Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAAAaaaaAARAZinaaaaaa &NARESARIVARIVARANASANVAAVACANVARGAVAASTEVANAGAR mAI jainapustakoddhAre, granthAGkaH 3 nazekharamUribhUtritaH svopajJavRttiyutaH thAnakramArohaH sAha-nagInabhAI ghelAbhAI jhaverI-mohamayIvAstavyaH mudritA 'luhANAmitra' mudraNAdhipativiThThalabhAI AzArAma,Thakara.ziyApurA-vIrakSetre.tA.1-6-16. asyAH punarmudraNa dyAH sarve'dhikArAH etadbhANDAgArakAryavAhakANAmAyattAH sthApitAH / vIrasa~vvat 2442, vikramasa~vvat 1972, isvAnda 1916. afa 940 (all rights reserved by the trustees of the fund. ) paNyaM 2 ANako. For Private Personel Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Private & Personel Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ HH HH HH HEHE. Ho HEHEHEHEHEHE. JE Z HIGH zrI vIro vijayatetarAm guNasthAnakamArohopodghAtaH pakriyate sajjana rakamale laghurapi mahimnA'laghuH zabdAdibhiH sphuTo'pyasphuTo bhAvArthena parivRto'pi vRtyA vidhAyako nivRttyAH paribhAvanIyatamo'yaM granthaH / vidhAtArazvAsya zrImanto ratnazekharamUrayo bRhadgacchIyAH kadA pAvayAmAsurmahImaNDalaM mahattamAH ke ca zrImatAM dIkSAgurava iti jijJAsAyAM zrImadbhiH praNItaM yadyapi granthavRndaM varIvartti tathApi spaSTaM bahutra nopalabhyate saMvadullekhaH paraM zrImadbhireva vihitaM yat zrIpAlacaritraM tatmAntavarttinaH "sirivajja seNagaNa harapaTTapahU hematilayamurINaM / sIsehi rayaNa se harasUrIhi imA hu saMkaliyA / / 1339 / / tassIsahemacandeNa sAhuNA vikamassa varisaMmi / caudasaaTThAvIsI lihiyA gurubhattirAyaNaM / / 1340 // " iti gAthAyugasya paryAlocanayA zrotRRNAM pratItipathamavatariSyatyeva yaduta zrImatAM sattAkAlaH paJcadazazatiko vaikramIyaH tatrApyAdyaiva viMzatirabdAnAM / kAlazca sa viddhuryasaritApravAha himavanmahIdharAyamANaH, yato babhUvustatraiva zatake zrImattapogaNe'pi zrImanto jJAnasAgarajayacandrasomasundara kulamaNDanaguNaratnakSema kI rttisatya zekhara munisundara sUripurandarapramukhA aneke anekavAdAGgaNalabdhajayapatAkAH, gacchatha zrImatAM yAvajjIvamAcAmlakaraNAvAptatapo'bhidhAnasya gacchasyAgretano bRhadgacchAkhyaH, granthAca zrImadbhirapare zrIpAlacaritasavRttikakSetra samAsaguruguNapatrizikAdyAH samayopayogino vihitAH santi, upalabhyante cApi bahuSu bhANDAgAreSu, nApratItaH samupalabhyate tadgrantho, vizeSeNAnyaH ko'pi ca vRttAntaH, kevalaM jJAyate etat yaduta zrImantaH zrIvajrasenAcAryAntevAsinaH zrIhematilakaprabhoH paTTe pratiSThitAH, tadantevAsi
