Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ gara al jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 4 prakAzaka akhila bhA. jaina yuvA phaiDarezana - khairAgar3ha zrI kahAna smRti prakAzana sonagar3ha -
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA granthamAlA saMkSipta paricaya zrI khemarAja gir3iyA zrImatI dhur3IbAI gir3iyA jinake vizeSa AzIrvAda va sahayoga se granthamAlA kI sthApanA huI tathA jisake antargata prativarSa dhArmika sAhitya prakAzita karane kA kAryakrama sucAru rUpa se cala rahA hai, aisI isa granthamAlA ke saMsthApaka zrI khemarAja gir3iyA kA saMkSipta paricaya denA hama apanA kartavya samajhate haiM - janma : san 1919 cAMdarakha (jodhapura) pitA : zrI haMsarAja, mAtA : zrImatI mehaMdIbAI zikSA / vyavasAya : mAtra prAyamarI zikSA prApta kara mAtra 12 varSa kI umra meM hI vyavasAya meM laga gae / sat-samAgama : san 1950 meM pUjya zrIkAnajIsvAmI kA paricaya sonagar3ha meM huA / brahmacarya pratijJA : mAtra 34 varSa kI umra meM san 1953 meM pUjya svAmIjI se sonagar3ha brahmacarya pratijJA lii| parivAra : Apake 4 putra evaM 2 putriyA~ haiM / putra - dulIcanda, pannAlAla, motIlAla evaM premacaMda / tathA putriyA~ - bra. tArAbena evaM mainAbena / donoM putriyoM ne mAtra 18 varSa evaM 20 varSa kI umra meM hI AjIvana brahmacarya kI pratijJA lekara sonagar3ha ko hI apanA sthAyI nivAsa banA liyA / vizeSa : bhAvanagara paMcakalyANaka pratiSThA meM bhagavAna ke mAtA-pitA bane / san 1959 meM khairAgar3ha meM jinamaMdira nirmANa karAyA evaM pUjya gurudevazrI ke zubha haste pratiSThA meM vizeSa sahayoga diyaa| san 1988 meM 25 divasIya 70 yAtriyoM sahita dakSiNa tIrthayAtrA saMgha nikAlA evaM aneka sAmAjika kAryoM ke alAvA aba vyavasAya se nivRtta hokara adhikAMza samaya sonagar3ha meM rahakara Atma-sAdhanA meM bitAte haiM /
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA graMthamAlA kA 4 vA~ puSpa para jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga-4) :: lekhaka :: bra. harilAla jaina, sonagar3ha :: anuvAdaka :: sau. svarNalatA jaina, nAgapura :: sampAdaka :: paNDita rAkeza jaina, nAgapura :: prakAzaka:: akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana mahAvIra cauka, khairAgar3ha - 491881 (chattIsagar3ha) aura zrI kahAna smRti prakAzana santa sAnnidhya, sonagar3ha - 364 250 (saurASTra) ISHLEE
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ abataka - 23,200 pratiyA~ SaSTam AvRtti - 2,200 pratiyA~ (daza mahAparva, 2009 ke avasara para) nyauchAvara - dasa rupaye mAtra prApti sthAna 1. akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana, zAkhA - khairAgar3ha zrI khemarAja premacaMda jaina, 'kahAna niketana' khairAgar3ha - 491881, ji. rAjanAMdagA~va (ma.pra.) 2. paNDita ToDaramala smAraka TrasTa e-4, bApUnagara, jayapura - 302015 (rAja.) pANa 3. bra. tArAbena mainAbena jaina 'kahAna razmi', sonagar3ha - 364250 ji. bhAvanagara (saurASTra) TAIpa seTiMga evaM mudraNajaina kampyUTarsa, e-4, bApUnagara, 302015 jayapura phona : 0141-2701056 phaiksa : 0141-2708965 movA. : 094147 17816 2 anukramaNikA 1. aMjanA caritra 2. lava-kuza vairAgya 11 69
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmI dvArA prabhAvita AdhyAtmika krAnti ko jana-jana taka pahu~cAne meM paNDita ToDaramala smAraka TrasTa, jayapura ke DaoN. hukamacandajI bhArilla kA yogadAna avismaraNIya hai, unhIM ke mArgadarzana meM akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana kI sthApanA kI gaI hai| phaiDarezana kI khairAgar3ha zAkhA kA gaThana 26 disambara, 1980 ko paNDita jJAnacandajI, vidizA ke zubha haste kiyA gyaa| taba se Aja taka phaiDarezana ke sabhI uddezyoM kI pUrti isa zAkhA ke mAdhyama se anavarata ho rahI hai| isake antargata sAmUhika svAdhyAya, pUjana, bhakti Adi dainika kAryakramoM ke sAtha-sAtha sAhitya prakAzana, sAhitya vikraya, zrI vItarAga vidyAlaya, granthAlaya, kaiseTa lAyabrerI, sAptAhika goSThI Adi gatividhiyA~ ullekhanIya haiM; sAhitya prakAzana ke kArya ko gati evaM niraMtaratA pradAna karane ke uddezya se san 1988 meM zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA granthamAlA kI sthApanA kI gii| isa granthamAlA ke parama ziromaNi saMrakSaka sadasya 21001/- meM, saMrakSaka ziromaNi sadasya 11001/- meM tathA paramasaMrakSaka sadasya 5001/- meM bhI banAye jAte haiM, jinake nAma pratyeka prakAzana meM diye jAte haiN| pUjya gurudeva ke atyanta nikaTastha antevAsI evaM jinhoMne apanA sampUrNa jIvana unakI vANI ko AtmasAta karane evaM lipibaddha karane meM lagA diyA - aise bra. haribhAI kA hRdaya jaba pUjya gurudevazrI kA cira-viyoga (vIra saM. 2506 meM) svIkAra nahIM kara pA rahA thA, aise samaya meM unhoMne pUjya gurudevazrI kI mRta deha ke samIpa baiThe-baiThe saMkalpa liyA ki jIvana kI sampUrNa zakti evaM sampatti kA upayoga gurudevazrI ke smaraNArtha hI kharca kruuNgaa| / taba zrI kahAna smRti prakAzana kA janma huA aura eka ke bAda eka gujarAtI bhASA meM satsAhitya kA prakAzana hone lagA, lekina aba hindI, gujarAtI donoM bhASA ke prakAzanoM meM zrI kahAna smRti prakAzana kA sahayoga prApta ho rahA hai, jisake pariNAma svarUpa naye-naye prakAzana Apake sAmane haiN|
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAhitya prakAzana ke antargat jainadharma kI kahAniyA~ bhAga 1 se 18 taka evaM laghu jinavANI saMgraha : anupama saMgraha, caubIsa tIrthaMkara mahApurANa (hindIgujarAtI), pAhur3a dohA-bhavyAmRta zataka-AtmasAdhanA sUtra, virAga saritA tathA laghutattvasphoTa, aparAdha kSaNabhara kA (kaoNmiksa) - isaprakAra 26 puSpa prakAzita kiye jA cuke haiN| __ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga 4 ke rUpa meM bra. haribhAI sonagar3ha dvArA likhita satI aMjanA caritra evaM lava-kuza ke vairAgya ko prakAzita kiyA gayA hai| jisakI abataka 23,200 hajAra pratiyA~ samAja meM pahu~ca cukI haiN| isakA hindI anuvAda bra. vimalA bena jabalapura ne evaM sampAdana paNDita ramezacaMda jaina zAstrI, jayapura ne kiyA hai| ataH hama ina sabhI ke AbhArI haiN| AzA hai purANa puruSoM kI kathAoM se pAThakagaNa avazya hI bodha prApta kara sanmArga para calakara apanA jIvana saphala kreNge| jaina bAla sAhitya adhika se adhika saMkhyA meM prakAzita ho| aisI bhAvI yojanA meM zAntinAtha purANa, AdinAtha purANa Adi prakAzita karane kI yojanA hai| . sAhitya prakAzana phaNDa, AjIvana granthamAlA ziromaNi saMrakSaka, paramasaMrakSaka evaM saMrakSaka sadasyoM ke rUpa meM jina dAtAra mahAnubhAvoM kA sahayoga milA hai, hama una sabakA bhI hArdika AbhAra prakaTa karate haiM, AzA karate haiM ki bhaviSya meM bhI sabhI isI prakAraM sahayoga pradAna karate rheNge| vinItaH motIlAla jaina premacanda jaina adhyakSa sAhitya prakAzana pramukha - Avazyaka sUcanA pustaka prApti athavA sahayoga hetu rAzi DrAphTa dvArA "akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana, khairAgar3ha" ke nAma se bhejeN| hamArA baiMka khAtA sTeTa baiMka Apha iNDiyA kI khairAgar3ha zAkhA meM hai|
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ janma 1/12/1978 ( khairAgar3ha, ma. pra. ) vinamra AdarAJjalI sva. tanmaya (pukharAja ) gir3iyA alpavaya meM aneka uttama saMskAroM se surabhita, bhArata ke sabhI tIrthoM kI yAtrA, parvoM meM yama-niyama meM kaTTaratA, rAtri bhojana tyAga, TI.vI. dekhanA tyAga, devadarzana, svAdhyAya, pUjana Adi chaha Avazyaka meM hamezA lIna, sahanazIlatA, nirlobhatA, vairAgI, satyavAdI, dAnazIlatA se zobhAyamAna terA jIvana dhanya hai / dAdA pitA alpakAla meM terA AtmA asAra-saMsAra se mukta hogA ( vaha svayaM kahatA thA ki mere adhika se adhika 3 bhava bAkI haiN|) cinmaya tattva meM sadA ke lie tanmaya ho jAve - aisI bhAvanA ke sAtha yaha viyoga kA vairAgyamaya prasaMga hameM bhI saMsAra se virakta karake mokSapatha kI preraNA detA rahe - aisI bhAvanA hai| sva. zrI kaMvaralAla jaina zrI motIlAla jaina buA zrImatI DhelAbAI jIjA zrI zuddhAtmaprakAza jaina jIjA zrI yogezakumAra jaina hama haiM svargavAsa 2/2/1993 (durga paMcakalyANaka ) (5) dAdI mAtA phUphA jIjI jIjI sva. mathurAbAI jaina zrImatI zobhAdevI jaina sva. tejamAla jaina sau. zraddhA jaina, vidizA sau. kSamA jaina, dhamatarI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamAre mArgadarzaka zrI dulIcaMda baraDiyA rAjanAMdagA~va pitA - sva. phatelAlajI baraDiyA zrImatI sva. santoSabAI baraDiyA pitA - sva. siremalajI sirohiyA __sarala svabhAvI baraDiyA dampatti apane jIvana meM varSoM se sAmAjika aura dhArmika gatividhiyoM se jur3e haiN| san 1993 meM Apa logoM ne 80 sAdharmiyoM ko tIrthayAtrA karAne kA puNya arjita kiyA hai| isa avasara para svAmI vAtsalya karAkara aura jIvarAja khamAkara zeSa jIvana dharmasAdhanA meM ( bitAne kA mana banAyA hai| vizeSa -AdhyAtmika satpuruSa pUjya zrI kAnajIsvAmI ke darzana aura ) satsaMga kA lAbha liyA hai| parivAra putrI dAmAda gautamacaMda botharA, candrakalA putra lalita sva. nirmala anila suzIla putravadhu lIlA prabhA ___ maMju sudhA bhilAI zazikalA > aruNakumAra pAlAvata, jayapura
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthamAlA sadasyoM kI sUcI paramaziromaNi saMrakSaka sadasya zrI hemala bhImajI bhAI zAha, landana zrI vinodabhAI devasI kacarAbhAI zAha, landana zrI svayaM zAha ostrovskI ha. zItala vijena zrImatI jyotsanA bena vijayakAnta zAha, amerikA zrImatI manoramAdevI vinodakumAra, jayapura paM. zrI kailAzacanda pavanakumAra jaina, alIgar3ha zrI jayantIlAla cimanalAla zAha ha. suzIlAbena amerikA zrImatI soniyA samIta bhAyANI mIrAyAma prazAMta bhAyANI amerikA zrImatI arcanA devI dha.pa. zrI satIzacandajI jaina (ThekedAra) ziromaNi saMrakSaka sadasya jhanakArIbAI khemarAja bAphanA ceriTebala TrasTa, khairAgar3ha mInAbena somacanda bhagavAnajI zAha, landana zrI abhinandanaprasAda jaina, sahAranapura zrImatI sUrajabena amulakhabhAI seTha, mumbaI zrImatI jyotsanA mahendra maNIlAla malANI, mATuMgA sva. dhApU devI tArAcanda gaMgavAla, jayapura bra. kusuma jaina, kumbhoja bAhubalI zrImatI puSpalatA ajitakumArajI, chindavAr3A sau. sumana jaina jayakumArajI jaina Dogaragar3ha paramasaMrakSaka sadasya zrImatI kaMcanadevI dulIcanda jaina gir3iyA, khairAgar3ha damayantIbena harIlAla zAha cairiTebala TrasTa, mumbaI zrImatI rUpAbaina jayantIbhAI brokara, mumbaI saMrakSaka sadasya zrImatI zobhAdevI motIlAla gir3iyA, khairAgar3ha zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA, khairAgar3ha zrImatI DhelAbAI tejamAla nAhaTA, khairAgar3ha zrI zaileSabhAI je. mehatA, nepAla bra. tArAbena bra. mainAbena, sonagar3ha sva. amarAbAI nAMdagAMva, ha. zrI ghevaracaMda DAkaliyA zrImatI candrakalA gautamacanda botharA, bhilAI zrImatI gulAbabena zAMtilAla jaina, bhilAI .. zrImatI rAjakumArI mahAvIraprasAda sarAvagI, kalakattA | zrI premacanda ramezacanda jaina zAstrI, jayapura zrI praphullacanda saMjayakumAra jaina, bhilAI sva. lunakaraNa, jhIpubAI kocara, kaTaMgI sva. zrI jeThAbhAI haMsarAja, sikaMdarAbAda zrI zAMtinAtha sonAja, akalUja zrImatI puSpAbena candulAla meghANI, kalakattA zrI lavajI bIjapAla gAlA, bambaI sva. . kaMkubena rikhabadAsa jaina ha. zAMtibhAI, bambaI eka mumukSubhAI, ha. sukamAla jaina, dillI zrImatI zAMtAbena zrI zAMtibhAI jhaverI, bambaI sva. mUlIbena samarathalAla jaina, sonagar3ha zrImatI suzIlAbena uttamacaMda gir3iyA, rAyapura sva. rAmalAla pArakha, ha. nathamala nAMdagAMva zrI bizambharadAsa mahAvIraprasAda jaina sarrApha, dillI zrImatI jainAbAI, bhilAI ha. kailAzacanda zAha zrImatI zAntidevI komalacaMda jaina, nAgapura zrImatI puSpAbena kAMtibhAI moTANI, bambaI zrImatI haMsubena jagadIzabhAI lodariyA, bambaI zrImatI lIlAdevI zrI navaratnasiMha caudharI, bhilAI zrIyuta prazAnta-akSaya-sukAnta- kevala, landana zrImatI puSpAbena bhImajIbhAI zAha, landana zrI surezabhAI mehatA, bambaI evaM zrI dinezabhAI, morabI, sau. ramAbena naTavaralAla zAha, jalagA~va zrI mahezabhAI mehatA, bambaI evaM sau. savitAbena rasikabhAI zAha, sonagar3ha zrI phUlacaMda vimalacaMda jhAMjharI saina, zrI prakAzabhAI mehatA, nepAla zrI ramezabhAI, nepAla evaM zrI rAjezabhAI mehatA, morabI zrImatI patAsIbAI tilokacaMda koThArI, jAlabAMdhA zrImatI vasaMtabena jevaMtalAla mehatA, morabI sva. hIrAbAI, haste - zrI prakAzacaMda mAlU, rAyapura zrImatI candrakalA premacanda jaina, khairAgar3ha sva. mathurAbAI ka~varalAla gir3iyA, khairAgar3ha saritA bena ha. pArasamala mahendrakumAra jaina, tejapura zrI choTAlAla kezavajI bhAyANI, bambaI zrImatI jazavaMtIbena bI. bhAyANI, ghATakopara sva. bhairodAna saMtoSacanda kocara, kaTaMgI zrI cimanalAla tArAcaMda kAmadAra, jaitapura zrI takhatarAja kAMtilAla jaina, kalakattA 7
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImatI DhelAbAI ceriTebala TrasTa, khairAgar3ha sva. suzIlAbena himmatalAla zAha, bhAvanagara zrImatI tejabAI devIlAla mehatA, udayapura zrI kizorakumAra rAjamala jaina, sonagar3ha zrImatI sudhA subodhakumAra siMghaI, sivanI | zrI jayapAla jaina, dillI guptadAna, haste - candrakalA botharA, bhilAI zrI satsaMga mahilA maNDala, khairAgar3ha zrI phUlacaMda caudharI, bambaI zrImatI kiraNa - esa.ke. jaina, khairAgar3ha sau. kamalAbAI kanhaiyAlAla DAkaliyA, khairAgar3ha sva. gaiMdAmala - jJAnacanda - sumataprasAda, khairAgar3ha zrI sugAlacaMda viradhIcaMda copar3A, jabalapura |sva. mukeza gir3iyA smRti ha. nidhi-nizcala, khairAgar3ha zrImatI sunItAdevI komalacanda koThArI, khairAgar3ha | sau. suSamA jinendrakumAra, khairAgar3ha zrImatI svarNalatA rAkezakumAra jaina, nAgapura | zrI abhayakumAra zAstrI, ha. samatA-namratA, khairAgar3ha zrImatI kaMcanadevI pannAlAla gir3iyA, khairAgar3ha |sva. vasaMtana manaharalAla koThArI, bambaI zrI lakSmIcaMda sundarabAI pahAr3iyA, koTA | sau. acarajakumArI zrI nihAlacanda jaina, jayapura zrI zAntikumAra kusumalatA pATanI, chindavAr3A | sau. gulAbadevI lakSmInArAyaNa rArA, zivasAgara zrI chItaramala bAkalIvAla jaina TreDarsa, pIsAMgana | sau. zobhAbAI bhavarIlAla caudharI, yavatamAla zrI kisanalAla devar3iyA ha. jayakumArajI, nAgapura | sau. jyoti santoSakumAra jaina, DobhI sau. ciMtAbAI miThUlAla modI, nAgapura zrI bAbUlAla totArAma luhAr3iyA, bhusAvala zrI sudIpakumAra gulAbacanda, nAgapura sva. lAlacanda bAbUlAla luhAr3iyA, bhusAvala sau. zIlAbAI mulAmacandajI, nAgapura sau. omalatA lAlacanda jaina, bhusAvala sau. motIdevI motIlAla phalejiyA, rAyapura zrI yogendrakumAra lAlacanda luhAr3iyA, bhusAvala sau. sumana jayakumAra jaina, DoMgaragar3ha zrI jJAnacanda bAbUlAla luhAr3iyA, bhusAvala samakita mahilA maMDala, DoMgaragar3ha sau. sAdhanA jJAnacanda jaina luhAr3iyA, bhusAvala sau. kaMcanadevI jugarAja kAsalIvAla, kalakattA | zrI devendrakumAra jJAnacanda luhAr3iyA, bhusAvala zrI di. jaina mumukSu maNDala, sAgara zrI mahendrakumAra bAbUlAla luhAr3iyA, bhusAvala sau. zAMtidevI dhanakumAra jaina, sUrata sau. lInA mahendrakumAra jaina, bhusAvala zrI cindrUpa zAha, bambaI | zrI cintanakumAra mahendrakumAra jaina, bhusAvala sva. phephAbAI pusAlAlajI, baiMgalora | zrI kastUrI bAI ballabhadAsa jaina, jabalapura lalitakumAra DaoN. zrI tejakumAra gaMgavAla, indaura |sva.yazavaMta chAjer3a ha.zrI pannAlAla jaina, khairAgar3ha sva. nokacandajI, ha. kezarIcaMda sAvA silhATI | anubhUti-vibhUti atula jaina, malADa ku. vaMdanA pannAlAlajI jaina, jhAbuA zrI AyuSya jaina saMjaya jaina, dillI ku. mInA rAjakumAra jaina, dhAra zrI samyaka aruNa jaina, dillI sau. vaMdanA saMdIpa jainI ha.ku. zreyA jainI, nAgapura zrI sArthaka aruNa jaina, dillI sau. kezarabAI dha.pa. sva. gulAbacanda jaina, nAgapura | zrI kezarImala nIraja pATanI, gvAliyara jayavaMtI bena kizorakumAra jaina | zrI parAgabhAI harivadana satyapaMthI, ahamadAbAda zrI manoja zAntilAla jaina lakSmIbena vIracanda zAha ha. zAradAbena, sonagar3ha zrImatI zakuntalA anilakumAra jaina, muMgAvalI | zrI prazama jItUbhAI modI, sonagar3ha iMjI.AratI pitA zrI anilakumAra jaina, muMgAvalI | zrI hemalAla manoharalAla siMghaI, bonakaTTA zrImatI pAnAdevI mohanalAla seThI, gohATI | sva. durgA devI smRti ha. dIpacanda caupar3A, khairAgar3ha zrImatI mANikabAI mANikacanda jaina, indaura zrI pArasamala mahendrakumAra, tejapura zrImatI bhUrIbAI sva. phUlacanda jaina, jabalapura zAha zrI kailAzacandajI motIlAlajI, bhilAI
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAhitya prakAzana phaNDa zrImatI prabhAbAI premacandajI ( naravara), sonAgira 501 /- ru. dene vAle - 251 /- ru. dene vAle - zrI khemarAja premacaMda abhaya kumAra jaina, khairAgar3ha zrI dulIcaMda kamaleza jineza jaina, khairAgar3ha TrasTa, khairAgar3ha zrI ka~varalAla motIlAla jaina, ha. zrI DhelAbAI, khairAgar3ha jhanakArI bAI khemarAja bAphanA caire. bra. tArAbena mainAbena jaina, sonagar3ha puSpA baina bhopAla jaina, dillI manana cetanabhAI DagalI, ghATakopara 201/- ru. dene vAle - sau. manoramA vinoda kumAra jaina, jayapura zrImatI mamatA rameza canda jaina zAstrI, jayapura zrImatI sarodevI rAjendrakumAra jaina, jabalapura zrImatI kamalAdevI paM. jJAnacandajI, sonAgirajI rUbI rAjakumAra jaina, dhamatarI prIti baina prajJA baina, pAlar3I 101/- ru. dene vAle - - zrI pannAlAla manojakumAra gir3iyA, khairAgar3ha zrI pannAlAla umezakumAra chAjer3a, khairAgar3ha bra. ramA baina, saunagar3ha 51 /- ru. dene vAle svaNA pradIpakumAra jaina, khairAgar3ha sukha ke liye sAmagrI nahIM, saMtoSa cAhiye aura saMtoSa tattvajJAna binA saMbhava nahIM / vikalpa para ke liye akiMcitkara hai aura apane liye anartha ke kAraNa haiM / 9
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhArI roga aura sastA ilAja nagara seTha kI mRtyu para sabhI ne zoka mnaayaa| kriyA-karma se nivRta ho jAne ke bAda seTha ke putra ne apane munIma se pUchA - "munImajI ! apane pAsa kitanA dhana hai ?"munImajI ne uttara diyA- "tIna pIr3hiyA~ khAe~ jitnaa|" seTha ke putra ne munImajI se to kucha nahIM kahA, parantu use isa bAta kI bhArI cintA satAne lagI ki "cauthI pIr3hI kyA khAyegI ?" isa cintA ke kAraNa usakA zarIra dina para dina ghulane lgaa| kaI vaidyoM aura hakImoM se ilAja karAyA, para saba vyartha gyaa| anta meM jyotiSiyoM se parAmarza liyA gyaa| jyotiSiyoM ne parAmarza diyA ki "yadi nirantara eka mAha pratidina prAta:kAla garIboM ko anAja-kapar3A kA dAna kiyA jAe to roga Tala sakatA hai|" jyotiSiyoM ke parAmarzAnusAra seTha ke putra ne pratidina prAta:kAla garIboM ko anAja-kapar3A kA dAna denA zuru kara diyaa| eka dina koI bhI dAna lene nahIM AyA, to vratabhaMga kI AzaMkA se seThaputra ghabarAyA, usane rAha meM jAte hue eka parigraha parimANa vratI sacce zrAvaka ko garIba samajhakara usase kahA"Apa dAna le lo, anyathA merA vratabhaMga ho jaayegaa|" taba vaha bolA - "maiM ghara jAkara dekhatA hU~ ki mujhe Aja anAja kI AvazyakatA hai yA nahIM ?" thor3I dera bAda Akara vaha bolA- "seThajI Aja kA kAma cala sake - itanA anAja mere ghara meM hai|" seTha ne kahA - to kala ke lie le jaao| vaha bolA - "maiM kala kI cintA Aja nahIM krtaa| seThaputra ke mana meM vicAra AyA ki "yaha itanA garIba hone para bhI yaha kala kI cintA nahIM kara rahA hai aura eka maiM hU~, jo tIna pIr3hI bAda kI cintA karake phikra kara mara rahA huuN|" usI dina se vaha acchA hone lgaa| svastha hone para use usa garIba vyakti se milane para patA calA ki yaha koI sAdhAraNa manuSya nahIM hai, yaha to jJAnaghana caitanya dhana kA svAmI samyagdRSTi aNuvratI zrAvaka hai| - aisA jAnakara usane zeSa jIvana usI jJAnI dharmAtmA kI satsaMgati meM rahakara AtmakalyANa ke lie samarpita kara diyaa|
