________________
૩૯ : ભગવટાના કાળનું પ્રમાણ અને અનુભવની તીવ્રતામંદતા નિણત થયેલી હોવા છતાં પણ આત્મા ઉચ્ચકોટિના અધ્ય વસાચારૂપ કરણ વડે તેમાં ન્યૂનતા કરી શકે છે. કર્મરાજા સાથે સ્થિતિના કરાર કરેલા હોય કે તે કડાકોડી સાગરોપમ સુધી ભેગવાશે. કોલકરારની વધુમાં વધુ સ્થિતિની મુદ્દત ૭૦ કોડાકોડી સાગરોપમની હોય છે. પણ તે કોલકરારની મુદ્દત તેડી નંખાય તે જ આત્મા આગળ વધે છે. જે તેડવાની તાકાત ન આવે તે આગળ વધાય જ નહિ. કોઈ જગાનું પાણી એવું હોય કે તેનાથી ચૂલા ઉપર મુકેલી દાળ કલાકો સુધી પણ ચડે નહિ, પણ તેમાં સેડા અગર એવા બીજા કોઈ દ્રવ્યના સંગથી એ તરત ચડી જાય. અને તેની કલાકેની સ્થિતિને તેડી નંખાય.
એ રીતે આત્માના અમુક જાતના અતિશુભ પરિણામ વડે જે કર્મ સિત્તેર કેડીકેડી સાગરોપમ સુધી ભેગવવાનું હેય, તેના ભેગવટાને કાળ તેડી શકાય. તે તેડી નાખીને
ડામાં ભેળવી લેવાય. કમની અંદર કાળ જાગતી ચીજ છે, તેનું કાસળ નીકળે તે મેક્ષ નજીક જ છે. એટલે જેઓ કર્મની સ્થિતિને તેડી શકે તે ગુણ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. જૈનદર્શનમાં સમ્યકત્વ, દેશવિરતિ, સર્વવિરતિ, ઉપશમશ્રેણિ યાવક્ષપક શ્રેણિરૂપ ગુણને આધાર સ્થિતિ ઉપર કહ્યો છે. સમ્યકત્વ પામ્યા પહેલાં ગ્રંથિભેદ કરે. ૬૯ કલાકેડી અધિક સ્થિતિ તેડે ત્યારે ત્યાં આવે છે. તેથી વધુ સ્થિતિ તેડે તે દેશવિરતિ પામે, તેથીયે સંખ્યાતા સાગરેપમ તેડી નાખે ત્યારે