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ # 3946 838383838738 na zrI hemacandramunidhuryAH prastutagrantha zrIpAla caritAvalokanataH / granthe cAtra AstikAvalyabhipretApavargAvAptinibandhana sopAnarUpANi guNasthAnAni khyApitAni, upayogitA cAsya granthAbhiyAnamAtreNaiva sumatIteti na kAryastatrAyAsaH, atrAnadheyametat, yaduta-karmagranthAdizAstreSu sarvasyApi mithyAtvasyAviparItAyA jJAnamAtrAyAH sadbhAvena guNasthAnatA'bhimatA tathApi yogabindu yogadRSTyAdyadhyAtmazAstratradviziSTaguNAtrApterguNasthAnatAyA aGgIkAreNa vyaktasyaiva mithyAtvasyAtra guNasthAnatA 1, mizraSTau satyAsatyadharmAdirAgayuktatA ca "jaha guDadahINa" ityatra dvitIyapAde "tahobhayataddddiTThI "ti pAThamapekSya, sAmAnyena tena kutracit mithyAtvasya kutracitsamyaktvasyAdhikyamapi na virodhabhAkara, caturthaguNasthAnakasya trayastriMzatsAgaropamA sAdhikA sthitiH kSAyikamAzritya kiJcidadhikasyAvivakSaNAt yadvA bhatramekamapekSya 3, asti nirAlambanadhyAnaviSaye carcya, yataH zrImadbhiH sAkSitayoddhRtAH ye granthAste na nirAlambanadhyAnaniSedhakAH na cApramattAvasthAmAzrityeti tathApi vipazcitAmeva sa viSaya iti viramyate 4, apramattaguNe cAvazyakAdhInA na zuddhiH, nairmalyasya svAbhAvikatvAt, paramavadhAryametat yaduta A antarmuhUrttAd guNasthAnaM pramattatve cAvazyakakRtaiva zuddhiriti nAmatikramaNadharmANAM kadAlambana vikAzaH 5, zreNidrayamArambhazcApUrvAd uktaH sa zreNiparamakAryasya mohasyomazamasya kSayasya vA vivakSayA anyathA A turyAdapi guNAtcha, kArmagranthikamataM dvizreNyA rohagamaGgIkRtyaivAntadehinA mupazamazreNeH pAte saptamaguNe'vasthitirityuditaM 7, aSTame guNe zukladhyAnamAdimaM anyatra tvapramatte 8, dhyAtuH svarUpaM ca dhyAnazatakAdanyathaiva 9 // yadyapi mudritapUrvametat tathApi satruTikaM bahuvetanaM nizchAyaM ceti punarmudraNAyAso'syAH saMsthAyAH, zodhanIyaM ca dhIdhanaiH pramAdaskhalitajAtaM zodhakamudrayitravidhAya kRpAM tayoriti prArthayate zrI zramaNasaGghoSA stipara AnandaH rAjyanagare 1972 jyeSTha kRSNapag. 6 46 46 464 36 1938 1938 138696
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSThAGka: pRSThAGka: zlokAGkaH 67-71 viSayAnukramaH | guNasthAnAbhidhAnAni mithyAtvaguNasthAnanirUpaNam sAsvAdanani0 mizrani. aviratisamyagdRSTini0 dezaviratini0 pramattani0 apramattanika apUrvAdini dhyAtRsvarUpam prANAyAmasva0 anukramaNikA zlokAGkaH | viSayAnukramaH 2-4 zukladhyAnAdyabhedasva0 5-9 anivRttisva0 upazamakasvarUpam kSapakasvarUpam 18-23 zukladhyAnadvitIyabhedasva0 24-25 sayogisva0 26-31 ayogisva. siddhasya gatisiddhiH 37-38 siddhisvarUpam 52-53 siddhasvarUpam 48-81 72-80 81-102 103-118 119-124 125-127 128-136 For Private & Personel Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Private & Personel Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||shriijinaay nmH|| pokA-1 ||ath zrIguNasthAnakramArohavRtti: praarbhyte|| (kartA zrIrabazekharabhiH) arhapadaM hRdi dhyAkhA, guNasthAnavicAriNAm / anuSTubhAmiyaM vRtti-likhyate bhavaNivat // 1 // tatrAdau mAlArthamabhIhudaivatanamaskArasambandhAvirbhAvakamAdyapadyamAha guNasthAnakramAroha-hatamohaM jinezvaram / namaskRtya guNasthAna-svarUpaM kinyciducyte||1|| vyAkhyA-yatra yatra pUrvAprAptaguNavizeSAvirbhAvo bhavati tattadgaNasthAnamityucyate, tAni guNasthAnAni, teSAM svarUpaM, kizcid-alpamAtramucyata iti sambandhaH kiM kRtvA ? 