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/11 aMjanA caritra prIti aura aprIti - "yaha bAta usa samaya kI hai, jaba bhagavAna zrI munisuvratanAtha kA dharmatIrtha cala rahA thaa| anaMtavIrya kevalI ke dvArA dharmopadeza kA zravaNa kara hanumAna, vibhISaNa ityAdi ne vrata aMgIkAra kiye, unameM bhI hanumAna kA zIla evaM samyaktva vizeSa prazaMsanIya hai|" - isa prakAra bhagavAna mahAvIra kI dharma sabhA meM gautama gaNadhara se hanumAna kI prazaMsA sunakara rAjA zreNika ne prazna kiyA - "he prabhu ! ye hanumAna kisake putra the, inakA janma kahA~ huA thA ? kRpA kara batalAne kA kaSTa kreN| rAjA zreNika ke isa prazna ko sunakara "jinheM satpuruSoM kI kathAoM se vizeSa anurAga hai" - aise gautama gaNadhara apanI sumadhura vANI meM isa prakAra kahane lage - bharatakSetra kI dakSiNa dizA meM vidyAdhara rAjA mahendra rAjya karate the, unhoMne eka mahendrapura nAmaka sundara nagara kI sthApanA kI thii| rAjA mahendra kI jIvana saMginI kA nAma hRdayavegA thA, jisase arindama Adi sau putra evaM aMjanAsundarI nAmaka eka mahAguNavAna kanyA kA janma huaa| eka bAra aMjanA sundarI kI yauvanAvasthA dekhakara rAjA mahendra ko usake vivAha kI cintA utpanna huii| , ata: unhoMne apane buddhimAna maMtriyoM ko bulAkara unase aMjanA sundarI ke vaivAhika sambandha ke saMdarbha meM vicAra-vimarza kiyA ki putrI aMjanA kA zubha-vivAha kisake sAtha karanA ucita hai ? rAjA dvArA pUche gaye prazna ke pratyuttara svarUpa kisI ne laMkAdhipati rAvaNa ke nAma kA to kisI ne indrajIta kA to kisI ne meghanAtha ke nAma kA prastAva rkhaa|
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/12 prApta prastAvoM ko sunakara dhanyamaMtrI kahane lage - "he rAjana ! dakSiNazreNI meM kanakapura nAmaka nagara ke rAjA hiraNyaprabha evaM rAnI sumanA kA suyogya putra saudAminI kumAra (vidyutaprabha ) hai / vaha guNavaMta, yazavaMta to hai hI, sAtha hI parAkramI bhI aisA hai ki sAre vidyAdhara bhI eka sAtha yuddha hetu prastuta hoM, tathApi use parAjita nahIM kara skte| ataH mere vicAra se to rAjakumArI ke liye isase upayukta vara anya nahIM ho sakatA / " dhanyamaMtrI ke ukta prastAva ko sunakara saMdehaparAga nAmaka dUsarA maMtrI 'atyantaM gaMbhIra hokara kahane lagA - "yadyapi yaha ni:saMdeha satya hai ki kumAra vidyutaprabha mahAbhavya hai, kintu unake mana meM sadaiva saMsAra kI anityatA- kSaNabhaMguratA kI vicArataraMgeM pravAhita hotI rahatI haiM, itanA hI nahIM, ve vairAgI kumAra to choTI umra meM hI isa asAra-saMsAra kA parityAga kara mokSa prApti hetu antara - bAhya digambara dazA ko aMgIkAra kara leMge aura viSayAbhilASA vihIna ve kumAra vikAra evaM apUrNatA kA kSaya karake paripUrNa sAdhya dazA ko prApta kareMge / aisI sthiti meM unake sAtha rAjakumArI aMjanA kA vivAha karane se kanyA pativihIna ho jAvegI / - hA~! bharata kSetra kI vijayArddhaparvata kI dakSiNazreNI meM Adityapura nAmaka nagara hai, vahA~ rAjA prahalAda evaM rAnI ketumati ke vAyukumAra (pavanaMjaya yA pavanakumAra) nAmaka putra hai, jo ki mahAparAkramI, rUpavAna, zIlavAna evaM guNavAna hai, vahI sarvaprakAra se kanyA ke yogya uttama vara hai - aisA merA mAnanA hai / " saMdehaparAga maMtrI kI bAta sunakara sabako atyanta harSa huA aura sabhI ne isa sambandha meM apanI sahamati pradarzita kii| vasaMta Rtu evaM phAlgunI mAsa kI aSTAnhikA kA zubhAgamana huaa| phAlguna zuklA aSTamI se pUrNimA taka calane vAlA parva aSTAnhikA
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/13 mahAmaMgala svarUpa hai| isa pAvana avasara para indrAdi deva to naMdIzvara dvIpa meM virAjamAna zAzvata jina-bimboM ke darzana-pUjanArtha jAte haiM aura mAnava samAja bhI apanI-apanI zakti evaM bhAvanAnusAra isa parva ko utsAha pUrvaka manAtA hai| usa samaya mahendranagara nivAsI vidyAdhara bhI pUjana-sAmagrI lekara kailAzaparvata para phuNce| kailAzaparvata bhagavAna RSabhadeva kI pavitra nirvANasthalI hone se parama pAvana hai - pUjanIya hai| kumArI aMjanA sahita rAjA mahendra ne bhI vahA~ pahu~cakara jinaprabhu ke darzana-pUjana kiye, tatpazcAt girirAja ke prAkRtika saundarya kA avalokana karane ke liye rAjA mahendra eka svaccha zilA para baiTha gye| usI samaya kumAra pavanaMjaya sahita rAjA prahalAda bhI cakravartI bharata dvArA nirmita jina-bimboM ke darzana-pUjanArtha vahIM padhAre huye the aura darzana-pUjana se nivRtta ho, girirAja para hI ghUma rahe the ki anAyAsa rAjA mahendra kI najara una para pdd'ii| rAjA mahendra ne prAthamika abhivAdana ke pazcAt unase kahA - "he rAjana! bahuta dinoM se eka vicAra mana meM cala
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/14 rahA ki apanI priya putrI aMjanA kA zubha-vivAha Apake suputra pavanakumAra ke sAtha kara dU~, kyA Apa merI isa vinamra prArthanA ko svIkAra karane kI kRpA kareMge ?" isa bAta ko sunakara rAjA prahalAda bole - "he rAjan ! yaha to mere putra kA mahAna bhAgya hai ki use aMjanA jaisI suzIla jIvana saMginI prApta ho rahI hai| Apa isa sambandha ko pakkA hI samajhiye / " isa prakAra aMjanA evaM pavanakumAra kA sambandha to nizcita ho gayA, tIna dina pazcAt usI mAnasarovara para vivAha honA bhI taya ho gayA / aMjanA ke adbhuta saundarya se kumAra pavana aparicita na the, ataH ve use dekhane ke liye atyanta vyagra ho uThe, tIna dina ke viraha ko bhI sahana karane meM ve apane ko asamartha pA rahe the, yahI cintana unake hRdaya meM cala rahA thA ki kaba aMjanA ko dekhU~ ? atyanta vyagra hokara unhoMne yaha bAta apane antaraMga mitra prahasta se kahI - "he mitra ! tumhAre atirikta yaha bAta maiM anya kisase kahU~ ? jaise bAlaka apanA dukha mAtA se, ziSya guru se, kisAna rAjA se evaM rogI vaidya se kahatA hai / usI prakAra buddhimAna apane mitra se kahatA hai - yahI samajhakara maiM apane mana kI bAta tumase kahatA hU~ - "he mitra ! rAjA mahendra kI putrI aMjanA ko dekhe binA mujhe caina nahIM hai / " kumAra kI vyagratApUrNa bAta ko sunakara prahasta muskarA uThA / rAtri hote hI donoM mitra vimAna dvArA aMjanA ke mahala meM pahu~ca gye| jharokhe meM chupakara aMjanA ke saundarya ko dekhane se kumAra ko atyadhika harSa huA / usa samaya sAta maMjile mahala meM aMjanA apanI sakhiyoM sahita baiThI huyI thI, taba aMjanA kI buddhimAna sakhI vasantamAlA kahane lagI"he sakhI ! tuma dhanya ho, tumhArA saubhAgya hai ki tumhAre pitA ne pavanakumAra jaisA jIvana-sAthI tumhAre liye cunA, pavanakumAra mahAparAkramI bhavyAtmA haiM / " -
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/15 vasaMtamAlA kI isa bAta ko sunakara kumAra AnaMdita ho utthe| tabhI dUsarI sakhI mizrakezI isa prakAra kahane lagI - "tuma pavanakumAra ko parAkramI batalAtI ho aura isa sambandha ko bar3e hI gauravapUrNa DhaMga se bakhAna karatI ho - yaha tumhArA ajJAna hai| kumArI kA sambandha yadi vidyutaprabha ke sAtha hotA to bAta hI kucha aura hotii| are ! kahA~ vidyutaprabha aura kahA~ pavanakumAra - donoM meM jamIna-AsamAna kA antara hai| tumheM jJAta hogA ki pahale sabakA vicAra vidyutaprabha ke sAtha sambandha karane kA hI thA, para jaba mahArAja ne sunA ki ve to kucha hI samaya pazcAt muni honevAle haiM, taba isa prastAva ko nirasta kara diyA gayA; kintu vAstava meM yaha ThIka nahIM huaa| are ! vidyutaprabha jaise mahApuruSa kA saMyoga to eka kSaNa mAtra ke liye bhI zreSTha hai, anya kSudra puruSa ke dIrghakAlIna saMyoga kI apekSA / saqhI kI apamAna janaka bAta sunate hI pavanakumAra krodhita ho. uThe, ve vicArane lage - "aMjanA ko mujhase kiMcit bhI sneha nahIM hai| lagatA hai vidyutaprabha se hI isakA sneha hai, tabhI to sakhI ke aise vacana sunakara bhI yaha mauna hai|" aisA vicArakara unhoMne krodhita ho myAna se talavAra nikAla lI, kintu tabhI prahasta mitra ne unheM rokate hue kahA- "mitra ! yahA~ hama guptarUpa se Aye haiM aura isI taraha vApasa calanA caahiye| prahasta ke kathanAnusAra kumAra ne krodhita dazA meM hI vahA~ se prasthAna kara diyA, kintu ve aMjanA kI tarapha se ekadama udAsa citta ho gaye, ata: unhoMne usake parityAga kA nirNaya kara liyaa| dekho pariNAmoM kI vicitratA, kucha dera pUrva jise dekhe binA caina nahIM thA, aba usI kA mukha dekhanA bhI asahanIya pratIta hone lagA, re saMsAra....! apane nivAsa para Ate hI pavanakumAra ne prahasta se kahA - "he mitra ! apanA sthAna aMjanA ke nivAsa ke najadIka hai, ataH aba apane
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 4 / 16 ko yahA~ nahIM rahanA hai, usase sparzita hokara AnevAlI havA bhI mujhe kaSTaprada pratIta hotI hai; ataH calo, yahA~ se caleM / kumAra kI AjJA pAte hI unake sampUrNa saMgha ne prasthAna kI taiyArI prArambha kara dI ; phalataH hAthI, ghor3e, ratha paidala Adi senA meM kolAhala kA vAtAvaraNa vyApta ho gayA / pavanakumAra ke saMgha ke loga acAnaka prasthAna kA Adeza sunakara acambhita ho uThe ki yaha kyA ? binA kAraNa prasthAna kI AjJA kyoM ? koI kahatA hai ki isakA nAma pavanaMjaya hai, ataH isakA citta bhI pavana ke samAna caMcala hai| aMjanA kA nivAsa nikaTa hI hone se kumAra kI senA ke prasthAna kA kolAhala zIghra hI usake kAnoM taka jA pahu~cA, usase usake hRdaya para mAno vajrapAta hI A girA / vaha vicArane lagI- "hAya ! kyA karU~ ? aba kyA hogA ? merA to koI aparAdha bhI dikhAyI nahIM detA / lagatA hai mizrakezI dvArA kathita niMdApUrNa vacanoM kI bhanaka kumAra ko laga gayI yahI kAraNa hai ki mere prANanAtha mujha para kRpA rahita ho gaye aura merA parityAga kara prasthAna kara rahe haiN| yadi mere prANanAtha merA parityAga kara deMge to maiM bhI anna-jala kA parityAga kara zarIra tyAga duuNgii|" - isa prakAra vicAra karate-karate kumArI aMjanA behoza ho bhUmi para gira pdd'ii| -- aMjanA ke pitA rAjA mahendra ko jaba kumAra ke prasthAna ke samAcAra vidita huye to ve apane baMdhujanoM sahita rAjA prahalAda ke nikaTa Aye aura donoM ne kumAra ko samajhAyA - " he zUravIra ! prasthAna ke vicAra ko nirasta kara hama donoM ke manoratha kI siddhi karo, gurujanoM kI AjJA AnandadAyinI hotI hai, ataH hamArI AjJA svIkAra karo" - - aisA kahakara unhoMne premapUrvaka kumAra kA hAtha pakar3a liyaa| pitA evaM pitAtulya rAjA mahendra ke vacanoM dvArA kumAra vinamra ho
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/17 gaye aura gurujanoM kI gurutA kA ullaMghana karane meM apane Apako asamartha anubhava karane lge| ata: prasthAna kI AjJA ko to unhoMne nirasta kara diyA, para mana hI mana yaha nizcaya kara liyA ki aMjanA se vivAha karake usakA parityAga kara duuNgaa| rAjakumAra ke prasthAna na karane ke samAcAra sunate hI aMjanA kA hRdaya prasanna ho gyaa| aura phira lagna ke zubhAvasara para mAnasarovara ke kinAre zAstrokta vidhi-vidhAna pUrvaka pavanakumAra evaM kumArI aMjanA kA zubha-vivAha saMpanna huaa| aMjanA ko to kumAra ke prati pUrNa prItibhAva thA, kintu kumAra kA bhAva aMjanA ke prati aprItirUpa thA, para isa bAta kA parijJAna aMjanA ko na thaa| yathAsamaya sabhI ne apane-apane dezoM ko prasthAna kiyaa| yahA~ para gautama gaNadhara rAjA zreNika se kahate haiM - "he zreNika ! jo jIva vastusvarUpa ko na samajha kara ajJAnatAvaza para ke doSa grahaNa karate haiM, unheM mUrkha samajhanA cAhiye aura dUsaroM ke dvArA kiye gaye doSa apane Upara A par3eM to use apane pApa karma kA phala samajhanA caahiye|" saMyoga evaM viyoga pavana kumAra ne to kumArI aMjanA se vivAha kara usakA isa prakAra tyAga kara diyA ki ve kabhI usase bAta taka nahIM krte| aMjanA pati ke isa niSThura vyavahAra se parama dukha kA anubhava karatI thii| vaha rAtri ko nIMda bhI nahIM le pAtI thI, usakI A~khoM se niraMtara A~suoM kI dhArA bahatI rahatI thI evaM zarIra atyanta malina ho gayA thaa| pati ke prati hai apAra prema jisakA - aisI usa suMdarI ko pati kA nAma bhI pyArA lagatA thA, usa ora se AnevAlI havA bhI AnaMdadAyinI pratIta hotI thii| pati kA rUpa to vivAha-vedI para hI dekhA thA, niraMtara usI kA cintana karatI thii| nizcalarUpa se sarvaceSTA vihIna ho baiThI rahatI thii| mana
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/18 meM pati ke rUpa kA ciMtana evaM bAhya meM unake darzana kI abhilASA yukta hone para bhI darzana na ho pAte the| taba zoka-saMtapta hokara citrapaTa para pati kA citra banAne hetu prayatnazIla hotI, kintu hAtha kA~pane lagate aura kalama gira pdd'tii| - aisI dazA ho jAne se aMjanA kA sarvAMga sundara zarIra bhI durbala ho gayA, AbhUSaNa DhIle ho gaye evaM zarIra para vastrAbhUSaNa bhI bhArarUpa pratIta hone lge| aisI karuNadazA meM bArambAra nija azubhakarmodaya kI nindA karatI huI vaha mAtA-pitA ko yAda krtii| zarIra atyadhika zithila ho jAne se bAra-bAra behoza ho gira par3atI athavA ro-rokara kaMTha ruMdha jAtA thA, usa samaya usa saMtapta hRdaya ko zAntidAyinI zItala candra-kiraNeM bhI dAharUpa jJAta hotI thii| becArI ! vikalpa kI mArI, nAnA prakAra vicAra karatI huI mana hI mana pati se isa prakAra anurodha karatI- "he nAtha ! Apa sadaiva mere hRdayakamala para virAjamAna hone para bhI mujhe AtApa kyoM dete haiN| jaba maiMne ApakA koI aparAdha nahIM kiyA, taba binA kAraNa mujha para kopa kyoM ? he nAtha ! aba to prasanna hoiye, maiM to ApakI dAsI hU~, mere citta ke zoka kA haraNa kiijiye| jaise antara meM darzana dete haiM, vaise hI bAhara se bhI darzana dIjiye - yahI merI karabaddha prArthanA hai|" isa prakAra nija citta meM sthApita pati se bArambAra manuhAra karatI thI aura A~khoM se motI ke samAna A~sU girAtI rhtii| sakhI vaMsatamAlA aMjanA kI sevArtha aneka prakAra kI sAmagrI lAtI, para use to kucha bhI rucikara na lagatA / usakA citta to pati viyoga meM cakra kI bhAMti bhramita ho gayA thaa| pati viyoga se dukhita vaha na to acchI taraha snAna karatI, na bAla saMvAratI, sarva kriyAoM se udAsa - aisI ho gayI mAno pASANa hI ho, niraMtara azru-pravAha ke bahane se mAno jala hI ho, hRdayadAha se saMtapta mAno agni hI ho, sadA hI pati ke vikalpa
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/19 meM rahane ke kAraNa mAno havA hI ho aura citta kI zUnyatA se mAno vaha AkAzarUpa hI ho gayI ho| moha ke kAraNa usakA jJAna bhI AcchAdita ho gayA thA, sarva aMga itane durbala ho gaye the ki uThanA-baiThanA bhI dUbhara ho gayA thaa| bolane kI abhilASA karatI, para zabda nahIM nikalate; pakSiyoM se kalola karane kI bhAvanA hotI, para vaha bhI duSkara thA - isa prakAra becArI sabase nyArI gumasuma baiThI rhtii| usakA citta to pati meM hI lagA thA, usako niSkAraNa pati-viyoga ke kAraNa eka-eka pala bhI eka-eka varSa ke samAna pratibhAsita hotA thaa| use dukha se dukhita dekhakara vyAkulita huye parijana bhI aisA cintana karate the - "ise aisA dukha kisa kAraNa se huA ? yaha to isake dvArA pUrvopArjita pApakarmoM kA hI phala hai, avazya hI isane pUrva janma meM kisI deva yA guru kI virAdhanA kI hogI, usI kA yaha phala hai| pavanakumAra to isa dazA meM nimitta mAtra haiN| are! isa becArI bholI-bhAlI se vivAha karake kyoM isakA parityAga kara diyA, jisane kabhI pitA ke ghara meM raMcamAtra dukha nahIM dekhA, vahI Aja athAha dukha ko prApta huI hai|" sabhI isItaraha vicAra karate - "hama kyA upAya kareM ? are ! hama to bhAgyahIna haiM, yaha kArya hamAre yatnasAdhya nahIM hai| yaha to isake koI azubhakarma kA phala hai| he prabhu! kaba vaha zubha dina AyegA, jaba yaha apane prItama kI kRpA-dRSTi prApta kregii|" sabhI kI yahI abhilASA rahA karatI thii| aise pratikUla prasaMga ke samaya aMjanA deva-zAstra-guru kI ArAdhanA karate hue - ina dukha ke dinoM ko vyatIta kara rahI thii| usakI priya sakhI vasantamAlA use prasanna karane ke liye hara saMbhava prayatna karatI thii| ve kabhI to AtmAnubhavarUpa samyagdarzana kI carcA karatIM to kabhI deva-guru-dharma kI bhakti karatIM, kabhI vItarAgI saMtoM kA smaraNa karate huye unakI
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/20 vairAgyabhAvapUrNa kathA-vArtA karatIM, usa samaya avazya aMjanA kA dukha kucha kama ho jAtA thaa| isa prakAra sakhI sahita aMjanA kA samaya vyatIta ho rahA thaa| bAIsa varSa bAda.... - jisa samaya kI yaha kathA hai, usa samaya rAjAoM para laMkAdhipati mahArAja rAvaNa kI AjJA calatI thI, kintu rAjA varuNa hI ekamAtra aisA rAjA thA, jo rAvaNa kI AjJA kA ullaMghana karatA thaa| usakA kahanA thA ki rAvaNa ko devoM dvArA pradatta zastroM kA garva hai, kintu maiM use garvarahita kara dUMgA / isI bAta se kupita hokara rAvaNa ne use daivI zastroM ke binA hI parAjita karane kI pratijJA kara lI aura yuddha meM sahAyatArtha aneka rAjAoM ko AmaMtrita kiyaa| pavanakumAra ke pitA mahArAja prahalAda ke yahA~ bhI patra bhejA gyaa| patra meM likhA thA - "samudra ke madhyadvIpa meM pAtAlanagara nivAsI rAjA varuNa ko jItane ke liye hamane yuddha prArambha kara diyA hai, kintu yuddha meM rAjA varuNa ke putroM ne hamAre bahanoI kharadUSaNa ko bandI banA liyA hai, ataH unheM chur3Ane evaM yuddha meM sahAyatArtha Apa zIghra hI aaveN|" patra dvArA AjJA prApta hote hI svAmI bhakta rAjA prahalAda mahArAja rAvaNa kI sahAyatArtha jAne ke lie taiyAra ho gye| unheM prasthAna ke liye taiyAra dekha kumAra pavanaMjaya ne kahA - "he pitAjI ! Apa yuddha meM padhArane ke vicAra kA tyAga kara mujhe yuddha meM jAne hetu anumati pradAna kreN| maiM zIghra hI rAjA varuNa ko parAjita kara duuNgaa|" taba pitA evaM mAtA se AjJA prApta kara parijanoM ko dhairya ba~dhAkara bhagavAna arahanta-siddha ke smaraNa pUrvaka kumAra ne vidA lii| usa samaya aMjanA sundarI A~sU-bhIgI A~khoM se daravAje para khambe ke sahAre khar3I thI, jise dekhakara khambe meM utkIrNa putalI kI AzaMkA hotI thii| usa para najara par3ate hI kumAra ne apanI najara phera lI aura kupita
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/21 svara meM kahA - "are ! terA darzana bhI kaSTaprada hai, tU isa sthAna se calI jA, nirlajja hokara yahA~ kyoM khar3I hai ?" pati ke ye karkaza vacana bhI usa samaya aMjanA ko aise madhura pratIta huye, jaise bahuta dinoM se pyAsI cAtaka ko megha kI bUMda priya lagatI hai| vaha hAtha jor3akara gadgad ho kahane lagI- "he nAtha ! jaba Apa yahA~ rahate the taba bhI maiM viyoginI thI, parantu Apa nikaTa hI haiM' - aisI AzA se prANa jaise-taise Tike rahe; lekina aba to Apa kSetra se bhI dUra jA rahe haiM, ata: maiM kisa prakAra jIvita rahU~gI ? "he nAtha ! paradeza gamana ke isa prasaMga para Apane na mAtra nagara ke manuSyoM, varan pazuoM ko bhI dhairyatA pradAna kI hai aura sabhI ko apanI amRtamayI vANI se santuSTa kiyA hai| ekamAtra meM hI ApakI aprApti se dukhI huuN| merA citta Apake caraNAravinda kA abhilASI hai, Apane anya sabhI ko apane zrImukha se dhairya pradAna kiyA hai, ata: yadi unhIM kI taraha Apa mujhe bhI kucha dhairya pradAna karate to acchA thaa| jaba Apane hI merA parityAga kara diyA, taba mere liye jagata meM kauna zaraNarUpa hai ?" taba kumAra ne mu~ha bigAr3akara kupita svara meM kahA - "mara !" itanA sunate hI aMjanA kheda-khinna ho dharatI para gira par3I, kumAra use DhoMga (nATaka) samajhakara vahA~ se prasthAna kara gye| senAsahita ve sAMyakAla mAnasarovara para A phuNce| vidyAbala se eka mahala kA nirmANakara kumAra pavana apane mitra prahasta sahita usameM baiThe huye haiM aura jharokhe meM se mAnasarovara kI sundaratA kA avalokana kara rahe haiN| sarovara ke svaccha jala meM kamala khile huye haiM, jisameM haMsa evaM cAtaka pakSI krIr3A kara rahe haiM, vahIM eka cakavI evaM cakavA bhI krIr3A meM saMlagna the, ki tabhI sUryAsta ho gayA aura cakavA-cakavI bichur3a gaye, usake viyoga se saMtapta cakavI akelI Akula-vyAkula hone lgii| cakave ko dekhane ke liye usake netra astAcala kI ora lage huye
