Book Title: Karm Mimansa
Author(s): Khubchand Keshavlal Master
Publisher: Gyan Pracharak Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023035/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma mImAMsA pU. munIrAjazrI bhAnuvijayajI mahArAja sAhebanA sadupadezathI zrI nADalAI jJAnamaMdira taraphathI paramapUjya gurUvaya tapasvI zrI 1008 zrI panyAsajI zrI rUpavijayajI mahArAja sAhebanA aDhAramA varasItapanA pAraNI nimitte bheTa. : lekhaka : mA stara khubacaMda kezavalAla pAzva jaina pAThazALA - siAhI (rAjasthAna) Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ******eos 09 Oaa ApaAR 9 - - karma nI mAM cAma (c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c) lekhaka :mAstara khubacaMda kezavalAla (vAvavALA) pAzva jaina pAThazALA sirohI (rAjasthAna) SA Co-oooooooooooooooooooooook prakAzaka : bI. pI. sIMghI maMtrI-"zrI jJAna pracAraka maMDaLa. sirohI (rAjasthAna) prathamavRtti prata 1000 vi. saM. 2012 bheTa - : 2 (c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c) 0000000 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana mAstara zrIyuta khubacaMdabhAI kezavalAle lekhita " karma mImAsAM" nAme lekhamALA zrI jene satya prakAza mAsikamAM pragaTa thayela te lekhamALA karma phelasaphInA jijJAsuone atIva mananIya heI cAlu sAle ave (sihImAM) cAtumasa bIrAjamAna pU0 panyAsajI zrI rUpavijayajI mahArAja sAheba tathA munIrAja zrI bhAnuvijyajI mahArAja sAhebe tenuM pustaka chapAvavA amane preraNuM karI. ane te chapAya te ukta munIrAjeno sadupadezathI zrI nADalAI jJAnamaMdiranA kAryavAhake pAMcase pustakanA agAuthI grAhaka thavAnuM kabulyuM. te lekhamALAmAM jarUrI sudhAre vadhAro karI ApI lekhaka mahAzaye chapAvavAnI amane maMjurI ApatAM A pustaka ame pragaTa karIye chIye. vAMcakane karma phIlephI je kaThIna viSaya paNa A laghu pustaka dvArA ghaNuM ja sarala rIte samajI zakAze. tattvajJAnanA viSayanAM saMkSepa lakhANavALAM A rIte pustaka pragaTa karavAmAM Ave te samyagujJAnane pracAra ApaNe ati suMdara rIte karI zakIe. A pustakamAM bhagavAna zrI jinezvara deva kathita Agama viruddha kaMIpaNa chapAyuM hoya te trikaraNuyoge mithyAduSkata che. zuddhimAM bahuja lakSa ApavAmAM AvyuM che. chatAM presaSathI kaMIpaNa azuddhi rahevA pAmI hoya to vAMcakane sudhArI vAMcavA vinaMti che. - prakAzaka Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svastha-zAsanasamrATa sUricakra-cakravatti tAgacchAdhipati kadaMbagiri-kAparaDAdi aneka tIrthoddhAraka khAla brahmacArI AcArya deva zrI 1008 zrI 7 bhAvanagara. janma : saMvata 1929 nA kArataka sudi 1 mahuvA. dIkSA : saMvata 1945 nA je sRdi Da AcAya 56 : saMvata 1964 bhAvanagara. panyAsapada : sa. 1960 nA mAgazara sudi 3 vallabhIpura (vaLA) vijayanemisUrIzvarajI mahArAja sAheba. svavAsa : saMvata 2005 nA AsA viSe 0)) mahuvA. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svargastha zAsanasamrATa sUricakra - cakravatti tapAgacchAdhipati AcAryadeva zrI 1008 zrI vijayanemi sUrIzvarajI mahArAja sAhebanA ziSya ratna tapasvI zrI 1008 zrI janma saM. 1939 nA kArataka vada 13 (mAravADI) relamagarA (udepura ) AuA (mAravADa ) panyAsapada H saM 1995 nA phAgaNa suda 3 zukra dIkSA : saM. 196 6 nA phAgaNa suda 3 relamagarA. panyAsajI zrI rUpavijayajI mahArAja sAheba. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svargastha-zAsana-samrATa sUricaka-cakavarti tapAgacchAdhipati AcAryadeva zrI 1008 zrI vijaya nemisUrIzvarajI mahArAja sAhebanA ziSya ratna tapasvI panyAsa zrI 1008 zrI rUpavijayache mahArAja sAhebanA ziSya muni puMgava vyAkhyAna vAcaspati zrI 1008 zrI janma saMvata 1965 nA mahA sudi 5. vIramagAma. rAjakeTa. dIkSA saMvata 1992 nA mAgasara vadI 13 munizrI bhAnuvijayajI mahArAja. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU panyAsajI mahArAjazrI rUpavijayajI mahArAja sAhebane jIvana paricaya zAsana samrATa sUricakra cakravartI tapAgacchAdhipati AcAryadeva zrI 1008 zrI vijayanemi sUrizvarajI mahArAja sAhebanA ziSya ratna tapasvI zrI 1008 panyAsa zro rUpavijayajI mahArAja sAhebane janma saMvata 1839nA kArataka vadI 13 (bhAravADI nA roja udepura sTeTanI aMdara AvelA rela magarA gAmamAM thaye hato. teozrImAM bAlyavasthAthI ja prabhubhakti adhika hatI. saMsAramAM rahyA chatAM paNa saMsArika prapothI teo sadA dUra rahetA. teozrInuM citta vairAgyavAsita banyuM hatuM. paraMtu pitA-mAtA ane anya AtmajananA ati Agrahavaze teone lagnagraMthimAM joDAvuM paDyuM. thoDA divaso bAda mAtapItA svarge gayAM. devavazAta dharmapatnIne paNa svargavAsa thavAthI saMyama grahaNa karavAnI temane anukuLa taka maLI. ane uparokta gurU deva pAse saMvata 1966nA phAgaNa sudI trIjanA roja zrI bhAgavatI dIkSA grahaNa karI. gurUdevanI nizrAmAM rahI sArI rIte zAstrAbhyAsa karyo. tapasyAne to temane bahu ja zokha hate. saMvata 1981 thI varasItapane prAraMbha karI saMvata 1997 nA vaizAkha sudi akSayatRtiyA sudhI soLa varasa te tapa eka dhAre cAlu rAkhI aMtima varasItapanuM pAraNuM zrI hastinApuramAM zrI saMghe karela meTA mahatsava pUrvaka karyuM A pAraNuM prasaMge dIlhIthI sAtaso mANasane saMdha IkSarasathI pAraNuM karAvavA hastinApura AvyuM hatuM. teozrIe gujarAtathI baMgAla sudhInAM sarva tIrthonI yAtrA karI pUjyazAsana samrATa gurUvaryanI smRtirUpe geDavADa (mAravADa)nI paMcatIrthamAM Avela Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nADalAI grAme saMvata 2007mAM zrI jJAnamaMdiranI sthApanA karAvI. ane temAM anekavidha zAstragraMtha saMgrahita karAvyA. sattara varasItapa teozrIe saMvata 2010nI sAlamAM karyo. tenuM pAraNuM nADalAImAM karyuM. te samaye nADalAI nivAsI zeTha mulacaMdajI phejamalajIe aThThAI mahotsava karI pAraNuM karAvyuM hatuM. tyArabAda saM. 2011nI sAla khAlI javA daI punaHaDhAramo varasItapa saMvata 2012nI sAlamAM karyo. Aje paNa tapasvI tarIke teozrInuM jIvana jhaLahaLI rahyuM che. Iti zubhama li. bhavadIya bhAnuvijaya Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA dharma - jagatamAM dharma dharma karatA te sau phare che. paraMtu jagatane jIe mAnI lIdhelA dharmo paikI kyA dharmanuM anukaraNa satya che te paheluM jovuM joIe; dharma mATe Aje aneka vAdavivAda saMbhaLAya che. AvA vAdavivAda dunyavI padArtho mATe saMbhavatA nathI; kAraNa ke je viSaya Indriya gamya che tenI satyatA upara AvavuM e eka kSaNanuM ja kArya che. ane jeo evI satyatAne InkAra karavA nIkaLe che temanA pakSane ja sau keI tyAga karI de che. have vicAra kare ke sugaMdha, durgadha, kaDavAza, miThAza ityAdi vastuo para je vAda nathI tenA karatAM ghaNe ja bhavya ane ghaNuM ja gaMbhIra vAda dharmanA viSayamAM pravatele che, enuM kAraNa e ja che ke dharma e IndriyAtIta vastu che, ane ethI ja e saMbaMdhamAM bhAre goTALA ubhA thayA che. jeo dharmane nAme durAcAre- anAcAra athavA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te apAramArthika vastuone piSI rahyA che teo paNa pite je vastune mAne che te adharma che, e vastu khATI che athavA agya che evuM mAnIne te vastune mAnya rAkhatA nathI paraMtu pitAnI ayogya mAnyatAo ane vicAre satya che ane teja sanAtana atItakALathI cAlI Ave ane satya dharma che ema ja teo mAne che. pitAne saMpradAya athavA dharma bhUla vALe che ema samajIne tene keI anusaratuM ja nathI, paraMtu ajJAnatAthI AtmAo ThagAya che. ane ajJAnatAthI ja asatyane satya mAnIne tenI sevA karavA mATe derAya che. ajJAnathI AtmAe satyane asatya ane asatyane satya mAne che ane te pachI pite karelA nirNayane vaLagI rahevAne Agraha rAkhe che. sAmAnya vyavahAramAM asatya nathI cAlatuM tyAre durbhAgye dharmanI bAbatamAM gADegADAM asatya cAlyuM jAya che. ane dharmane nAme je asatya kahevAya che tene ghaNuM leke AMkho mIMcIne AnaMda pUrvaka svIkArI le che, eTaluM ja nahi paraMtu te mAnI lIdhelA satyanI khAtara eka bIjAnAM gaLAM kApavA paNa taiyAra thAya che. dharmae je bAhya Indriyane viSaya hota te tenA saMbaMdhamAM vizeSa uhApehane avakAza na rahyo hato ane asatya te asatya tarIke jAhera thaI javA pAmyuM hatuM. paraMtu idriyagamyatAthI dUra rahelo dharma pratyeka manuSya oLakhI zaka nathI, ane tethI ja Aje jagatamAM sukha ane zAMti sthApavAne badale Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmone zaMbhumeLe thayele ja ApaNe joIe chIe. jethI satya rAha para AvavAne badale janatA vadhArene vadhAre pramANamAM kAMTALe karmamArgane prayAsa karI rahI che. je mahApurUSe Indriya gamyatAthI vadhAre UMcA prakAranA jJAnane meLavI zakyA che teja dharma saMbaMdhamAM nizcaya jAhera kare che. jeNe evuM jJAna nathI meLavyuM te AtmA A saMbaMdhamAM bezaka AMdhaLobhIMta jevo che. ApaNe dharmanI kriyAo karIe, dharma sAMbhaLIe; dharmasabhAo bharIe, pariSada bharIe, aneka utsava karIe paNa dharmatatvane zuddha svarUpamAM jyAM sudhI na jANI zakIe tyAM sudhI e saghaLI pravRtti niSphaLa ja che. have vicAra karo ke dharmanuM AvuM muzkela tatva te zI rIte jANI zakIe? te jANavAnI zI jarUra? keI paNa manuSya dharmane nAme je kaMI pravRtti kare, tene ApaNe paNa dharma mAnI, te aMge sUmapaNe uMDA utaryA vinA ApaNe paNa joDAI jaIe te zuM vaLe? game tema paNa kahevAya te che dhama; pachI te aMge vadhu vicAravAnI zI jarUra ? paraMtu AvI mAnyatA sevavI te mUrkhAI che. jagatamAM sAmAnya kAryo mATe paNa bahu dIrghadraSTithI vicAraNA karI, tenAthI tharta lobhalAbhane khyAla lArvI pachI pravRtti thAya che. te pachI dharma jevA mahAna kArya mATe upekSA sevavI e vyAjabI kema gaNAya? dharmane nAme mAtra "dharma" nAma sAMbhaLI derAI jaI, te piSaka che ke nAzaka che e Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyAlamAM na laI e, ane sAmAnya dharma laI jaIe ta pAchaLathI pastAvuM paDe che. ATalA kAraNathI dhamane jANavA joI e. sUkSmabuddhayA sadAjJeyo, dharmAdharmArthamire : ! anyathA dharmavuva, tandriyAta pramatte / / arthAt khArIka buddhinA upayAga karavA, te dvArAe dharmanA athI ee dharma jANavA joIe. nahitara buddhi dharmanI ja hoya, pote dhAre ke huM dharma karUM chuM chatAM dhamanA nAza thAya che, anAdikALathI A jIva je rakhaDe che, enuM kAraNa lakSya ja nathI AvyuM. anAdikALathI lakSya ISTa viSayA, tenA sAdhanA, ane zarIra pASaNa A traNanI ja draSTi che. jyAM A traNa draSTi haiAya tyAM game tevI AcaraNAne paNa dharma AcaraNA tarIke gaNI zakAya ja nahi. A traNa draSTie jIvanuM kalyANa thaI jatuM hoya tA ATalA jIvA sa'sAramAM rakhaData nahi. je uparAkta traNanI ja pravRtti dhama rUpa hAya tA dharmanI durlabhatA na hatI. A jIvane zarIra paudgalika sukhane dharma gaNAvavA hAya tA koIne zIkhavaveA na paDatA, ane jo te dharma kALa sudhI saMsAramAM bhaTakavuM thAta nahi. hAta tA ATalA Azrava thI cIja ! kama kema baMdhAya ? ane ? te viSayAnA khyAla AbyA nathI. dhama cIja e che ke AzravanA AzravaNe anesavarane Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvarapaNe khyAla Ava, ane karma nirjarA karavA AtmAe kaTibaddha thavuM. viSaya kaSAyanI pravRtti vahAlI lAge che tene dAvAnala gaNe ane saghaLA karmane jajeTI nAkhavA prayatna Adare te ja dharmanI kharI jaDa che. A badhuM samajAya ane tevI samajaNapUrvaka je AdarAya te ja vAstavika dharma che. dharma eka ja prakArane che paraMtu be judA judA sAdhana maLavAthI te judA judA kAryo kare che. dharma karanArAomAM bhAvanA be prakAranI hoya che, keTalAka zubha vicAranA hoya che ane keTalAka zudhdha vicAranA hoya che. ahiM pariNAma e upakaraNa che. dharmamAM pariNAma je zubha heya te e dharma puNya baMdhAvI duniyAnA sukha Ape che. ane je pariNAma zuddha heya te dharma nirjarA karI mekSanAM sukha Ape che. ethI ja dharmanA be prakAra kahI zakAya. eka prakAra te puNyadharma ane bIjo prakAra te jJAna yoga dharma. A jJAna ga dharma te ja zAzvata sukhane devAvALo che. tema chatAM jJAnaga dharmanI prApti na thAya tyAM sudhI puNyadharmamAM paNa AtmAe joDAI rahevuM joIe. palika sukharUpa ISTa viSayanI prAptine mATe paNa dharma kriyAmAM je joDAyo haze te haLave haLave paNa dharmanuM kharuM svarUpe samajaze ane ema jANaze ke viSayenI darakAra na rAkhatAM mekSa meLavavAne mATe ja dharmakriyAo karavI e ja sAce Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM mAga che ema jANIne te viSayAne dhyeya tarIke tyAgI deze, ane aMtima sthAna meAkSane mATe ja dharmAnuSThAna karavA mAMDaze. AvA uddezathI ja jIvA adhama karatA rahIne pApa bAMdhe tenA karatAM viSayasukhAnI prAptine mATe paNa dharma karIne puNya bAMdhe e zAstrakArI raheAya che. paNa chevaTa meAkSa prAptirUpa jJAnayeAga dharmamAM AtmAe saMyukta thavuMja paDaze tA ja AtmA zAzvata sukhanI prApti karI zakaze. eTale puNyadharma paNa chevaTe jJAnayeAga dharmamAM ja pariNumAvavA joie. dharma e AtmAnI mAlikInI cIja che eTale dharmane samajatAM pahelAM ApaNe AtmAne samajavAnI jarUra che. AtmAne samajavA mATe AtmAnA guNA samajavA joI e. AtmAnA muLa guNo joI e tA te jJAna-darzana-cAritra ItyAdi che. AtmAnA e saghaLA guNA meLavavA karavA ceAgya purUSArtha mAM peAtAnI keTalI nyUnatA che, tathA te guNAne AvarajInAraka, te karmonA thatA baMdha, tenA uya, tenA uyanA pariNAmA, karmAMdha teADavAnA mArgo, AtmavikAsanA pagathIAM rUpa guNasthAnaka svarUpa, A badhuM samajavuM