141414 * 1482016 448/2, 24461916R. mudraNasthAna : gItA prinTarI ja sAMkaDI zerI jhU lAkhA paTelanI poLa * amadAvAda-380 001 . pUInTaranezanala prinTIMga varkasa, zAhapura mALIvADAnI poLa sAme, amadAvAda-1. tA. 27-12-81 For Private and Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (sep 2 Reg. No. GAMC-19 SSSSSS Sesos Phone 387834 Factory 827414-827592 Gram : ACCBAGS JAYHIND METAL WORKS Manufacturers of Non Ferrous Extruded Pipes, Rads, Sections Etc. Royal Building, Relief Road, AHMEDABAD-380 001 Factory : 52, Naroda Industrial Township, Naroda, AHMEDABAD-382330 COCOSS atles-d'11-48R13:1.0423 * *RA UBY tufey * 146R01M 01612, 34461918-R. mudraNasthAna : gItA prinTarI & sAMkaDI zerI 9 lAkhA paTelanI pALa * amadAvAda-380 001 pa. pUDuM' : InTaranezanala prinTIMga vaphasa, zAhapura bhALIvADAnI poLa sAme, amadAvAda-1, tA. 27-12-81 For Private and Personal Use Only