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/22 the, vaha bArambAra kamala ke chidra meM use zodha rahI thI, kamala ke rasa kA svAda bhI use viSatulya pratIta ho rahA thA, pAnI meM dRSTigocara hone vAle apane hI pratibimba ko apanA prItama samajhakara bulA rahI thI, parantu pratibimba Ave kahA~ se ? isa kAraNa usakI (cakave hI kI) aprApti se atyanta zokAkula ho rahI thiiN| senA ke sainikoM evaM hAthI-ghor3oM ke zabdoM ko sunakara apane pati kI AzA se vaha apane citta ko bhramita kara rahI thI tathA kinAre para sthita vRkSa para car3hakara AkulatAmaya bhAva se dazoM dizAoM kA avalokana kara rahI thI, kintu kahIM bhI apane pati ko na dekhakara dharatI para A girii| bahuta samaya taka cakavI kI aisI dazA ko pavanakumAra ne dhyAnapUrvaka dekhA, cakavI kI vyAkulatA ko dekhakara unakA citta dayA se Arta ho gyaa| usa samaya kumAra ko aMjanA kI yAda satAne lagI, unake mana meM vicAroM ke tUphAna calane lage- "are re ! yaha cakavI prItama ke viyoga meM kisa taraha zokAgni meM jala rahI hai, yaha manohara mAnasarovara evaM candramA kI candana-sadRza cA~danI bhI isa viyoginIko dAvAnala-sadRza dAhakAraka pratIta ho rahI hai| jaba yaha cakavI apane pati se eka rAta ke viyoga ko sahana karane meM asamartha ho rahI hai, taba vaha mahAsundarI aMjanA kisa prakAra bAIsa varSa se mere viyoga ko sahana kara rahI hogii| usakI kyA dazA huI hogI? are ! yaha vahI to mAnasarovara hai, vahI to yaha sthAna hai, jahA~ hamArA vivAha huA thaa|" vivAha sthala para najara par3ate hI kumAra ke zoka kI abhivRddhi ho gyii| vesocane lage- "hAya ! hAya !! maiM kaisA niSThura citta hU~, maiMne vyartha hI usa nirdoSa kA parityAga kara diyaa| kaTuvacana to usakI dAsI ne kahA thA, usane to kucha bhI nahIM kahA thA; tathApi maiMne binA vicAre dUsare ke doSa se usakA tyAga kara diyaa| usa nirdoSa satI ko akAraNa dukha diyA, itane varSoM taka use viyoginI banAye rkhaa| hAya ! aba maiM kyA karU~ ? ghara se
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/23 to pitAzrI dvArA vidA prApta kara nikalA hU~, aba vApasa bhI kisa taraha jA sakatA hU~! are ! bar3e dharma saMkaTa meM pha~sa gayA huuN| yadi maiM aMjanA se mile binA saMgrAma meM jAtA hU~ to nizcita hI vaha mere viyoga meM prANa tyAga degii| usake abhAva meM merA abhAva bhI sunizcita hai| jagata meM jIvana ke samAna kucha nahIM hai, ata: sarva saMdeha kA nivAraNa karane vAle apane mitra prahasta se isakA upAya puuchuu| vaha hara prakAra se pravINa evaM vicArazIla hai| pratyeka kArya ko soca-vicAra kara karane vAlA prANI nissaMdeha sukha ko prApta karatA hai|" - isa prakAra pavanakumAra antardvandvoM meM gote khA rahe the| vahIM kumAra ko vicAramagna dekhakara jo kumAra ke sukha se sukhI evaM dukha se dukhI ho jAtA hai - aisA mitra prahasta pUchane lagA - "he mitra ! tuma kisa cintA meM magna ho, tumheM to prasanna honA cAhiye ki tuma mahArAja rAvaNa kI sahAyatArtha varuNa jaise yoddhA ke sanmukha yuddha hetu jA rahe ho / yAda rakho, isa samaya prasannatA meM hI kAryasiddhi nihita hai| phira bhI Aja tumhAre mukhakamala kI malinatA kA kyA kAraNa hai ? saMkoca kA parityAga kara mujhe vastusthiti se avagata kraao| tumheM cintAmagna dekhakara mujhe vyAkulatA ho rahI hai|" pavanakumAra ne kahA - "he mitra ! bAta hI kucha aisI hai, jo kisI se kahI nahIM jA sktii| yadyapi mere hRdaya kI samasta vArtA kahane kA ekamAtra sthAna tumhI ho, tumameM aura mujhameM kucha bhI bheda nahIM hai, tathApi yaha bAta kahate huye maiM saMkoca kA anubhava kara rahA huuN|" prahasta kahane lagA- "he kumAra ! jo tumhAre citta meM ho vaha kaho, jo kucha tuma mujhase kahoge vaha bAta sadaiva gopanIya rahegI - yaha merA vacana hai| jaise garma lohe para girA huA jala-bindu zIghra hI vilaya ko prApta ho jAne se dRSTigocara nahIM hotA, usI prakAra mujhase kahI huI tumhArI bAta pragaTa nahIM hogii|"
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 4/24 taba kumAra kahane lagA- "he mitra ! suno maiMne kabhI bhI aMjanA ke sAtha prIti nahIM kI, isa kAraNa Aja merA mana atyanta vyAkula hai| hamArA vivAha huye bAIsa varSa vyatIta hone para bhI use Aja taka merA viyoga rahA hai, vaha nitya hI zokAkula ho azrupAta karatI hai| yahA~ Ane ke samaya jaba vaha daravAje para khar3I thI, taba viyogAvasthA meM dukhita usakA ceharA maiMne dekhA thA, vaha dRzya abhI bhI mere mAnasa paTala para bANa kI bhAMti cubha rahA hai / ata: he mitra ! vaha prayatna karo, jisase hamArA sammilana saMbhava ho sake, anyathA hama donoM kA maraNa sunizcita hai / " --- kucha dera vicAra kara prahasta bolA - " he mitra ! tuma mAtA-pitA kI AjJA prApta kara yuddha meM zatru ko parAsta karane nikale ho, ataH vahA~ vApasa jAnA to anucita hai hI aura aMjanA ko yahA~ bulAnA bhI ucita nahIM hai, kyoMki tumhArA vyavahAra Aja taka usake prati nirAzAjanaka rahA hai - aisI sthiti meM to yahI saMbhava hai ki tuma guptarUpa se vahA~ jAo aura usakA avalokana karake sukha-saMbhASaNa kara AnandapUrvaka prAta:kAla hone ke pUrva hI vApasa yahA~ A jAo aisA karane se tumhArA citta zAnta hogA, pariNAmasvarUpa tuma zatru para vijaya prApta kara sakoge / -- isa prakAra nizcaya karake senA kI rakSA kA bhAra senApati ke supurda kara donoM mitra meru- vaMdanA ke bahAne AkAzamArga se aMjanA ke mahala kI tarapha prasthAna kara gye| usa samaya kucha rAtri vyatIta ho gayI thI, aMjanA ke mahala meM dIpaka kA prakAza TimaTimA rahA thA, pavanakumAra ke zubhAgamana kA zubha samAcAra dene hetu kumAra ko bAhara hI chor3akara prahasta bhItara gayA aura usane daravAjA khttkhttaayaa| AhaTa pAkara aMjanA ne pUchA - 'kauna hai ?' aura najadIka hI * zayana kara rahI sakhI vasantamAlA ko jagAyA; taba sarva bAtoM meM nipuNa vasantamAlA aMjanA ke bhaya ko nivAraNa karane ko udyata huI tathA daravAjA kholA /
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/25 jaba prahasta ne namaskAra karake pavanakumAra ke zubhAgamana kA samAcAra aMjanA ko sunAyA to vaha sahasA isa bAta para vizvAsa na kara sakI aura yaha samAcAra use svapnavat jJAta huaa| __gadgad vANI dvArA vaha prahasta se kahane lagI - "he prahasta ! maiM puNyahIna patikRpAvihIna hU~, tuma kyoM merA apamAna kara rahe ho, maiM to pahale hI pApodaya kI satAI huI hU~, para are re ! pati dvArA hI jisakA sammAna na ho, usakI avajJA bhalA kauna nahIM karegA ? hAya ! mujha abhAgina ko vaha sukhada dina kaba prApta hogA ? kaba mujhe apane prANezvara ke darzana hoMge ?" prahasta ne karabaddha ho nivedana kiyA - "he kalyANa rUpiNI ! he pativratA !! merA aparAdha kSamA kreN| aba Apake azubha karmodaya kA samApana ho gayA hai| Apake nizcala prema se prerita ho Apake prANanAtha yahA~ padhAre haiN| ve Apase atyanta lajjita haiM tathA prasanna bhI haiM, unakI prasannatA se AnaMda na ho - yaha asaMbhava hai|" ___ yaha bAta sunakara aMjanA ne apanI najareM jhukA lIM, taba vasantamAlA ne prahasta se kahA- "he bhadra ! megha to jaba barase tabhI zreSTha haiN| kumAra inake mahala meM padhAre haiM - yaha inakA mahAbhAgya hai, hamArA bhI puNyarUpa vRkSa vikasita hokara phalA hai|" andara isa prakAra carcA cala rahI thI ki tabhI kumAra bhI vahIM A phuNce| unake netroM se AnandAnu chalaka raheM the, mAno karuNArUpI sakhI hI unheM yahA~ le AyI thii| pati ko dekhate hI aMjanA ne hAtha jor3akara vinayapUrvaka unake caraNasparza kiye, taba kumAra ne use apane hAthoM se uThAkara isa prakAra sambodhita kiyA- "he devI! aba sarva kleza evaM dukhoM kA parityAga kara do|" - aisA kahakara unhoMne use apane nikaTa baiThAyA, taba prahasta aura vasantamAlA bAhara cale gye|
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/26 __ apanI bhUla ke kAraNa lajjita pavanakumAra ne bArambAra aMjanA sundarI se kuzala samAcAra pUche aura kahA - "he priya ! maiMne vyartha hI tumhArA anAdara kiyA, isake liye tuma mujhe kSamA kro| maiMne anyakRta aparAdha kA tuma para doSAropaNa kiyA aba ina bAtoM kA vismaraNa kro| apane aparAdha kI kSamA prApti hetu maiM bArambAra tumase yAcanA karatA hU~, tuma mujha para prasanna hoo|" - aisA kahate huye pavanakumAra ne usake prati bahuta sneha pradarzita kiyaa| apane prANanAtha kA apUrva sneha dekhakara mahAsatI aMjanA atyanta prasannatA pUrvaka kahane lagI- "he nAtha ! mere prati isa taraha anunaya-vinaya karanA Apake liye anucita hai| merA hRdaya to sadaiva Apake dhyAna se saMyukta hI thA, Apa to sadA se hI mere hRdaya meM virAjamAna the| Apake dvArA pradatta anAdara bhI mujhe Adaravat hI pratIta hotA thaa| aba to Apane mujha para apAra kRpA kara atyAdhika sneha pradarzita kiyA- isakI mujhe atyanta prasannatA hai, mere to sAre hI manoratha siddha ho gaye haiN| isa prakAra donoM meM paraspara snehapUrvaka vArtAlApa evaM samAgama ke sAtha rAtri vyatIta huii| prAta:kAla hone ke kucha samaya pUrva hI prahasta ne Akara kumAra se kahA - "he mitra ! aba calane meM zIghratA kro| apanI prANapriyA kA vizeSa sammAna vApasa Akara karanA, abhI to guptarUpa se hI vApasa senA meM pahu~canA hai| mAnasarovara para anya rAjAgaNa Adi sabhI sAtha calane ke liye tumhArA intajAra kara rahe hoNge| itanA hI nahIM, svayaM mahArAja rAvaNa bhI apane maMtriyoM se tumhAre Agamana ke viSaya meM jAnakArI prApta karate rahate haiN| ata: aba vilamba karanA kisI bhI taraha ucita nahIM, Apa zIghra hI apanI prANapriyA se vidA lekara aao|" itanA kahakara prahasta to vApasa bAhara calA gyaa| taba aMjanA se vidA mA~gate huye pavanaMjaya ne kahA - "he priye ! aba maiM jA rahA hU~, tuma cintA mata karanA, kucha dinoM pazcAt hI maiM vApasa A jAU~gA, taba taka sAnanda rhnaa|"
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/27 taba satI aMjanA saMkocapUrvaka hAtha jor3akara isa prakAra kahane lagI - "he prANanAtha ! abhI merA Rtu samaya hai, ata: Apake samAgama se merA garbhadhAraNa karanA avazyambhAvI hai| yaha to sabhI ko jJAta hai ki Aja taka mujhapara ApakI kRpAdRSTi nahIM rahI, ata: mere hita ke liye Apa mAtA-pitA se apane Ane kA vRttAnta avazya kahate jaayeN|" ___pavanakumAra ne kahA- "he priye ! mAtA-pitA se to maiM AjJA prApta kara nikalA hU~, ata: aba unake samIpa jAkara yaha bAta kahate huye mujhe lajjA AtI hai| samasta lokajana bhI merI isa ceSTA ko jAna kara ha~sI hI kareMge, kintu tuma vizvAsa rakho, tumhAre garbha ke cinha pragaTa hoM, usase pUrva hI meM vApasa A jAU~gA, ata: tuma apane citta ko prasanna rkhnaa| phira bhI yadi koI pUche to mere Agamana kI pratIkarUpa yaha mere nAma kI mudrikA evaM hAtha ke kar3e rakho, AvazyakatA par3ane para ye mere Agamana kI sAkSI deMge aura tumheM bhI zAnti rahegI" - isa prakAra mudrikA evaM kar3e aMjanA ko sauMpakara kumAra ne vidA lI aura jAte-jAte vasantamAlA ko aMjanA kI bhale prakAra sevA karane kI AjJA dii| yahA~ se nikalakara donoM mitra AkAzamArga se vimAna dvArA mAnasarovara para A phuNce| isa ghaTanA ke rahasya kA parijJAna karAte huye gautama gaNadhara rAjA zreNika se kahate haiM- "he zreNika ! isa loka meM kabhI uttama vastu ke saMyoga se kiMcit sukha kA pratibhAsa hotA hai vaha bhI kSaNabhaMgura hai aura dehadhAriyoM ko pApodaya se hone vAlA dukha bhI kSaNabhaMgura hai - isa prakAra saMyogajanya sukha-dukha donoM hI kSaNabhaMgura haiM, ataH inameM harSa-viSAda kA tyAga karanA caahiye| __ he prANiyo ! "yaha jinadharma hI jIvoM ko vAstavika sukha kA pradAtA evaM dukha rUpa andhakAra kA nAzaka hai, ata: jinadharma rUpI sUrya ke pratApa se moharUpI andhakAra kA nAza kro|"
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/28 samaya pAkara satI aMjanA ke garbha ke lakSaNa pragaTa hone lage, usakA mukha isa taraha zveta ho gayA, mAno garbha meM sthita hanumAna ke ujjvala yaza ko hI pragaTa kara rahA ho| aise lakSaNoM dvArA satI aMjanA ko garbhavatI jAnakara usakI sAsa ketumati pUchane lagI - "arI aMjanA ! yaha pApa kArya tUne kisake sAtha kiyA hai ?" aMjanA ne atyanta vinayapUrvaka hAtha jor3akara pati-Agamana kA sampUrNa vRttAnta apanI sAsa ko sunA diyA, kintu niSThura hRdayI ketumati ko usa para tanika bhI vizvAsa nahIM huaa| ata: vaha binA vicAre hI krodhAveza meM Akara karkazavacana kahane lagI - - 2 "re pApinI ! merA putra to tujhase itanA virakta thA ki terI chAyA taka nahIM dekhanA cAhatA thA, terI bAta taka sunanA use pasaMda na thA, phira vaha to hamase AjJA prApta kara raNa-saMgrAma meM gayA hai, vaha tere mahala meM kaise A gayA ? re nirlajja ! tujha pApina ko dhikkAra hai| niMdya-karma karake tUne hamAre ujjvala vaMza meM kalaMka lagA diyA hai| kyA terI isa sakhI vasaMtamAlA ne tujhe yahI buddhi sujhAyI hai|" sAsa kI krUratApUrNa bAtoM ko sunakara aMjanA ne kumAra dvArA nizAnI ke rUpa meM pradAna kiye gaye kar3e evaM mudrikA unheM dikhAI, tathApi
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/29 usakI sAsa ke saMdeha kA nivAraNa na huA aura atyanta krodhapUrvaka usane eka sevaka ko Adeza diyA- "jAo ! isa duSTA ko isakI sakhI sahita ratha meM biThAkara mahendranagara ke samIpa chor3a aao|" krUra ketumati kI AjJA pAkara sevaka ne usakA anusaraNa kiyA aura donoM ko ratha meM biThAkara mahendranagara kI ora prasthAna karA diyaa| usa samaya bhayAkrAnta ho aMjanA kA sArA zarIra kA~pa rahA thA, bhaya ke kAraNa vaha apanI sAsa se aura kucha bhI na kaha skii| usakI dazA to pracaNDa pavana ke vega se ukhar3I huyI bela kI bhAMti ekadama nirAzraya ho gayI thii| vaha bArambAra apane azubha karmodaya kI nindA karatI thI, usakA citta atyanta azAnta thaa| zAma hote-hote ratha mahendranagara ke samIpa pahu~ca gyaa| taba sevaka ne aMjanA se kahA - "he devI ! mAtAjI ne Apako yahA~ taka hI chor3ane kI AjJA dI hai, unhIM kI AjJA se yaha dukharUpa kArya mujhe karanA par3a rahA hai / mujhe kSamA kara deN|" - aisA kahakara vaha sevaka vApasa mahendra nagara kI ora bar3ha gyaa| mahApavitra pativratA aMjanA sundarI ko atyanta dukhI dekhakara sUrya bhI manda par3akara asta ho gyaa| ro-rokara aMjanA kI A~kheM lAla ho jAne se mAno pazcima dizA bhI lAla raMga meM raMga gyii| dhIre-dhIre rAtri huI aura cAroM ora andhakAra vyApta ho gyaa| vanya pazu-pakSI bhI mAno aMjanA ke dukha se dukhita ho kolAhala karane lge| apamAnarUpa mahAdukhasAgara meM DUbI aMjanA bhUkha-pyAsa Adi saba bhUla gyii| bhayabhIta ho rudana karane lagI, aMjanA kI isa dukhita avasthA se dravita ho vasantamAlA use dhairya dilAtI huI kahane lagI- "he bahina ! tuma dhairya dhAraNa kro| tuma to AtmajJAnI ho deva-guru-dharma kI parama bhakta ho, pavitrAtmA ho, pativratA ho, tumhAre Upara yaha saMkaTa mujhase nahIM dekhA
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/30 jAtA / he sakhI ! tU dhairya rakha, himmata rakha, alpakAla meM hI tere dukhoM kA anta hogA, dharmAtmA jIva para dIrghakAlIna saMkaTa nahIM raha sakatA" - isa prakAra dhairya ba~dhAkara aMjanA ko sulAne kA prayAsa karane lagI, kintu usakI A~khoM meM raMcamAtra bhI nidrA na thI, use eka rAtri bhI eka varSa ke sadRza lgii| vasaMtamAlA kabhI use dhairya dilAtI, kabhI paira dabAtI- isa prakAra jisa-tisa prakAra unhoMne rAtri vyatIta kii| prAta:kAla ho gayA thA, pakSI cahu~ora kolAhala karane lage the, sUryadeva udita hone kI taiyArI meM the| yahA~ donoM sakhiyoM ne sarvaprathama paMcaparameSThI bhagavaMtoM kA smaraNa kiyaa| tatpazcAt vihvalatA pUrvaka aMjanA sundarI ne apane pitA rAjA mahendra ke mahala kI tarapha prasthAna kiyA, vasantamAlA ne bhI chAyA kI taraha aMjanA kA anusaraNa kiyaa| rAjamahala ke daravAje para pahuMcakara jaba donoM ne aMdara praveza karanA cAhA to dvArapAla ne unheM roka diyA, kyoMki dukha ke kAraNa aMjanA kA rUpa aisA ho gayA thA ki dvArapAla bhI use pahicAnane meM asamartha rhaa|
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/31 re saMsAra ! jo kabhI rAjakumArI ke rUpa meM usa mahala meM uchalakUda karatI thI, Aja vahI usI mahala meM jAne para dvArapAla dvArA rokI gyii| are re ! saMsAra meM puNya-pApa kA cakra aisA hI calatA hai| jaba vasaMtamAlA ne dvArapAla ko sampUrNa vastusthiti se avagata karAyA, taba vaha daravAje para anya vyakti ko khar3A karake svayaM aMdara gayA aura rAjA mahendra ko aMjanA ke Agamana kA samAcAra diyA, use sunakara rAjA mahendra ne apane putra prasannakIrti ko Adeza diyA ki "tuma zIghra aMjanA ke sanmukha jAo aura zIghra hI usake nagara praveza kI taiyArI karAo, nagara ko sajAo, maiM abhI AtA huuN|" / rAjA kI aisI AjJA sunakara dvArapAla ne hAtha jor3akara kahA - "he mahArAja ! kumArIjI akelI hI padhArI haiM, unake sAtha sakhI vasaMtamAlA ke atirikta anya koI nahIM hai aura kisI prakAra kA ThATabATa bhI nahIM hai, unakI sAsa ne una para kalaMka lagAkara unheM ghara se bAhara nikAla diyA hai, ve yahA~ bAhara dvAra para khar3I haiM evaM bhItara Ane hetu ApakI anumati cAhatI haiN|" ____taba putrI para lage kalaMka kI bAta sunakara rAjA mahendra ko lajjA AI aura krodhita ho apane putra ko Adeza diyA - "usa pApinI ko zIghra hI nagara se bAhara kara do, usakI bAta sunate hue bhI mere kAna phaTe jA rahe haiN|" rAjA mahendra kI krodhapUrNa AjJA ko sunakara unakA atyanta priya sAmanta manotsAha Akara kahane lagA- "he nAtha ! vasantamAlA se sampUrNa vastusthiti jJAta kiye binA yaha AjJA denA ucita nahIM hai| apanI aMjanA uttama saMskAroM se saMyukta evaM dharmAtmA hai, jabaki usakI sAsa ketumati atyanta krUra hai; itanA hI nahIM, vaha to jainadharma se parAMgamukha evaM nAstikamata meM pravINa hai - yahI kAraNa hai ki usane binA vicAre aMjanA para doSAropaNa kiyA hai| aMjanA to jainadharma kI jJAtA hone ke sAtha hI zrAvaka ke vratoM
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/32 kI dhAraka hai - dharmAcaraNa meM sadaiva tatpara rahatI hai| usakI sAsa ne to use niSkAsita kara hI diyA, aba yadi Apa bhI use zaraNa pradAna nahIM kareMge to vaha kisakI zaraNa aMgIkAra kregii|". jisa taraha siMha se bhayabhIta hiraNa gahana vana kI zaraNa grahaNa karatA hai, usI prakAra sAsa dvArA pratAr3ita yaha bholI-bhAlI niSkapaTa aMjanA ApakI zaraNa meM AyI hai, abhI to vaha dukhI evaM vihvala ho rahI hai| apamAna rUpa AtApa se usakA antaHsthala saMtapta hai| isa samaya bhI yadi vaha Apake Azrita rahakara zAnti prApta nahIM karegI to kahA~ zAnti prApta karegI? dvArapAla dvArA roke jAne ke kAraNa vaha atyanta lajjita hokara rAjadvAra para mu~ha DhaMkakara khar3I-khar3I bilakha rahI hai| Apake sneha ke kAraNa vaha sadA ApakI lAr3alI rahI hai aura ketumati kI krUratA to jagataprasiddha hai, ata: he rAjan ! Apa.dayA karake zIghra hI nirdoSa aMjanA kA mahala meM praveza kraaiye|" isa prakAra manotsAha sAmaMta ne aneka prakAra ke nyAyapUrNa vacana kahe, para rAjA ne una para kiMcit bhI dhyAna nahIM diyaa| jaise kamala patra para pAnI nahIM ThaharatA, usI prakAra rAjA mahendra ke hRdaya para ina nyAyapUrNa vacanoM kA kucha bhI prabhAva nahIM huaa| rAjA mahendra ne sAmanta se punaH kahA - "he sAmaMta ! isakI sakhI vasantamAlA to sadA se hI isake sAtha rahatI AyI hai, ataH kadAcit aMjanA ke snehavaza vaha satya bAta nahIM kaha sakatI, taba apane ko yathArthatA kA parijJAna kisa prakAra saMbhava hai ? aMjanA kA satItva saMdehAspada sthiti meM hai, ata: use zIghra hI nagara ke bAhara kara do| yadi yaha bAta pragaTa ho gayI to hamAre ujjvala kula meM kalaMka laga jaayegaa| yaha bAta maiM pUrva meM bhI aneka bAra suna cukA hU~ ki vaha sadA hI apane pati kI kRpAvihIna rahI hai| jaba vaha usakI ora dekhatA taka nahIM thA, taba usase garbhotpatti kisa prakAra saMbhava hai ? ata: nizcita hI aMjanA doSI hai, use mere rAjya