'namaskRtya praNipatya jinezvaraM' zrIsarvajJa, kathaMbhUtaM ? 'guNasthAnakramArohahatamohaM' guNasthAnAnAM kramo guNasthAnakramaH, guNasthAnakrameNArohaNe guNasthAnakamArohaH, guNasthAnakramAroheNa-kSapakazreNyArohaeNlakSaNena hato 1 devatA pr0| 2 namaskArasya pr.| 3 ArohaNaM pr.| 4 rohaNena pr.| For Private & Personel Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Zhu moho yena sa tathA taM guNasthAnakamArohatamoI, apakazreNyArohakrameNaiva moho inyate, yadA vAcakamukhyaH-"pUrva karotyanantAanubandhinAmnAM kSayaM kaSAyANAm / mithyAtvamohagahanaM, kSapayati samyakasamithyAtvam // 1 // samyaktvamohanIya, kSapayatyaSTAvataH kaSAyAMzca / kSapayati tato napuMsaka-vedaM strImedamaya tasmAt // 2 // hAsyAdi tataH padaka, kSapayati tasmAcca puruSavedamapi / saMjvalanAnapi hatvA, prApnotyaya vItarAgatvam // 3 // " Aha-nanu hatamohamityatroktaM, na hokasyaiva mohasya ghotena jinezvaratvamupapadyate, kintu jJAnAvaraNadarzanAvaraNAntarAyANAmapi ghAte jinezvaratvaM syAt tatkathamiti, atrocyate-aSTasvapi karmasu | mohasyaiva prAdhAnyaM, yataH -"akhANa rasaNI kammANa mohaNI taha vayANa baMbhavayaM / guttINa ya maNagucI, cauro dukkheNa jippaMti | mohe ite zeSakarmANi sukhaitAnyeva, yadAgamaH-"jaha matthayasUIe, hayAe hammae talo / taha kammANi immaMti, mohaNije khayaM gae // 1 // " tato moiyAte zeSaghAtinA ghAto'vazyaMbhAvyeveti na doSaH // 2 // atha caturdazasaMkhyAnAM guNasthAnakAnAM nArmAnyeva 'zlokacatuSTayenAha caturdazaguNazreNi-sthAnakAni tdaadimm| mithyAtvAkhyaM dvitIyaM tu, sthAnaM sAsvAdanAbhidham // 2 // tRtIyaM mizrakaM turya, samyagdarzanamavratam / zrAddhavaM paJcamaM SaSThaM, pramattazramaNAbhidham // 3 // 1 ghAte pr| * akSaNAM rasanA karmaNAM mohanIyaM vratAnAM tathA brahmavratam / guptInAM ca manoguptiH catvAri duHkhena jIyante // 1 // x yathA mastakasUcyA hatAyAM hanyate taalH| tathA karmANi hanyante, mohanIye kSayaM gate // 1 // 2 nAmAni pra0 / Jain Education Intematon ForPrivate sPersonal use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaM svapramattaM cA-pUrvAtkaraNamaSTamam / navamaM cAnivRttyAkhya, dazamaM sUkSmalobhakam // 4 // ekAdazaM zAntamoha, dvAdazaM kssiinnmohkm| trayodazaM sayogyAkhyamayogyAkhyaM caturdazam // 5 // caturbhiH kulakam / vyAkhyA-iha hi bhavyajIvAnAM siddhisaudhAdhirohaNArtha guNazreNiriva niHzreNistasyAM ca padanyAsAspadasthAnIyAni yAni guNAdguNAntaraprAptirUpANi