paDaze. e samajAze tyAre ja jJAnayoga dharma pariNamaze. e rIte jJAnayeAga dharmanA pariNamanathI ja dharmane nAme thatA jhagaDAo ApoApa zAMta anI jaze ane jagatamAM cirasthAyI zAMti sthApAze eTale jagatamAM tamAma jIvAne kalyANanA kAI mArga hAya tA mAtra jJAnayeAga dharma ja che. e jJAnayAga dharma samajavA mATe AtmaguNNAne Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvaraNanAra karmanuM svarUpa vicAravuM khAsa Avazyaka che. mATe : karma zuM che ? kema baMdhAya ? kema tUTe? sarvathA karmanA chuTakArAthI kevI AtmadazA pragaTa thAya e vagere viSayaaMge prathama jainetara dazanakAronI mAnyatA aMge vicArI pachI jainadarzananI mAnyatA vicArIe. jenetara dazanenI karma aMge mAnyatA - samasta cha saMsAramAM vate che, tene AtmatvapaNuM samAna che. paNa temAM keIka devatA che, keIka tiryaMca che, keIka manuSya che-ema nara, nAraka, tiryaMca ane manuSyarUpa bhede enI vicitratA che. vaLI manuSyatva sarva manuSyamAM samAna che, chatAM temAM kaI rAjA che, kaI raMka che, keIka paMDita che, keIka mUkha che, keIka mahardhika che, keIka svarUpavAna che, keI kurUpavAna che. ItyAdi je vicitrapaNuM che te nihetuka nathI paNa hetu sahita ja che. te hetune karma kahe che. pRthvInA badhA bhAgamAM badhA darzanakAree pitAnI prarUpaNAmAM karmavAda svIkAryo che, paraMtu bhAratIya darzanamAM tenuM sthAna vizeSapaNe che. bhAratIya darzanemAM anya viSaya aMge aneka vidha bhinnatA ane virUddhatA hovA chatAM karmavAda viSe badhA prAyaH ekamata che. arthAt manuSya je kAMI vAve enAM ja phaLa e meLave e saMbaMdhe bhAratIya darzane paikI keIne virodha nathI. eka vedapaMthI kavi zivalana mizra kahe che ke - Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAza mutpatatu gacchatu vA-diganta, mambhonidhiM vizatu tiSThatu vA yathekama; janmAntarArjitazubhAzubhakunnarANAM, chAyeva na tyajati kamai chAnuM vaninya AkAzamAM uDI jAo, dizAonI pelI pAra jAe, darIyAnA taLIye jaIne bese, marajImAM Ave tyAM jAo paNa janmAMtaramAM je zubhAzubha karma karyo hoya che tenAM phaLa te chAyAnI jema tamArI pAchaLa ja AvavAnAM. e tamAre tyAga nahiM kare. dArzanike karmanA prakAra vividha rIte karyA che. paNa puNya-pApa, zubha-azubha, dhama-adharma e rIte karmanA bhede te badhAM darzanemAM mAnyA che. eTale ema kahI zakAya ke karmane puNya-pApa athavA te zubha-azubha evA je be bheda pADavAmAM Ave che e prAcina che. prANIne je karmanuM phaLa anukULa jaNAya che te puNya ane pratikULa jaNAya che te pApa, e artha karavAmAM Ave che ane e rItanA bheda UpaniSada, jana, sAMkhya, bauddha, roga, nyAya, vazeSika e badhAmAM maLe che. Ama chatAM vastutaH badhAM darzanee puNya hoya ke pApa e bane kamane baMdhana ja mAnyAM che ane e bananethI chuTakAra prApta kare e dhyeya svIkAryuM che. AthI ja karma janya je anukUla vedanA che tene paNa vivekIjane sukha nahi paNa duHkha ja mAne Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. karmane puNya-pAparUpe be bheda e vedanAnI draSTie karavAmAM Ave che, vedanA sivAyanI anya draSTie paNa karmanA prakAre karavAmAM Ave che. vedanAne nahi paNa anya kamane sAruM narasuM mAnavAnI draSTine sAme rAkhI bauddha ane yoga darzanamAM kRSNa, zukala, zukalakRSNa ane azukalA kRSNa evA paNa cAra prakAra karavAmAM Ave che. AmAMye kRSNa e pApa zukala e puNya; zukalakRSNa e puNyapApanuM mizraNa che, paraMtu "azukalAkRSNa" e bemAMthI ekeya nathI. A e prakAra vItarAga purUSane hoya che, ane tene vipAka sukha ke dukha kazuM ja nathI. kAraNa ke temanAmAM rAga ke dveSa detA nathI. A uparAMta karmanA bheda kRtya-pAkadAna ane pAkakAlanI draSTie paNa karavAmAM Ave che. kRtyanI draSTie cAra, pAka dAnanI dviSTie cAra ane pAka kAlanI draSTie cAra ema bAra prakAranA karmanuM varNana bauddhonA "abhidhama" mAM ane vizuddhi mArgamAM sAmAnya che. vaLI abhidharmamAM pAkasthAnanI draSTie paNa karmanA cAra bheda adhika gaNAvyA che. bauddhonI jema prakAranI gaNatarI te nahi paNa te te draSTie kamene sAmAnya vicAra "ga darzana"mAM paNa maLe che. bauddhone mate kRtya karIne karmanA je cAra bheda karavAmAM AvyA che temAM eka janaka karma che ane bIjuM tenuM urthaMbhaka che janaka kama te navA janmane utpanna karIne vipAka Ape che, paNa uthaMbhaka vipAka ApatuM nathI paNa bIjAnA vipAkamAM anukuLa banI jAya che Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM upapIThaka che je bIjA karmanA vipAkamAM bAdhaka banI jAya che. ane cothuM upaghAtaka te anya karmanA. vipAkane ghAta karIne pitAne ja vipAka darzAve che. pAka dAnanA kramane lakSIne bauddhamAM je prakAra karavAmAM AvyA che te A pramANe che. garUka-bahula athavA AciTTa Asana ane abhyasta. AmAM garUka ane bahula e. bIjAnA vipAkane rokIne prathama pitAnuM phaLa ApI de che. Asana eTale ke maraNakALe karAyela. te paNa pUrvakama karatAM pitAnuM phaLa prathama ja ApI de che. pahelAMnAM game teTalAM kama hoya paNa maraNakALa samayanuM je karma hoya che tene AdhAre ja no janma zIdhra prApta thAya che. ukta traNenA abhAvamAM ja abhyasta karmaphaLa ApI zake che evo niyama che. pAka kALanI draSTie bauddhoe karmanA je cAra bheda karyA che te A pramANe - 1 draSTi dharma vedanIya--vidyamAna janmamAM jene vipAka maLI jAya. 2 upaja vedanIya-jenuM phaLa na janma laIne maLe che te. 3 ahekama-je karmane vipAka ja na hoya. 4 aparAparadanIya-aneka bhavemAM jene vipAka maLe te. pAka sthAnanI draSTie paNa bauddhoe kamanA cAra bheda Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyA che. akuzalane vipAka narakamAM, kAmAvara kuzala kamane vipAka kAma sugatimAM, rUpAvara kuzala kamane vipAka rUpI brahmalokamAM ane arUpA vagara kuzala. karmano vipAka arUpa lokamAM maLe che. bauddhoe kuzala karmane akuzala karma karatAM baLavAna mAnyuM che. A lokamAM pApIne aneka prakAranI sajAthI duHkha bhegavavAM paDe che ane puNyazAlIne tenA puNya kRtyanuM phaLa ghaNI vAra Aja lekamAM maLatuM nathI. tenuM kAraNa jaNA vyuM che ke pApa e parimita che tethI tene vipAka zIgha patI jAya che, paNa kuzala e vipula hovAthI tene paripAka lAMbA kALe thAya che. vaLI kuzala ane akuzala e banenuM phaLa paralokamAM maLe chatAM akuzala vadhAre sAvadya che, tethI tenuM phaLa ahIM paNa maLI jAya che. pApa karatAM puNya bahetara zA mATe che tene khulAso paNa karavAmAM AvyuM che ke pApa karIne manuSyane pastAvo thAya che ke are ! meM pApa karyuM, tethI tenI vRddhi thatI nathI, paNa sArUM karma karIne manuSyane pastA nahi thatAM ameda thAya che tenuM puNya uttarottara vRddhine pAme che. bauddha dharmamAM mAnavAmAM AvyuM che ke jInI je vicitratA che te kamakRta che.e karmanI utpattimAM kAraNa jenenI jema bauddhoe paNa rAga-dveSa ane mahine mAnyAM che. rAgadveSa-meha yukta thaIne prANI mana-vacanakAyAnI pravRtti kare che, ane e pramANe saMsAracakra pravartana mAna thAya che. e cakranI Adi nathI paNa te anAdi che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 " " vizuddhimagga " mAM kane arUpI kahevAmAM AvyAM che, paNa abhidhakA' mAM avijJaptine rUpa kahyuM che, ane rUpa sapratidha che. sautrAntika mate karmanA samAveza arUpamAM che, teo avijJaptine nathI mAnatA. mana-vacana-kAyAnI pravRttine paNa karma kahevAya che, paNa te te vijJaptirUpa pratyakSa che, eTale karma zabda ahIM mAtra pratyakSa pravRtti amAM levAnA che, paNa e pratyakSa karmajanya sa'skArane ahIM ka` samajavAnuM che. bauddhonI paribhASAmAM tene vAsanA ane avijJapti kahevAmAM Ave che. mAnasika kriyAjanya saMskArane-kamane vAsanA ane vacana tathA kAyajanya je saMskAra-kama chetene avijJapti kahevAmAM Ave che. eTale vijJAnavAdI mauddhoe karmane " vAsanA " zabdathI oLakhAvyuM che. prajJAkare jaNA nyu che ke jeTalAM kAryo che te badhAM vAsanA janya che. vizvanuM vaicitrya ghaTAvavuM hoya te vAsanAne mAnyA vinA cAlatuM nathI. yogada nAnusAra-avidyA, asmitA, rAga, dveSa, abhiniveza e pAMca kaleza che. e pAMca kalezane kAraNe kilaSTa vRtti-cittavyApAra thAya che, ane tethI dharma-adhamaMrUpa saMskAra utpanna thAya che. saMskArane vAsanA, ka, ane apUrva evAM paNa nAma caiga darzana 'mAM ApavAmAM AvyAM che. kaleza ane karmane anAdi kArya-kAraNabhAva jAkuranI jema ja mAnavAmAM Avyo che, kleza-kilaSTavRtti ane saMskAra e madhanA sabaMdha cega dunanI ( Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .13 prakiyA pramANe AtmA sAthe nahi paNa citta-aMtaHkaraNa sAthe. che ane te aMtaHkaraNa e prakRttine vikAra-pariNAma che. karmane vipAka "ga darzanamAM traNa prakArane batAvyo che. jAti, Ayu ane bhega. vaLI yoga darzanamAM karbhAzaya ane vAsanAne bheda karyo che. eka janmamAM saMcita je karma te karbhAzaya nAme oLakhAya che, ane aneka janmanA karmonA saMskAranI je paraMparA che te vAsanA kahevAya che. karbhAzayane vipAka adraSTa janma vedanIya ane draSTa janma vedanIya ema be prakAre saMbhave che. arthAt para janmamAM jene vipAka maLe che te adraSTa janma vedanIya ane A janmamAM jene vipAka maLe che te draSTa janma vedanIya. adraSTa janma vedanIyanuM phaLa na janma, te janmanuM Ayu, ane te janmanAbhAge e traNe che. draSTa janma vedanIya, karbhAzayane vipAka Ayu ane bhaMga athavA te mAtrabhega che, paNa janma nathI. vAsanAne vipAka te asaMkhya janma Ayu ane bhegone mAnavAmAM AvyAM che, kAraNa ke vAsanAnI paraMparA te anAdi che. vaLI ahIMyAM zuklakamane kRSNa karma karatAM baLavAna mAnavAmAM AvyuM che, ane kahyuM che ke zukla kamane udaya hoya tyAre kRSNa karmone nAza phaLa dIdhA vinA thaI jAya che. sAMkhya darzananI mAnyatA paNa, ga darzana jevI che. taiyAyike e rAga, dveSa ane meha, e traNa deSa svIkAryA che. e traNa doSathI prerita thaIne Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jIvanI mana, vacana, kAyanI pravRtti thAya che. ane e pravRttithI dharma ane adharmanI utpatti thAya che. dharma ane adhamane naiyAyikAe * saMskAra' athavA te 'adraSTa' evuM nAma ApyuM che ke je jainamatamAM paulika kama athavA tA dravya kama kahevAya che. vaizeSika darzananI mAnyatA paNa naiyAyikAne ja maLatI che. prazasta pAde je 24 guNA gaNAvyA che temAM eka adraSTa nAmanA guNa paNa gaNAvyeA che. jo ke e guNa saMskAra nAmanA guNathI bhinna ja gaNAvyeA che, paNa tenA je dharma ane adhama evA be bheda karyA che te uparathI jaNAya che ke prazastapAda dharmAdharmane saMskAra zabdathI nahi paNa adraSTa zabdathI eLakhAve che. A mAnyatA bheda nahi paNa mAtra nAmabheda che ema samajavuM joI e. kAraNa ke jema dharma adha rUpa saMskAra e taiyAyikamate AtmAnA guNu che tema vaizeSikamate adraSTane paNa AtmaguNa ja kahyo che nyAya ane vaizeSika danamAM paNa dveSathI sa`skAra ane saMskArathI janma ane janmathI dveSa ane pAchA doSathI saMskAra ane janma-A paraMparA anAdikALathI ja khIjA kuranI jema mAnavAmAM AvI che. karmanI sAthe karmaphaLanA saMbadha zI rIte joDAyeA e prazna nyAya darzanakArane jarUra udbhavyeA hatA. karma purUSakRta che e vAtanI emane jANa hatI. ka`tu phaLa hAvuM joI e enI gautame nA nathI pADI, paNa ghaNIvAra puchyakRta karma niSphaLa jatAM hoya ema paNa Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 emane lAgeluM. ahIM eka muMjhavaNa ubhI thaI purUSakRta karma pate phaLa zI rIte ApI zake e gautamanA manamAM svAbhAvika rIte ja eka prazna udbhavyo. karmanI sAthe karma phaLane ghaNIvAra saMbaMdha nathI dekhAte tenuM samAdhAna karavA jatAM emaNe karma ane karmaphaLanI vacce karmathI juduM ja eka kAraNa umeryuM. temane kahevuM paDyuM ke "karmanA phaLamAM Izvara ja kAraNa che. purUSakRta karma ghaNuMvAra niSphaLa jatAM jaNAya che. purUSa kRta karmanA abhAve karmanA phaLanI utpatti saMbhavatI nathI, eTale karma ja phalanA kAraNarUpa che ema je kaI kahetA e barAbara nathI. karmaphaLane udaya Izvarane AbhArI che. eTalA sArU phaLanuM eka mAtra kAraNa karma ja che ema kahI zakAya nahi." gautama sammata karmavAda saMbaMdhe ATaluM samajI zakAya che ke karmaphaLa e purUSakRta karmane AdhIna che e vAta te svIkAre che. paNa karma ja karmaphaLanuM eka mAtra ane advItiya kAraNa che e vAta emane maMjura nathI. emanI kahevAnI matalaba e che ke, je karmaphaLa ekamAtra karmane ja AdhIna hoya to pachI pratyeka karma phaLavALuM dekhAvuM joIe. kamaphaLa e karmane AdhIna che e vAta barAbara che paraMtu karmanA phaLane abhyadaya karmane ekalAne AbhArI nathI. purUSa kRta karma ghaNIvAra niSphaLa nIvaDatuM dekhAya che. A parathI evuM siddha thAya che ke karmaphaLanA viSayamAM eka karmaphaLa niyaMtA Izvara paNa che. niyAyiko ahIM vRkSa ane bIjAne dAkhale raju kare kare che. vRkSa bIjane AdhIna che e vAta kabula rAkhIe, Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 paraMtu vRkSanI utpatti ekalA khIjanI apekSA nathI rAkhatI; havA pANI, prakAza vagerenI jarUra rahe che. krama phaLanI khAkhatamAM paNa eja pramANe IzvaranI jarUra rahe che. nyAya darzananA mULa abhiprAya e che ke Izvara kamathI judo che paNa kamanI sAthe phaLanI ceAjanA karI de che. paraMtu Izvara AvI mAmatamAM mAthuM mAre e vAta ghaNA dAnikone pasaMda nathI eTale te tenA asvIkAra kare che. prAcina nyAyamAM karma ane karmaphaLavAdanI yukita upara jaIzvaranuM astittva AdhAra rAkhI rahyuM che. navA