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/33 meM jo bhI zaraNa degA, vaha merA zatru hai|" - isa prakAra kahakara rAjA ne aMjanA ko apane rAja-dvAra se bAhara karavA diyaa| sakhI sahita dukha meM santapta aMjanA apane riztedAroM ke yahA~ jahA~jahA~ bhI zaraNa prApta karane pahuMcI, vahA~-vahA~ se use asaphalatA hI prApta huii| yadyapi sabake mana meM usake prati dayArUpa bhAva the, tathApi rAjAjJA ke bhaya se sabane apane-apane daravAje banda kara liye| vaha vicArane lagI - "are re ! jahA~ pitA ne hI mujhe krodhita ho tiraskRta kara diyA, vahA~ anya kI to bAta hI kyA ? ye saba to rAjA ke adhIna haiM" - isa prakAra sabake prati udAsIna hokara aMjanA apanI priya sakhI se kahane lagI - "he sakhI ! yahA~ apanA koI nahIM hai| apane vAstavika mAtApitA evaM rakSaka to deva, guru aura dharma hI haiM, sadA unhIM kA zaraNa hai| yahA~ to saba hI pASANacitta haiM, yahA~ apanA vAsa saMbhava nahIM hai ? calo ! aba to hama vana meM hI caleM, jahA~ vItarAgI saMtoM kA vAsa hai - aise vana meM AtmasAdhanArtha nivAsa kreNge| calo sakhI aba vahA~ caleM, jahA~ muniyoM kA vAsa / Atama kA anubhava kareM, vana meM kareM nivAsa / / vanavAsI aMjanA - isa prakAra vicArakara aMjanA ne apanI sakhI sahita vana kI tarapha prasthAna kara diyA, jaba vaha kaMkar3a-pattharoM para calate-calate thaka gayI to vahIM baiThakara rudana karane lagI - "hAya ! hAya !! maiM mandabhAgyanI pUrva pApodaya ke kAraNa mahAkaSTa ko prApta huI hU~, kyA karU~ ? kisakI zaraNa meM jAU~ ? kauna karegA merI rakSA ? are ! mAtA ne bhI merI rakSA nahIM kI, vaha karatI taba bhI kyA karatI ? vaha bhI to apane pati ke AdhIna hai| pitAjI kI to maiM sadA se hI lAr3alI rahI hU~, ve to mujhe pyAra se apanI goda meM biThAte the, unhoMne bhI binA parIkSA ke hI merA nirAdara kara diyaa| are ! jisa mAtA ne nau mAha taka mujhe apane garbha meM dhAraNa kiyA, mega
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/34 paripAlana kiyA vaha bhI mujhe Azraya na de sakI, na yaha kaha sakI ki isake guNa-doSa kA nirNaya to kro| are ! mere mAtA-pitA kI hI yaha sthiti hai, taba dUra ke kAkA, nAnA, pradhAna, sAmaMta evaM prajAjana to kara hI kyA sakate haiM ? isameM dUsaroM kA doSa bhI kyA hai ? maiM hI vartamAna meM durbhAgyarUpI samudra meM girI huI huuN| kauna jAne kina azubha karmodaya ke kAraNa prANanAtha padhAre evaM yaha durdazA huii| are ! prANanAtha jAte-jAte bhI kaha gaye the ki tumhAre garbha ke cinha pragaTa hone ke pUrva hI maiM pahu~ca jaauuNgaa| he nAtha ! dayAvAna hokara bhI Apane isa vacana ko kyoM nahIM nibhAyA ? are ! sAsa ne bhI binA parIkSA kiye hI kyoM merA tyAga kara diyA, jisake zIla meM saMdeha ho usakI parIkSA ke bhI to aneka upAya hote haiN| are ! jaba merA pApodaya hI aisA hai, taba kauna zaraNa ho sakatA hai ?" isa prakAra aMjanA vilApa karane lagI, usakA vilApa sakhI se dekhA na jA sakA, vaha bhI dhairya kho baiThI aura rone lagI - donoM sakhiyoM ke karuNa krandana ko sunakara unake Asa-pAsa sthita hiraNiyA~ bhI A~sU bahAne lgii| isI dazA meM bahuta samaya vyatIta ho gayA, taba mahA vicakSaNa vasaMtamAlA aMjanA ko hRdaya se lagAkara kahane lagI - "he sakhI ! tuma zAnta ho jaao| adhika vilApa se kyA kAryasiddhi hone vAlI hai| tuma to jAnatI ho ki isa saMsAra meM koI bhI padArtha isa jIva ke liye zaraNa pradAtA nahIM hai, mAtA-pitA bhI zaraNa nahIM haiN|" sarvajJa vItarAga deva evaM nirgrantha guru hI sacce mAtA-pitA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/35 haiM aura tumhArA nirmala samyagdarzana hI tumheM zaraNarUpa hai| vahI tumhArA vAstavika rakSaka evaM vahI isa asAra-saMsAra meM ekamAtra sArabhUta hai| ataH he sakhI ! isa tattvajJAna ke cintavana se apane citta ko zAnta kro| pUrvopArjita karmoM ke udayAnusAra saMyoga-viyoga kI dazAyeM to banatI hI rahatI haiM, usameM harSa-zoka kyA karanA ? svarga kI apsarAyeM jise nirakhatI haiM - aisA svarga kA deva bhI puNya samApta hone para dukha prApta karatA hai| jIva socatA kucha hai aura hotA kucha hai, saMyoga-viyoga meM jIva kA kucha bhI adhikAra nahIM hai| jagata ke jIva apane abhiprAyAnusAra padArthoM ke saMyoga-viyoga ke liye prayatnazIla hote haiM, para vastutaH saMyoga-viyoga kA kAraNa to pUrvopArjita zubhAzubha karmodaya hI hai| priyavastu kA saMyoga bhI azubhakarmodaya ke kAraNa viyogarUpa pariNamita ho jAtA hai aura jisakI kabhI kalpanA bhI na kI ho - aisI vastu kA saMyoga zubha karmodaya ke phalAnusAra sahaja hI prApta ho jAtA hai - yaha saba to karmodaya kI vicitratA hai| tumhAre dvArA pUrvopArjita karmodayAnusAra prApta saMyoga-viyoga tumhAre TAlane se nahIM TaleMge, ataH he sakhI ! tU vRthA kleza na kara, kheda kA parityAga karake apane mana ko dhairya se dRr3ha kara / tuma svayaM vijJa ho, maiM tumheM kyA samajhAU~ ? kyA tuma svayaM nahIM jAnatI, jo maiM tumheM samajhA rahI huuN|" isa prakAra vasaMtamAlA ne atyanta sneha se aMjanA ko dilAsA dilAte huye usake A~sU poMche aura usake zAnta hone para vaha phira usase kahane lagI - "he devI ! yaha sthAna Azraya rahita hai, ata: yahA~ se caleM, uTho Age calate haiN| yadi samIpa hI sthita pahAr3a meM jIva-jantuoM rahita koI guphA ho to usakI khoja karate haiN| tumhAre prasUti kA samaya atyanta nikaTa hai, ata: kucha dina atyanta sAvadhAnIpUrvaka rahanA jarUrI hai|" sakhI ke Agraha se aMjanA kaSTapUrvaka usake sAtha calane lgii| vaha
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4 / 36 mahA-vana hAthI aura cItoM se bharA huA thA, siMha kI garjanA evaM ajagara kI phuMkAra se mahAbhaMyakara pratIta hotA thA - aise mAtaMga mAlinI nAmaka ghora vana meM aMjanA apanI sakhI ke sAtha dhIme-dhIme paira rakhatI huI bar3hI jA rahI thii| yadyapi vasaMtamAlA AkAzamArga se gamana karane meM samartha thI, tathApi garbha-bhAra ke kAraNa aMjanA ke calane meM asamartha hone se vaha bhI aMjanA ke prema meM ba~dhI usakI chAyA ke samAna usake sAtha-sAtha hI cala rahI thI / vana kI bhayAnakatA kA avalokana kara aMjanA kA~pa rahI thI, bhramita ho rahI thI, taba vasaMtamAlA usakA hAtha pakar3akara kahane lagI" are merI bahana ! tU Dara mata, mere sAtha calI A / " -- taba aMjanA sakhI ke kaMdhe para hAtha rakhakara usake sAtha-sAtha cala pdd'tii| pairoM meM kakar3a evaM kA~Te laga jAne ke kAraNa khedakhinna ho vilApa karane lagatI aura bar3I kaThinatA se deha bhI saMbhAle rakhatI, mArga meM samAgata pAnI ke jharanoM ko bar3I kaThinAI se lAMghatI, bArambAra vizrAma letI, bArambAra sakhI dhairya bNdhaatii| isa prakAra jaise-taise donoM sakhiyA~ parvata ke samIpa A phuNcii| guphA yadyapi pAsa hI thI, para aMjanA to vahA~ taka pahu~cane meM bhI asamartha thI, ataH A~sU bahAte huye vahIM baiTha gayI aura sakhI se kahane lagI- "he sakhI ! maiM to aba thaka gayI hU~, eka kadama bhI calane ke liye maiM samartha nahIM huuN| maiM to yahIM baiThI rahU~gI, bhale hI maraNa ho jAye / " taba atyanta catura vasaMtamAlA hAtha jor3akara atyanta madhura svara meM zAntipradAyaka vacanoM se isa prakAra kahane lagI- "he sakhI ! dekho ! aba guphA najadIka hI hai, ataH kRpAkara yahA~ se uTho aura vahA~ guphA meM nivAsa kro| yahA~ krUra jIvoM kA vicaraNa atyadhika mAtrA meM hai, ataH garbha kI rakSArtha haTha kA parityAga kro| "
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/37 sakhI ke vacana sunakara evaM vana kI bhayaMkaratA se bhayabhIta aMjanA atyanta kaSTapUrvaka calane ke liye udyamavaMta huI aura sakhI ke hAtha kA sahArA pAkara donoM guphA ke dvAra taka pahu~ca giiN| binA vicAre guphA meM praveza karane se donoM ko hI bhaya paidA hone lgaa| isa kAraNa ve bAhara hI baiTha gaIM aura dhyAnapUrvaka guphA ke bhItarI dRzya kA avalokana karane lgiiN| guphA ke bhItarI dRzya para una kI dRSTi par3ate hI unake Ananda kA pAra na rhaa| unhoMne dekhA ki aho ! guphA meM eka munirAja dhyAna-nimagna haiM, ve muni cAraNaRddhi ke dhAraka the, unakA zarIra ekadama nizcala thA, unakI mudrA sAgarasama gaMbhIra evaM paramazAnta thI, A~kheM nAsAgra thii| AtmA kA jo svarUpa jinAgama meM pratipAdita kiyA gayA hai, usI ke dhyAna meM muni tallIna the, ve parvata-sama aDola, AkAza-sama nirmala evaM pavana kI bhAMti nisaMga the| aho ! apramatta dazA meM jhUlate huye ve munirAja siddhasamAna nijAtmA kI sAdhanA meM magna the| MERENA aise dhIra, vIra, gaMbhIra, munirAja ko dekhate hI donoM ke harSa kA pAra nA rhaa| ahA ! dhanya-dhanya munirAja !! - isa prakAra kahatI huI ve donoM munivara ke samIpa pahu~cI aura unakI paramazAnta mudrA ke darzanoM ko prApta kara apane sampUrNa dukhoM ko bhUla giiN| unhoMne bhaktipUrvaka hAtha jor3akara tIna
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/38 pradakSiNA dekara munirAja ko namaskAra kiyA, munirAja jaise parama bAMdhava ke darzana se unake netra praphullita ho gye| A~sU ruka gaye aura najareM munirAja ke caraNoM meM hI sthira ho gaIM-ve donoM hAtha jor3akara mahAvinayapUrvaka isa prakAra munirAja kI stuti karane lgiiN| he bhagavana ! he kalyANarUpa ! he uttamadhyAna ke dhAraka ! he nAtha ! Apa jaise saMta to samasta jIvoM kI kuzalatA ke kAraNa haiM, ata: ApakI kuzalatA ke bAre meM kyA pUchanA ? he nAtha ! Apa to saMsAra kA parityAga kara Atmahita kI sAdhanA meM magna haiM, Apa mahAparAkramI, mahAkSamAvAna haiM, paramazAnti ke dhAraka haiM, upazAMtarasa meM jhUlane vAle haiM, mana aura indriyoM ke vijetA haiM, ApakA samAgama jIvoM ke kalyANa kA kAraNa hai| __ - isa prakAra atyanta vinayapUrvaka stuti karake donoM vahIM baiTha gayIM, munivara ke darzanoM se donoM kA sampUrNa kaSTa dUra ho gyaa| munirAja kA dhyAna pUrNa hone para donoM ne punaH unheM namaskAra kiyA, taba svayameva munirAja paramazAnta amRta vacana kahane lage - "he kalyANarUpiNI ! ratnatraya dharma ke prasAda se hameM pUrNa kuzalatA hai| he putrI ! sabhI jIvoM ko apane-apane pUrvopArjita karmoM ke udayAnusAra saMyoga-viyoga prApta hote haiN| dekho karmoM kI vicitratA ! yaha rAjA mahendra kI putrI aparAdharahita hone para bhI parijanoM dvArA tiraskRta kI gayI hai|" binA kahe hI sampUrNa vRttAnta jAna lene vAle una dhIra-vIra-gaMbhIra munirAja se vasaMtamAlA ne pUchA- "he nAtha ! kyA kAraNa hai ki isake pati itane varSoM isase udAsa rahe aura tatpazcAt isameM anurakta huye ? aura kisa kAraNa se yaha mahAsatI vana meM dukha ko prApta kara rahI hai tathA isake garbha meM kauna bhAgyahIna jIva sthita hai, jisake jIvana ke prati bhI saMdeha hai| he prabho ! kRpAkara ina praznoM kA uttara pradAna kara mere saMdeha kA nivAraNa kreN|" vasaMtamAlA ke praznoM ke pratyuttara svarUpa atulajJAna ke dhAraka
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/39 munirAja amitagati sarva yathArtha vRttAnta kahane lage; kyoMki mahApuruSa to sahaja hI paropakArI hote haiM, ataH munirAja ne madhuravANI se kahA - "he putrI ! aMjanA ke garbha meM sthita jIva mahApuruSa hai / sarvaprathama tumheM usI (hanumAna) ke pUrvabhavoM kA jJAna karAtA hU~ / tuma dhyAnapUrvaka suno / tatpazcAt aMjanA pUrvabhava ke jisa pApAcaraNa ke phalasvarUpa vartamAna meM dukhAvasthA ko prApta huI hai - usakA vRttAnta kahU~gA / " hanumAna ke pUrvabhavoM kA vRttAnta " jambUdvIpa ke bharata kSetra meM maMdiranagara meM priyanandI nAmaka eka gRhastha thA, usake damayanta nAmaka eka putra thA / eka bAra vaha vasaMtaRtu meM apane mitroM ke sAtha vanakrIr3A ke liye vana meM gayA, vahA~ usane eka munirAja ko dekhA jinakA AkAza hI vastra thA, tapa hI dhana thA aura ve niraMtara dhyAna evaM svAdhyAya meM udyamavaMta the - aise parama vItarAgI munirAja ko dekhate hI damayanta apanI mitra maNDalI ko chor3akara zrI munirAja ke samIpa pahu~ca gayA, munirAja ko namaskAra kara unase dharmazravaNa karane lagA / munirAja ke tattvopadeza se usane samyagdarzana kI prApti kI aura zrAvaka ke vrata evaM aneka prakAra ke niyamoM se suzobhita ho ghara AyA / " tatpazcAt eka bAra usa kumAra ne dAtA ke sAta guNa sahita munirAja ko navadhAbhaktipUrvaka AhAra dAna diyA aura anta samaya meM samAdhimaraNa pUrvaka deha kA parityAga kara devagati ko prApta huA / svarga kI Ayu pUrNakara vaha jambUdvIpa ke mRgAMka nagara meM haricandra rAjA kI priyaMgulakSmI rAnI ke garbha se siMhacandra nAmaka putra huA / vahA~ bhI saMtoM kI sevA pUrvaka samAdhimaraNa grahaNa kara svarga gyaa| vahA~ se Ayu pUrNa kara bharata kSetra ke vijayArddha parvata para ahanapura nagara meM sukaMTharAjA kI kanakodarI rAnI ke yahA~ siMhavAhana nAmaka putra huA jo mahAguNavAna evaM rUpavAna thA, usane bahuta varSoM taka rAjya kiyA, tatpazcAt vimalanAtha svAmI ke samavazaraNa meM AtmajJAna pUrvaka saMsAra se
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/40 / vairAgya utpanna hone para rAjya kA bhAra apane putra lakSmIvAhana ko sauMpakara lakSmItilaka munirAja ke ziSyatva ko aMgIkAra kara liyA arthAt vItarAga deva kathita munidharma aMgIkAra kara liyA aura anityAdi dvAdazAnuprekSAoM kA cintavana karake jJAnacetanA rUpa ho gayA, usane mahAna tapa kiyA aura nija svabhAva meM ekAgratA ke bala para usa svabhAva meM hI sthiratA kI abhivRddhi kA prayatna karane lgaa| tapa ke prabhAva se use aneka prakAra kI RddhiyA~ pragaTa ho gayIM, usake zarIra se sparzita pavana bhI jIvoM ke aneka rogoM ko hara letI thii| aneka RddhiyoM se sampanna ve munIzvara nirjarA ke hetu bAIsa prakAra ke parISahoM ko sahana karate / isa prakAra apanI Ayu pUrNa kara ve munirAja jyotiScakra kA ullaMghana kara lAMtava nAmaka saptama svarga meM mahAna Rddhi se susampanna deva huye / devagati meM vaikriyaka zarIra hotA hai, ata: manavAMchita rUpa banAkara icchita sthAnoM para gamana sahaja hI hotA thaa| sAtha hI svarga kA apAra vaibhava hone para bhI usa deva ko to mokSapada kI hI bhAvanA pravartatI thI, ata: vaha svarga sukha meM 'jala teM bhinna kamalavat' nivAsa karatA thaa| he putrI ! vahI deva svarga se cayakara aMjanA ke garbha meM AyA hai, vaha
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/41 carama zarIrI hai, ataH aba puna: deha dhAraNa nahIM karegA, parama sukharUpa mokSadazA ko prApta karegA - yaha bhava usakA antima bhava hai| isa taraha he kalyANa ceSTAvaMtI! yaha to huA usa putra kA vRttAnta, jo aMjanA ke garbha meM sthita hai| aba aMjanA kA vRttAnta suno, jisake kAraNa ise pati kA viyoga evaM kuTumba dvArA tiraskRta honA par3A! isa aMjanA ne pUrvabhava meM paTarAnI pada ke abhimAna ke kAraNa apanI sota para krodha karake devAdhideva zrI jinendradeva kI pratimA ko jinamaMdira se bAhara nikAla diyA thaa| usI samaya samayazrI nAmaka AryikA inake ghara para AhAra hetu padhArI thIM, kintu jinapratimA kA anAdara dekhakara unhoMne AhAra nahIM kiyA aura prasthAna hetu udyata huI tathA ise ajJAnI samajhakara atyanta karuNApUrvaka upadeza dene lgiiN| kAraNa ki sAdhu to sabhI kA kalyANa hI cAhate haiM aura jIvoM ko samajhAne ke liye pAtra se binA pUche hI guru-AjJA se dharmopadeza hetu pravartate haiN| isI prakAra zIla evaM saMyama rUpa AbhUSaNa se alaMkRta samayazrI nAmaka AryikA bhI atyanta madhura anupama vacanoM ke dvArA paTarAnI se kahane lagIM - "are bholI ! suno ! tuma rUpavatI ho, rAjA kI paTarAnI ho aura rAjA kA tumhAre prati vizeSa sneha hai - yaha saba to pUrvopArjita puNya kA phala hai| yaha jIva moha ke kAraNa caturgati meM paribhramaNa karatA huA mahAdukha kA sevana karatA hai| anaMtakAla meM kabhI mahAna puNyodaya ke kAraNa yaha manuSyadeha prApta karake bhI jo sukRtya nahIM karatA, vaha to hAtha meM Aye huye ratna ko vyartha hI kho detA hai| azubha kriyAyeM dukha kI mUla haiN| ata: tU nija kalyANArtha zreSTha kAryoM meM pravarta - yahI uttama hai| yaha loka to mahAniMdya anAcAra se bharA huA hai; jo svayaM isa saMsAra se tirate haiM, ve dharmopadeza dvArA anya jIvoM ko bhI tArane meM nimitta hote haiM, ata: unake samAna anya koI uttama nahIM hai, ve kRtArtha haiM aura aise
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/42 saMta muniyoM ke jo nAtha haiM, jo sarvajagata ke bhI nAtha haiM - aise dharmacakrI zrI arihanta deva haiM, jo unake pratibimba kA avinaya karate haiM, ve mUr3ha bhava-bhava meM nikRSTa gatiyoM ko prApta karate haiM aura bhayaMkara duHkha ko bhogate haiM, jo ki vacana-agocara haiN| yadyapi zrI vItarAmadeva to rAga-dveSa vihIna haiM, ve na to apane sevakoM se prasanna hote haiM aura na apane nindakoM se dveSa karate haiM - ve to mahAmadhyastha vItarAga bhAva ko dhAraNa karane vAle haiM, tathApi jo jIva unakI sevA karatA hai, vaha svarga evaM mokSasukha ko prApta hotA hai aura unakI nindA karane vAlA naraka-nigoda ke dukhoM ko prApta karatA hai, kyoMki jIvoM ke sukha-dukha kI utpatti apane hI pariNAmoM se hotI hai| jaise agni icchA rahita hai, tathApi usake sevana se zIta kA nivAraNa hotA hai, usI prakAra jinadeva icchArahita vItarAga haiM, tathApi unake arcana-sevana se svayameva sukhopalabdhi hotI hai aura unake avinaya se dukhopalabdhi hotI hai| he putrI ! isa saMsAra meM dRSTigocara samasta dukha pApa ke hI phala haiM aura samasta sukha dharma kA hI phala hai| pUrva puNyodaya ke phalasvarUpa tU rAjA kI paTarAnI huI hai, mahAsampatti evaM adbhuta kAryakSamatA se yukta putra ratna kI prApti tujhe pUrva puNyodaya se huI hai, ata: isa avasara meM tujhe vaha kArya karanA cAhiye, jisase tujhe sukha prApta ho / mere ina vacanoM ko sunakara tU zIghra AtmakalyANArtha tatpara ho jA ! he bhavya ! A~kha hote huye bhI kue~ meM girane sadRza kArya tere liye zobhAspada nahIM kahA jA sktaa| yadi isa avasara meM bhI tUne aise ghRNAspada kArya kA parityAga nahIM kiyA to tujhe naraka-nigoda ke dukha prApta karane pdd'eNge| deva-zAstra-guru kA avinaya to mahAdukha kA kAraNa hai, tere meM vidyamAna isa prakAra ke doSa dekhakara bhI yadi maiM sambodhana na karU~ to mujhe pramAda kA doSa lagatA hai - isa kAraNa tere kalyANa ke liye yaha dharmopadeza tujhe diyA hai|"