sthAnAni-vizrAmadhAmAni caturdazasaMkhyAni, teSAM nAmAni yathA-prathama mithyAtvaguNasthAnakaM 1, | dvitIyaM sAsvAdanaguNasthAnakaM 2, tRtIyaM mizraguNasthAnakaM 3, caturthamaviratasamyagdRSTiguNasthAnakaM 4, paJcamaM dezaviratiguNasthAnakaM 5, | paSTha prayattasaMyataguNasthAnakaM 6, saptamamapramattasaMyataguNasthAnakaM 7, aSTamaM nivRttibAdara (apUrvakaraNa ) guNasthAnaka 8, navamaM ani-10 vRttivAdaraguNasthAnakaM 9, dazamaM sUkSmasaMparAyaguNasthAnakaM 10, ekAdazamupazAntamohagaNasthAnakaM 11, dvAdazaM kSINamohaguNasthAnakaM 12, trayodazaM sayogikevaliguNasthAnakaM 13, caturdazamayogikevaliguNasthAnaka 14 miti 2-3-4-5||ath prathamaM vyaktAvyaktamithyAtvasvarUpamAha-- adevAsurvadharmeSu, yA devagurudharmadhIH / tanmithyAtvaM bhavezyakta-mavyaktaM mohalakSaNam // 6 // vyAkhyA-yA spazcaitanyAnAM saMjJipaJcendriyAdijIvAnAmadevANurvadharmeSu krameNa devagurudharmabuddhiH saMpadyate, tadvayaktaM mithyAtvaM || // 3 // For Private Personel Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa // 5 // bhavati, upalakSaNAt -*jIvAipayatthemuM, jiNobaiDesu jA asakSahaNA / sadahaNAvi amicchA, viparIaparUpaNA jAya // 1 // saMsayakaraNaM jaM cia, jo tesu agAyaro payatyesu / taM paJcavihaM micchaM, taddiTTI micchadiTThI a||2|| etatpazcavidhamapi mithyAtvaM vyaktameva, athavA-+AbhiggahiamaNAbhi-gahiyaM tahAbhinivosa ceva / saMsaiamaNAbhoga, micchattaM paMcahA hoi // 1 // ityatrApi yadekamanAbhogikamithyAtvaM tadavyaktaM, zeSamithyAtvacatuSTayaM tu vyaktameva, tathA-dasavihe micchatte pannatte, taMjahA-adhamme dhammasannA, dhamme adhammasannA, ummagge maggasannA, magge ummaggasannA, ajIvesu jIvasannA, jIveseM ajIvasanA, asAhusu sAhusannA, sAhasa asAhusannA, amuttesu muttasannA, muttesu amuttasannA / ityevamAdikamapi yanmithyAtvaM tadvayaktameva, aparaM tu yadanAdikAlaM yAvanmohanIyaprakRtirUpaM mithyAtvaM saddarzanarUpAtmaguNAcchAdakaM jIvena saha sadAvinAbhAvi bhavati, tadavyakta mithyAtvamiti // 6 // atha mithyAtvasya guNasthAnakatvamAha *jIvAdipadArtheSu jinopadiSTeSu yA azraddhA / zraddhA'pica mithyA, viparItaprarUpaNA yA ca / 1 / saMzayakaraNaM yadeva, yasteSu anA. daraH padArtheSu / tat paJcavidhaM mithyAtvaM, tadRSTimithyAdRSTizca // 2 // + AbhigrahikamanAbhigrahikaM tathA''bhinivezikameva / sAMzathikamanAbhogikaM | mithyAtvaM paJcadhA bhavati / 1 / + dazavidhaM mithyAtvaM prajJaptam , tadyathA-adharma dharmasaMjJA 1 dharme adharmasaMjJA 2 unmArge mArgasaMjJA 3 mArge unmArgasaMjJA 4 ajIveSu jIvasaMjJA 5 jIveSu ajIvasaMjJA 6 asAdhuSu sAdhusaMjJA 7 sAdhuSu asAdhusaMjJA 8 amUrteSu mUrtasaMjJA 9 mUrteSu amUrtasaMjJA 10. 