________________
૫૦
કષાના કટુ વિપાકના દ્રષ્ટાન્તને ખ્યાલ, ક્ષમા-મૃદુતા સરલતા વગેરેની મળેલી તક, ઈત્યાદિ કરવાની જરૂર છે અને એ બધા ક્ષયોપશમના ઉપાયો છે. ' પ્રથમ કહેવાઈ ગયું કે કમને ઉદય થવાને સમય ન થયે હેય એટલે કે નિયત અબાધાકાળની પૂર્ણતા થયા પહેલાં કર્મ ઉદયમાં આવ્યું હોય તેને ઉદીરણા કહેવાય. ઉદીરણા થવી એટલે કાચી મુદતે હુંડી પકવવા જેવી દશા છે, યાતે ધીમે ધીમે પાંચ વરસે દશ લાખ ભરપાઈ કરવાના બદલે એકી સાથે દશ લાખ ભરપાઈ કરવા જેવી દશા છે. શક્તિશાલીને એટલે કે એકી સાથે દેવું ચૂકવી શકનાર માટે મુદ્દત પાક્યા પહેલાં પણ દેવું ચૂકવી દેવું એ સારી દશામાં દેવામાંથી મુક્ત થવા જેવું છે. એ રીતે દવાની તાકાતવાળાને ઉદીરણા-એ વહેલી તકે કર્મમુક્ત થવાની તક (ચાન્સ) પ્રાપ્ત કરવા જેવું છે.
સહન કરવાની તાકાત વિનાનાને ઉદીરણા તે ઉલટી બમણાં બંધાવનારી બને છે. ઉદીરણા સ્વવડે યા તે પરવડે એમ બન્ને પ્રકારે થાય છે. વેદવાની તાકાતવાળા સમ્યગદ્રષ્ટિ આત્માઓ કર્મના દેવામાંથી વહેલા મુક્ત થવા માટે જાણી જોઈને ઉદીરણ કરે છે, અને ઉદીરણ વડે ઉદયમાં લાવેલાં કર્મોને સમતાભાવે ભેળવી તેની નિર્ભર કરે છે. એ રીતે સહન કરવાની તાકાત વિનાના કેટલાકને અણુઈ રછાએ પણ ઉદીરણું ઉપસ્થિત થાય છે, અને એવા સમયે આ-રૌદ્ર ધ્યાન થવા વડે તે નવાં અશુભકર્મો ઉપાર્જન કરે છે. એવી ઉદીરણ કેટલીક વખત બીજા વડે પણ પ્રાપ્ત