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/43 - isa prakAra AryikA zrI ke upadeza se rAnI kanakodarI naraka ke dukhoM se bhayabhIta huI aura usane samyagdarzana sahita zrAvaka ke vrata aMgIkAra kara liye aura zrI jinendra deva kI pratimA ko atyanta bahumAna pUrvaka zrI jinamandira meM vApisa virAjamAna karavAyA tathA mahA utsavapUrvaka bhagavAna kI pUjA kA bhavya Ayojana kiyaa| isa prakAra sarvajJadeva praNIta dharma kI ArAdhanA karake vaha paTarAnI kanakodarI svarga meM gayI aura svarga se cayakara rAjA mahendra kI putrI tU aMjanA huI hai|" zrI munirAja kahate haiM - "he putrI ! tUne pUrva puNyodaya ke kAraNa rAjakula meM janma liyA aura uttama vara ko prApta kiyA hai, kintu tumane jinapratimA ko mandira se bAhara nikAla diyA thA, usI ke phalasvarUpa tumheM pati kA viyoga evaM kuTumbIjanoM dvArA kiyA gayA tiraskAra sahanA pdd'aa| vivAha ke tIna dina pUrva kumAra pavanaMjaya apane mitra prahasta ke sAtha guptarUpa se tumhAre mahala ke jharokhe para Akara baiThe the, usI samaya mizrakezI sakhI dvArA kI gayI vidyutaprabha kI prazaMsA evaM pavanaMjaya kI niMdA unhoMne suna lI thI- isI kAraNa pavanakumAra ko tumhAre prati dveSa ho gayA thaa| tatpazcAt yuddha meM prasthAna karate samaya unhoMne jaba mAnasarovara para par3Ava DAlA, taba vahA~ eka cakavI ko virahatApa se saMtapta dekhakara unakA hRdaya karuNA se bhIga gayA aura vahI karuNA sakhIrUpa hokara unheM tumhAre mahala taka le AyI - isa prakAra tumheM garbha rahA aura kumAra ne guptarUpa se hI vApasa yuddha hetu prasthAna kara diyaa|" .. munirAja ke zrImukha se aMjanA sundarI ke liye sahaja hI karuNApUrNa vacana prasphuTita hone lage - "he bAlike ! pUrva bhava meM tumane jinapratimA kA avinaya kiyA thA, yahI kAraNa hai ki tumhArI pavitratA ko bhI kalaMka kA sAmanA karanA pdd'aa| pUrva pApa ke phalasvarUpa hI aise ghora dukha ko prApta huyI ho, ataH aba kabhI isa taraha ke niMdya kArya mata karanA / aba to tuma
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/44 apane citta ko saMsAra-sAgara ke tAraNa hAra zrI jinendradeva kI bhakti meM hI lagAo, kAraNa ki jinendra bhakti ke phalasvarUpa sarva dukhoM kA sahaja hI abhAva ho jAtA hai / " - isa prakAra munirAja ke zrImukha se apane pUrvabhava kA vRttAnta zravaNakara aMjanA sundarI ko bahuta dukha huA / ataH vaha apane dvArA kiye gaye pApAcaraNa kI nindA karatI huI vaha bArambAra pazcAtApa karane lagI / aMjanA ke antardvandva se paricita munirAja usase kahane lage - "he putrI ! tU zAnta hokara nija zakti anusAra jinadharma kA sevana kara / parama bhakti pUrvaka zrI jinendradeva evaM anya saMta dharmAtmAoM kI sevA kara - upAsanA kara / tere dvArA pUrvakAla meM kiye gaye adhokarma kA phala yadyapi tujhe adhogati kI prApti ke rUpa meM prApta hotA, para samayazrI AryikA ne dharmopadezarUMpI hastAvalambana pradAna kara tujhe kugati - -gamana se bacA liyA / kucha hI dinoM pazcAt tumheM parama sukha prApta hogA / terA putra devoM se bhI na jItA jA sake - aisA parAkramI hogA aura kucha hI dinoM pazcAt tumheM apane pati kA saMyoga prApta hogA / ataH he bhavya ! tU apane citta ke kSobha kA parityAga kara aura pramAda rahita ho, dharmakArya meM tatpara bana / " munizrI ke amRtamayI vacanoM ko sunakara donoM sakhiyoM ko mahAna harSa huA, unake netra AnandAzru barasAne lage / "aho ! isa ghanaghora vana meM Apa dharmapitA hameM prApta huye, Apake darzana se hamAre dukha dUra huye, he prabho ! Apa hI paramazaraNabhUta haiN|" isa prakAra mahAvinayapUrvaka stuti karatI huI donoM sakhiyA~ bArambAra munivara ke caraNoM meM namana karane lagIM / munizrI bhI unheM dharmAmRtapAna karAkara AkAza mArga se gamana kara gaye / - aMjanA apane pUrvabhava ke prasaMgoM se paricita hokara pApa se bhayabhIta hotI huI dharma meM tatpara ho gayI / 'munirAja ke nivAsa se yaha guphA pAvana
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/45 huI hai|' - aisA vicAra kara donoM sakhiyA~ vahIM rahane lagIM evaM putra-janma kA intajAra karane lgiiN| isa prakAra sakhI sahita guphA meM nivAsa kara rahI aMjanA satI, dharma ke cintavana, vairAgya-bhAvanAoM ke manana evaM deva-guru-dharma kI bhakti pUrvaka samaya vyatIta karane lgii| tathA vasaMtamAlA vidyAbala se khAnapAnAdi kI samucita vyavasthA karatI rhii| usI guphA meM zrI munisuvratanAtha kI pratimA sthApita thI, ataH donoM sakhiyA~ bhakti pUrvaka uttama dravyoM se jinadeva kI pUjana karatIM, sAtha hI vasaMtamAlA sadA aneka prakAra ke vinoda se aMjanA ko prasanna rakhane kA prayatna krtii| basa ! ekamAtra yahI cintA donoM ke antaHsthala meM thI ki prasUti sukhapUrvaka sampanna ho jaaye| dina asta huA, sAMjha kA lAla raMga aisA chA gayA mAno, abhI krodha se yukta siMha AyegA aura thor3I hI dera meM upasarga hogA-aisI sUcanA detI huI aMdhiyArI rAtri bhI A phuNcii| bhayayukta pazu-pakSI zAnta ho gaye, kabhI-kabhI acAnaka siyAroM kI cIkheM sunAyI detIM, mAno Ane vAle upasarga ke Dhola baja rahe hoN|
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/46 - aisI aMdhiyArI rAtri meM ve donoM sakhiyA~ usa guphA meM baiThI vArtAlApa kara rahI thIM ki tabhI bhayaMkara garjanA karatA huA eka siMha guphA dvAra para A pahu~cA / usakI garjanA se sArI guphA to aise gUMja uThI, mAno bhayAkrAMta parvata hI rudana kara rahA ho| siMha kI bhayAnaka garjanA sunakara aMjanA ne pratijJA kI ki isa upasargakAla meM merA anazana vrata hai| sakhI vasaMtamAlA aMjanA kI rakSA karane ke liye atyanta vyAkulatA pUrvaka hAtha meM talavAra lekara Asa-pAsa ghUmane lagI, donoM sakhiyA~ bhayAkrAMta ho giiN| tabhI usa guphA meM nivAsa kara rahe maNicUlanAmaka gaMdharvadeva kI ratnacUlA nAmaka strI ne usase kahA - "he deva ! dekho ! ye donoM striyA~ siMha ke bhaya se atyanta vihvala ho rahI haiM, ye donoM dharmAtmA haiN| ata: inakI rakSA karanA ApakA kartavya hai|" ___ gandharvadeva kA hRdaya bhI dayA se dravita ho gayA, ataH usane zIghra hI vikriyA dvArA aSTApada kA rUpa dhAraNa kara liyaa| tatpazcAt siMha aura aSTApada ke yuddha kI bhayaMkara garjanA cahu~ ora phailane lgii| idhara guphA meM aMjanA to jinadeva ke dhyAna meM nimagna thI aura vasaMtamAlA sArasa kI bhAMti isa taraha vilApa kara rahI thI - "hAya aMjanA ! pahale to pati-viyoga se tU dukhI huI, kisI prakAra pati samAgama kA sukha prApta huA aura garbha rahA to sAsa ne binA vicAre tujha para mithyA kalaMka lagAkara ghara se niSkAsita kara diyaa| mAtA-pitA ne bhI Azraya dene se inkAra kara diyaa| ataH mahAbhayaMkara vana meM zaraNa prApta kI, yahA~ mahAna puNyodaya se munirAja ke darzana prApta huye, munivara ne pUrvabhava batAkara dhairya ba~dhAyA, dharmAmRta pAna karAyA evaM gamana kara gye| prasUti ke liye tU isa guphA meM AyI to aba yaha siMha bhakSaNa karane ke liye taiyAra khar3A hai| hAya ! hAya !! yaha rAjaputrI nirjana vana meM maraNa ko prApta ho rahI hai| are ! isa vana ke devatAo ! dayA karake isakI rakSA kro|
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/47 are, munirAja ne to kahA thA ki aMjanA aba tere sarva dukha dUra hoMge, taba ye muni ke vacana anyathA kisa prakAra ho sakate haiM ?" isa prakAra vilApa karatI huI vasantamAlA jhUle kI taraha kabhI aMjanA ke pAsa jAtI to kabhI guphA dvAra para aatii| idhara guphA dvAra se bAhara aSTApadarUpadhArI gaMdharvadeva ne apane paMjoM ke prahAra se siMha ko ghAyala karake bhagA diyA aura svayaM apane sthAna para calA gayA - isa prakAra eka hI kSaNa meM siMha evaM aSTApada donoM hI vilIna ho gye| siMha aura aSTApada ke yuddha kA svapnavat vicitra caritra dekhakara vasaMtamAlA ko bahuta Azcarya huaa| upasarga dUra huA jAnakara vaha guphA meM aMjanA sundarI ke samIpa AyI aura atyanta komala hAtha phairate hue use AzvAsana pradAna karane lgii| mAno usakA nayA janma huA ho - isa prakAra hitakAraka vArtA karane lgii| guphA meM hI baiThI huI kabhI to ve dharmakathA karatIM to kabhI bhagavAna kI bhakti karatIM, kabhI munirAja ko yAda karatIM to kabhI yAda karatI kuTumbIjanoM ke bartAva ko - isa prakAra ardharAtri vyatIta ho gyii....| tabhI acAnaka unake kAna meM saMgIta kA atyanta madhura svara sunAyI dene lgaa| aisI madhyarAtri meM sunasAna guphA meM jinendra bhakti kI madhura jhaMkAra ko sunakara donoM kA Azcaryacakita honA svAbhAvika hI thaa| ve donoM ekAgracitta se usa madhura bhaktirasa kA pAna karane lgiiN| jaise garur3a sarpa ko bhagA detA hai, isI prakAra aSTApada rUpadhArI gandharva bhI siMha ko bhagAkara rAtri ke zAMta vAtAvaraNa meM AnandapUrvaka vINA bajAkara zrI jinendradeva kA guNagAna kara rahA thaa| gaMdharvadeva gAna vidyA meM prasiddha hote haiM, rAga ke una pacAsa sthAnoM meM ve bhI pravINa hote haiN| gaMdharvadeva dvArA kI gaI bhagavAna kI stuti kA sAra isaprakAra hai -
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/48 "maiM sarvajJa paramAtmA zrI arihantadeva ko atyanta bhaktipUrvaka namaskAra karatA huuN| jo devoM ke dvArA bhI pUjya haiM - aise devAdhideva zrI munisuvratanAtha ke caraNayugala meM atyanta bhaktipUrvaka namaskAra karatA huuN| he bhagavAna ! Apa tribhuvana meM zreSTha muktimArga ke netA haiN| Apake caraNoM ke nakha kI prabhA se indra ke mukuTa ke ratna prakAzita hote haiN| he sarvajJadeva ! Apa hI jIvoM ko parama zaraNabhUta haiN|" isa prakAra jinendraprabhu kI adbhuta bhakti sunakara donoM sakhiyoM kA hRdaya atyanta prasanna huaa| apUrva rAga sunane ke kAraNa unheM vismaya bhI huaa| gIta kI prazaMsA karatI huI ve kahane lagIM - "dhanya hai yaha gIta, lagatA hai jinendradeva ke kisI ananya bhakta ne yaha gIta gAyA hai, jise sunakara hamArA hRdaya romAMcita ho gayA hai|" vasaMtamAlA aMjanA se kahane laMgI - "he sakhI ! avazya hI yahA~ kisI dayAvAna deva kA nivAsa hai, jisane pahale to aSTApada kA rUpa dhAraNa kara siMha ko bhagAkara ApakI rakSA kI aura phira Apake Ananda ke liye yaha manohara gIta gAyA hai| he devI ! he zIlavatI !! tumhArI to sabhI rakSA karate haiN| zIlavaMta dharmAtmAoM ke to bhayaMkara vana meM deva bhI mitra bana jAte haiN| - isa upasarga ke nivAraNa se yaha spaSTa vidita hotA hai| zIghra hI tumheM apane pati kA samAgama prApta hogA aura mahAparAkramI putraratna prApta hogaa| munirAja ke vacana kadApi anyathA nahIM ho sakate" ___ - isa prakAra carcA-vArtA se donoM ne rAtri vyatIta kii| prAta:kAla hone para donoM sakhiyoM ne uThakara sarvaprathama guphA meM virAjamAna zrI munisuvrata nAtha ke jinabimba kI atizaya bhaktipUrvaka pUjA-vandanA kI, tatpazcAt aMjanA ke citta ko prasanna karatI huI vasantamAlA kahane lagI - "he devI! dekho to tumhAre yahA~ Ane se parvata evaM vana bhI harSita
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/49 ho uThe haiM - yahI kAraNa hai ki jharanoM ke kala-kala nAda se ve bhI muskurA rahe haiM, vana ke vRkSa namrIbhUta hokara apane phala mAno tumheM hI samarpita kara rahe haiN| mora, totA evaM mainA mAno sundara svara meM tumhArA hI abhinandana kara rahe haiN| ataH he kalyANarUpiNI ! he puNyavaMtI ! tuma cintA kA parityAga kara prasanna raho, yahA~ apane ko kisI bhI prakAra se bhayabhIta nahIM honA cAhiye, deva bhI tumhArI sevArtha tatpara haiM / tumhArA zarIra niSpApa hai, tumhArA zIla nirdoSa hai - yahI kAraNa hai ki ye pakSI bhI tumhArI prazaMsA kara rahe haiN| tumhAre yahA~ nivAsa se sArA hI vana praphullita ho uThA hai, dekho ! dekho !! svayaM sUrya bhI tumhAre darzanoM ke liye udita ho rahA hai / " vasaMtamAlA kI prasannatA vardhaka vArtA kA zravaNa kara aMjanA kahane lagI - "he sakhI ! jaba tU mere sAtha hai to sArA kuTumba hI mere sAtha hai, tere prasAda se to ye vana bhI mere liye nagara samAna hai| saccA bandhu to vahI hai, jo saMkaTakAlIna paristhiti meM sahAyatA kre| dukhadAtAra bandhu nahIM ho sakatA / he sakhI ! isa saMkaTakAlIna samaya meM tere sAmIpya se merA sarva dukha vismRta ho gayA hai| " - isa prakAra premapUrvaka vArtAlApa karatI huI ve donoM sakhiyA~ usa guphA meM nivAsa kara rahI thiiN| donoM munisuvratanAtha prabhu kI pratidina pUjAarcanA karatIM aura vasaMtamAlA vidyA bala se khAna-pAna kI saba sAmagrI ekatrita kara vidhipUrvaka bhojana banAtI thii| guphAvAsI gaMdharvadeva unakI hara prakAra rakSA karatA thA aura bArambAra vividha rAgoM se jinadeva kI stutiyA~ sunAtA thaa| itanA hI nahIM, vanavAsI hiraNAdi pazu bhI una donoM sakhiyoM se hila-mila gaye the / 1 isa prakAra donoM kA samaya vyatIta ho rahA thA /
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/50 hanumAna kA janma - isI prakAra kitane hI dina vyatIta ho gye| aMjanA ke prasUti kA samaya nikaTa thA, ata: vaha apanI sakhI se kahane lagI - "he sakhI ! maiM kucha vyAkulatA anubhava kara rahI huuN|" usakI bAta sunakara vasaMtamAlA ne kahA - "he devI ! tumhAre prasUti kA samaya nikaTa hai, ata: tuma cintAoM kA parityAga kara AnaMdita hoo| - aisA kahakara usane aMjanA ke liye komala zaiyyA kA nirmANa kara diyaa| jaise pUrva dizA sUrya ko pragaTa karatI hai, usI taraha aMjanA ne sUryasama tejasvI hanumAna ko janma diyA, usakA janma hote hI guphA meM vyApta aMdhakAra vilaya ho gayA aura vahA~ prakAza kA sAmrAjya ho gyaa| aisA lagatA thA mAno vaha guphA hI suvarNa-nirmita ho| apane putra ko chAtI se lagAkara dInatApUrNa svara meM aMjanA kahane lagI - "he putra ! isa gahana vana meM tU utpanna huA hai, ata: maiM terA janmotsava kisa prakAra manAU~ ? yadi terA janma tere dAdA yA nAnA ke yahA~ hotA to nizcita hI utsAhapUrNa terA janmotsava manAyA jAtA / aho ! tere mukharUpI candra ko dekhakara kauna AnaMdita na hotA ? kintu maiM bhAgyahIna, sarvavastu vihIna hU~, ata: janmotsava kA Ayojana karane meM asamartha huuN| he putra ! abhI to maiM tujhe yahI AzIrvAda detI hU~ ki tU dIrghAyu ho, kAraNa ki jIvoM ko anya vastuoM kI prApti kI apekSA dIrghAyu honA durlabha hai| he putra ! yadi tU hai to mere pAsa saba kucha hai| isa mahAna gahana vana meM bhI maiM jIvita hU~ - yaha bhI terA hI puNya pratApa hai|" / aMjanA ke ina vacanoM ko sunakara vasaMtamAlA kahane lagI - "he devI ! tuma prasanna hoo| tuma kalyANamayI ho, tabhI to aise mahAna putraratna kI prApti tumheM huI hai| terA putra sundara lakSaNoM se suzobhita hai, yaha mahARddhi kA dhAraka hogaa|
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/51 munirAja kA vaha vacana yAda karake ki 'yaha putra carama zarIrI hai' - isa putra ke janma dene se to nizcita hI terI kokha pavitra ho gayI hai| yaha bAlaka tejasvI hai, isake prabhAva se saba acchA hI hogA, ata: tU vyartha cintA kA parityAga kara evaM putra kA avalokana karake AnaMdita ho| dekha ! yaha vana bhI tere putra kA janmotsava manA rahA hai| vRkSa evaM puSpa bhI pulakita hokara muskarA rahe haiM, beleM harSa meM Dola rahI haiM, mayUra nRtya evaM bha~vare madhura guMjAra kara rahe haiM, hiraNa bhI vAtsalya se tere putra kA avalokana kara rahe haiM - isa prakAra tere putra ke janmotsava se to sArA vana hI praphullita ho gayA hai|" donoM sakhiyoM meM isa prakAra paraspara vArtAlApa cala hI rahA thA ki tabhI vasantamAlA ne AkAzamArga se sUryasama tejasvI eka vimAna AtA huA dekhaa| isakI sUcanA usane apanI svAminI aMjanA ko dii| vimAna dRSTigocara hote hI aMjanA bhayabhIta ho zaMkAzIla ho gayI aura jora se pukArane lagI- are ! yaha koI zatru niSkAraNa hI mere putra kA apaharaNa karane AyA hai yA koI merA hitaiSI hai ?" aMjanA kI ukta pukAra sunakara vimAna meM vidyamAna vidyAdhara ko dayA utpanna ho gayI, ata: usane apane vimAna ko guphA dvAra ke samIpa utAra diyA aura vinayapUrvaka patnI sahita guphA meM praveza kiyaa| nirmala cittadhArI vidyAdhara ko guphA meM praveza karate dekhakara vasaMtamAlA ne usakA yathocita Adara-satkAra kiyaa| kucha dera taka to vidyAdhara maunapUrvaka baiThA rahA, tatpazcAt gaMbhIravANI meM usane vasaMtamAlA se pUchA - "he bahina ! sumaryAdAdhAraka yaha strI kauna hai ? isake pitA evaM pati kA kyA paricaya hai ? yaha to kisI bar3e ghara kI lagatI hai, phira bhI kuTumbIjanoM se bichur3a kara isake vana-nivAsa kA kyA kAraNa hai ? jagata meM rAga-dveSa rahita uttama jIvoM ke bhI pUrvakarmodaya ke phalAnusAra binA
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/52 kAraNa jIva zatru bana jAte haiN| yaha to dharmAtmA jJAta hotI hai, isa para isa saMkaTa kA kAraNa kyA hai ?" --- vidyAdhara dvArA snehapUrvaka pUche gaye praznoM ke pratyuttarasvarUpa vasaMtamAlA dukha se ruMdhe huye svara meM kahane lagI- "he mahAnubhAva ! Apake vacanoM dvArA hI Apake mana kI pavitratA jJAta ho rahI hai| jaise dAha-nAzaka caMdana vRkSa kI chAyA bhI priya pratIta hotI hai, isI taraha Apa jaise guNavAna puruSoM kI chAyA bhI hRdaya ke bhAva pragaTa karane kA sthAna hai| Apa jaise mahAnubhAva ke samakSa dukha nirUpaNa karane se dukha nivRtta ho jAtA hai, Apa dukha-hartA haiM, kAraNa ki ApadAoM meM sahAyatA karanA to sajjanoM kA svabhAva hI hai| Apane hamArA dukha sunane kI abhilASA vyakta kI hai, ataH maiM sunAtI hU~, Apa dhyAna pUrvaka suniye - isa strI kA nAma aMjanAM hai, yaha bhUtala para prasiddha mahendra rAjA kI putrI hai evaM rAjA prahalAda ke putra pavanaMjaya isake pati haiN|" tatpazcAt vasaMtamAlA ne pavanakumAra ke apriya prasaMga evaM yuddha se vApasa AnA, sAsa dvArA ghara se niSkAsita karanA ityAdi sarva prasaMgoM kA jyoM kA tyoM varNana karate huye kahA - "he mahAnubhAva ! yaha aMjanA sarvadoSa parimukta, satI, zIlavaMtI evaM nirvikAra hai, dharmAtmA hai| yahA~ rahakara maiM bhI isakI sevA karatI hU~, maiM isakI AjJAkAriNI sevikA evaM vizvAsapAtra sakhI hU~, mujha para isakI vizeSa kRpA-dRSTi hai| Aja hI guphA meM isane bAlaka ko janma diyA hai| aneka bhayoM se mukta isa vana meM kauna jAne kisataraha ise sukha prApta hogA? - he rAjan ! yaha hamAre dukha kA saMkSipta vRttAnta hai| sampUrNa dukha to akathanIya hai|" isa prakAra aMjanA ke dukharUpI AtApa se pighalakara vasaMtamAlA ke hRdaya meM sthita sneha, vacanoM dvArA abhivyakta ho gyaa| vasaMtamAlA dvArA kathita aMjanA kI karuNa-kathA sunakara vidyAdhara
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/53 rAjA atyanta snehapUrvaka kahane lagA - "he bhavyAtmA ! maiM hanumata dvIpa kA rAjA pratisUrya hU~ aura yaha aMjanA merI bhAnajI (bahina kI putrI) hai| bahuta dinoM pazcAt maiMne ise dekhA hai, ata: pahicAna na sakA" . - aisA kahakara rAjA pratisUrya aMjanA ke bAlyAvasthA kA sampUrNa vRttAnta gadgadvANI se sunAte huye azrupAta karane lage, aMjanA bhI unheM apanA mAmA samajhakara rudana karane lagI- aisA lagatA thA, mAno A~suoM ke bahAne usakA sampUrNa dukha hI baha rahA ho / yaha laukika rIti hai ki dukha prasaMga meM apane hitaiSI ko dekhate hI anAyAsa ronA A jAtA hai - yahI sthiti usa samaya usa guphA meM ho rahI thii| aMjanA rudana kara rahI thI to mAmA-mAmI evaM vasaMtamAlA ke nayana bhI azruoM kI dhArA bahA rahe the| una cAroM ke rudana se guphA isa taraha gUMja rahI thI mAno parvata evaM jharane bhI rudana kara rahe hoN| rudana kI dhvani se sArA vana gUMja uThA thA - aisA lagatA thA mAno sArA vana rudana kara rahA ho aura to aura vanavAsI hiraNAdi pazu bhI unake rudana meM zAmila ho gaye the| . kucha dera pazcAt rAjA pratisUrya zAnta huye aura unhoMne aMjanA ko bhI zAnta kiyA, usa samaya vana bhI zAnta ho gayA mAno vaha bhI unakI vArtA sunane ko utsAhita ho| sarvaprathama to aMjanA pratisUrya kI rAnI arthAt apanI mAmI ke sAtha bAtacIta karane lgii| mahApuruSoM kI yahI vizeSatA hai ki ve dukha meM bhI apane kartavya se calita nahIM hote| tatpazcAt aMjanA apane mAmA se kahane lagI- "he pUjya ! Apa isa putra kA sampUrNa vRttAnta jyotiSiyoM se puuche|", taba apane sAtha samAgata jyotiSI se rAjA ne vRttAnta jAnane kI icchA jAhira kI to usake uttara meM jyotiSI kahane lagA - "isa bAlaka kA janma samaya kyA hai - yaha batAo ?"