nai yA yi kA e yukti viSe ma huM AsthA nathI rAkhatA. kanI sAthe phaLane joDavA sAr IzvaranA svIkAra karavA tene badale phaLane saMpUrNa karmAdhIna mAnavuM, arthAt kama pote ja peAtAnAM mULa upajAve che e nirNaya mAnavA vadhAre ThIka lAge che. baudhdha dArzanikA eja abhimata uccAre che, eTale bauddho paNa kahe che ke kamane lIdhe sa`sAranA pravAha dhape che. phaLanA saMdhamAM ka saMpUrNa svAdhIna che. IzvaranI ke bIjA keAInI dakhalagIrInI jarUra nathI. phaLanI khAkhatamAM jainadarzana paNa kahe che ke kama saMpUrNa svAdhIna che, vacamAM IzvaranI kaMI jarUra nathI. purUSakruta ka kAIvAra aphaLa jatuM jaNAya tA paNa vacce Izvarane saDAvavAnI jarUra nathI. kAraNa ke karmanu phaLa tA avazya maLavAnuM ja che, phaLamAM kadAca thoDI vadhAre paNa vAra lAge, paraMtu karmanuM phaLa na maLe evuM tA kadApI na mane. vakhate pApI mANasa paNa sukhI dekhAya Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ane sAre mANasa duHkhI dekhAya, paraMtu. eTalA uparathI karmanAM phaLa maLatAM ja nathI ema siddha thatuM nathI. - lIka vakhata hiMsaka manuSyane samRddhivaMta ane dharmiSTha mANasane daridrI jovAmAM Ave che te anukrame pUrve karelA pApAnuMbaMdhI puNya karma ane puNyAnubaMdhI pApa karmane AbhArI che. hiMsA ane dharmiSThatA e koI kALe niSphaLa nahIM nivaDe. janmAMtare paNa e karmanAM phaLa bhegavavAnAM ja rahe che. eTale ke karma ane karmaphaLanI vacce kArya- kAraNa bhAvane kaI prakArane vyabhicAra nathI. mATe phaLa upajAvavA mATe vacamAM karmaphaLa niyaMtA Izvarane kaMI sthAna nathI. have mImAMsakoe yAgAdi karmajanya eka "apUrva" nAmane padArtha svIkAryo che. temanI dalIla evI che ke manuSya je kAMI anuSThAna kare che te te kriyArUpa hovAthI kSaNika heya che eTale te anuSThAnathI "apUrva" nAmane padArtha utpanna thAya che, je yAgAdikarma-anuSThAnanuM phaLa Ape che. e apUrva padArthanI vyAkhyA kumArile karI che ke apUrva eTale gyatA. yAgAdi karmanuM anuSThAna karavAmAM na Ave tyAM sudhI te yAgAdi karma ane purUSa e baMne svargarUpa phaLa utpanna karavA mATe asamarthaayogya hoya che, paNa anuSThAna pachI eka evI gyatA utpanna thAya che ke jethI kartAne svargaphaLa maLe che. e gyatA purUSanI mAnavI ke yajJanI e viSe Agraha kara nahi paNa te utpanna thAya che eTaluM paryApta che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 6 , bIjA kAnike jene saMskAra, ceAgyatA, sAmarthya, zakti kahe che tene mATe ja mImAMsakoe * apUrva ' zabdanA prayAga karyo che; chatAM temanuM mAnavuM che ke vedavihita karmajanya je saMskAra ke zakti utpanna thAya che tene mATe ja * apUrva 'zabdanA prayAga karavA, anyakama janya saMskAra mATe nahi. apUrva ke zaktinA Azraya AtmA che ema mImAMsakA mAne che, ane AtmAnI jema apUrvane paNa amRtta mAne che. vaLI amUtta-e mImAMsakAne mate svataMtra padArtha che. ' A pramANe jainetara danAmAM darzAvela karmanA astitva aMgenI vicAraNA upara mujaba karI che. AthI koIpaNa manuSyane karmanuM astittva mAnyA vinA cAle ema nathI. karmInA astittva viSe zaMkA dharAvatA vargane paNa temanA jIvanamAM keTalIka vakhate icchita dhAraNAo aneka vidha prayatna karavA chatAMya jyAre viparItapaNuM pAme che tyAre cena kena prakAre paNa temanA hRdayamAM kama aMgenI zraddhA jarUra udbhave che. jIva ane karmanA sabaMdhane lIdhe ja aMdha-vizva-prapaMca che, ane temanA viyAgane lIdheja jIvanA meAkSa che. madhanI taratamatAne AdhAre ja deva-nArakanI kalpanA che, puNya pApanI kalpanA che; ane A bhavanuM parabhava sAthe sAdrazya che ke nahi e zakAnA AdhAra paNa jIva-kanA saMbadha ja che. sakSepamAM saMsAra ane meAkSanI kalpanA paNa jIva ane kamanI kalpanA upara ja AdhAra Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 19 rAkhe che. jagatamAM jIva ane jaDa e benuM tephAna che. jaDanI saMgatithI AtmA duHkhI thaI rahyo che. e saMgati TALavA mATe AtmA ane karmanI oLakhANa karavI Avazyaka che. e oLakhANa karavA pahelAM tenA astittvanI zraddhA pahelI pragaTa thavI joIe. karmanI sattA ghaNI prabaLa che, keInuM tyAM cAlI zakatuM nathI. A karma zuM che ane kamanI sAthe kamaphaLane saMbaMdha zuM che te ahIM dukAmAM batAvavAne uddeza che. karmanA astitva aMge te pUrvokta dareka dazAmAM je khyAna che te jotAM mAlama paDaze ke-saMrakAra, vAsanA, avijJapti, mAyA, apUrva, karma evAM nAme pikI keIpaNa nAme karmanuM mAnavApaNuM te darekamAM che, karma te pudagala dravya che ke guNa che ke dharma che ke bIjuM kaMI svataMtra dravya che e bAbatamAM dArzanikamAM vivAda chatAM vastugata khAsa vivAda nathI ete spaSTa jaNAI Ave che. Ama chatAM tenA astitva aMge azraddhA rAkhanAra AtmAe pitAnuM durbhAgya ja gaNavuM joIe. jyAM sudhI AtmAne eka svataMtra dravya tarIke mAnavAmAM na Ave tyAMsudhI A leka sivAyanA paralokamAM tenA gamananI mAnyatA ke tenA kAraNu puNya-pAparUpa karmanI mAnyatAne avakAza nathI rahete paNa jyAre AtmAne satya tatvarUpe svIkAravAmAM Ave tyAre ja e badhA praznone vicAra karavAnuM svataH prApta thaI jAya che. Ama hevAthI ja AtmavAda ane karmavAda aMge ati vistRtapaNe sUkSma Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte vicAra karavAmAM Ave tyAre ja anAdikALathI cAlyA AvatA AtmA ane karmanA saMbaMdhane muktatA prApta karavAne mArga maLaze. karmanI sAthe karmanAM phaLane cekasa saMbaMdha che ane bhUtakALanA saMcita karma vagaNanA pratApeja jIva vartamAna avasthA bhegave che e vAta badhAM darzanene mAnya che, paNa rItasara ene vicAra koIe karyo nathI. AthI karmavAdanI je prakAranI vyavasthA jenenA graMthamAM maLe che te prakAranI vistRta vyavasthA anyatra durlabha che. karmanI vividhatA ane tenuM vistRta varNana prAcIna kALathI jaina paraMparAmAM ati suMdarapaNe AlekheluM che. karmanI sthiti, ane karmanA pudagala kema bhegavAya? baMdhAya? kema chUTe tenuM sarvAga pUrNa tattvajJAna mAtra jaina darzanamAM ja che. jenA darzananA zAstromAM karmonA bheda, tenuM svarUpa, tenA ATha karaNe vigere savistara batAveluM hovAthI jaina darzana kathita karma svarUpa jANavuM ati Avazyaka che. jainadarzananI karma aMge mAnyatA bhAratanAM bIjAM badhAM darzanene e mata che ke karma e aSTa zakti che ke jene pariNAme vyaktinI ane prArabdhanI vividhatA aspaSTa paNa svAbhAvika rIte pragaTa thAya che, ane e rIte enuM jIvana nakkI thAya che. paNa jainadarzana kamane judI rIte samajAve che. e te ema kahe che ke je pudagalAstikAya AtmAmAM pravezIne duSTa rIte je asara kare che teja karma che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 A pagalAstikAya te zuM che te samajavA mATe prathama jagatanAM bIje te vicAryA bAda karmanuM svarUpa samajavA mATe pudagalenuM svarUpa vIcArIye. jaina dharmanA siddhAnta pramANe jagata zAzvata ane nitya che. vastugate nitya che ane paryAye anitya che. jagatanI juga juge saSTi ane pralaya thavAnI mAnyatA jana siddhAntamAM nathI. jenA darzana ema ja mAne che ke A vizALa paNa chatAMya vistAramAM sImAbaddha vizva acaLa che. vividha narakevALuM ajagata , vividha svargovALuM tathA nirvANa pAmelA AtmAonA AvAsavALuM urdhvajagata, vividha khaMDa ane samudravALuM madhya jagatuM, e saunA astitvamAM ane vistAramAM kaze pheraphAra thatuM nathI. jaMbudvIpanA bharatakhaMDamAM ApaNe vasIe chIe evA madhya jagatanA vividha khaMDemAM sAmAnya saMbaMdha ane naitika sthiti viSe kaMI kaMI pheraphAra bezaka thAya che, paNa samastane vicAra karatAM vizvanA A khaMDenI sImA acaLa che. e Ameya khasatI nathI tema temeya khasatI nathI. vizvanuM zAsana karanAra keI sattva nathI. vizva upara rAjya calAvanAra keI devanuM astitva mAnavAnI janadarzana sApha nA pADe che. je deve svargamAM rahe che teo te azAzvata che. emanI zakita parimita che ane manuSya, tiryaMca tathA naraka vAsIonI peThe pitAnA pAchalA bhavamAM pite karelAM kamathI baMdhAelA prArabdhane AdhIna che. Aje Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 e alaukika sukha bhogave che, paNa pitAnAM sArAM narasAM kAryo karmanAM phaLa bhegavavAne emane bhaviSyamAM pAchuM A madhya jagatamAM avataravuM paDaze. vaLI A jagata mAyAmAMthI utpanna thayuM che evI paNa mAnyatA jainadarzananI nathI. e te ema mAne che ke jagata satya che ane tanA mizraNathI enuM svarUpa baMdhAyuM che. ane e rIte samasta vizvanuM mizraNa che. tanA be vibhAga che, eka jIva ane bIje ajIva, jIva to te anaMta judA judA jIve che. sarva che pitAnA vyaktitvamAM kevaLa svataMtra che, ane dareka ajAta che, amara che. dareka jIva svabhAvathI ja anaMta guNa dharAve che; e sarvajJa che, e sarva zaktimAna che, e e pavitra che ke meha ane duHkhathI e para che-paNa e jyAre karmAvaraNa dUra thAya che tyAre ja enA e badhA guNa vikase che. ajIva tanA pAMca prakAra che. dharmAstikAya-adharmAstikAya-AkAzAstikAya-kALa ane pudgalAstikAya. dharmAstikAya ane adharmAstikAya e be tane svIkAra jainadarzanamAM che, bIjAM dazAmAM nathI. e be ta te AkAzamAM che. temanA pitAmAM keI gati ke sthiti nathI, paNa jIva ane pudgalanI sthiti tathA gatine mATe emanI khAsa jarUra mAnelI che. jema ke mAchalAne taravAne mATe pANuM joIe ane thAkyA pravAsIne ubhA rahevAne jhADanI chAyA joIe. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 AkAzAstikAya te avakAza che ke jemAM sarva vastuo rahelI che. cothuM ajIvatatva te kALa che. navInane e purAtana kare che. pAMcamuM ane, ApaNe kahI zakIe ke, ajIva tAmAMthI sauthI vadhAre mahattvanuM tattva te pudagalAstikAya che. abhedya achedya sUkSma evA anaMta asaMkhya paramANunuM A tatva baneluM che. dareka paramANu chaghasthane Idriya agocara che ane kevalIne gocara che, ane temAM, rUpa rasa, gaMdha ane sparza che. amuka niyamane anusarIne te bIjA eka ke aneka paramANuo sAthe maLIne samaSTirUpa dhAraNa kare che, tathA ema karIne A jagatamAM vividha svarUpane pragaTa kare che. dhamastikAya-adharmAstikAya-AkAzAritakAya ane jIvA stikAya e cAra dravya amUrta (arUpI) che, ane pudagala dravya mUrta (rUpI) che. indriya grAhyavaNuM-gaMdharasa ane sparzAdi guNaparyAya samudAya jemAM hoya te mUtta (rUpI) che. varNAdi guNa paryAyane jemAM abhAva che te amUrta (arUpI) che. indriyagrAhya rUpI kahevAya che ane Indriya grAhyA nathI te arUpI kahevAya che. pudagalanA be prakAra che 1. aNu ane 2. skaMdha. dravyane sUkSma aMza eTale ke buddhi paNa je aMzanI kalpanA na karI zake te pradeza kahevAya che. evA aMzene ekatrita samuha te skaMdha kahevAya che. skaMdha mizrita dareka sUkSama aMzane pradeza kahevAya che. A pradeza te rakadhathI alaga-chUTe paDe tyAre paramANuM kahevAya che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 pudagala e eka ja dravya evuM che ke jenA pradeza skaMdhathI judA pADI zakAya che. Ama chUTA thayela pradeza pAchA pharI skaMdhamAM bhaLI jaI zake che. chUTA paDavuM ane bhegA thavuM e guNa mAtra mUrta dravya pudagalamAMja che. pugala skaMdhamAMthI chUTo paDato bhAga avayava kahevAya che, ane tene chelle avayava te paramANuM ke je avibhAjya che. paramANu jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI asaMkhya samaya chuM ane svataMtra rahI zake che, pachI te avazyameva prayoga, svabhAva Adi nimitta skaMdhamAM bhaLe che ane te pradeza nAmathI oLakhAya che. paramANuM agocara hevA chatAM rUpI che. te Indriya grAhya na hovA chatAM kaMdhamAM bhaLatAM Indriya gAhya thAya che. eka paramANumAM eka varNaeka gaMdha eka rasa ane be sparza hoya che. te Indriya grAhya na hovAthI tenuM jJAna anumAna ane AgamathI thaI zake che. judA judA ta ke bhUte eka ja prakAranA mULa paramANumAMthI pariNAma pAmelA che, Ama hevAthI rAsAyaNika mizraNamAM je svabhAvika zakti agatyane bhAga bhajave che te jAtI tarIke mULa paramANuM ja che. AjanA vijJAnika yugamAM jenene paramANuvAda aneka zedha baLe dvArA siddha banI vikhyAta pAme che. paramANu mAtra abaddha asamudAya rUpa che. pudagalane bIjo prakAra je skaMdha che te baddha samudAyarUpa che. pudagala dravyanA skaMdha aneka prakAranA che. skaMdha prayakathI mAMDI saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta ane anaMtAnaMta aNukanA bane che. gaNatrI karI zakAya te Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAta, agaNita paraMtu upamAdvArA samajAvI zakAya te asaMkhyAta, agaNita ane draSTi maryAdA bahAra te anaMta, ane AvA anaMtanA anaMta prakAramAMnA chevaTanA prakAra anatAna ta kahevAya che. skaMdhanI utpatti traNa (milanathI ) (2) bhedathI (3) prakAre che (1) saMghAta ane saMdhAta bhedathI judA judA e paramANu bhegA maLatAM yacchuka ane che; Ama eka eka paramANu vadhatAM vyaNuka, caturaNuka, sakhyAta pradezI, asaMkhyAta pradezI, anaMta pradezI ane anatAna'ta pradezI 'dha ane che te saMghAtathI manelA kahevAya che. meATA skaMdhamAMthI chUTA paDavAthI nAnA skaMdhA-avacavA ane che. te paNa dvipradezathI mAMDI anaMtAnaMta pradezI hAya che. A skadhA bhedathI anelA kahevAya che. dvipadezI chUTA paDatAM aNu bane che. kAI kAI vAra eka dha tUTe che teja samaye tenA dravya saMmilita thAya che. judA judA bhAgamAM kAI navuM A rIte banatA skaMdha saMghAta bhedathI thAya che. A kA paNa dvipradezIthI mAMDI anaMtAnaMta pradezI hoya che. paramAMNu e prakAranA che (1) sUkSma ane (2) khAdara. anaMtAnaMta