1 amagga / pr0|2 ajIve / pr0| 3 jIve pra0 For Private & Personel Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNa0 anAyavyaktamithyAtvaM, jIve'styeva sadA param / vyaktamithyAtvadhIprApti-guNasthAnatayocyate // 7 // vyAkhyA-anAdi ca tadavyaktaMca anAdyavyaktaM, tacca tanmithyAkhaM ca anAdyavyaktamithyAtvaM ' jIve ' pANini avyava- 1 hArarAzivartini 'sadA sarvadA'pyastyeca, paraM vyaktamithyAtvasya-pUrvoktasvarUpasya dhIvuddhistatprAptireva guNasthAnatayocyata iti| Ahanina '* sahajiaThANa micche' iti mithyAdRSTo sarvoNyapi jIvasthAnAni labhyante, tatkathaM vyaktamithyAtvadhIprAptireva prathamagaNasthAnatAmApnoti ? ityatrocyate ' sarve bhAvAH sarvajIvaiH prAptapUrvA anantazaH' iti vacanAt ye prAptavyaktamithyAtvabuddhayo jIvA vyavahAra-ITI rAzivartinasta eva prathamaguNasthAne labhyante, na tvavyavahArarAzivartinaH, teSAmavyaktamithyAtvasyaiva sdbhaavaaditydossH|| 7 // atha | mithyAtvadUSaNamAha madyamohAdyathA jIvo, na jAnAti hitAhitam / dharmAdharmoM na jAnAti, tathA mithyAtva | mohitaH // 8 // * sarvanIvasthAnAni mithyAtve 1 guNasthAnasthAH / pra0 / 2 antato nigodAvasthAyAmapi tathAbhUtAvyaktasparzamAtrapratiprattiraviparyastApi bhavati iti malayagiripAdAH 19 ghaDazItivRttau / karmastavavivaraNAdAvapyevamevotadhyeyam / For Private & Personel Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 6 // JEZ ICH JE Z offe Ho vyAkhyA --- yathA ' jIvo ' manuSyAMdiprANI ' madyamohAd 'madironmAdAt hitaM vA'hitaM vA kimapi na jAnAti, naSTacaitenyavat, tathA mithyAtvamohito jIvo dharmAdharmau samyagna jAnAtyajJAnatvAt, yadAha - mithyAtvenAlIDhacittA nitAntaM, tattvAtattvaM jAtenaiva jIvAH / kiM jAtyandhAH kutracidvastujAte, ramyAramyavyaktimAsAdayeyuH 1 // 1 // iti // 8 // atha mithyAtvasya ..sthitimAha abhavyAzritamithyAtve -'nAdyanantA sthitirbhavet / sA bhavyAzritamithyAtve - 'nAdisAntA punarmatA // 9 // vyAkhyA - abhavyajIvAnAzritya midhyAtve - sAmAnyenAvyaktamidhyAtvaviSaye'nAdyanantA sthitirbhavati, tathA saiva sthitibhavyajIvAn punarAzrityAnAdisAntA punarmatA-saMmatA, yadAha - *micchattamabhavANaM, tamaNAhamaNatayaM muNeyavaM / bhavANaM tu aNAi, javasa tumicchataM // 1 // " iyaM ca sthitiH sAmAnyena midhyAtvamAzritya darzitA, yadi punarmidhyAtvaguNasthAnasya sthitirvicAryate tadA abhavyAnAzritya sAdhanantA bhavyAnAzritya sAdisAnteti / tadA midhyAtvaguNasthAnastho jIvo viMzatyuttarazatabandhaprAyogyakarmaprakRtInAM madhyAtIrthakRtkarmA hArakadvayAbandhAtsaptadazottarazatabandhakaH, tathA dvAtriMzatyuttarazatodayaprAyogyaMkarmaprakRtInAM madhyAt mizrasamyakvAhArakadvikatIrthakRtkarmetipaJcaprakRtInAmanudayAtsaptadazottarazataveditA, aSTacatvAriMzadadhikazatasattAko bhavati // 9 // iti 1 manuSyAdikaH / pra0 / 2 naSTacaitanyatvAt / pra0 / 3 sampatte / pra0 / * mithyAtvamanyAnAM tadanAdyanantaM