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/54 66 " Aja hI arddharAtri vyatIta hone ke pazcAt isakA janma huA hai" * vasaMtamAlA ne kahA / - taba lagna sthApita kara evaM bAlaka ke zubhalakSaNoM ko pahicAnakara jyotiSI ne kahA - "yaha bAlaka to tadbhava mokSagAmI hai / yaha isakA aMtima janma hai arthAt aba dUsarA janma yaha dhAraNa nahIM kregaa| isakI janma tithi phAlguna kRSNA aSTamI tathA nakSatra zrAvaNa hai aura sUryacandrAdi samasta gRha uttama sthAnoM meM susthita haiN| balavAna haiM, brahmayoga hai tathA zubha muhUrta hai; ataH nizcita hI yaha bAlaka adbhuta rAjya prApta karegA, hI muktipradAtA yogIndrapada bhI yaha prApta karegA - isa prakAra rAjendra evaM yogIndra donoM pada prApta kara avinAzI sukha ko prApta karegA / " sAtha jyotiSI kI bAta sunakara sabako atyanta harSa huA / kucha dera pazcAt rAjA pratisUrya ne aMjanA se kahA - " he putrI ! calo aba hama saba apane rAjya hanumata dvIpa ke liye prasthAna karate haiM / vahA~ pahu~ca kara isa putra ke janmotsava kA vizAla Ayojana karanA hai|" aMjanA ne rAjan ke kathana ko svIkAra kara sarvaprathama guphA meM virAjamAna bhagavAna jinendra kI bhAvapUrNa vandanA kI, pazcAt putra ko goda meM liyA, tatpazcAt guphA ke adhipati gaMdharvadeva se kSamAyAcanA kara pratisUrya ke parivAra ke sAtha guphA dvAra se bAhara nikala AyI aura vimAna ke samIpa pahu~cakara khar3I ho gayI, use jAte dekhakara mAno sampUrNa vana hI udAsa ho gayA, vana ke pazu hiraNAdi bhI bhIgI palakoM se vidA karate huye Tukura-Tukura use nihArane lage....guphA, vana evaM pazuoM para eka bAra snehabharI dRSTi DAlakara sakhI sahita aMjanA vimAna meM baiTha gaI / vimAna AkAzamArga se jA rahA hai| aMjanA sundarI kI goda meM bAlaka khela rahA hai, sabhI vinoda kara rahe haiM ki tabhI acAnaka.... kutUhala se ha~sate-ha~sate vaha bAlaka mAtA kI goda se uchalakara nIce parvata para jA
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/55 giraa| bAlaka ke girate hI usakI mAtA ( aMjanA ) hAhAkAra karane lagI / rAjA pratisUrya ne tatkAla vimAna ko pRthvI para utAra diyaa| aMjanA ke dInatApUrvaka vilApa ke svara sunakara jAnavaroM ke hRdaya bhI karuNA se dravita ho uThe - " he putra ! yaha kyA huA ? are ! yaha bhAgya kA khela bhI kitanA nirAlA hai, pahale to mujhe ratnoM se paripUrNa nidhAna batAyA aura pazcAt mere ratna ko haraNa kara liyA / hA ! kuTumba ke viyoga se vyAkulita mujha dukhiyA kA yaha putra hI to ekamAtra sahArA thA, yaha bhI mere pUrvopArjita karmoM ne mujhase chIna liyA / hAya putra ! tere binA aba maiM kyA karU~gI ?" isa prakAra idhara to aMjanA vilApa kara rahI thI aura udhara putra hanumAna jisa patthara kI zilA para girA thA, usa patthara ke hajAroM Tukar3e ho gaye the, jisakI bhayaMkara AvAja ko sunakara rAjA pratisUrya ne vahA~ jAkara dekhA to unake Azcarya kA ThikAnA na rahA / 'kyA dekhA unhoMne ?' unhoMne dekhA ki bAlaka to eka zilA para Ananda se mu~ha meM apanA a~gUThA lekara svata: hI krIr3A kara rahA hai, mukha para muskAna kI rekhA spaSTa dRSTigocara ho rahI hai, akelA par3A par3A zobhita ho rahA hai| are ! jo kAmadeva pada kA dhAraka hai, usake zarIra kI upamA kisase dI jAve, usakA zarIra to sundaratA meM anupama hogA hI / dUra se hI bAlaka kI aisI dazA dekhakara rAjA pratisUrya ko apUrva Ananda huaa| jisane apane pratApa se parvata ke khaNDa-khaNDa kara diye, jisakA AtmA dharma se yukta hai aura jisakA zarIra tejasvI hai - aise nirdoSa bAlaka ko Ananda se krIr3A karate huye dekhakara aMjanA ko bhI apUrva Ananda huaa| usane atyanta snehapUrvaka usake sira kA cuMbana kiyA aura chAtI se lagA liyA / isa AzcaryakArI dRzya se harSita ho rAjA pratisUrya aMjanA se kahane
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/56 lage - "he putrI ! tumhArA yaha putra uttama saMsthAna evaM uttama saMhanana kA dhAraka hai, bajrakAya hai, tabhI to isake girane se parvata ke khaNDa-khaNDa ho gye| jaba bAlyAvasthA meM hI isakI zakti devoM se adhika hai, taba yauvanAvasthA meM isakA parAkrama kitanA hogA ? aba yaha to nizcita hI hai ki yaha jIva caramazarIrI hai, tadbhava mokSagAmI hai, punaH deha dhAraNa kA kalaMka isako nahIM lagegA, yaha to isI bhava meM azarIrI siddha pada prApta kregaa|" - itanA kahakara rAjA pratisUrya ne apanI patnI sahita bAlaka kI tIna pradakSiNA kI tathA hAtha jor3akara sira jhukAkara namaskAra kiyaa| tatpazcAt putra sahita aMjanA ko apane vimAna meM baiThAkara apane nagara kI ora prasthAna kiyaa| rAjA ke zubhAgamana ke zubha samAcAroM ko sunakara prajAMjanoM ne nagara kA zRMgAra kiyA aura rAjA sahita sabhI kA bhavya svAgata kiyaa| atyanta utsAhapUrNa vAtAvaraNa meM putra sahita aMjanA evaM rAjA pratisUrya ne nagara meM praveza kiyaa| dazoM dizAoM meM vAditra ke nAda se una vidyAdharoM ne putra janma kA bhavya mahotsava mnaayaa| jaisA utsava svargaloka meM indrajanma kA hotA hai, usase kisI bhI taraha yaha utsava kama nahIM thaa| parvata meM (guphA meM) janma huA aura vimAna se girane para parvata khaNDa-khaNDa ho gayA, ata: usa bAlaka kI mAtA evaM mAmA ne usakA nAma 'zailakumAra' rakhA tathA hanumata dvIpa meM usakA janmotsava Ayojita hone ke kAraNa jagata meM vaha 'hanumAna' nAma se vikhyAta huaa| isa prakAra zaila athavA hanumAnakumAra hanumata dvIpa meM rahate the, deva sadRza prabhA ke dhArI una hanumAnakumAra kI ceSTAyeM sabhI ke liye AnandadAyinI banI huI thiiN| rAjA zreNika ko sambodhita karate huye zrI gautamasvAmI kahate haiM
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/57 "he zreNika ! prANiyoM ke pUrvopArjita puNya ke phalasvarUpa parvatoM kA bhedaka mahAkaThora bajra bhI puSpasamAna komalarUpa pariNamita ho jAtA hai| mahA AtApakAraka agni bhI candra-kiraNa sadRza zItala bana jAtI hai, isI taraha tIkSNa dhArayukta talavAra bhI manohara komala latAsadRza ho jAtI hai - aisA jAnakara jo jIva vivekI haiM, ve pApa se virakta ho jAte haiN| he jIvo ! isa bAta ko zravaNakara tuma bhI jinarAja ke pavitra caritra ke anurAgI bno| kaisA hai jinarAja kA caritra ? "mokSasukha dene meM catura hai|" yaha sArA jagata hI moha ke kAraNa janma-jarA evaM maraNa ke dukhoM se atyanta taptAyamAna hai, una dukhoM se chur3Akara parama sukha pradAna karane meM samartha- aise zrI jinendra bhagavAna ke vItarAgI caritra kA anusaraNa kro|" pavana kumAra kI vyathA - gautamasvAmI rAjA zreNika se kahate haiM - "he magadhAdhipati ! yaha to maiMne zrI hanumAna ke janma kA vRttAnta kahA, aba hanumAna ke pitA pavanaMjaya kA vRttAnta suno - aMjanA sundarI se vidA prApta kara pavanaMjaya zIghra hI vimAna se mahArAja rAvaNa ke samIpa pahu~ce aura unakI AjJAnusAra unhoMne rAjA varuNa se yuddha kara kharadUSaNa ko mukta karAyA evaM rAjA varuNa ko baMdI banAkara mahArAja rAvaNa ke samakSa prastuta kiyaa| pavanakumAra kI adbhuta zUravIratA se mahArAja rAvaNa ko atyanta harSa huaa| tatpazcAt mahArAja rAvaNa se vidA prApta kara kumAra pavanaMjaya ne aMjanA ke sneha ke vazIbhUta hokara zIghra hI apane rAjya kI tarapha prasthAna kara diyaa| jaba rAjA prahalAda ko vijayI kumAra ke zubhAgamana kA samAcAra prApta huA to unhoMne nagara kA zrRMgAra karavAkara kumAra kA svAgata kiyaa|
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/58 pavanakumAra ne bhI rAjamahala meM pahu~cakara apane mAtA-pitA ko sAdara praNAma kiyaa| kiMcit samaya rAjya sabhA meM baiThakara sabase kuzala samAcAra pUche aura tatpazcAt zIghra hI prahasta mitra ke sAtha aMjanA ke mahala kI tarapha prasthAna kiyaa| kintu....jaise jIva vihIna zarIra zobhAspada nahIM lagatA, usI taraha aMjanA rahita vaha mahala bhI unheM manohara na lgaa| isa kAraNa kumAra kA mana aprasanna ho gayA aura vaha prahasta se kahane lagA he mitra ! yahA~ to prANapriyA aMjanA kahIM dRSTigocara nahIM ho rahI, vaha kahA~ hogI ? usake binA to yaha mahala ekadama sunasAna pratIta ho rahA hai, ataH tuma jAkara jJAta karo ki vaha kahA~ hai ? prahasta ne vahA~ priyajanoM se pUchakara ku~vara se kahA - "he mitra ! aMjanA ke caritra para saMdeha karake rAjamAtA ne unheM mahendranagara bhijavA diyaa|" prahasta dvArA kathita yaha vRttAnta sunate hI kumAra ke mana meM kSobha utpanna huA, citta udAsa ho gayA, ata: mAtA-pitA se AjJA prApta kiye binA hI unhoMne apane mitra ke sAtha mahendranagara kI tarapha prasthAna kiyaa| ___ mahendranagara jyoM-jyoM karIba AtA jA rahA thA, tyoM-tyoM unakA mana priyA-milana kI madhura kalpanAoM se AnaMdita ho rahA thaa| prasanna-citta kumAra ne prahasta se kahA- he mitra ! dekho yahA~ aMjanA sundarI kA nivAsa sthAna hone se yaha nagara kaisA manohara jJAta ho rahA hai| jaise kailAza parvata para sthita jinamaMdira ke zikhara zobhAyamAna haiM, isI taraha yahA~ ke mahaloM ke zikhara bhI zobhAyamAna ho rahe haiN|" -isa taraha bAtacIta karate huye donoM mitra nagara ke samIpa jA phuNce| jyoM hI pavanakumAra ke zubhAgamana kA samAcAra rAjA mahendra ko jJAta huA to unhoMne unakA bhavya svAgata kara nagara meM praveza krvaayaa|
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 4 /59 mahala meM padhArakara kumAra kucha samaya rAjA mahendra ke pAsa baiThe aura pazcAt mahArAnI ko namaskAra kara aMjanA ko dekhane kI abhilASA se usake mahala kI tarapha prasthAna kiyA, parantu .... vahA~ bhI aMjanA ko na pAkara atyanta virahAtura hote huye kisI bAlikA se pUchA - " bAlike ! hamArI priya aMjanA kahA~ hai ?" 6 uttara dete huye usane kahA - "he deva ! ApakI priyA yahA~ nahIM hai, use to mahArAjazrI ne vanavAsa bheja diyA hai / " isa bAta ko sunakara jaise bajrapAta girA ho - aise kumAra kA hRdaya cUra-cUra ho gayA / jaise kAna meM pighalA huA garma zIzA DAlA gayA ho aisI unakI dazA ho gayI, unake hoza kho gye| jIva rahita mRta zarIra jaisI unakI dazA ho gyii| zokAtApa se unakA mukha ekadama kAMtivihIna ho gyaa| isa prakAra hatotsAhita hokara kumAra ne zIghra hI mahendranagara kA parityAga kara diyA aura aMjanA kI khoja hetu socane lage / - kumAra ko atyanta Atura dekha kara unake mitra prahasta ko bhI bahuta dukha huaa| vaha kahane lagA- " he mitra ! tuma kheda - khinna kyoM hote ho ? dhairya dhAraNa kara apane citta ko nirAkula karo / yaha pRthvI hai hI kitanI sii| aMjanA jahA~ bhI hogI, hara saMbhava prayatna karake hama use khoja leNge|" kumAra ne kahA - " he mitra ! tuma to mere pitA ke pAsa Adityapura vApasa jAo aura unheM sampUrNa vRttAnta se avagata karAkara kahanA ki yadi merI priyA phira se mujhe prApta nahIM huI to merA jIvana bhI asaMbhava hai| maiM svayaM to pRthvItala para cAroM ora usakI khoja karU~gA hI, tuma bhI yogya vyavasthA kro| " kumAra kI AjJAnusAra prahasta ne to Adityapura kI tarapha prasthAna kiyA aura idhara pavanakumAra akele hI ambaragocara nAmaka hAthI para car3hakara aMjanA kI khoja hetu pRthvI para vana jaMgaloM meM cAroM tarapha vicaraNa -
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/60 karane lge| unake mana meM aneka prakAra kI AzaMkAyeM utpanna hone lagI"are ! yaha komala zarIravAlI aMjanA zoka-saMtapta ho kahA~ gayI hogI, jisake hRdaya meM sadaiva hI merA dhyAna rahatA thA, vaha virahatApa se tapta ho saghana vana meM kisa tarapha gayI hogI ? vaha satyavAdI, niSkapaTa, dharmadhAraka aura garbha ke bhAra sahita kadAcit vasaMtamAlA se bichur3a gayI hogI to ? kahIM vaha pativratA zrAvikA rAjakumArI zoka ke kAraNa andhI to nahIM ho gayI ? athavA vikaTa vana meM paribhramaNa karate huye bhUkhI-pyAsI kahIM ajagaroM ke sthala gahana kue~ meM to nahIM gira gayI ? athavA duSTa pazuoM kI bhayaMkara garjanA se bhayabhIta ho usa nirdoSa garbhavatI ke prANa to nahIM chUTa gaye hoMge?" isa prakAra cintAmagna pavanakumAra vana meM idhara-udhara bhaTakate huye aMjanA kI zodha meM tatpara the| unake mana meM nAnA prakAra ke saMkalpavikalpa kI taraMgeM taraMgita ho rahIM thiiN| ve vicAra rahe the - "kahIM mujhe prANoM se bhI adhika pyArI aMjanA isa ghora vana meM pAnI binA kaMTha sUkhane se prANa rahita to nahIM ho gayI ? kadAcit gaMgAnadI pAra karate samaya vaha bholI rAjabAlA baha to nahIM gayI ? aisA bhI ho sakatA hai ki aneka kaMkar3akAMToM se usake komala paira biMdha gaye hoM aura usameM eka kadama calane kI zakti bhI na rahI ho ? kauna jAne kyA dazA huI hogI? kadAcit mahAdukha ke kAraNa garbhapAta ho gayA ho aura jinadharma bhakta vaha satI atyanta virakta bhAva se AryikA hI bana gayI ho ?" isa prakAra mana meM pravartita aneka prakAra ke antardvandvoM sahita paribhramaNa karate-karate pavanakumAra usI guphA ke samIpa pahu~ce, jahA~ pahale aMjanA kA nivAsa thaa| guphA meM praveza karate hI pavana ne dekhA ki vahA~ bhagavAna munisuvratanAtha kI pratimA virAjamAna hai| jinabimba ko dekhate hI kumAra ko vismaya huA, vaha bhaktipUrvaka jinadeva kI vandanA kara stuti karane lagA -
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/61 "he vItarAga jinendradeva ! Apake caraNa-kamala meM merA sAdara praNAma hai| he nAtha ! Apa pUrNa sukhI haiM, Apa hI jagata ke jIvoM ko zaraNabhUta haiN| he sarvajJapitA ! isa jagata meM saMyoga-viyoga se Akulita jIva apane hRdaya meM ApakA dhyAna dhAraNa kara zAntilAbha prApta karate haiN|" isa prakAra stuti kara vaha guphA meM baiThakara bhagavAna kA dhyAna karane lgaa| kucha dera pazcAt guphA se bAhara Akara pavanakumAra vicAra karane lagA - "isa guphA meM yaha pratimA kahA~ se AI ? kisane isa guphA meM isakI sthApanA kI ? kahIM aMjanA to yahA~ nahIM rahatI thI ? avazya hI vaha yahA~ rahI hogii| vaha to jinendra deva kI paramabhakta hai, avazya hI darzanapUjanArtha yaha pratimA usane yahA~ sthApita karAI hogii| aho ! kaisA bhI saMkaTakAla ho, jinendradeva kA vismaraNa dharmAtmA jIva kaise kara sakate haiM ?" - isa prakAra vicArakara kumAra usa guphA meM tathA vahIM Asa-pAsa. aMjanA ko khojane lage....khUba jora-jora se usake nAma se pukArane lage, kintu kahIM bhI aMjanA kA patA na lgaa| parvata aura vana-jaMgala meM ghUma-ghUmakara pavanakumAra ne khoja kI, para kahIM bhI apanI prANapriyA ko nahIM khoja pAye, ata: vaha atyanta nirAza ho gaye, usa samaya sArA jagata unheM zUnya pratIta ho rahA thaa| ata: unhoMne prANotsarga kA nirNaya kara liyaa| aMjanA ke binA unakA mana na to parvata para lagatA thA aura na guphA meM aura na manohara vRkSa aura nadI ke kinAre hii| ve moha se AcchAdita ho, viveka-vihIna ho, vRkSoM se bhI aMjanA ke viSaya meM pUchane lage- "he vRkSa ! tUne kahIM merI priyA ko dekhA hai ?" ___ parvata se pUchate haiM - "are parvata ! kyA tumane apanI kisI guphA meM aMjanA ko zaraNa pradAna kI hai ?"