sUkSma paramANunA anelA skaMdha paNa sUkSma DAya che. bAdara paramANunA khanelA skaMdha khAdara hoya che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 sUkSma kIdhA. indriya gamya nathI, mAtra khAdara ska dha indriya gamya che. A rIte pudgala vyakti rUpe anata hoI tenI vividhatA aparimita che. aNu ane skaMdhamAM samasta purdUgala samAI jAya che. svajAtIya skaMdhanA samUhanuM nAma vaNA kahevAya che. A jagatamAM vividha svAne pragaTa karavArUpa pu galadravyanAM aneka kArya che. pudgalAstikAyamAM evI paNa. eka khAsa vizeSatA che ke jeNe karIne e jIvamAM (jIvapariNamavAve tyAre) paNa praveza karI zake che ane emAM ahu spaSTa vikAra karI zake che. jema auSadhanI gALI. mANasanA zarIranI aMdara jaine mahattvanuM kArya kare che tema pudgalAstikAya paNa jIvamAM pravezIne enA upara aneka prakAranI asara kare che. jIvanI sarvajJatAne ane sa zaktimattAne A pudgalAstikAya DhAMkI de che ane tethI enAmAM (jIvamAM) mAtra parimita jJAna ane parimita zakti rahe che; e ene duHkha Ape che ane tethI karIne enA svAbhAvika svAsthyanA nAza thAya che; jIvanA upara e asthira zarIrA vITALe che, ane jIvana ane mAha Ape che, ane evuM prArabdha madhAve che ke pachI amuka samaya sudhI e jIve mANasa, tiya ca, svargavAsI ke narakavAsI e cAramAMnI koI paNa ceAnimAM avataravuM paDe che. puddagalAstikAya jIvamAM pravezIne badhAM prANInA janma ane astitva mATe bhAratanA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. badhA tattva darzanee svIkAreluM evuM eka gUDha tattva-karma taiyAra kare che. (eTale jIva sAthe mizrita pugala te karma kahevAya che ) karmacagya pudagalankaMdhanI vargaNAtekAmaNa vargaNa kahevAya che te sUkSma hAI IndriyathI agocara hoya che. bAda hetI nathI. bIjI dareka vargaNA karatAM kAmaNavargaNAnAM pudagale sUkSma hoya che. Atma pradeza AvAja sUkSmaskaMdhe grahaNa kare che. AtmapradezathI abhinna kSetranA AkAza pradezamAM urdhva, adhe ane tiya sarva dizAthI AvelA pudugale ja AtmAmAM baMdhAya che. AvA karma pudagale paNa sthira hoya tyAre ja baMdhAya che. baMdha egya pudgalaskaMdha anaMtAnaMta pradezI heya che; saMkhyAta, asaMkhyAta, ane anaMta pradezI muddagala agrahaNayogya hevAthI baMdhAtA nathI. karma pudagalane jIva sAthe ekarasa saMbaMdha te baMdha che. kaSAyanA kAraNe karmagya pudagala jIva grahaNa kare che. je karmavargaNAmAM karmarUpe pariNAma pAmavAnI zakti che tene ja jIva grahaNa karI karmarUpe pariNamAvI pitAnA Atmapradeza sAthe ekameka karI de che. jIva amUrta hovA chatAM anAdi kALanA karma saMbaMdhanA kAraNe mUrta je banI mUrta karmarUpa pugala grahaNa kare che. Ama thavAnuM kAraNa AtmAmAM . utpanna thate kASAyika bhAva-pariNAma che. kaSAya uparAMta karyagrahaNanAM bIjAM paNa kAraNe che; paraMtu kaSAyanI gaNanA tenI vizeSatAnA kAraNe che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 bhAratanA sarvamAnya siddhAMta pramANe dareka kArya, dareka zabda, dareka vicAra, draSTa ke adraSTa phaLa Ape che ane te enuM InAma ke sajA che. te phaLa jIvane enA e bhautika bhavamAM maLe, paNa ghaNAkharA prasaMgamAM te pachInA bhAvamAM ja maLe che, jIvanAM karyAM karmane saravALo enA navA bhavanA kAraNabhUta banI rahe che. muA pachI thavAnA bhavanAM parimANa ane prakAra e karmathI nakkI thAya che. eka bhautika bhava samApta thAya pachI enAM anivArya phaLa AtmAe AgalA bhavamAM je bIja vAvyAM heya te laNavAne mATe bIjA bhavamAM janma ApIne ene mokale che. jIva ane karmane saMbaMdha anAdi che. jIva-karma pudugalane grahaNa kare ke tarata ja tela coLelA zarIra upara dhULanA rajakaNa caeNTI jAya che ema e karma enA (jIvana) pradezanI aMdara vaLagI jAya che. jema jamatI vakhate lIdhelA AhAranA padArtho lohI, majajA ane medarUpa banI jAya che, ane zarIranA AdhArarUpa thAya che, tema AvAM karelAM karma jIvamAM amuka prakAranAM svarUpa dhAraNa kare che. karmanA thayelA AvA prakAranA jainadarzanamAM jJAnAvaraNIyAdi ATha mukhya bheda ene tenA nAnAmAM nAnA 158 bheda pADyA che. AtmAnA anaMtajJAnAdi guNene rokavAnA svabhAvane anulakSIne te prakAranAM nAma darzAvyAM che AmAMnAM keTalAMka karma evAM che ke je vAsanAone jagAve che, keTalAMka evAM che ke jIvanA tyArapachInA bhava, Ayu, getra vagere nakkI kare che, keTalAMka Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29. enA vicAre ane jIvanadharma nakakI kare che. jIvamAM pravezatA pagalAstikAya je asara kare che te asaranA-kAryanA- naitika guNane AdhAre karmanA prakAra, ene avadhi, ane enuM baLa nakkI thAya che. sArAM kArya sAruM ane naThArAM kArya nabaLuM karma baMdhAve che. Ama kAryanA ane ethI thatI asaranA paNa judA judA prakAra che, ane e sau judAM judAM kamane baMdhAve che. karmanuM phaLa maLI rahe ene nAza. thAya che; paNa dareka paLe navA karma baMdhAye jAya tethI purAM thaI rahelAM karmane sthAne navAM karma dareka paLe AvatAM jAya. che, tethI bhavanI anAdi sAMkaLa cAlyA ja kare che. bhAratanAM bIjA badhAM AdhyAtmika darzananI peThe jainadarzanane paNa eja uddeza ane hetu che ke janmamaraNanI ghaTamALamAMthI jIvane mukta kare ane saMsAranA duHkhamAMthI ene choDAvI nirvANane mAge laI ja. A sAdhanA badhA jIvathI sAdhI zakAtI nathI; amuka ja svabhAvathI ja abhavya che; e kadApi mukta thavAnA nathI, emane haMmezAM janmamaraNanI ghaTamALamAM rakhaDavAnuM che, paNa je jI vizeSa saMjogone baLe mukta thavA nirmAyA che te zubha karmone baLe pitAnA AtmAne paripUrNa karIne AtmAmAM vaLagelI kAmaNavargaNAne sarvathA naSTa karI AtmAnA anaMta guNene prApta karaze. AtmAnA guNene rokavAnI apekSAe karmanA prakAre - manuSyane vyAdhi thayo che ema kahevA mAtrathI vyAdhine dhvasa karI zakAtuM nathI. kevA prakArane vyAdhi thaye Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, te prakAranA vyAdhinI utpatI zAthI thAya che? tenA hUM. sane mArga zuM che? kevA prakAranI vyAdhithI zarIranuM kevA prakAranuM svAthya rekAya che A badhuM vyAdhinI cIkItsA karanAra vidyoja kahI zake. ane tevA hoziyAra cIkIskoe darzita mArga dvArA ja vyAdhine aMta lAvI zArIrika svAzyatA prApta karI zakAya. e rIte AtmAnA anaMtajJAnAdi guNorUpa svAthyane rekanAra karmarUpI vyAdhio keTalA prakAranA che? te vyAdhiene kayI rIte naSTa karI svasvarUpa prApta karI zakAya che? te prakAranuM spaSTIkaraNa jaina darzanakAroe bahu ja suMdara rIte darzAvyuM che. anya darzanakAre AtmAnA guNe ane tene rekanAra karmanA saMbaMdhamAM utaryA ja nathI. AtmA cetanAthI oLakhAya, upaga hoya tyAM jIva avazya che. upayoga, cetanA, jJAna e jIvanuM lakSaNa che. te kenAthI AvarAya, konA javAthI vadhe te mATenuM vivecana jana sivAya anya darzanamAM nathI. AtmAne mukhya svabhAva jJAna, tene rokanAra te jJAnAvaraNIya karma evI mAnyatA bIjA mateo mAnelI nathI. bhaNyA pachI saMbhALI rAkhavuM kema paDe che? vagara saMbhALyuM TakatuM nathI mATe, jenuM jJAna ApaNane thayuM che te atyAre yAda karavuM che te paNa keTalIka vakhata yAda AvatuM nathI, vismRta thaI jAya che, DIvAre pAchuM yAda AvI jAya che. vismRta thavAnA samaye jJAna che te kharUMja, ane Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 je na hoya te theDIvAra pachI yAda AvI jAya che te Ave nahi. have jJAna che ane vismRta thayuM tenuM zuM kAraNa? ene javAba e ja che ke yAda na AvyuM te vakhate keIka rokanAra cIja hatI, yAda AvyuM te vakhate rekanAra cIja khasI gaI. jarUra vakhate yAda nathI AvatuM tethI mAnavuM paDaze ke jJAnane rokanAra keIka karma che, jene jina darzanamAM jJAnAvaraNIya karma tarIke oLakhAvyuM che. jene jJAnAvaraNIyane kSayapazama thayo hoya tene kSaNavAramAM AvaDI jAya che, kSapazama na hoya tene yAda karatAM ghaNuMvAra lAge che. A dizAmAM bIjA matavALAe utaryAja nathI. AThe karmo tapAsI le, ane ATha karmanA vibhAge, karma kAraNe, baMdhanI, rekavAnI, nirjaravAnI dazA bIjA matamAM nathI. je matavAlAe jJAnAvaraNIya karma na mAnyuM te teDavAnA rastA batAve kayAMthI ? AtmAne jJAna svabhAva jaNAve tyAre jJAnanI adhikatA, nyUnatA jaNAya, jJAnamAM taramatA-ochAvattApaNuM zAthI che? jIvamAM svabhAva sarakhA che chatAM adhika nyUnatA kema hoya che? kahevuM paDaze ke jJAna e AtmAne svabhAva chatAM paNa kaMIka rekanArI cIja che. milkata sarakhI che chatAM gharAkamAM dabAI gayelAne hAtha chUTe heta nathI. tema dareka jIva kevaLa jJAnamaya chatAM jJAna svabhAvane rokanArA karmavaDe kevaLa svarUpa AvarAI gayuM che. A rIte jaina darzana sivAya bIjAoe jJAna svabhAvane rokavAnuM karma mAnyuM nathI, ane zekAvAnAM kAraNe tathA teDavAnA prakAre batAvyA nathI. dhamane batA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara nArA AtmAnA svabhAvane kanArAM karma na batAvI zake te Atma svabhAva pragaTa zI rIte karI zakAya? jJAna AtmAne guNu mAnIe te darzana ApoApa mAnavuM paDe. darzana eTale sAmAnya bedha. kaI vastunuM sAmAnya jJAna thAya ane bIjI paLe vizeSa jJAna thAya che. temAM pahelAM sAmAnya jJAna che, tenuM ja nAma darzana te darzana eTale jIva svabhAvane je mAne te ja darzanAvaraNIya mAnI zake che. nidrA vakhate jJAna hoya, mAtra eTale kALa jJAna rokAya, uMgha uDI gayA pachI jJAna lAvavA bIje prayatna kare paDatuM nathI. nidrA avasthAmAM jJAna hatuM paNa anubhavamAM na hatuM. nidrA sAmAnya darzanane reke eTale jJAna zI rIte Ave ? A rIte jJAnAvaraNIyanI jema darzanAvaraNIya paNa samajavuM. vaLI sukha duHkha na samajAya e paNa na bane. sukha ane duHkhanA kAraNabhUta juduM karma tenuM nAma vedanIya karma. jJAnAvaraNIya darzanavaraNIya ane pachI vedanIya have cothA mehanIya karma aMge be vibhAga che. (1) darzana mohanIya (2) cAritra mehanIya. mehanIyanA vicAra aMge keTalAkanI mAnyatA khI nathI, keTalAkanI mAnyatA cekhI chatAM vartana cekhuM nathI hotuM. sarvamata jANanArA paMDite paNa potAne jJAna chatAM satya tarIke satya padArtha mAnatAM lapase che. satyane satya tarIke nahi mAnavAmAM kaI cIja ADI Ave che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 jIvAdika navataaA satya che, te khIjA matavALAe vAMcyAM ane jANyAM chatAMya temAM asatyapaNAnI pratIti kema rahI? kAraNa eja che ke mAnyatAne mu MjhavanArI keAI cIja ADe che, ane te cIja khase te ja sAcI mAnyatA thAya. relamAM besIe tA magaja para gatinI asara thAya che. pRthvI ane jhADane sthira chatAM cara dekhavAnA ane carane sthira dekhavAnA jema bhrama thAya che tema AtmAmAM paNa bhrama thAya che, jethI satyane asatya ane asatyane satya gaNIye chIye. ethI mAnyatAne muMjhavanAra kAI kama che ema samajavuM joI e. te karma darzana mAhanIya nAme oLakhAya che. vaLI manuSyA dareka samAge vavAnI IcchA kare, chatAM paNa pravRtti thaI zaktI nathI. daradI kupaSTa jANe, mAne ane cheDavAnI IcchA rAkhe paNa khAvA besatAM phIku lAge te maracAM khAya. vaLI khAMsInA daradIne maracuM-tela apathya che, te jANe che, DhADavA mAge che; chatAM paNu keTalAka mananA majabuta mANasA pathya cheADI zake che ane mananA kAcA hoya te bIjAenA kahyA chatAM kuccha le che. tevI rIte dana mehanIyanA kSaceApazame zraddhALu thavA rUpa samyakatvavALA thAya te pApa cheADavA lAyaka che tema gaNe che, paraMtu IcchAvALA thayA chatAM sarva pApa cheADI zakatA nathI, tenu kAraNa eja che ke vanamAM muMjhavanAra 3 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaI cIja che ane te cAritra mohanIya karma. matalaba ke azuddha vartanamAM nAkhI de te cAritra mehanIya kahevAya. darzana mehanIya mAnyatA para asara kare che jyAre cAritra mehanIya vartana para asara kare che. saMsAra asAra che, duniyA mATenA prayatnamAM phetarAM khAMDavAnAM che evI aMtaHkaraNamAM mAnyatA enuM ja nAma samyakatva che. vartanamAM pharaka paDavA chatAM mAnyatA sAcI rahI te samyakatva cAlyuM na jAya. mATe mAnyatAmAM bheda paDe joIe nahi. eTalA mATe ja darzanamohanIya ane cAritra mehanIya e be vastu judI rAkhI che. karmodayane lIdhe zakti ke sAdhananA abhAve pravRtti karI na zake e bane. jemake upavAsane gya gaNAte hoya paNa pite cAra vakhata khAvAvALo hovAthI upavAsa karI zakate nathI. karmodayanA kAraNe kArya na banavA chatAM mAnyatA barAbara rahe te samyakatvamAM vAMdho nathI. paNa eka vAta lakSyamAM rAkhavAnI che ke pariNAma jaNAvavAvALo, belavAvALo, pravRtti na thavAmAM majabuta kAraNamAM hoya te ja tene bacAva cAle che. zreNika avirati chatAM ene kSAyika samakti mAnavA e zrIjinezvara devanuM vacana che, mATe mAnIe chIe. seMkaDe eMsI TakA te mAnyatA tevuM vartana heya. mAnyatA tathA vartanamAM pharakavALA dAkhalA ghaNA ochA che. duniyAdArImAM mAnyatA pramANe vartana ghaNe ja sthaLe jovAya che. ghaNuM ja gaMbhIra kAraNa hoya tyAM e na hoya e bane. A rIte Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana mehanIya ane cAritramohanIya ema be prakAre mohanIya karma karyuM. - have pAMcamuM karma Ayu karma che. jIvana TakAvI rAkhavA aneka pauSTika khAnapAnane upayoga karavAmAM Ave che. Arogya sAcavavA barAbara kALajI rakhAya che. bhayaMkaramAM bhayaMkara dardane nAbUda karavA mATe vijJAna dvArA aneka auSadhio yA te ijekazananI zekheLa thAya che. dardanA nidAnanI parIkSA karI tenuM umUlana karavAnI AvaDatavALA niSNAta vidya-DaoNkaTare ke hakima jagatabharamAM che. moTA rAjAdhirAja ke agragaNya dezanetAo ke mahaddhikene uparakta sAmagrIo pikI keInI paNa kacAza hatI nathI, chatAM tevAonI jIvanalIlA ghaDIbharamAM saMkelAI jatAM vilaMba thatuM nathI. pAse khaDA rahenArAo Tagara Tagara joyA kare chatAM keInuM kaMIpaNa na cAle. jagatanI koIpaNa sattA tene rokI zake nahi, A zuM? aneka cakavatIo, aneka mahaddhike Ama cAlyA gayA tenuM zuM kAraNa? zuM sAdhana sAmagrInI kamInA hatI ? nahi, nahi. mAnavuM ja paDaze ke chatI sAravAre, chatI sAmagrIe paNa jIvanalIlA saMkelAI javAmAM kaMIka kAraNa che, ane te Ayukame che. Ayukamane sthiti kALa pUrNa thatAM keIpaNa sAmagrI Ayune TakAvI rAkhavAmAM sahAyabhUta nIvaDatI ja nathI. nahitara, jagatanA keImAnavIne maravuM gamatuM ja nathI. Ayukama jagatamAM na hatI te anekenI jiMdagIe Aje paNa astitvamAM hota. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 jagatamAM nAnAM moTAM anekavidha prANio che. sarvamAM zArirIka avaya, zArIrika bAMdhAo, zArirIka sauMdarya, idrinuM nyUnAdhika paNuM, vaLI kaI manuSyapaNe, keI pazupaNe, keI devapaNe, keI nArakIpaNe, e rIte A saMsArapaTTa upara paribhramaNa karanAra jIne uparokta saMgemAM je bhinnatA sAMpaDe che te bhinna bhinna rUpe tevA saMyogo apAvanAra karma te "nAmakarma" nAme oLakhAya che. e rIte keI ne moTA rAjA mahArAjAone tyAM janma, ane koIne caMDALa Adine tyAM janma thAya che AnuM zuM kAraNa? halakAkuLamAM janma pAmavAnuM keIne paNa pasaMda nathI tenuM zuM kAraNa? uccakuLa ane nIcakuLa apAvanAra paNa kaIkane mAnavuM paDaze, ane te "getrakarma" tarIke oLakhAya che. have aMtarAya karma aMge vicArIe. chatI lakSmIe dAna devAnI buddhi thatI nathI. vagara lamIne keTaleka varga puNiyAzeTha je chatAM tene dAna devAnI buddhi thAya, keTalAka mahenata kare chatAMya na meLave, keTalAka vagara mahenate sArI lakSmI meLavI zake che. eTale dAnane ane lAbhane guNa utpanna thave te karmAdhIna che, ane te guNane rokanAra karma "aMtarAya karma.' A rIte je karmanA AThe prakAra jANe nahi te AtmakalyANanA mArge AvI zake nahi. e prakAro dvArA karmanuM savistRta varUpa samajavA jainadarzanamAM kaheluM tattvajJAna-phalephI samajavI paDaze. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 pUrvabaddha ka mAM thatu parivatana kama pUrvokta ATha prakAre baMdhAya che. karma kevA svabhAve keTalA samaya pUratuM, kevA rasapUrvaka ane keTalA dalika pramANamAM udaya (phaLa devAnA samaya ) mAM Avaze te kANu vargAnA saMsArI AtmA sAthe aMdha thavA samaye ja niyata thAya che. paraMtu te karmanA uddaya zarU thayA pahelAM temAM kavacita pheraphAra thaI javA pAme che. e pheraphAra thavAnu kAraNa jIvanA pUkama karatAM vidyamAna adhyavasAyA upara vizeSa heAya che. A mAnyatAthI siddha thAya che ke badha samaye niyata thayela khAkhatAmAM paNa parivartana thaI zake che. khaMdhAyela dareka karmAnuM A pramANe parivartana thAya che ema paNa nathI paraMtu amuka sa`skAravALA karma mAMja A pramANe parivartana thAya che. A saMskAranI utpattI aMdha samaye ja kamAM pedA thAya che. koIka kama evA saMskAravALuM hoya che ke madha samaye niyata thayela khAkhatAmAM koI paNa prakAre kaI paNa palaTA thavA pAmeja nahi. enuM niyata thayA mujaba ja lAgavavuM paDe. AvA saMskAravALA karmane jainazAstramAM 'nikAcita karma ' tarIke oLakhAya che. nikAcita sivAya bIjI eka evA saMskAravALuM karma che ke temAM kama aMge je pheraphAro thavAnA prakAra darzAvyA che te paikI sthiti ane rasamAM ja nyUnAdhika thavAnA svabhAva rUpa prakAranuM thavApaNu hoya che. AvA saMskAra Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 vALA kamane "nidhatti karma' kahevAya che. A be saMskAra sivAyanI anya kAmaNa vargaNAmAM keI vakhata adhya vasAyanA baLathI prakRti, sthiti, rasa ane pradezamAM nyUnAdhika pheraphAra thavAnuM saMbhavI zake che. A pheraphAre ochevatte aMze abAdhA kALa daramyAna thAya che. abAdhA kALa eTale karma baMdhAyA pachI ane udaya (bhegavaTA) pahelAMne kALa samaja. kAyAvalikene prApta thayelAM karmomAM kaMI pheraphAra thaI zakato nathI. karmanI kaI kaI bAbatamAM kevA kevA prakAre pheraphAro thAya che ane te pramANe thatA pheraphAro zuM nAme oLakhAya che te A pramANe che - - karmanI sthiti ane rasanI vRddhi, hAnine AdhAra manuSyane pUrvakarma karatAM vidyamAna adhya vasA upara vizeSa rahe che. eka samaye karAyela azubha karmonI sthiti ane rasamAM paNa pAchaLathI karAyela zubha kRtyo vaDe ghaTADo thaI zake che, ane prathama karela zubha kRtye dvArA upArjita zubha karmanI sthiti ane rasamAM paNa pAchaLathI thatA duSyanA yoge ghaTADo thavA pAme che. A kriyAne jaina darzanamAM apavartanA" kahe che. AmAM azubhakamane rasa azubha heya che, Atma vikAsane mArga sulabha banAvavAmAM azubha karmanI sthiti ane rasanI ja apavartana jarUrI che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 : bhagavaTAnA kALanuM pramANa ane anubhavanI tIvratAmaMdatA niNata thayelI hovA chatAM paNa AtmA uccakoTinA adhya vasAcArUpa karaNa vaDe temAM nyUnatA karI zake che. karmarAjA sAthe sthitinA karAra karelA hoya ke te kaDAkoDI sAgaropama sudhI bhegavAze. kolakarAranI vadhumAM vadhu sthitinI muddata 70 koDAkoDI sAgaropamanI hoya che. paNa te kolakarAranI muddata teDI naMkhAya te ja AtmA AgaLa vadhe che. je teDavAnI tAkAta na Ave te AgaLa vadhAya ja nahi. koI jagAnuM pANI evuM hoya ke tenAthI cUlA upara mukelI dALa kalAko sudhI paNa caDe nahi, paNa temAM seDA agara evA bIjA koI dravyanA saMgathI e tarata caDI jAya. ane tenI kalAkenI sthitine teDI naMkhAya. e rIte AtmAnA amuka jAtanA atizubha pariNAma vaDe je karma sittera keDIkeDI sAgaropama sudhI bhegavavAnuM heya, tenA bhegavaTAne kALa teDI zakAya. te teDI nAkhIne DAmAM bheLavI levAya. kamanI aMdara kALa jAgatI cIja che, tenuM kAsaLa nIkaLe te mekSa najIka ja che. eTale jeo karmanI sthitine teDI zake te guNa prApta karI zake che. jainadarzanamAM samyakatva, dezavirati, sarvavirati, upazamazreNi yAvakSapaka zreNirUpa guNane AdhAra sthiti upara kahyo che. samyakatva pAmyA pahelAM graMthibheda kare. 69 kalAkeDI adhika sthiti teDe tyAre tyAM Ave che. tethI vadhu sthiti teDe te dezavirati pAme, tethIye saMkhyAtA sAgarepama teDI nAkhe tyAre Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 sarvaviratinI prApti thAya. e rIte AtmAnA guNu pragaTa karavA mATe karmanI sthitine tADI nAkhavI paDe che. karmanI sthiti kApavAnuM ekAda samayamAM anI jatuM nathI. te asaMkhyAtA samayamAM ane che. pahelA samaye jeTalI sthiti tADavA mAMDI telI tUTI, bIjA samaye teADavA mAMDI taiya tUTe teA AgaLa vadhavAnu thayu. sthiti teDI nAkhavA chatAM kam pradezAnA samuha tA niyata thayA mujaba ja rahe che. phra eTalA paDe che ke je pradezeAnA samUhanA bhAgavaTAmAM dIrghakALa vyatIta karavAnA hAya teTalA samuha TuMkA kALamAM bhAgavavAnuM kare. paNa bhAgavaTAnuM sattva evuMne evuM hoya tA bheLuM thAya ane muzkelI ubhI kare. rAja aDadhI AnI vajana bhAra kephI vastu eka mahinA sudhI niyamita lenArane eka mahine lagabhaga eka tAlA sudhI yaI jAya paNa eka mahinAnI sAmaTI laI letA maraNa prasaMga upasthita thAya. dhIme dhIme vAparavAnI vastu dhIme dhIme khavAya te nukasAna na thAya. eka sAthe khAvAthI nukasAna thAya. ekakrama lAgavavAnA raste caDhavAnA nahi paNa paDavAnA che, paNa tenA sattvane tADI nAkhe te eka sAmaTI vaparAyela vastu paNa nukasAnakaranAra thatI nathI. vadhu pramANamAM AAAyela kerInA rasa vAyunA prakApa kare, peTamAM sakhata pIDhA pedA kare paNa rasamAMnuM sattva teADI nAkhIne vAparavAthI vAyu utpanna thAya nahi. vadhu pramANamAM kerI khAvAnA svAdIlAee AvA samaye sU'DaeNne mizrita karavI joIe, pachI vAMdhA na Ave. e rIte kama eka vakhata dhAI gayuM paNa Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene nabaLuM pADavA mATe tenI sthiti ane rasa anukrame TuMkAM ane maMda karavAM joIe te TuMkAM ane maMda na thaI zakatAM heta te upadeza, tapasyA, dAna, dharma vagere kAMI paNa karavAnuM rahe ja nahi. paraMtu e badhAM zubha anuSThAne ane zubha pariNAme dviArA pUrvabaddha azubha karmonI sthitimAM nyUnatA ane rasanI tIvratAmAM maMdatA lAvI zakAya. te nyUnatA zI rIte lAvI zakAya? zaradI thaI hoya te zaradI virUddhanAM kAraNe maLethI zaradI uDI jAya, e pramANe je pariNAme sthiti ane rasa bAMdhelAM hoya te tenAthI virUddha pariNAma hoya te tUTI jAya. je vakhate sthitighAta kare te ja samaye rasane paNa ghAta kare te sthiti ane rasane ghAta ekI vakhate thAya. paraMtu sthitimAM jeTaluM teDe tenA karatAM rasamAM anaMtagaNuM teDe. rasaghAtanA jhapATAmAM sthitighAta dhIme cAle. karelAM karma avazya bhegavavAM paDe ema je kahevAya te pradezanI apekSAe. pradezabaMdha tUTI na zake, rithatibaMdha tathA rasabaMdha tUTI zake. sthitighAtane sUcavatuM samudughAtanuM varNana janazAstramAM Ave che. A samudyAta e sthiti upara AdhAra rAkhe che. mekSe javAvALA manuSyanuM paNa vadhAremAM vadhAre AyuSya koDa pUrvanuM hoya che. eTale AyuSya karatAM te karmonI sthiti vadhI jAya. carama zarIravALAnuM AyuSya teDI zakAya nahi. teonuM AyapUrNa thaI jAya chatAM vedanIya vigerenI sthiti bAkI rahI jAya. Ayu vinA bIjA bAkI rahelAM karma bhegavAya zI rIte ? ane Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara karma bAkI hoya tyAM sudhI mekSe paNa zI rIte javAya ? Ayu: pUrNa thaye mekSe javAya paraMtu AyunI sthiti pUrNa thayA chatAM vaidyanI Aphrikama bAkI rahI jAya tyAre zuM karavuM? A khadhA prabhAva sthiti teADavA upara che. eTale cAra ghAtI karmakSaya karI kaivalajJAna pAmelA tA mAkIrahelAM vedanIya, nAma, gotra ane AyuSya e cAra paikI vedanIya, nAma ane geAtranI lAMkhI sthiti TuMkI karI AyuSya karmanI sthiti jeTalI manAvavA mATe samuddAta kare. je sthiti ochAmAM ochI rAkhavI joI e te rAkhIne bAkInI badhI tADI nAkhe. sarvathA apavatana kare. mAtra kAcI be ghaDInI sthiti rAkhI maDhInA bhAga uDADI de. Ama kaivalIe paNa temane jyAMsudhI meAkSe javAnI taiyArI na thAya tyAMsudhI karma bhAgavatA rahe che. chellA vakhate jyAre mana, vacana, kAyAnA cAga rAkI levAya tyAre sthitinA kSaya kare che. A hakikata sthitinA apavartana karavAne aMge ahIM samajavA mATe levAI che. A pramANe karmanI sthiti ane rasamAM nyUnatA thavArUpa apavata'nA karaNanI hakIkata kahevAI. tethI ulTI kriyAne udvanA 'kahevAya che. azubha karma aMdhAyA mAda paNa baMdha samaya karatAM pAchaLathI vizeSapaNe kaluSita azubha adhyavasAyA thavAnA pariNAme niyatasthiti ane rasamAM vRddhi thavA pAme che tene unA kahe che. urtana ane apavartana karaNa dvArA samajI zakAya che ke ajJAnavaze karI yA tA mAhanIya karmInI vizeSa . Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaLatAnA ge thayela bhUlanA pariNAme bhUtakALamAM baMdhAcela karmanA dIrdhakALa tIvrapaNe bhegavaTAthI bacavA mATe vartamAna jIvana pavitra banAvI sadAcaraNamAM pravRtti karI AtmAnA pariNAmane ati vizuddha banAvavA prayatna kare joIe. A udvartana ane apavartana aMgenI hakIkata jaina sivAyanAM anya dazAmAM prAyaH daSTi gocara thatI nathI. kAraNa ke A hakIkata prakRti, sthiti, rasa ane pradezarUpa cAra prakAre baMdhAtA karma pikI sthiti ane rasa aMge ja che. jainetara darzanamAM mAtra karma baMdhAya che eTaluM ja kathana karAyeluM che. bAkI baMdhanA A cAra prakAranuM savistara varNana nathI. eTale sthiti ane rasabaMdhanuM kathana tyAM na hovAthI udvartana ane apavartananuM svarUpa jaina darzana sivAya bIje jANavA na maLe e svAbhAvika che. jema apavartana ane udavartanA dvArA sthiti ane rasanA svarUpamAM hInAdhikatA thaI zakavArUpa pheraphAra thaI zake che tema karmanI prakRtiomAM eka evuM paNa pheraphAra thaI zake che ke baMdhAyela karmanI prakRti-sthiti-rasa ane pradeza A cArene anya karmarUpe paNa palaTo thaI javA pAme che. prakRti bhede karI karmanA ATha mULa prakAra jaina darzanamAM jaNAvyA che, temAMthI dareka prakAranA karmanA uttara bheda paNa jaNAvyA che. temAM A palaTo sajAtIya karmarUpe ja thAya paNa vijAtIya karmarUpe na thAya, e sAthe sAthe Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSamAM rAkhavuM jarUrI che. jemake vedanIya karmane palaTo te mehanIya rUpe na thAya, paNa zAtA vedanIyane azAtA vedanIya rUpe ane azAtA vedanIyane zAtA vedanIya rUpe palaTa thaI che. eTale ke sajAtIya karmanI uttara pravRtiomAM A pheraphAra thAya. AvA palaTAne "saMkramaNa" kahe che. A saMkramaNa paNa adhyavasAyanA baLe ja thavA pAme che. AmAM paNa keTalIka sajAtIya uttara pravRtio evI che ke je badalAtI nathI. jemake darzana mehanIyanuM saMkramaNa cAritra mehanIyamAM temaja judA AyuSyanuM paraspara saMkramaNa thatuM nathI. vaLI udayakALane prAraMbha thayA pahelAM tathA e prakAranA adhyavasAyanA abhAve A rIte saMkramaNa thayA sivAya niyata thayela prakRti-sthiti-rasa ane pradeza rUpe rahelAM karma kaI vakhate abAdhA sthiti samApta thatAM virodhI prakRtimAM saMkramIne savarUpe udayamAM nahi AvatAM pararUpe paNa udayamAM Ave che. te mATe hakikata ema che ke abAdhA sthiti samApta thaye karmane kaI paNa prakAre udayamAM AvI nirjaravuM ja joIe e avazya niyama che. have te vakhate je virodhI prakRtine udaya cAlu hoya te pite virodhI prakRtimAM (udayavatI prakRtimAM) saMkramIna (pariNamIne) para prakRtirUpe paNa udathamAM Ave. ane virodha prakRtine udaya baMdha paDatAM te karma svasvarUpe ja udaya Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 mAM Ave che. athavA virAdhI prakRtine kadAca uDDayana hAya paraMtu sthAna ja svarUpAyane aceAgya hAya tA pazu. para prakRtirUpe uyamAM Ave che. A rIte saMkramaNa aMge. samajavAnuM che. have kama vaheluM bheAgaTAmAM AvavA maLe vicArIye. AtmA sAthe . maMdhAyela kama adhAtAMnI sAthe ja udayamAM AvavuM ja joie ema nathI. je samaye jeTalI sthitivALuM je kama AtmA AMdhe che ane tenA bhAgamAM jeTalI kavaNAo Ave che te vaNAo teTalA kALa niyata phaLa ApI zake teTalA mATe tenI racanA thAya che. zarUAtamAM keTalAka sthAnakamAM te racanA thatI nathI, tene akhAdhAkALa kahevAmAM Ave che. te samayamAM baMdhAyela. mane bhAgavaTA hAtA nathI. amAyAkALa pUrNa thaye. kramazaH bhAgavavA mATe tenA dalikanI racanA thAya che. akhAdhAkALa pachInA prathama sthAnakamAM vadhAre, khIjAmAM ochAM, trIjAmAM AchAM, ema sthitimadhanA carama samaya paryaMta dalika gAvAya che. eka mInITanI lagabhaga sADA traNulAkha AvalikA gaNAya. akhAdhAkALamAMthI chUTela kama dilakA paikI keTalAMka dRlikAnA bheAgavavAnA kAryakrama prathama. eka AvalikA jeTalA vakhatamAM gADhavAya teTalA niyata. kALane " yAvalikA " kahe che. eTale ke udayanA samayathI mAMDIne eka AvalikA sudhInA bhAgavavAnA te prathama udayAvalikA kahevAya che, kanA sarva dalikA kaMI eka AvalikA jeTalA samayamAM khatama thatAM nathI. samaya. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 paNa eka AvalikA pUrI thAya eTale bIjI zarU thAya. dareka uyAvalikAmAM ka`nA uya cAlu ja hAya che. ema keTalIye udayAvalikAo vItye te kamanA udayakALa pUrA thAya che. A rIte kalikA lAgavavAnA kAryakrama hAya che. akhAdhAkALa pUrA thayA bAda udaya zarU thaikarmalikA udayAvalikAomAM pravezavA vaDe phaLadAyI bane che. A AkhAdhAkALanA niyama sthitima dha upara che. te niyama evA che ke--jaghanya sthitibadhe aMtamurhutanA akhAdhAkALa (anuyakALa) hoya che, samayAdhika jaghanya sthitiaMdhathI mAMDI yAvatu palyApamanA asaMkhya bhAgAdhikakha dhathI AraMbhI khIjA pakScApamanA asaMkhyAtamA bhAga pUrNa thAya tyAM sudhI e samayAdhika aMtarmuhUrtanA abAdhAkALa paDe. ema palyApamanA asaMkhyAtamA bhAgAdhika aMdhe samaya samayanA akhAdhAkALa vadhAratAM purNa kADAkADI sAgarApamanA aMdhe se| varasanA akhAdhAkALa hAya. eTale teTalA vakhatanA jeTalA samaye thAya teTalA sthAnakamAM krelika racanA na kare. sAmAnya rIte karma phaLadAyI banavAnA e pramANe niyata kALa hAya che. tA paNa enA niyatakALa pUrve paNa ene uyamAM lAvI zakAya che, tene jaina pAribhASika zabdamAM udIraNA kahevAya che. sAmAnya rIte je kramanA udaya cAlatA hoya tenA sajAtIya karmanI ja udIraNA thaI zake che. karmanA udaya thavAnA samaya na thayA hAya tA paNa parANe udayamAM lAvI bhAgave te udIraNA kahevAya che. AtmAne cAkhkhA karavA hAya tA kAcI muddate Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 paNa kama kapAvavAnA rastA hAvA joI e. kAcI muddate kane kApI zakAya tA ja samyaktva. dezivarati, jJAna thavAnuM zakaya ane che. kAcI mutaeN kama na kapAtAM hAta teA cAhe jeTalAM ka suMdara kare ke na kare tenI kiMmata zuM ? je kama atyAre udaya AvatuM nathI te lAMkhA kALe--bhaviSyakALe uyamAM AvavAnuM che. atyAre na bhAgavavAM paDe te narakamAM bhAgavavAM paDe, paNa tevAM kane atyAre je bhogavavAmAM Ave te udIraNA karIne bhegamyAM kahevAya. jeo vedaDhavAnI tAkAtavALA hAya te veDhI zake. vaidavAnI tAkAta na hoya te ulaTAM khamAM aMdhAya che. keTalAko khamIne jUe che. leAgave temAM Artta raudra dhyAna kare tA naraka vagerenuM AyuSya bAMdhe. samyadraSTi AtmA tA vaheluM udaye Ave temAM bhavitavyatAnA pADa mAne. te tA emaja samaje ke devuM tA game te sthitimAM bharavuM paDaze. paNa sArI hAlatamAM devuM sahelAIthI bharI zakAze. jinezvara jevA deva vagere malyuM che tA AvA vakhate kane bhAgavIne piraNAma nahI TakAvIe te je vakhate jinezvaranA dharmanuM zravaNu na heAya te vakhate pariNAma kyAMthI Takaze? tapasyA, leAcAdika vagere vedanIyanI udIraNA che. eTale ahI samajavAnu e che ke kama uyamAM Avyu* ane karma udayamAM lAgyuM tema be prakAra che. ApaNe urducamAM AvelAM karmAthI kaMTALIe chIe pachI lAvavAnI vAta tA dUra rahI. jyAre mahApuruSA tA dekhe ke A sthAne Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikalatA thaze tethI jANI joIne udaya thavAnA sthAnake deDa, eTale mahAtmA purUSe udIraNA karIne udayamAM lAve. aghAtInI udIraNa jANI joIne karI zakAya, ghAtInI udIraNa te tAkAtavALA karI zake. jyAM vipAka nahIM, mAtra pradeza, evA ghAtInI udIraNA kare. bAkI aghAtInI udIraNa karAya che. caDatA guNaThANAvALA ghAtInI udIraNA kare. eTale ghAtI ane aghAtInI udIraNAmAM paNa khyAla. rAkhavAnuM che. ghAtInI udIraNA karavAmAM sAmAnya AtmAne nukasAna che. jJAnAvaraNaya-darzanAvaraNaya-mehanIya ane aMtae cAre ghAtI karma che. te vicAre ke karmane udaya vahele ke meDe kyAreya paNa sAre nahiM. eTale tenI udIraNA paNa muMjhavanArI bane. ahIM koI prazna kare ke ghAtI karmanI kadAca udIraNa na kare paraMtu AtmAmAM samAgata eTale ke silakamAM ghAtI karma heya, tethI kALa pAke eTale vipAkedaya te thatuM ja rahevAne ane te samaye te AtmaguNene ghAta karanArAM thavAnAM che te tevA karmo vaDe thatA AtmaguNenA thatA ghAtathI bacavA zuM puruSArtha kare joIe? ghAtI karma vaDe AtmAnA guNanA thatA ghAtathI bacavA mATe evuM che ke AtmA purUSArtha pherave te te karmonA udaya samaye AtmA keTalAka guNe pragaTa kare che. paNa tenI AvaData hevI joIe; ane AtmA keLavAyela che joIe. keLavAyela AtmA te karmone kSApazamIka bhAve vede. kSapazama eTale sarvathI kSaya nahi, paraMtu evA prakArane kSaya Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke jemAM te te karmanAM daliyAne vipAkedayamAM na AvavA detAM pradezadayamAM vALI devAnuM bane che. AthI te karma pitAne vipAka eTale ke prabhAva batAvI zakatuM nathI. tethI te karmanA prabhAve AvarAI jatA AtmAne guNa AvarAte nathI; paNa pragaTa thAya che. AtmAmAM dharma be prakAranA che. (1) audayika dharma ane (2) kSApazamika dharma. kamanA udayathI je guNa, je dharma pragaTe te audayika kahevAya, ane karmonA kSapazathI je pragaTe te kSAyopathamika dharma ke kSApazamika guNa kahevAya. audayika dharmathI AtmAmAM durgaNe tathA guNano ghAta karanArA saMskAra utpanna thAya che. mithyAtva, gusse, abhimAna, kapaTa, kAma, hAsya, zoka vagere durgaNe che. tema ja ajJAna nidrA, durbalatA, alAbha vagere guNene ghAta karanArA che. A badhAnI utpattI ghAtI karmanA udayathI thAya che. jyAre jJAna, darzana, kSamA, mRdutA, samyakatva vIgere sadgaNe che. te saguNanI prApti te ja ghAtI karmanA pazamathI thAya che. mithyAdraSTI AtmAmAM ghAtakamanA udayathI audayika dharmo prApta thAya che ane te paraMparAe saMsAravRddhinuM kAraNa bane che. jyAre samadraSTI AtmA ghAtI karmane kSApazamika bhAve vede che, eTale tenAmAM lApazamika guNe prApta thAya che. eTale ghAtakarma kSapazama bhAve vedanAne purUSArtha kare joIe. ahIM purUpArtha pheravavA tarIke paMcAcAranuM pAlana, kaSAnI bhayAnakatA viSenuM vAMcana, zravaNa ane ciMtavana, saddabhAvanAo, Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 kaSAnA kaTu vipAkanA draSTAntane khyAla, kSamA-mRdutA saralatA vagerenI maLelI taka, ItyAdi karavAnI jarUra che ane e badhA kSayopazamanA upAyo che. ' prathama kahevAI gayuM ke kamane udaya thavAne samaya na thaye heya eTale ke niyata abAdhAkALanI pUrNatA thayA pahelAM karma udayamAM AvyuM hoya tene udIraNA kahevAya. udIraNA thavI eTale kAcI mudate huMDI pakavavA jevI dazA che, yAte dhIme dhIme pAMca varase daza lAkha bharapAI karavAnA badale ekI sAthe daza lAkha bharapAI karavA jevI dazA che. zaktizAlIne eTale ke ekI sAthe devuM cUkavI zakanAra mATe muddata pAkyA pahelAM paNa devuM cUkavI devuM e sArI dazAmAM devAmAMthI mukta thavA jevuM che. e rIte davAnI tAkAtavALAne udIraNA-e vahelI take karmamukta thavAnI taka (cAnsa) prApta karavA jevuM che. sahana karavAnI tAkAta vinAnAne udIraNA te ulaTI bamaNAM baMdhAvanArI bane che. udIraNA svavaDe yA te paravaDe ema banne prakAre thAya che. vedavAnI tAkAtavALA samyagadraSTi AtmAo karmanA devAmAMthI vahelA mukta thavA mATe jANI joIne udIraNa kare che, ane udIraNa vaDe udayamAM lAvelAM karmone samatAbhAve bheLavI tenI nirbhara kare che. e rIte sahana karavAnI tAkAta vinAnA keTalAkane aNuI rachAe paNa udIraNuM upasthita thAya che, ane evA samaye A-raudra dhyAna thavA vaDe te navAM azubhakarmo upArjana kare che. evI udIraNa keTalIka vakhata bIjA vaDe paNa prApta Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa1 thAya che. e rIte vahelI muddate bhegavAtAM anya karmanI jema udIraNA kahevAya tema vahelI muddate AyuSya jogavAI javAne upakama kahevAya che. karmane upakrama-udIraNA na mAnIe te "A sukhadenAre ane duHkha denAre che" evuM rahe ja nahi ane hiMsA jevI cIja uDI jAya. karmanA kAraNathI pheraphAra na thatuM hoya to duHkha denArane duHkha denAra kahevAya ja nahi ane temAMthI bacAvanArane dukhathI bacAvanAre paNa kahevAya nahi. rakSaNa karanArane kahIye chIye ke tAruM bhaluM thajo ke teM mane vipattimAMthI bacA. A adhuM kayAre kahevAya ke udIraNa mAnIe te. ghaDIyALane cAvI cAvIsa kalAkanI hoya. Thesa khaseDI te je krame krame utaravAnI hatI te AkhI cAvI seMkaDamAM utarI jAya che. e rIte je karma krame krame bhegavavAnuM hatuM te prayatna thaye tethI jaladIthI jogavAI gayuM. vipatti karanAre karmane jaladI bhegavavAnuM karyuM. vaLI keIe Thesa khaseDatAM rekI to ghaDIyALa cAlu rahI. e rIte vipattine rokanAra aMge samajavuM. udIraNA yA upakama thavAnA hetu jeDAtA hoya tene khaseDI nAkhe te bacAvanArA kahevAya. ane hetu upasthita karanArA te duHkha devAvALA kahevAya. A badhuM udIraNA mAnIe to ja kahevAya. sahana nahi karavAnI tAkAta vinAnAne udIraNA samaye rakSaNa karavAne hetu jeDanAra joIe. sahana karavAnI tAkAtavALAne jarUra nathI. Idra bhagavAna mahAvIrane ApattimAM rakSaNa karavA mATe sAthe rahevA vinaMtI karI. prabhue kahyuM ke tIrthakare keInI madada letA nathI kemake Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaheluM Ave yA te samaya paripakava thaye udayamAM Ave te paNa vedavAnI tAkAta hatI. udayamAM AveluM karma udIraNA thaIne udayamAM AvyuM che ke pUrNakALe udayamAM AvyuM che te te jJAnIo ja kahI zake. udaya AvavAnI mudata kAcI heya te kadAca bacAva karAvanArane upAya cAle, paNa pUrNa kALe udayamAM AvyuM hoya to te tenAthI keI bacAva na karI zake. mukta thayA pahelAM ugharANIe AvanArane te loko kahe ke atyAre enI tAkAta nathI ane ene bicArAne herAna kare che ema kahI ugharANI karavA AvanArane pAchA kADhe. paNa muddata pUrI thaye ugharANIye AvanArane pAcho na ThelAya. pachI te leNadAra milakata upara TAMca lagAvarAvIne paNa vasUla kare ja. jinezvara devanA zAsanane jANanAra-samajanAranA AtmAmAM paNa anya jIvanA saMrakSaNanI bhAvanA rahelI che. karma udayamAM AveluM che te te tene bhegavavuM ja paDaze, ApaNA prayatnathI tenuM saMrakSaNa thavAnuM ja nathI, AvI ekAMta samajaNa heya te te saMrakSaNane prayatna niSphaLa ja mAne ane prayatna kare ja nahi. paNa dayALu AtmA saMrakSaNane prayatna kare ja. udIraNa thaIne udayamAM AvyuM hoya te tenA saMrakSaNane prayatna kadAca saphaLa paNa thaI jAya ane pUrNakALa udaya AvyuM hoya te prayatnanI niSphaLatAmAM bhavitavyatAne mAne. mATe udIraNa mAnIe te ja udyamanI sArthakatA raheze. udIraNA nahIM manAya te udyamanI paNa jarUriyAta uDI jaze. ''. * * IcchAe yA aNuIcchIe, svavaDe yA paravaDe thatI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa udIraNA samaye sabhyadraSTi AtmAo te ema vicAra ke sahana karavAnI tAkAta nathI chatAM kuLadenAra karmo vaDe have muMjhavuM nakAmuM che. sattAmAM hatAM te bhAgavavAnuM banyu. Aje sahana karavAnI tAkAta nathI paNa kadAca AthI ce vadhu kamatAkAtanA saMcAgeAmAM ya Avaze te AthI paNa vadhu kharAma dazA thaze. mATe have teA udIraNA thavAnA hetune khaseDavAnA prayatno karavA ja nathI. kadAca atyAre tevA hetune khaseDAze paN punaH jyAMsudhI kama~ sattAmAM haze tyAM sudhI tevA hetue upasthita nahIM thAya tenI zuM khAtarI ? mATe have tA samabhAva keLavI bhAgavI levuM eja hitakAraka che. kalyANakArI kArya karanArane nizcaya hAya che ke kramasara AvelAM vidhrone bhAgavIza eTaluMja nahi, paNa udayamAM nahI AvelAne paNa lAvIne tADI nAkhIza, ane te pramANe tenA prayatna karatA rahIza. anukrame uyamAM AvelAM karmAne tA cAre gatInA jIvA bheAgave che. manuSya gatimAM dharma pAmyA, dharmanuM AcaraNa karavAnI sthitimAM AvyA; tyAre pahelethI anuya kama khe'cI lAvI nAza karavAnA udyama karavAnA che. dareka gativALAne akhAdhAkALa jAya tyAre jema jemakama udayamAM Ave che tema tema bhAgavAtAM jAya che, paNa meAkSa mATe taiyAra thayelA jIva judA vicAra rAkhe. enI meLe udaya Ave teja mAre bhogavavAM tema nahIM paNa uyamAM AvavAnAM hAya tene paNa udayamAM lAvavAM ke jethI te mArI AdhInatAe rahe ane te karmo tUTI jAya. e kArya kevaLa samakita samajadAra dharma karavAvALA ja karI zake. karmonA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaya na hoya te lAva, ke je