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/62 isa prakAra bhramaNa karate huye ve bhUtaruvara vana meM pahuMce aura vahA~ pahu~cate hI hAthI se utara pdd'e| jisa taraha munijana AtmA kA dhyAna karate haiM, isI taraha vaha bhI apanI priyA kA dhyAna karane lge| hathiyArAdi saba sAmagrI jamIna para DAla dI aura hAthI se kahane lage - "he gajarAja ! aba tuma svacchandatA pUrvaka isa vana meM bhramaNa kro|" kintu hAthI ne unakI bAta para dhyAna nahIM diyA aura vaha vahIM vinayapUrvaka khar3A ho gyaa| use sambodhita karate huye kumAra phira kahane lage - "he gajendra ! isa nadI ke kinAre vizAla vana hai, tuma vahIM ghAsa kA sevana karo aura vana meM sthita hAthiyoM ke samUha ke nAyaka hokara yatra-tatrasarvatra vicaraNa karo, aba tuma svatantra ho|" lekina vaha hAthI to kRtajJa thA, svAmI bhakta thA, ataH jaise saccA bhrAtA kabhI bhI apane bhAI kA saMga nahIM chor3atA; usI prakAra usa hAthI ne kumAra ke saMga kA tyAga nahIM kiyA, vaha bhI udAsa-citta ho kumAra ke samIpa hI nivAsa karane lgaa| pavanaMjaya kumAra atyanta zokasaMtapta ho rahe haiM, unakA citta eka mAtra aMjanA sundarI ke hI cintavana meM lagA huA hai| ve soca rahe haiM - "yadi merI prANapriyA aMjanA mujhe prApta nahIM huI to maiM bhI isI vana meM prANoM kA parityAga kara duuNgaa|" 367
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/63 isa prakAra vana meM baiThe-baiThe aneka prakAra ke vikalpoM kI vyAkulatA se pavanakumAra samaya vyatIta kara rahe the| yahA~ zAstrakAra kahate haiM - "pavanakumAra aMjanA ke dhyAna meM aise tallIna haiM ki yadi aisI hI tallInatA AtmadhyAna meM ho jAye to vaha tatkSaNa mokSa prApta kara sakate haiN|" pavana aura aMjanA kA milana - idhara kumAra se vidA prApta kara unakA mitra prahasta pitA ke samIpa pahu~cA aura unheM sarva vRttAnta se avagata karA diyA, jise sunate hI mahArAja prahalAda zoka-saMtapta ho gaye, sabhI jana zoka sAgara meM nimagna ho gye| kuMvara kI mAtA ketumati bhI putra-zoka se atyanta pIr3ita hokara rote huye prahasta se bolI - "are prahasta ! tU mere putra ko akelA hI chor3a AyA - yaha tUne ThIka nahIM kiyaa|" prahasta ne kahA - "he mAtAjI ! kumAra ne atyanta Agraha karake mujhe Apake pAsa yaha samAcAra dene hetu bhejA hai, ataH maiM AyA hU~; kintu aba maiM bhI vApasa jA rahA huuN|" mAtA ne pUchA - "kumAra kahA~ hai ?". prahasta ne kahA - "jahA~ aMjanA hogI, vahIM ve bhI hoNge|" mAtA ne pUchA - "aMjanA kahA~ hai ?" / prahasta ne kahA - "yaha mujhe jJAta nhiiN| he mAtA ! jo jIva binA vicAre zIghratA se koI kArya karate haiM, unheM bAda meM pachatAnA hI par3atA hai| Apake putra ne to yaha nizcaya kara liyA hai ki yadi use aMjanA prApta nahIM huI to vaha prANatyAga kara degaa|" kumAra ke isa kaThora nirNaya kI jAnakArI prApta hote hI mAtA . sahita anta:pura kI samasta striyA~ rudana karane lgiiN| vilApa karatI huI
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/64 mAtA kahane lagI - "hAya ! hAya ! mujha pApinI ne yaha kyA kiyA ? are ! maiMne mahAsatI para kalaMka lagAyA, isa kAraNa mere putra kA jIvana bhI saMdehAspada hai| maiM krUrabhAva kI dhAraka, vakrapariNAmI evaM mandabhAginI huuN| maiMne binA vicAre hI yaha kArya kiyA hai| yaha nagara, yaha kula, yaha vijayArddha parvata evaM yaha senA - koI bhI pavanaMjaya ke binA zobhate nahIM haiN| mere putra samAna anya kauna hai ? jisane rAvaNa se bhI avijita (na jItA jAne vAlA) - aise varuNa rAjA ko kSaNa mAtra meM hI baMdI banA liyaa| he vatsa! deva-guru kI pUjA meM tatpara vinayavaMta tU kahA~ hai ? tere dukha se maiM taptAyamAna hU~, he putra! tU Akara mujhase bAta kara aura mere zoka kA nivAraNa kr|" - isa prakAra vilApa karatI huI vaha sira pITane lgii| rAnI ketumati ke karuNa-vilApa se sArA kuTumba zokAkula ho gyaa| rAjA prahalAda bhI azrudhArA bahAne lge| tatpazcAt rAjA prahalAda ne sakuTumba prahasta ke netRtva meM kumAra pavanaMjaya kI khoja karane hetu vicAra kiyaa| donoM zreNiyoM ke vidyAdharoM ko bhI AdarapUrvaka khoja ke liye AmaMtrita kara liyaa| sabhI AkAzamArga se ku~vara kI khoja hetu nikala par3e, kyA pRthvI aura kyA ghanaghora jaMgala, kyA parvata aura kyA guphA - ve sarvatra kumAra kI khoja karane ke liye vicarane lge| rAjA prahalAda kA eka dUta rAjA pratisUrya ke samIpa gayA aura unheM sampUrNa vRttAnta se avagata karAyA, jise sunakara pratisUrya ko bahuta zoka huaa| aMjanA ko jaba ye samAcAra vidita huye to use pahale kI apekSA adhika dukha huaa| vaha A~khoM se azrudhArA bahAtI huI rudana karane lagI- "hA nAtha ! mere prANAdhAra !! merA citta Apa hI ke prati samarpita hai, tathApi isa janmadukhayArI ko chor3akara Apa kahA~ cale gaye ? aisA bhI kyA krodha ki samasta vidyAdharoM se adRzya ho gye| eka bAra padhArakara amRtavacana bolo| itane dina taka to Apake darzana kI abhilASA se prANoM ko TikAye rakhA, aba bhI yadi Apake darzana na hoM to ina prANoM se
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/65 mujhe kyA prayojana hai ? merA manoratha thA ki aba to nAtha kA samAgama hogA, kintu merA yaha manoratha bhI TUTa gyaa| are re ! isa mandabhAginI ke kAraNa Apako kaSTa prApta karanA pdd'aa| Apake kaSTa kI bAta sunane se pUrva hI mere prANa kyoM nahIM chUTa gye|" aMjanA ko isa taraha vilApa karatI dekha vasaMtamAlA kahane lagI - "he devI ! aise vacana mata bol| tU dhairya dhAraNa kara, avazya hI tujhe tere svAmI kA samAgama prApta hogaa|" rAjA pratisUrya ne bhI use dhairya ba~dhAte huye kahA - "he putrI ! tU vizvAsa rakha, maiM zIghra hI tere pati ko khojakara lAU~gA" ___ - isa prakAra kahakara mana se bhI tIvra gatimAna vimAna meM baiThakara rAjA pratisUrya ne kumAra kI khoja Arambha kara dii| rAjA pratisUrya kI sahAyatArtha donoM zreNiyoM ke vidyAdhara evaM laMkAnivAsI bhI isa kArya meM juTa gye| khojate-khojate ve sabhI bhUtaruvara vana meM Aye aura vahA~ aMbaragocara hAthI ko dekhA, jisase sabhI vidyAdharoM ko apAra harSa huA ki jahA~ yaha hAthI hai, vahIM pavanakumAra bhI hoMge; kyoMki pUrva meM bhI aneka bAra kumAra isa gaja ke sAtha dekhe gaye haiN| jaba vidyAdhara usa aMjanagirI samAna hAthI ke samIpa pahu~ce to use niraMkuza dekhakara bhayabhIta ho uThe aura vaha hAthI bhI vidyAdharoM ke lazkara evaM zora-gula ko dekha-sunakara kSobhAvasthA ko prApta huaa| usake kapAla meM se mada jharane lagA aura vaha garjana karane lgaa| vaha tIvra vega se kumAra ke Asa-pAsa cakkara lagAne lgaa| jisa tarapha hAthI daur3atA, vidyAdhara usa dizA se haTa jAte / svAmI kI rakSArtha tatpara vaha hAthI sUMDa meM talavAra lekara kumAra ke samIpa khar3A ho gayA, ku~vara kI samIpatA chor3akara vaha thor3A bhI idhara-udhara nahIM hotA thA, usake bhaya se vidyAdhara bhI samIpa nahIM A sakate the| antatogatvA vidyAdharoM ne hathinI ke dvArA snehapUrvaka usa para kAbU pAyA aura samIpa jAkara kumAra ko dekhane lge|
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4, -4/66 I kumAra to ekadama zAnta mauna se isa prakAra baiThe the, mAno ve kATha ke putale hoM / vidyAdharoM ke aneka prayatna bhI unake cintavana yukta mauna ko na tor3a ske| jaise dhyAnamagna munirAja kisI se carcA - vArtA nahIM karate, vahI sthiti isa samaya kumAra kI thI / pavanaMjaya ke mAtA-pitA usakA mastaka cUmakara azrupUrita netroM se gadgadvANI meM usase kahane lage - " he putra ! he vinayavAna !! tU hameM tyAgakara yahA~ kyoM AyA ? tU to rAjamahala kA vAsI hai, isa vana meM tUne rAtri kaise vyatIta kii| he putra ! tU mauna kyoM hai ?" - isa prakAra unhoMne harasaMbhava prayatna kiyA, para kumAra ne eka zabda bhI uccAraNa nahIM kiyA / taba 'isane maunavrata dhAraNa kara aba maraNa kA hI nizcaya kiyA hai' - aisA samajhakara samasta vidyAdharoM ko mahAzoka huA aura pitA sahita sabhI vilApa karane lage / tabhI aMjanA ke mAmA rAjA pratisUrya kumAra ke samIpa Akara kahane lage - "sabhI zAnta ho jaao| maiM vAyukumAra (pavanakumAra ) ke sAtha vacanAlApa karU~gA / " - itanA kahakara ve kumAra ke ekadama samIpa gaye aura usake kAna meM kahane lage - "he kumAra ! suno, maiM tumheM aMjanA kA vRttAnta sunAtA hU~ - "saMdhyAbhra nAmaka sundara parvata para anaMga - vijaya nAmaka muni ko kevalajJAna hone para indrAdika deva unake darzanArtha padhAre the, usa samaya maiM bhI vahA~ pahu~cA thA / kevalIprabhu kI vandanA karane ke uparAnta jaba maiM vApasa apane nagara kI tarapha A rahA thA, taba merA vimAna eka guphA ke Upara AyA to maiMne usa guphA meM se AtA eka nArI kA svara sunA, guphA meM pahu~cakara dekhA to vahA~ aMjanA thii| jaba maiMne usase vanavAsa kA kAraNa pUchA to usakI sakhI ne mujhe sampUrNa sthiti se avagata kraayaa| aMjanA
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/67 zokasatapta ho rudana kara rahI thI, ata: maiMne use dhairya bNdhaayaa| usI guphA meM usane eka putraratna ko janma diyaa| usa putra kI kAMti se to sArI hI guphA aisI jagamagA rahI thI, mAno suvarNa nirmita ho| itanI bAta sunate hI harSa se romAMcita pavanakumAra pUchane lagA - "he mahAnubhAva ! aMjanA kahA~ hai ? aura bAlaka to sukha se hai na ?" pratisUrya ne kahA - "aMjanA ko usake putra sahita vimAna meM baiThAkara maiM apane rAjya hanumata dvIpa le jA rahA thA, tabhI ekAeka mArga meM bAlaka vimAna se gira par3A...." bAlaka ke girane kI bAta sunate hI 'hAya-hAya' - aise udgAra kumAra ke mukha se nikala pdd'e| taba pratisUrya ne kahA - "are kumAra ! cintA mata karo; kintu usake pazcAt ghaTita ghaTanA kA zravaNa karo, jisase tumhArA sampUrNa dukha naSTa ho jaayegaa| ....bAlaka ke girate hI maiMne vimAna ko nIce utArakara dekhA to mere Azcarya kA ThikAnA nahIM rhaa| maiMne dekhA parvata to khaNDa-khaNDa ho gayA hai aura bAlaka eka zilA para par3A-par3A krIr3A kara rahA hai| dazoM dizAyeM usake teja se jagamagA rahIM haiN| taba maiMne usa caramazarIrI bAlaka ko tIna pradakSiNA dekara namaskAra kiyaa| usakI mAtA ko bhI apUrva Ananda huA aura usakA nAma zailakumAra' rakhA / sakhI vasaMtamAlA evaM zailakumAra sahita aMjanA ko maiM hanumata dvIpa le gayA, vahA~ putrajanma kA mahAna utsava manAyA, ata: usa bAlaka kA hanumAna' - yaha dUsarA nAma prasiddha huaa| he kumAra ! vaha pativratA strI apanI sakhI evaM putra sahita hamAre nagara meM virAjamAna hai, vahA~ sarva Ananda hai|" ___isa vRttAnta ko sunakara pavanakumAra ko hArdika prasannatA huI aura aMjanA ko dekhane ke uddezya se zIghra hI una sabane hanumata dvIpa kI tarapha prasthAna kara diyaa|
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/68 nagara meM pahu~cane para rAjA pratisUrya ne sabhI kA bhavya svAgata kiyaa| jaba kumAra aMjanA ke nikaTa pahu~ce to lajjAzIla aMjanA ne bAlaka hanumAna ko kumAra ke hAthoM meM sauMpa diyaa| 'muktidUta caramazarIrI putra ko dekhane mAtra se kumAra evaM aMjanA apane sampUrNa dukha bhUla gaye aura lambe antarAla ke pazcAt hue isa madhura-milana se donoM ko apAra harSa huaa| rAjA pratisUrya ne sabhI vidyAdharoM ko kucha dinoM apane yahA~ sammAna sahita tthhraayaa| tatpazcAt sabhI ne apane-apane sthAna kI ora prasthAna kiyaa| jaba pavanakumAra bhI jAne lage, taba unhoMne pavanakumAra ko atyAgraha karake vahIM roka liyaa| hanumata dvIpa meM hanumAna devoM kI taraha krIr3A karate haiM aura AnandakArI ceSTAyeM karate haiM, jinheM dekhakara mAtA-pitA ke Ananda kA pAra nahIM rhtaa| isa prakAra samaya vyatIta hotA gyaa| hanumAna yauvanAvasthA ko prApta huye, kAmadeva hone se unake rUpa kI adbhutatA lekhanI kA viSaya nahIM hai| ve mahAbalavAna atizaya buddhimAna haiM, unheM alpavaya meM hI aneka vidyAyeM siddha huI, unheM ratnatraya dharma ke prati paramaprIti hai| vesarvazAstroM ke abhyAsa meM pravINa haiM, tathA deva-guru-dharma kI upAsanA meM sadaiva tatpara haiN| zrI hanumAna ke janma, pavanaMjaya-aMjanA ke milApa kI yaha kathA aba yahIM samApta hotI hai| ise pUrNa karate hue zAstrakAra kahate haiM ___"zrI hanumAna janma evaM pavanaMjaya-aMjanA ke milApa kI yaha adbhuta kathA aneka rasoM se paripUrNa hai| jo jIva bhAvapUrvaka isa kathA ko suneMge, sunAyeMge va par3heMge, unheM dharma meM dRr3hatA prApta hogI, unake vairAgya kI abhivRddhi hogI, azubha karmoM kI nivRtti evaM zubhakarmoM meM pravRtti hogIisa taraha se unheM anukrama se dharma kI abhivRddhi hote-hote jagata meM durlabha aise mokSa kI prApti hogii|"
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/69 pA~ca karor3a munirAjoM kA muktidhAma pAvAgar3ha siddhakSetra aura lava-kuza vairAgya (vIra saMvat 2485 meM dakSiNa prAnta ke tIrthakSetroM kI vandanA karane ke uddezya se AdhyAtmika satpuruSa pUjya zrI kAnajI svAmI ne jaba sonagar3ha se prasthAna kiyA, taba sabase pahalA tIrtha pAvAgar3ha siddhakSetra AyA / vahA~ pauSa sudI aSTamI ke dina svAmIjI kA jo pravacana huA thA, usI ke AdhAra se yaha kathA taiyAra kI gaI hai| isa pravacana kathA se svAmIjI kI tIrthoM evaM tIrthoM se mukti padhAre una parama digambara bhAvaliMgI santoM ke prati parama bhakti kA patA calatA hai| sAdhaka saMtoM ke prati tIvra bhakti, vairAgya kI dhuna aura tIrthayAtrA kA ullAsa pUjya svAmIjI ke pravacanoM meM bhI jhalakatA thA / ) pAvAgar3ha siddhakSetra se mukti padhAre lava-kuza kumAra kI antaraMga dazA kA varNana karate hue svAmIjI isa pravacana meM kahate haiM. -- "caitanya ke vizvAsapUrvaka donoM rAjaputra svayaM svAnubhUti ke dvArA antara meM dekhe hue mArga para cale gaye.... aho ! dekho to sahI ina dharmAtmAoM kI dazA !!! parvata zrRMkhalA ko bhI dekho ! kaisI manohArI chaTA hai ! yahA~ Ate samaya jaba se pAvAgar3ha parvata dekhA hai, taba se hI lava aura kuza kA jIvana A~khoM ke Age jhUla rahA hai aura unakA hI vicAra A rahA hai| aho ! dhanya unakI munidazA ! dhanya unakA vairAgya !! aura dhanya unakA jIvana !!! sItA mAtA kI kokha se antima janma lekara unhoMne apanA jIvana saphala kara liyA / " zrI rAmacaMdrajI ke donoM putra isa pAvAgar3ha se mokSa gaye haiM / rAmacandra aura lakSmaNa donoM bhAI kramaza: baladeva ( balabhadra ) aura vAsudeva (nArAyaNa) the| eka bAra indra-sabhA meM una donoM ke paraspara sneha kI prazaMsA huI, taba do deva unakI parIkSA karane ke lie Aye aura lakSmaNa ke mahala ke AsapAsa rAmacandrajI ke maraNa kA kRtrima vAtAvaraNa banAkara lakSmaNa se kahane lage - " zrI rAmacandrajI kA svargavAsa ho gayA hai / "
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/70 ukta zabda sunate hI 'he rAma !' aisA kahakara lakSmaNa vahIM siMhAsana para lur3haka gaye aura mRtyu ko prApta hue| -- dekho ! isa saMsAra kI sthiti ! rAmacandrajI to abhI jIvita the, parantu unake maraNa kA samAcAra sunate hI tIvra sneha ke kAraNa lakSmaNa kI mRtyu ho gyii| isa ghaTanA kA varNana karake AcArya deva kahate haiM - " aho ! aise kSaNabhaMgura azaraNa saMsAra meM jisakA dhyAna hI ekamAtra zaraNabhUta aura .. zAnti dAyaka hai - aise parama caitanyatattva ko maiM praNAma karatA hU~.... / anantakAla se saMsAra meM paribhramaNa karate huye AtmA ko zAnti kisa prakAra prApta hove aura vaha mukti ko kaise prApta ho ? usakI yahA~ carcA hai AtmA kA dhyeya siddhapada hai / cidAnanda svarUpa Atmatattva ko jAnakara aura usakA dhyAna kara anaMta jIva siddhapada ko prApta hue haiM, usakA vAstavika svIkAra karane para 'merI AtmA meM bhI aisA hI siddhapada pragaTa karane kI sAmarthya hai' - isa prakAra apane svabhAva kI bhI pratIti ho jAtI hai| dekho bhAI ! jIvana meM yadi karane yogya kucha hai to vaha yahI hai ki jisase yaha AtmA bhavasamudra se pAra ho / bhava-bhramaNa ke duHkhoM meM DUbA huA AtmA jisa upAya dvArA saMsAra se pAra ho arthAt mukti prApta kare, vahI upAya karane yogya hai| caitanya svabhAva ke Azraya se pragaTa honevAle jo samyagdarzana - jJAna - cAritra rUpa tIrtha, usake dvArA bhavasamudra se pAra hote haiM, - aise tIrtha kI ArAdhanA karake anaMta jIva saMsAra se pAra hue haiM aura mukti ko prApta hue hai / munisuvrata bhagavAna ke tIrthakAla meM zrI rAmacandrajI ke do putra, lava aura kuza aise ratnatraya tIrtha kI ArAdhanA karake hI isa pAvAgar3ha siddhakSetra mukti ko prApta hue|
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4 -4/71 lakSmaNa ke svargavAsa ke bAda jaba rAmacandrajI ne yaha bAta sunI to zIghra hI vahA~ Aye aura lakSmaNa kI mRtadeha ko dekhakara 'yaha to jIvita hai' - aisA mAnakara usase bAtacIta karane lage.... snehIjanoM ne lakSmaNa kI deha ke agni saMskAra ke lie unheM bahuta samajhAyA; parantu rAmacandrajI ne kisI kI bAta nahIM sunI aura lakSmaNa ke mRtaka zarIra ko kandhe para laTakAkara ghUmane lage.... T 9008 parAmara ve usa mRtadeha ke sAtha khilAne, pilAne, nahalAne, sulAne aura bulavAne Adi kI aneka ceSTAyeM karate / yadyapi rAmacandrajI ko AtmA kA jJAna thA, parantu asthiratA aura moha ( cAritra moha) ke kAraNa hI ye sabhI ceSTAyeM hotI thI, isa prakAra ceSTAyeM karate-karate dina-para-dina bItane lage /
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/72 rAmacandrajI dharmAtmA hone para bhI baMdhuprema ke moha meM par3akara lakSmaNa ke mRtaka zarIra ko kaMdhe para lAda kara phira rahe haiN| apane kAkA kI mRtyu aura pitA kI aisI dazA dekhakara rAmacandrajI ke putra lava aura kuza-donoM saMsAra se vairAgya ko prApta hue| donoM rAjakumAra choTI umra meM hI caitanya tattva ke jAnanahAra aura mahAvairAgyavanta hue| are ! saMsAra kI yaha sthiti !! tIna khaNDa ke dhanI balabhadra kI yaha dazA !!! - aisA vicAra karake donoM kumAra dIkSA lene ke lie taiyAra ho gaye, svarNa ke samAna ujjvala kAnti vAle ve donoM kumAra pitAjI ke pAsa dIkSA lene kI svIkRti mA~gane Aye haiN| rAmacandrajI ke sAmane lakSmaNa kI mRtadeha par3I hai aura donoM rAjakumAra Akara ati vinaya pUrvaka hAtha jor3akara vairAgya se otaprota vANI se svIkRti mA~gate haiM - "he pitAjI ! isa asAra-saMsAra se aba basa hoo| hameM AtmA kI svAnubhUti ke dvArA aMtara meM sthita AnaMda dhAma meM jAne kI AjJA do|" "jisameM lUMsa-ThUsa kara (labAlaba) Ananda bharA huA hai, aisA hamArA cidAnanda svabhAva hai|' - aise bhAnasahita lavakuza kumAra rAmacandrajI se kahate haiM - "he tAt ! hameM AjJA dIjiye....aba hama apane cidAnanda svarUpa meM samA jAne kI AjJA mA~gate haiM....isa saMsAra meM bAhya (svarUpa se cyuta) bhAva anaMtakAla taka kiye, aba hama isa saMsAra kI svapna meM bhI icchA nahIM karate.... aba to muni hokara hama hamArI pUrNa atIndriya parama Ananda dazA ko prApta kreNge| tAt ! isa jIva ne saMsAra-bhramaNa karate hue cAra gati ke avatAra ananta bAra kiye haiN| ekamAtra siddhapada kabhI prApta nahIM kiyA, ata: aba to hama hamAre cidAnandasvarUpa meM samA jAyeMge, aura abhUtapUrva siddhapada ko prApta kreNge|" lava-kuza kumAra Age kahate haiM - "puNya aura pApa donoM se bhinna hamAre jJAnAnanda svarUpa ko hamane jAnA hai aura aba usameM lIna hokara hama