udaya pitAne guNene bAdhA karanAre na rahe. zatrune paDakAra kare te kSatriyanuM kArya che, paNa kSatriye zatru karatAM savAI taiyArI karavI joIe. nirA - pUrvabaddha karma dalIkemAM jema pheraphAra thaI zake che tema tene kSaya paNa thaI zake che. udvartana-apavartana-saMkra maNa ane udIraNAnuM svarUpa te kama dalIkemAM pheraphAra thavA rUpa che, paNa kSaya thavA rUpe nathI. kSaya thavA rUpe hoya tene te nirjarA kahevAya che. nija rAne prayatna AtmAmAM na hoya te karma dalIko prati samaye AtmAmAM vRddhi pAmatAM ja jAya ane tethI kamathI sarvathA chUTakAre thavA rUpa mokSa prApti saMbhavI zake ja nahi. A jIva samaye samaye AyuSya sivAya sAte karma bAMdhe che. Ama samaye samaye AtmAmAM karma pravAha cAlu ja che. eka samaya paNa AtmAnI sthiti karma pravAha vInAnI nathI. te pachI sAthe sAthe nirjarAno prayatna paNa AtmAe cAlu rAkhave ja joIe. makAnamAM haMmezAM pavanane aMge dhULa AvyA kare che, paNa sAthe sAthe vALavA-jhApaTavAnuM kAma cAlu hoya te dhULanA thara jAmavA pAme nahiM. ahIM nirjarA eTale pUrvabaddha kamane dhIme dhIme kSaya kara. sarvathA kSaya karavA rUpa nirjate chellA maraNa samaye eTale kevalI maraNa samaye heya, tevI nirja karyA bAda te phera karma vaLage nahi, karmanI pharI pharI nirA karavI paDe nahi. AvI nirjarA nahi thavA pAme tyAM Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya thavA nirA ja thaI sudhImAM paNa kamane dhIme dhIme kSaya karavA rUpa nirjarA AtmAmAM cAlu hoya te sarvathA kSaya thavA rUpa nirjarAnI prApti paNa bhaviSyamAM thaI zake che. nirA te karmathI chUTavA mATe che. karmathI be prakAre chUTI zakAya, kAMte e karma bhegavI levAya te chUTI zake, ane kAMte tapasyAthI bhegavAya te chUTAya. mAtra bheLavIne ja chuTakAre thatuM hoya te jagatamAM kaI paNa jIva e nathI ke je samaye samaye karmanI nirjara nahI karate heya ! pachI hAya te sUphama nigodane heya ke sahAya te caudamA guNasthAnake pahoMcele heya. sarve jIva samaye samaye karmanI nirbhara kare che. koI paNa saMsArI jIva AThe karmanA bhogavaTA vInAne hete nathI. AthI jeTalAM karmo jIva bhagave che teTalAM truTe che. AnuM nAma paNa nirbhara che. paraMtu mAtra AvI bhegavaTAnI nijerAthI mekSane mArga maLatuM nathI. mokSane mArga te bAra prakAranA tapathI thatI karmanI nirjarAthI ja maLaze. je bhegavaTAnI nirjarAthI mekSa maLatuM hatuM te te jIva rakhaDate heta zAne ? kemake evI nirjarA te A jIva anAdikALathI karate rahyo che, mATe zAstrakAroe mekSa mATe je nirjarA kahI che te bhagavaTAthI thatI nirbhara nahIM paNa bAra prakAranA tapathI karAtI nirjarA che. udayanI eTale bhegavaTAnI nijerAmAM to pAche jIva navAM karma to bAMdhato ja jAya che. eTale bhegavaTAthI thatI nirjarAmAM nirjarA alpa cheH baMdha vadhAre che, sajajaDa che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSa mATenI nija rA te evI hevI joIe ke karmo truTe ghaNAM ane baMdhAya thoDAM. mokSa mATe teja nirA upayogI che. A bAra bhede nirjarA karanArane mokSa meLavavAmAM muzkelI paDatI nathI. bAra prakAranA tapanI ekeka nirjarAmAM anaMtA bhavenAM pApo kSaya karavAnI sattA che. zakti che. te mATe jaina zAstramAM aneka daSTAMto darzAvyAM che. ghora pApothI bhArabhUta banelA ajunamAlI-draDha prahArI vagere purUSoe tapazcaryAthI ja kSaNavAramAM nirjarA sAdhI che. purUSArtha - - udvartana-apavartana-saMkramaNa udIraNA ane nirja rAnuM svarUpa AtmAne purUSArthanA preraka rUpa che. karmanA anAdi kALanA saMge A jIve naraka-nigodAdinAM anaMta duHkha anubhavyAM che. karma jaDa che, AtmA cetana che. jaDanA vege cetana duHkha pAmyo che ane haju paNa jyAM sudhI jaDano saMga che, raheze tyAMsudhI du:kha pAmaze. vAstavika sukhanI prApti e jaDa karmone saMga dUra karavAthI ja thaze. ane te saMgane viga purUSArtha karavAthI ja thaze. karma e jabarajasta cIja che. tenA upara kAbu meLavavuM te purUSArtha vinA zakya nathI. AtmAmAM anaMta vIrya raheluM che. gharSaNa vinA udyota thatuM nathI. gaMdhakamAM rahelA agni gharSaNathI pragaTe che. AtmamAM anaMta zakti-vIya hovA chatAM kSapazamanuM gharSaNa na thAya tyAM sudhI vaye pitAnuM kAma karI zake nahi. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57. . je AtmA potAnI javAbadArI ane jokhamadArI upara majabuta rahe, svIkAre teja mokSane mATe lAyaka banI zake che. je AtmA javAbadArI-jokhamadArI sudraDhapaNe svIkAre che, te AtmA karmane pitAthI vadhAre samartha mAnatA nathI; karmathI vadhAre samartha pitAne (AtmA) arthAt pitAnA ( AtmIya) udyamane mAne che. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA kahe che keH "jeo karmavAdI che (karma AtmAthI vadhAre samartha che ema mAnanArA che, temane saMsAra eka pudagala parAvarta karatAM vadhAre hoya che. ane jeo purUSArthavAdI che temane saMsAra eka pudagala parAvarta karatAM paNa ochA hoya che." purUSArthavAdI kadI paNa karma kare te kharUM, bhAgyamAM haze te banaze, bhAvibhAva, je udaya, vigere nirmAlya vacane bele ja nahi. purUSArtha vinA siddhi nathI. samyakatva pAmIe te vakhate pAmatA pahelAMnA samaye te mithyAtva hoya che. anaMtAnubaMdhI kaSAyone teDAya tyAre te mithyAtva jAya che ane samyakatva pamAya che. kevalajJAna paNa jJAnA varaNIyAdi ghAtI karmone teDIne (kSaya karIne) meLavAya che. mekSa meLavavA mATe paNa avazeSa karmone kSaya kare paDe che prayatna vinA kadI pragati thatI nathI. jainazAstranuM e ja vidhAna che. graMthi (rAga dveSanI nibiDa gAMTha) Ave tyAM sudhI jinazAstramAM yathA pravRtti karaNa mAnavAmAM Ave Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 che. te yathA pravRtti karaNa sudhI bhavitavyatA che. pachI prayatna vinA cAle tema nathI. samyakatvamAM kaMI bhavitavyatAe anaMtAnubaMdhIne bheda thatuM nathI paNa tyAM te apUrvakaraNa dvArA-atyaMta vilAsarUpa apUrva prayatna thAya tyAre bane che. varasAda te dANa pedA kareH reTa karavA mATe te jAte prayatna karavo paDaze. reTa paNa varasAda karI Apaze. ema dhAranAra te bhUkhe ja raheze. tema bhavitavyatAnuM kAma yathA pravRtti karaNa sudhI che. pachI jeo pitAnuM jIvana bhavitavyatAne ja bhaLAvI besI rahe teone mekSa maLavAnuM nathI ane teo kAma bheganA kAdavamAM vadhAre kheMcavAnA che. kAma bhegamAM khucanArAo ja mAtra bhavitavyatAnA bhareSe rahe che. deza virati, sarva virati, upazama zreNI yAvat mekSa gamana sudhImAM sarvatra AtmAne purUSArtha pravartamAna che. je ekalI bhavitavyatA bhAgya vidhAtA hatA te te mekSA sudhI yathA pravRtti karaNa heta, paNa tema nathI. graMthibheda pachI AtmAne vIlAsa joIe. jainazAstra bhavitavyatAne nahIM mAnavAnuM kahetuM nathI paNa vAstavika rIte mAnavAnuM kahe che. jenenI bhavitavyatAnI mAnyatAno upayoga samaja khAsa jarUrI che. jyAre AtmA saMkalpa vikalpathI Ad raudra dhyAnamAM jAya che, tyAre tene bacAvavA bhavitavyatAne sahAre ApavAnuM jaina darzanamAM vidhAna che. bhavitavyatA (banavAnuM bane che) tarapha kheMcIne Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hetu te te AtmAne rauddha dhyAnathI (tenAthI thanAra karmabaMdhanathI-durgatithI) bacAvavAnuM che. samyagra darzanAdi dharmanuSThAnamAM bhavitavyatAne AgaLa karavAnuM (bhavitavyatAnA bahAne dharma dhyAnAdithI pAchA haThavAnuM-te nahi karavAnuM). jainazAsanamAM vidhAna nathI paNa zrI tIrthakara devanAM vacanAmRte zravaNa karyA bAda, paristhiti jANyA bAda paNa karmanuM kAsala kADhavAmAM ALasa nahi ja hevI joIe. tyAM banavAnuM haze te banaze" ema bhavitavyatAne upayoga nathI. tyAM te purUSArtha pheravavAne satata upadeza che, majabuta. upadeza che. kArya siddhimAM jaina darzana pAMca kAraNa mAne che. bhavitavyatA, karma, niyati, kALa tathA purUSArtha (udyama), A pAMcemAM karavAnuM che te ekaja, ane te udyama. udyama jema kAraNa che tema bAkInAM cAra paNa kAraNa che. tema. chatAM temAM mukhyatA purUSArtha (udyama)nI che. kAla-svabhAva vIgere koInAM karyA thatAM nathI paNa jIva karI zake to Udyama che. jene sAco purUSArtha kara nathI teo to vabacAvane mATe kahe che che ke -"dhAreluM karavAmAM, nahi karavAmAM ke palaTAvavAmAM dunIyA koI samartha nathI. je bhAvi hoya teja thAya che. bhavitavyatA ja baLavAna che, e to karatA hoya te karavuM, ApaNane kAMI lAgatuM vaLagatuM nathI. thavAnuM che te to game tema kare to paNa thavAnuM ja che." have je bhavitavyatA ja AdhArabhUta heya te tamA-- manI bhavitavyatA bhinna bhinna kema che? tyAM te mAnavuM Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja paDaze ke je AtmAne prayatna tevI bhavitavyatA ghaDAI AtmAne prayatna sAro hoya te phaLarUpa bhavitavyatA sArI, AtmAne prayatna narase hoya te phaLarUpa bhavitavyatA narasI, AthI siddha thAya che ke bhavitavyatAto bicArI pAMgaLI che. jyAM sudhI jIva kama na bAMdhe tyAM sudhI bhavitavyatAnI tAkAta nathI ke jIvane koI paNa gatimAM laI jaI zake. eTale bhavitavyatA pedA thavAmAM paNa jIvane 'udyama (purUSArtha) ja kAraNarUpa che. bhavitavyatAnA nirmANa thavA TAIme paNa jIvane udyama te hoya ja che. paNa mithyAtvanA yoge tyAM viparIta udyama hoya che. eTale paraMparAe saMsAranI vRddhi karanArI bhavitavyatAnuM te nirmANa kare che. sAce udyama ke sAcA purUSArthanuM tene jyAM sudhI bhAna na hoya tyAM sudhI svaudyama dvArA bhavitavyatAnuM nirmANa thatuM hovA chatAM paNa javAbadArI bhavitavyayatAne ja sepe che. bhavitavyatA, kALa ke svabhAva e purUSArthathI bahAra cheH te purUSArthano viSaya nathI. purUSArthane viSaya te karmo karavAM, bhegavavAM, yAte mokSanAM kAraNe prApta karI chevaTe mekSa meLavavo eja che. hiMsA, jUTha, cerI vagere karmodayathI bane che, temAM udyama karavAnuM zrI jinezvara deve kahyuM nathI paNa makSa mArgane aMge udyama karavAnuM bhagavAne pharamAvyuM che. mithyAtva dazAmAM jIvana purUSArtha karmo karavAmAM tathA bhegavavAmAM ja thAya che. ane mithAtva naSTa thaye chate mokSanAM kAraNe meLavavAmAM purUSArtha thAya che. ane te kAramAMthI ja mokSanI prApti thavA rUpa kArya siddha thAya che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema keTalAka javAbadArI bhavitavyatAne bhaLAvI de che. tema keTalAka jANe pite deSarahita hoya tema kamane doSa Ape che. paNa ahIM vicArIye te samajAya ke karma jaDa ke cetana? karma thayuM kayAMthI? karma keInuM karyuM thayuM ke Ape Apa phUTI nIkaLyuM ? mAnavuM ja paDaze ke kamane. kartA paNa jIva ja che. kartA che te pachI bhakto te che ja. vRkSanA cheDavA ke anAja Apa Apa ugatAM nathI. phaNagA. pitAnI meLe phUTI nIkaLatA nathI, ugADanAra kheDutanA udyamathI ja uge che. jo ke bIja vInA kheDuta vAve zuM? eTale kheDuta paNa joIe, bIja paNa joIe, ane vRSTi. sAdhana paNa joIe. tema chatAM paNa khetarane mAlIka te kheDuta ja kahevAze. jo ke bIjamAMthI anAja pedA thAya che paNa pedA karanAra te kheDuta ja gaNAze. sAmagrI badhI chatAM vAvavuM ke nahI vAvavuM, thoDI jamIna vAvavI ke badhI vAvavI, anAja vAvavuM ke bIjuM kaMI vAvavuM, kayuM anAja vAvavuM, A tamAma mATe javAbadAra-jokhamadAra kheDuta che. A uparathI samajavuM joIe ke Atma vikAsa sAdhave. heya te bhavitavyatAnA bhareSe nahi besI rahetAM Azrava (karma AvavAnA mArga) rUpa purUSArthathI dUra rahI saMvara (AvatAM kamane sekavAnA mArga) tathA nijerA (pUrvabaddha karmane kamekame kSaya kare) rU5 purUSArthamAM AtmAe. prayatnazIla rahevuM joIe. manuSyane dAMtanI prApti-e. bhavitavyatA karAvanAra che, paraMtu cAvavAnuM kArya bhavitavyatA karAvanArI nathI. te te udyamathI ja thAya che. e rIte Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyabhavAdi sAmagrI bhavitavyatA ardhanAra che paraMtu te sAmagrI vaDe saMvara tathA nirjarA karavI te purUSArthathI ja thAya che. jyAM saMvara-nirjara mATe prayatnanI jarUra che tyAM bhavitavyatAnA bharoSe rahevuM e bhUla che. karmane udaya bhavitavyatAne AdhIna thaI jAya paNuM darzana-jJAna-cAritra e ratnatrayInI ArAdhanA -saMvara tathA nirjarAnuM piSaNa-Azrava-baMdhanuM zeSaNa e tamAma bhavitavyatA karavAnI nathI. tyAM te AtmAe pote prayatna Adaravo paDaze. zrI haribhadra sUrIzvarajI mahArAjA kahe che ke (paMca vastu pRSTha 26-ra7) bAdarapaNuM, traNapaNuM, paryAptapaNuM, paMcendriyapaNuM, manuSyapaNuM, devagurU dharmanI jogavAI ane zraddhA AdInI prApti thaI che paNa te badhAnI saphaLatA purUSArthathIja che. purUSArthamAM ja kasoTI che, tyAM pAcho paDe te khalAsa. uparokta tamAma vastunI prApti chate paNa ArAdhanA na karIye te prayatnanI khAmI che. sAdhana dvArA paNa sAdhya siddha na karAya te sAdhananI sArthakatA zI ? navAM karmo na bAMdhavAM, badhelAM karma teDavAM tathA udayamAM AvelAM karmone niSphaLa karavAnA purUSArtha vinA mekSa mArgamAM pravRtti nathI. zrI haribhadra sUrIzvarajI mahArAjA kahe che ke chellA pudagala parAvartAmAM Avele jIva ja udyamamAM kaTIbaddha hoya che. pUrva saMcita aMtarAya karma hoya tyAM sudhI kArya Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 siddhimAM skhalanAe thAya paNa te aMtarAya kane tADanArA udyama ja che. have e udyama zuM pravRttimAM karavA ? kevI rIte karavA ke jethI navAM karma na baMdhAya, mAMdhelAM tUTatAM jAya ane uyamAM AvelAM niSphaLa thAya te vicArIye. meAkSane mArga aupazamika, kSAyika tathA kSAyeApazamika bhAvamAM che. A traNe bhAvA udyamathI ja siddha thAya che. A traNa bhAvAthI paNa ghaNA ajJAta hAya che. mAnA ke daza hajAranuM devuM dharAvanAra traNa AsAmIA che. temAMthI eke tA AnA pAI sAthe rokaDA gaNI dIdhA ane te RNu mukta thayA. khIjAe rAjyamAM lAgavaga pahoMcADI peAtAnA upara khAra mAsa sudhI koi paNa dAvA na kare, japti na lAve, vAraDha na kaDhAve tevA hukama meLavyeA. trIjAe bhegA karIne peAtAnI piisthati jaNAvIne samajAvI dIdhA. kAMdhAM karI ApyAM. e ja rIte AtmAnA darzana-jJAna-cAritra guNA upara karmInuM AkramaNa thayuM, hallA AvyeA. tyAre saMpUrNa sAmavAna AtmAe tA karmanA cheda karI nAkhyA. (nANAMnagada gaNI dIdhAM). ane chUTayo. teNe AtmAnA guNA jAjvalyamAna karyoH AnuM nAma kSAyika bhAva vALA. bIjA AtmAe muphta lIdhI. AnuM nAma Apazamika bhAva. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 trIjA AtmAe leNadAra deNadAra ekeneya nukasAna nahi thAya tevAM kAMdhAnA raste kADhavo. kama~nA rasane teADe paNa kharA. pudgalAne paNa rahevA de. AnuM nAma kSAyeApamika bhAvavALeA. jJAnAvaraNIyAdi karmAMnA udaya thAya tyAre tenA vikArane teADavAmAM Ave tathA tenA pradezane dhIme dhIme bhAgavavAmAM Ave tenuM nAma kSAyeApamika bhAva. karmIne dhIme dhIme vedavAM te kSAye pamika bhAva. dhama A traNa bhAvAmAM che. ratnatrayI AdI dharma ke dAnAdi catuSTarUpI dharma A traNa vADI ke upavanamAM rahenArA che. A vADI, A upavana prayatna vInA ananAra nathI. manuSya bhava, paMcendripaNuM AdI sAmagrI auyika bhAvanI che. meAkSa sAdhavA mATe e sAmagrInI AvazyakatA kharI paNa e madhI sAmagrInI saphalatA kSayopazamabhAvavALAne ! ane te paNa prazasta kSayopazamika bhAvavALAne. atyAre ApaNane kSAApazamika tathA auyikabhAva e bannene cAga che, paNa te prazasta koTInA keTale aMze che ane * aprazasta koTInA keTale aMze che. enA nirNaya cAgyavicAraNAthI sthUla rIte te ApaNe pAte jarUra karI zakIye. ane e rIte pRthakkaraNa karavAnI mahenata cAlu rAkhIye tA e dvArA paNa ApaNe ApaNA ghaNA vikAsane sAdhI zakIce. kSayopazama cAra ghAtI karmanA thAya. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, meAhanIya ane aMtarAya e cAra ghAtImmUvaDe AtmAnA anaMtajJAna, anaMta darzana, anaMtacAritra ane Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa anaMtavI e cAre guNA avarAelA che. e cAre guNA pragaTa thayA pachI anyA khAdha, akSaya sthitI, arUpIpaNu ane agurU laghu e cAre guNAnI prApti thavI sahaja che.. eTale cAra ghAtI karmanA kSApazcama sAdhavA joI e. e cAre karmanA kSayApazama sAdhavA mATe jJAnAcAra-dezanAcAra- cAritrAcAra-tapAcAra ane vIryAcAra e pAMce AcAranA bhedonuM jJAna saMpAdana karI te pAMce AcAranA uttarabhedonI. ArAdhanAmAM udyamI banavuM joI e. ane e bhedonuM jemAM ArAdhana thatu hoya tevAM anuSThAnAmAM pravRtti karavAthI cAre ghAtI karmanA kSayApathama kramekrame vRddhi pAmye chate anaMtajJAnAdi cAra guNA pragaTa thavA rUpa kSAyika bhAvanI sapUrNa paNe prApti thAya che. ahIM eTaluM te khAsa lakSamAM rAkhavuM jarUrI che ke prazasta kSAyeApazamika bhAva ja kSAyikabhAvanI prAptirUpa thAya che. te prazasta kSAyeApazamika bhAvanI zarUAta sabhyagdarzana guNanA pragaTIkaraNathI thAya che. samyagdarzana guNu dana mehanIya karmanA-upazama ke kSaceApazamathI thAya che. anya karmanA kSApazcama paNa darzanamAhanIya kama nA. kSayApazamanA meLa tenI sAthe sadhAya tyAre ja prazasta kSayeApazama bhAvane pAme che. darzanameAhanIyanA kSayeApazama pachIthI cAritra mAhanIyanA paNa suMdara prakAranA kSayApazama thAya. prazasta kSApamika bhAvanI e uccakakSA che. 3. pa Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazasta kSayapazamika bhAva vInA audayika bhAvanI paNa kaMI kiMmata nathI. audayika bhAvate heje prApta thAya evo che. e audayika bhAva A jIve saMsAra paribhramaNamAM kaI vAra prApta karyo haze. sAthe zApathamika bhAva paNa prApta karyo haze. AjanA vijJAnakAroe manuSyabhava-dhana-dhAnyAdi audayika bhAvanI sAmagrI hevA sAthe matijJAnAvaraNIya karmanA kSApazamavaDe aneka zedhaLanI prApti karI. paNa darzana mehanIya karmanA kSapazama vinA te audayika ane kSapathamika bhAvanI sArthakatA zI? tevAone te audayika bhAvanAnA jore zapathamika bhAva paNa malIna banIne audayika bhAvane ja puSTa karanAre bane che. eTale darzana mehaniya karmanA kSayopazama vInA audayika bhAva ke anya karmane zapathamika bhAva kSAyika bhAvanI prApti rUpe thatuM nathI, prazasta kSapazamika bhAva pragaTa karavA mATe audayika bhAvanuM jora paheluM haThAvavuM joIe. audayika bhAva upara aMkuza te prazasta zapathamika bhAva ja lAvI zake che. mATe audayika bhAvanI parAdhInatAmAMthI chuTavAne mATe ane prazasta kSApazamika bhAvanI prAptine arthe AtmAe darzana mehanIya ane cAritra mehanIyanA pazama tarapha khUba ja lakSyavALA banavuM joIe. ghaNI vakhata evuM paNa bane che ke prazasta kSApathamika bhAva pAmavAnI tIvra bhAvanA hovA chatAM paNa Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarUpa anuSThAnemAM pravRtti thaI zakatI nathI ane auda-- yika bhAvanA eTalI joradAra na hoya te paNa taddarUpa anuSThAnamAM jhaTa pravRtti thAya che. enuM kAraNa e che ke audayika bhAvanAne vega Ape, tene anusAra pravRtti karAve evAM kama AtmAne vaLagelAM che. tyAM karmo jema sahAyaka bane che tema mokSanI sAdhanAmAM karmo aMtarAya karanArAM paNa bane che. mekSanI sAdhanA, kSaye pazamanI sAthe jyAre AtmAnA puruSArthane ga thAya che tyAre thaI zake che. AtmAne purUSArtha karavAmAM utsAhIta banatAM aTakAve ane AtmAnA purUSArthane teDI pADavAne mATe mathe eya karmodaya hoI zake che. ema chatAM karmanA joradAra udayanI sAme paNa AgaLa dhape javAne prayatna jArI rAkhanArAo jarUra phAvI jAya che. kamanA udayane jANIne vicAra karo ke A jema. jera kare tema mAre Ane teDavAne prayatna kara. ema karatAM paDI javAya, pAchAya paDAya, paNa ene prayatna jArI rAkhave. kamane udaya game teTaluM joradAra hoya, tema chatAM paNa je AtmA dhIrajathI pitAnA puruSArthane cAlu rAkhe che te AtmA jarUra saphalatAne prApta karI zake che. mahenata karavA chatAMya tAla saphaLatA na maLe e badhuM saMbhavIta che paraMtu prayatna je barAbara jArI rAkhyo hoya te dhyeya siddha thayA vinA raheja nahIM. . Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAvaraNIya karmanA joradAra udayamAM paNa eka dhAre bAra varSa sudhI prayatna cAlu rAkhanAra bhASarSa munI anata jJAnI banyA hatA. "mA rUSa, mAnuSa" eTalAM ja pado raTavA chatAM smRtimAM nahIM rahevAthI tenuM raTaNa be cAra dahADA, be cAra mahinA, ke be cAra varSo sudhI nahIM paNa bAra varasa sudhI cAlu rAkhyuM. mAtra ATalAM ja padenuM satata raTaNa karavA chatAM yAda nahIM rahevAthI ke hAMsI karavA lAgyA. nindA karavA lAgyA te paNa magaja uparane kAbu gumAvyuM nahIM, ane samatArasamAM lIna banI raTavAne prayatna cAlu rAkhe te "sApa, manuSa" eTalAM padenuM jJAna te zuM, paraMtu e mahAmunIne jagatamAM jeTalA jIva achavAdi padArtho che tenuM ane tenA sarva paryAnuM paNa sarva kAlIna jJAna thayuM. bAkI je e vakhate purUSArtha karavAmAM temane kaMTALe AvyA hatA ane jJAna pratye je durbhAva jAge heta to teo kadAca ethI paNa ghera prakAranA jJAnAvaraNIya karmane upArjananArA banata. nandiSeNa munIe vezyAne tyAM rahya rahe paNa bAra varSomAM emaNe pitAnA cAritra mehanIya karmane nirbala banAvI devAne mATe ja daza dazane prati bedhIne tyAgI banAvavAne krama jALavI rAkhe hate. eTale jene pitAnuM karma joradAra lAgatuM hoya temaNe e karmane nabaLuM pADI devAnA prayatna karavA ja joIe. prayatna vinA siddhi nathI. zrI jinezvara devanuM vacana bhavitavyatA, kAla, niyati, ane karma e cAra kAraNe mATe ArIsA rUpa che tathA udyama mATe te raNasiMharUpa che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 purUSArtha vaDe thatI nirvANanI prApti : janma maraNanI ghaTamALamAMthI jIvana mukta karI sa'sAranA duHkhamAMthI ene cheDavI nirvANane mAge AtmAne laI javA mATe upazama-kSayApazama ane kSAyika bhAva rUpa purUSAnI ja AvazyakatA che. nirvANane mATeneA mA lAMbA ane kaThaNa che. jeTalA purUSArtha vizeSa teTalA nirvANanA mArga najIka che. e mAnA prayANamAM AgaLa vadhela AtmAnA vikAsa samajavA mATe jainazAstramAM cauda seApAna atAvyAM che. e seApAne caDhatAM caDhatAM nirvANa (mukti ) prApta thAya che. seApAnane guNasthAnaka kahevAya che. je je sthAne pUrva prApta thayela guNathI kaMIka vizeSa guNu pragaDha thAya te te sthAnane guNasthAnaka kahevAya che. sa'sArI jIvA kama saMyukta che, chatAM badhA sa`sArI jIva eka ja zreNInA che ema na kahI zakAya. saMsArI jIvAmAM paNa karma bheda paryAyale che. A karmabheda samajAvavAne sArU ja jaina siddhAMtamAM cauDha guNasthAnaka niyeAjyAM che. je thAnI aMdara thaIne athavA je paristhitionI vacce thaIne bhavya jIvA dhIme dhIme mukti mArgamAM AgaLa vadhe che te te thara athavA avasthAnuM nAma guNasthAnaka che. janmajanmAMtaranA sukRtanA maLe je bhavI jIva mAkSamAge vicaravA taiyAra thAya che tene krame krame cauda bhUmikAo ALaMgavI paDe che, cauDha avasthAomAMthI pasAra thavAnu Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ so rahe che. jenazAsanamAM ene "cauda guNasthAnaka" tarIke eALakhAvavAmAM AvyAM che. kamane e ajaba mahimA che ke mekSamArganI sAdhanAmAM paNa aneka prakAranI AMTIghuMTI ubhI kare che. eTale keTalIka vakhata guNasthAnakarUpa avasthAmAM Age vadhela AtmA pAcho paNa paDI jAya che. ema caDana-paDana karatAM kharekhare dhIra, kaDhacitta, sahanazIla sAdhaka, mekSamAganA e kaMTakane-dusaha karmavipAkane avicalitapaNe veda thake krame krame AgaLa vadhe che. karmabaMdhana jeTalAM kaThora che teTale ja A mokSamArga Akare che. cauda avasthArUpa cauda guNasthAnaka pikI kaIne kaI eka guNasthAnakane viSe saMsArI jIva mAtra avasthita hoya che. vikAsanI draSTie eka karatAM bIjuM guNasthAnaka adhika guNanuM sthAnaka che. cauda guNasthAnaka e mekSa mahelanI sIDImAM cauda pagathIAM rUpa che. svavIrya pheravate ja AtmA e pagathIA vaTAvate AgaLa dhape che. te cauda guNasthAnakanAM nAma A pramANe che. (1) mithyAdraSTi (2) sAsvAdana (3) mizra () asaMyata (5) dezasaMyata (6) pramatta (7) apramatta (8) apUrvakaraNa (9) anivRttikaraNa (10) sUkSma saMtharAya (11) upazAMta kaSAya (12) kSINameha (13) sayogI kevalI (14) ayogakevalI. mithyA darzana nAme karmanA udayathI jIva mithyA tatvane viSe zraddhA rAkhI rahe, satya tatvanI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jijJAsA na rAkhe te mithyAdraSTi nAme prathama guNasthAnaka che. mithyAdarzana karmane udaya na hoya paNa anaMtAnubaMdhI karmanA udayathI jIvane samagra darzana na hoya, samyaga darzanathI patita thAya te sAsvAdana nAme bIjuM guNasthAnaka che. samyapha mithyAtva (mizra) nAme karmanA udayathI jIvanuM darzana keTaleka aMze malIna ane keTaleka aMze zuddha hoya te mizra nAmanuM trIjuM guNasthAnaka che. apratyAkhyAna kaSAyanA udayane lIdhe jIva samyakatva saMyukta hovA chatAM avirati rahe te asaMyata nAmanuM ethu guNasthAnaka che. pratyAkhyAna kaSAyanA udayathI jIva keTaleka aMze saMyata ane keTaleka aMze asaMyata rahe che te dezavirati nAmanuM pAMcamuM guNasthAnaka che. pratyAkhyAna kaSAyane udaya kSINu banavAthI jIva saMpUrNa paNe saMyata bane, chatAM emAM pramAda rahI jAya te pramatta saMyata nAmanuM chaThuM guNasthAnaka che. e pachI saMjavalana nAme kaSAya mandathavAthI pUrNa saMyata jIva pramAdanA paMjAmAMthI chUTe thaI jAya te te apramatta nAmanA sAtamA guNasthAnake pahoMce. sAtamA guNasthAnake rahela apramatta munI saMvalana kaSAyone athavA nekaSAyone udaya atyanta marja thatAM, pUrve nahi prApta thayela evA apUrva parama AlhAda- AnaMdamaya pariNAma-Atma pariNAmarUpa karaNa pAme te apUrvakaraNa guNasthAnaka che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72. e dhyAna khUba khUba vRddhi pAmatuM thatuM mehakama samUhanA sthUla aMzene kSINa kare yA upazamAve tyAre jIva anivRtti karaNa nAmanA navamA guNasthAnake ArUDha thAya. e rIte kaSAyo pAtaLA pADate jIva sUkSma kaSAya guNasthAne pahece. ahIMyAM sUkSama lebha mAtrane ja udaya hoya che. sarva prakAranA meha upazAMta thatAM jIvaje guNasthAnake Ave te upazAnta maha guNarathAnaka che. mehane samuha saMpUrNa paNe kSaya pAme te kSINa meha guNasthAnaka che. te pachI cAra prakAranAM ghAtakarma saMpUrNapaNe kSaya pAmatAM jIvane nirmala evuM kevalajJAna upaje te sayogI kevalI nAmanuM teramuM guNasthAnaka che. sarva prakAranA karmakSaya pahelAMnI atyandhakSaNa vyApI je avasthA te caudamuM guNasthAnaka che. enuM nAma ayogI kevalI. ahIMyAM karma saMbaMdha pUro thAya che. pachI e AtmA badhI jaMjALamAMthI mukta thaI ne vizvane zikhare caDhe che. jema kAcaba badhA maLathI mukta thatAM DubIne jamIna upara jatuM nathI, paNa pANInI sapATI upara tare che, tema cauda guNasthAnakathI para thayela AtmA nikhila, kama sAthe saMsparzathI alaga thaI lokAkAzanA zikhare siddha zilAnI upare birAje che. tyAM anaMta nitya sukha bhagave che, enI subhaga zAMntimAM kazAthI bhaMga thatuM nathI; meha ane ghaTamALamAM e pharI paDatuM nathI, enI zakti ane jJAna chatAM paNa saMsAramAMthI zuddha thayela te AtmA pharI bhautika saMbaMdha bAMdhatA nathI. samApta, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- _