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/73 hamAre siddhapada ko saadhege| aba hama saMsAra se (puNya aura pApa donoM se) virakta hokara apane caitanya svarUpa meM samA jaayeNge|" "are, saMsAra kI sthiti bar3I vicitra hai ! AtmA kA bhAna hone para bhI cAritra moha ke udaya se yaha dazA ! are, zarIra kI yaha kSaNabhaMguratA! isakA kyA vizvAsa karanA ? ___ saMdhyA kI lAlimA ke samAna yaha saMsAra ! ise chor3akara aba hama jJAta antara ke mArga para jaayeNge|" "isa kSaNabhaMgura asAra-saMsAra ko chor3akara hama Apase dIkSA lene hetu svIkRti mA~gane Aye haiM....aba hama dIkSA lekara dhruva caitanya tattva kA dhyAna kareMge aura usake Ananda meM lIna hokara isI bhava se siddhapada prApta kareMge, ataH hameM dIkSA kI svIkRti deveM / he tAt ! jina-zAsana ke pratApa se siddha pada ko sAdhanevAlA jo antara kA mArga hamane dekhA hai, usa antara ke mArga para aba hama jA rahe haiN|" - aisA kahakara jinake roma-roma meM pradeza-pradeza meM vairAgya kI dhArA ullasita ho rahI hai....aise ve donoM rAjakumAra munidIkSA lene ke lie vairAgya pUrvakaM pitA kI AjJA lekara mahendra udyAna meM gaye aura amRtezvara munirAja ke saMgha meM dIkSita hue| bAda meM AtmadhyAnapUrvaka vicarate-vicarate yahA~ pAvAgar3ha parvata para Aye aura dhyAna meM lIna hokara kevalajJAna pragaTa kara mokSapada prApta kiyaa| isa taraha zuddha ratnatraya rUpa paramArtha tIrtha ke dvArA saMsAra se pAra hokara unhoMne mokSapada paayaa| isa kAraNa yaha sthAna bhI vyavahAra se tIrtha hai| __ antara meM AtmabhAna karane ke bAda se hI donoM ne antaraMga meM caitanya kI mukti kA mArga dekhA thA....isa saMsAra meM kahIM bhI sukha nahIM hai, hamArA sukha aura hamArI mukti kA mArga hamAre antara meM hI hai- aisA bhAna to pahale se hI thA, aba ve antara meM dekhe hue mArga para caitanya ke Ananda ko sAdhane
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/74 ke lie antara meM hI Dhala gaye haiN| dekho! yahA~ binA AtmA ko jAne, binA AtmA ko dekhe, binA AtmA kA anubhava kiye dIkSA lene yA munipanA grahaNa karane kI bAta nahIM hai / yaha to ni:zaMkapane antara meM dekhe -jAne aura anubhava kiye mArga para, mukti pada kI sAdhanA karane ke lie jinane prayANa kiyA hai - unakI munidazA kI bAta hai| 8 . .. . donoM kumAroM ko dIkSA lene ke pahale hI vizvAsa hai ki "apane caitanya pada meM dRSTi karake hamane apanI mukti kA mArga pahale hI dekha liyA hai, usa caitanya pada meM gahare-gahare utarakara, usameM lIna hokara hama isI bhava meM hI apane mokSapada ko saadhege| hamArA mArga apratihata (abAdhita) hai, usa mArga meM hameM zaMkA nahIM hai, usI prakAra hama pIche phirane vAle bhI nahIM haiN| apratihata (binA gire) bhAva se antara svarUpa meM lIna hue to aba mokSapaTa ko lekara hI rheNge|" 1 - aisI bhAvanA se muni hokara ve donoM vana meM vicaraNa karate hoMge aura AtmadhyAna meM atIndriya Ananda kA anubhava karake kevalajJAna ke sAtha keli (krIr3A) karate hoNge| isaprakAra bhAvavibhora ho svAmIjI bhI bhakti karane lagate haiM -
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/75 dhanya munizvara lava-kuza jinane chor3A saba ghara bAra / ki jinane samajhA jagata asAra / Atamahita meM chor3A saba saMsAra / ....ki tumane chor3A saba ghara bAra / / baladeva chor3A, vaibhava chor3A, jAnA jagata asAra / ....ki tumane jAnA jagata asAra // - isa prakAra vana-jaMgala meM vicaraNa karate hue ve lava-kuza munivara isa pAvAgar3ha kSetra meM padhAre.... the| "dekho, lava-kuza munivara isa pAvAgar3ha kSetra meM padhAre....aura isa parvata para dhyAna kiyA.... dhyAna karate-karate caitanya rasa meM itane lIna ho gaye ki kSapakazreNI mAMDa kara isI pAvAgar3ha parvata para caitanya kA dhyAna karate-karate una donoM munivaroM ne kevalajJAna pAyA....kRtakRtya paramAtmA bne| - aise kevalajJAna prApta arahanta paramAtmAoM ko hamArA namaskAra ! kevalajJAna hone ke bAda alpakAla meM yahIM se ve mokSa ko bhI prApta hue.... unakA yaha siddhidhAma tIrtha hai....kala isakI yAtrA (vandanA) karanA hai| abhI to dakSiNa meM bAhubalI bhagavAna (gommaTezvara) kI yAtrA karane jAnA hai.... usameM bIca meM anekoM tIrtha AveMge, yaha to abhI pahalA par3Ava hai| jaba prathama par3Ava aisA hai, to pUrI yAtrA kaisI yAdagAra hogii| aba lava-kuza kI kathA Age.... calatI hai| mahA manohara rUpavAna rAjakumAroM ne vairAgya dhAraNakara munidIkSA grahaNa kI / are ! nirmala caitanya svabhAvarUpa pavitradhAma, usameM jAkara....antara kI gaharAI meM utarakara, bAhya se bhI ekAnta aura antaraMga meM bhI zAnta ekAnta dhAma meM utarakara unhoMne caitanya kI paramAtmadazA ko isI pAvAgar3ha kSetra meM sAdhA hai| unake bAda lATadeza ke rAjA aura anya 5,00,00,000 (pA~ca karor3a) munirAjoM ne yahIM se apUrva siddhapada pAyA hai| isalie yaha kSetra (sthAna) bhI pavitradhAma siddhakSetra kahalAtA hai|
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma kI kahAniyA~ bhAga - 4 /76 lavAMkuza aura madanAMkuza (saMkSipta nAma lava aura kuza ) - ye donoM rAma-sItA ke putra the.... donoM carama zarIrI the.... donoM eka sAtha meM janme the.... donoM ne eka sAtha hI dIkSA bhI lI thI.... aura donoM ne mokSa bhI yahIM se pAyA thaa| eka bAra yuddha meM rAma-lakSmaNa ko bhI unhoMne ciMtita kara diyA thA.... donoM ko caitanya kA bhAna thA aura caitanya ke parama Ananda kA mArga antara meM dekhA thA.... antara meM dekhe mArga para calakara ve yahIM se siddha paramAtmA huye| subaha se lava - kuza ko yAda karate-karate yahA~ Aye haiM....isa pAvAgar3ha siddhakSetra para jIvana meM pahalI bAra Aye haiM.... yaha pAvAgar3ha pavitra siddhakSetra hai....rAste meM dUra-dUra se isakA darzana karake, lava-kuza ko yAda karate-karate yahA~ Aye haiM / unhoMne antara meM cidAnanda svarUpa zAnti kA mArga sAdhA thA / yahA~ zAstra meM bhI maMgalasvarUpa aise cidAnanda svarUpa paramAtmA ko namaskAra karane kI bAta AI hai / cidAnandaika sadbhAvaM paramAtmAnamavyayam / praNamAmi sadA zAntaM zAntaye sarvakarmaNAm // - padmanandi paMcavizatikA, ekatva adhikAra "jJAna aura Ananda rUpa jisakA astitva hai, aisA avinAzI parama AtmasvabhAva, use maiM praNAma karatA hU~, arthAt usakA Adara karake usakI tarapha jhukatA hU~; kyoMki sadA zAnta aisA Atma-svabhAva sarva karmoM kI zAnti kA kAraNa hai / ataH sarva karmoM ko zAnta karane ke lie maiM apane parama zAntasvarUpa AtmA ko praNAma karatA hU~ / " dekho, isa prakAra apane AtmasvarUpa ko jAnakara, usakA Adara karake, usakI tarapha jhukanA - praNAma karanA hI apUrva maMgala hai, vahI mokSa meM le jAnevAlI apUrva yAtrA hai|
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/77 nizcaya tIrtha svarUpa zuddharatnatraya ke smaraNa ke lie aura usakA bahumAna karane ke lie hI yaha tIrthayAtrA hai| tIrthayAtrA kA aisA bhAva jJAnI dharmAtmAoM ko tathA munirAjoM ko bhI AtA hai| sAtha hI usa bhAva kI maryAdA kitanI hai - yaha bhI ve jAnate haiN| ahA, prAta:kAla isa pAvAgar3ha siddhakSetra meM Aye, taba se lavakuza yAda A rahe haiM.... unakA jIvana mAno A~khoM ke sAmane taira rahA hai| yadyapi donoM kA vivAha ho cukA thA, tathApi unheM antara meM yaha bhAna thA ki are, isa kSaNabhaMgura saMsAra meM kauna kisakA pitA aura kauna kisakI patni ? kauna putra aura kauna mAtA ? "hama to aba apane nitya cidAnanda svabhAva kI goda meM jAte haiM....vahI hamArI zaraNa hai aura usI meM hamArA vizvAsa hai, vahIM hama jaayeNge| anitya saMyogoM kA vizvAsa hameM nahIM hai, ata: vahA~ hama nahIM raheMge.... hameM niHzaMka vizvAsa hai ki svabhAva meM hI hamArA sukha hai aura saMyogoM meM nhiiN| anAdi se hamAre sAtha rahanevAlA hamArA nitya cidAnanda svabhAva, usI kA vizvAsa karake aba hama usI ke pAsa jAkara raheMge....saMyogoM se dUra ho jAyeMge....aura svabhAva ke samIpa jAyeMge....usa svabhAva kA mArga hamane dekhA hai....usa jAne hue mArga meM hama jAyeMge....aura mukti sundarI kA varaNa kreNge|" dekho, yaha niHzaMkatA! dharmAtmA ko antara meM ni:zaMka bhAna hotA hai ki hamane mukti kA mArga dekhA hai aura hama usa mArga para cala rahe haiN| "yaha mArga hogA yA anya koI mArga hogA ? AtmA ne samyagdarzana pAyA hogA yA nahIM" - aisA koI saMdeha dharmI ko nahIM hotaa| hamane svAnubhava se mArga dekhA hai aura usa dekhe hue mArga para hamArA AtmA cala rahA hai - aisI dharmAtmA ko ni:zaMka dRr3hatA hotI hai| . mArga ke saMbaMdha meM aise ni:zaMka nirNayapUrvaka donoM rAjakumAra dIkSA
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/78 lekara caitanya meM lIna hue aura kevalajJAna pragaTakara mokSa paayaa| isa pAvAgar3ha ke jisa sthAna se ve mokSa gaye, usake ThIka Upara urdhvaloka meM ve siddha bhagavAna ke rUpa meM virAjamAna haiN| urdhvaloka meM anaMta siddha bhagavantoM kI paMkti baiThI hai, una siddha bhagavantoM kA smaraNa bahumAna karane meM aise siddhakSetra nimitta haiN| lava-kuza kumAra, lATa deza ke narendra rAjA aura pA~ca karor3a munirAja -ye saba yahIM se siddha bhagavAna banakara lokAgra meM virAjamAna haiN| aise siddha bhagavAna ko vAstavika rUpa meM jAnane se saMsAra kA rAga hI ur3a jAtA hai aura siddha bhagavAna ke samAna cidAnanda svabhAva kA vizvAsa ho jAtA hai arthAt siddhi kA paMtha hAtha laga jAtA hai....isI kA nAma tIrthayAtrA hai, aisI tIrthayAtrA karane vAlA jIva saMsAra se tire binA nahIM rhtaa| __ lava-kuza yahA~ se siddha dazA prApta kara muktinagara pahu~ce....mukti nagara meM koI gar3ha yA baMgalA Adi nahIM hai, vahA~ to caitanya kA pUrNAnanda svabhAva khila gayA hai, usI kA nAma muktinagara hai, vahA~ ve ina indriya viSayoM se pAra atIndriya svabhAva kA niraMtara anubhava karate haiN| caitanya svabhAva ko prApta paramAtmA saMsAra ke jIvoM ko batAte haiM - "are jIvo ! tuma bhI hamAre samAna paramAtmA ho, tumameM bhI hamAre samAna hI pUrNajJAna aura Ananda kI zakti bharI hai, usakA vizvAsa karo....aura usameM antarmukha hoo.... isI meM tumhArA sukha hai| bAhya indriya viSayoM meM yA bAhya vRtti meM kahIM bhI tumhArA sukha nahIM hai|" __ aisA sarvajJa bhagavAna kA sandeza santajana paramakaruNApUrvaka jagata ke jIvoM ko sunAte haiM - "are jIvo ! apane cidAnanda tattva ko jAnakara usameM sthira hoo....yaha mudde (mUlatattva) kI bAta hai....anya bAta to anAdi se karate Aye ho, jo bAta pUrva meM kabhI bhI nahIM sunI aura jisase
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4/79 apUrva hita hotA hai - aisI mudde kI bAta to yahI hai ki jJAnAnanda svarUpa AtmA ko jAno, usakI mahiNa aura mahAtmya barAbara samajhakara usameM jhukanA, vahI paramAtmA ko vAstavika namaskAra hai, vahI ratnatraya tIrtha kI vAstavika yAtrA hai aura vahI siddhi kA paMtha hai| munirAja kahate haiM - "hamArA cidAnanda tattva zAnti aura Ananda se bharA huA hai, bAhara meM puNya ke ThATha meM kahIM hamArI zAnti yA Ananda nahIM haiM, isaliye hama to hamAre caitanya meM hI namate haiM, usI kI tarapha hamArI pariNati kA jhukAva hai, hama cidAnanda svabhAva ko hI praNAma karate haiM, cidAnanda svabhAva ke sivAya anyatra kahIM bhI hameM mahAtmya yA mahimA nahIM hai.... antara caitanya svabhAva meM jhukakara usake atIndriya Ananda kA hI hama svAda le rahe haiM.... yahI hamArA paramAtmatattva ko namaskAra hai| antarmukha pariNati ke dvArA hI paramAtmatattva ko saccA namaskAra yA praNAma hotA hai| bahirmukha pariNati ke dvArA paramAtmatattva ko saccA praNAma nahIM hotaa|" zrI padmanandi munirAja kahate haiM - "paramAtmAnaM praNamAmi sadA...." sadA paramAtmatattva ko praNAma karatA huuN| pUrva meM ananta kAla meM jisakA khyAla nahIM thA, aise apane caitanya svabhAva ko lakSa meM lekara usameM utarakara hama hamAre cidAnanda svarUpa ke atIndriya Ananda kA hI svAda le rahe haiN| isake sivAya jagata ke kisI padArtha meM hameM hamArA Ananda bhAsita nahIM hotaa| rAga meM yA saMyoga meM hama sthita nahIM haiM, hama to usase cyuta hokara apane caitanya meM hI sthita haiN| rAga meM yA saMyogoM meM jahA~ hama nahIM haiM, vahA~ hameM mAnoge to yaha tumhArI mAnyatA kI bhUla hogii| hama to hamAre caitanya meM hI haiN| caitanya kA dharma caitanya svarUpa ke pravAha meM hI pakatA hai, rAga yA saMyoga ke pravAha meM nahIM ? - aise hI nija caitanya svabhAva ke Azraya se lava-kuza munirAjoM ne apanI mokSadazA siddha kI hai| dekho, yahA~ samyagdarzana kaise karanA aura mokSamArgI kaise bananA ?
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-4 -4/80 usakI bAta hai, usI ke sAtha-sAtha lavakuza kI AtmAyeM kisa prakAra yahA~ se mokSa ko prApta huI, vaha bAta bhI sAtha meM A jAtI hai / lava-kuza Adi munirAja yahA~ se mokSa gaye, ve isI rIti se mukti gaye aura yahI mukti kA mArga hai, yahI vAstavika maMgala hai, yahI uttama hai aura yahI zaraNa rUpa hai| dharmAtmA munirAjoM ko apanA cidAnanda svabhAva hI ekamAtra priya lagatA hai aura svayaM ko jo vastu priya lagatI hai, usakA hI jagata ko nimaMtraNa karate haiM - " he jIvo ! tuma bhI cidAnanda svarUpa hI ho| tuma bhI usI kA Azraya karake atIndriya Ananda kA bhojana kro| jaise tIrtha meM saMgha kA bhojana hotA hai athavA laukikajana jisa prakAra vivAha ke bAda prItibhoja karAte haiM, usI prakAra yahA~ mokSa ko sAdhate - sAdhate mokSamArgI santa jagata ko atIndriya Ananda kA prItibhoja karA rahe haiM.... mokSa ke maMDapa meM sAre jagata ko nimaMtraNa karate haiM ki he jIvo! Ao....re Ao.... hamAre samAna tuma bhI apanI AtmA meM antarmukha hokara atIndriya Ananda kA bhojana karo aura pUrNa sukhI ho jAo / vaha Aja yAtrA kA pahalA dina hai.... sonagar3ha se nikalane ke bAda yaha pahalI yAtrA pAvAgar3ha siddha kSetra kI ho rahI hai| ataH yahA~ se mokSa ko prApta hue lava - kuza Adi muniyoM ko yAda karake ve kisa prakAra mokSa ko prApta hue isakI carcA kii| vaha alaukika mArga samajhakara antara meM utaranA, siddha bhagavantoM ko bhAvanamaskAra hai, vaha siddhi dhAma kI nizcaya yAtrA hai, aura ve jahA~ se mokSa gaye - aise siddhakSetroM Adi kI yAtrA - vaMdanA kA bhAva vaha dravya namaskAra hai, vaha vyavahAra yAtrA hai / - aisI nizcaya - vyavahAra kI saMdhi sAdhaka ke bhAvoM meM hotI hai| sabhI AtmAoM meM jJAna hai; parantu dhanya haiM ve AtmAe~, jinake jJAna meM AtmA hai|
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamAre prakAzana 40/ mij G 1. caubIsa tIrthaMkara mahApurANa (hindI) 50/__ [528 pRSThIya prathamAnuyoga kA advitIya sacitra graMtha ] caubIsa tIrthaMkara mahApurANa (gujarAtI) [ 483 pRSThIya prathamAnuyoga kA advitIya sacitra graMtha ] jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 1) 7/4. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 2) 7/jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 3) 7/(ukta tInoM bhAgoM meM choTI-choTI kahAniyoM kA anupama saMgraha hai|) 6. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 4) mahAsatI aMjanA 7/ jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 5) hanumAna caritra 7/jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 6) (akalaMka-nikalaMka caritra) 9. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 7) (anubaddhakevalI zrI jambUsvAmI) jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 8) (zrAvaka kI dharmasAdhanA) jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 9) (tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra) jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 10) kahAnI saMgraha jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 11) kahAnI saMgraha jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 12) kahAnI saMgraha jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 13) kahAnI saMgraha jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 14) kahAnI saMgraha 17. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 15) kahAnI saMgraha / 7/ jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 16) nATaka saMgraha 19. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 17) nATaka saMgraha / jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 18) kahAnI saMgraha anupama saMkalana (laghu jinavANI saMgraha) 22. pAhar3a-dohA, bhavyAmRta-zataka va AtmasAdhanA sUtra 5/23. virAga saritA (zrImadjI kI sUktiyoM kA saMkalana) 5/24. laghutattvasphoTa (gujarAtI) 25. bhaktAmara pravacana (gujarAtI) aparAdha kSaNabhara kA (kaoNmiksa) 21.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamAre prekhola ba. harilAla amRtalAla mehatA janma vIra saMvat 2451 pauSa sudI pUnama jaitapura (morabI) satsamAgama vIra saMvat 2471 (pUjya gurudeva zrI se) rAjakoTa dehavilaya 8 disambara, 1987 pauSa vadI 3, sonagar3ha brahmacarya pratijJA vIra saMvat 2473 / phAgaNa sudI 1 (umra 23 varSa) pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmI ke aMtevAsI ziSya, zUravIra sAdhaka, siddhahasta, AdhyAtmika, sAhityakAra, brahmacArI harilAla jaina kI 19 varSa meM hI utkRSTa lekhana pratibhA ko dekhakara ve sonagar3ha se nikalane vAle AdhyAtmika mAsika Atmadharma (gujarAtI va hindI) ke sampAdaka banA diye gaye, jinhoMne unheM 32 varSa taka avirata sNbhaalaa| pUjya svAmIjI svayaM aneka bAra unakI prazaMsA mukta kaNTha se isa prakAra karate the "maiM jo bhAva kahatA hU~, use barAbara grahaNa karake likhate haiM, hindustAna meM dIpaka lekara DhU~Dhane jAveM to bhI aisA likhanevAlA nahIM milegaa.....|" Apane apane jIvana meM karIba 150 pustakoM kA lekhana/sampAdana kiyA hai| Apane baccoM ke lie jaina bAlapothI ke jo do bhAga likhe haiM, ve lAkhoM kI saMkhyA meM prakAzita ho cuke haiN| apane samagra jIvana kI anupama kRti caubIsa tIrthaMkara bhagavantoM kA mahApurANa- ise Apane 80 purANoM evaM 60 granthoM kA AdhAra lekara banAyA hai| ApakI racanAoM meM pramukhataH Atma-prasiddhi, bhagavatI ArAdhanA, Atma vaibhava, naya prajJApana, vItarAga-vijJAna (chahar3hAlA pravacana, bhAga 1 se 6), samyagdarzana (bhAga 1 se 8), jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 1 se 6), adhyAtma-saMdeza, bhaktAmara stotra pravacana, anubhava-prakAza pravacana, jJAnasvabhAva-jJeyasvabhAva, zrAvakadharma prakAza, mukti kA mArga, akalaMka-nikalaMka (nATaka), maMgala tIrthayAtrA, bhagavAna RSabhadeva, bhagavAna pArzvanAtha, bhagavAna hanumAna, darzanakathA, mahAsatI aMjanA Adi haiN| 2500veM nirvANa mahotsava ke avasara para kiye kAryoM ke upalakSya meM, sAhitya sRjana evaM Atmadharma sampAdana ityAdi kAryoM para aneka bAra Apako svarNa-candrikAoM dvArA sammAnita kiyA gayA hai| jIvana ke antima samaya meM Atma-svarUpa kA gholana karate hue samAdhi pUrvaka "maiM jJAyaka hU~. .. maiM jJAyaka hU~..." kI dhuna bolate hue isa bhavyAtmA kA dehavilaya huA- yaha unakI antima aura sarvAdhika mahatvapUrNa vizeSatA thii| mudraNa vyavasthA : jaina kampyUTarsa, phonaH 0141-2701056, phaiksa : 2709865, mo.: 9414717816