muNitavyam / bhavyAnAM tvanAdisaparyavasitaM mithyAtvam // 1 // 2044444 66 vRttiH // 6 //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaM guNasthAnam // 1 // atha dvitIyaM-sAsvAdanaguNasthAnamUlakAraNabhUtIpazamikasamyaktvasvarUpamAha anaadikaalsNbhuut-mithyaakrmopshaantitH| syAdaupazamikaM nAma, jIve smyktvmaaditH||10|| vyAkhyA-'jIve' bhavyaMjIvaviSaye 'anAdikAlasaMbhUtamithyAkarmopazAntito'nAdikAlodbhavamithyAtvakarmopazamAdAdito | granthibhedakaraNakAlAdaupazamikaM nAma samyaktvaM syAditi sAmAnyo'rthaH, vizeSArthastvayam-aupazamikaM samyaktvaM dvidhA, ekamanta| rakaraNaupazamikaM, dvitIya svazreNigatopazamirka, tatrApUrvakaraNenaiva kRtagranthibhedasyAkRtatripunjIkaraNasya-mithyAtvakarmapudgalarAzerevAvihitAzuddhA zuddhazuddhamithyAtvamizrasamyavasvarUpatripunjasyodIrNe mithyAtve kSINe'nudIrNe cAprAptasya iti, antarakaraNAntarmuhUrtakAlaM yAvatsarvamithyAtvAvedakasya, antarakaraNaupazamikasamyaktvamekavArameva bhavati, tathopazamazreNimapannasya mithyAtvAnantAnubandhinAmupazame sati svazreNigatopazamasamyaktUvaM bhavati, tathA cocyate-*akayatipuMjo Usara-IliyadavadaDarukkhanAehiM / antarakaraNuvasamio, upasamio vA ssennigo||1|| tadetad vibhedamapyaupazamikasamyaktvaM sAsvAdanotpattimUlakAraNamiti // 10 // atha sAsvAdanasvarUpaM padyadvayenAha ekasminnudite madhyA-cchAntAnantAnuvandhinAm / Adyopazamikasamyaktva-zailamoleH parial 1 pratyantare mUleti nAsti / 2 bhavyeti nAsti |pr0 / 3 sarvathA / pra0 / * akRtatripuJja UparelikAdavadagdhavRkSajJAtaiH / antarakaraNaupazamika 1 aupazamiko vA svazreNigataH / 1 / For Private & Personel Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 || 2 || HEH HEHEHEHEHEHE. JEH HEHE ICH JEH JE Z Ho cyutaH // 11 // samayAdAvalISaTkaM yAvanmithyAtvabhUtalam / nAsAdayati jIvo'yaM, tAvatsAsvAdano bhavet // 12 // yugmam // vyAkhyA - aupazamikasamyaktvavAnayaM jIvaH zAntAnantAnubandhinAm madhyAdekasminnapi - krodhAdAvudIrNe sati AdyamIpazamikasamyaktvaM zailamaulikalpam - girizikharatulyam, tataH paricyuto - bhraSTo ' yAvanmithyAtvabhUtalaM nAsAdayati ' midhyAtvabhUmimaNDalaM na prApnoti tAvatsamayAdAvalISadkAntakAlaM sAsvAdanaguNasthAnavarttI bhavati, yadAha + - uvasamaaddhAi Thio, micchamapatto tameva gantumaNo / sammaM AsAyanto, sAsAyaNamo muNeyo || 1 || Aha- nanu vyaktamithyAtvadhIprAptirUpasyAdyasya mizrAdInAM ca guNasthAnAnAmuttarottarAroharUpANAM guNasthAnatvaM yuktaM, paraM samyaktvAt prapAtarUpasya sAsvAdanasya guNasthAnakatvaM kathamiti, atrocyate--mithyAtvaguNasthAnamAzritya sAsvAdanasyApyUrdhvAspadAroha evAste (evAsti) yato mithyAtvaguNasthAnamabhavyAnAmapi bhavati, sAsvAdanaM tu bhavyAnAmetra, bhavyeSvapyapArddhapudgalaparAvatIvazeSasaMsArANAmeva, yadAha *aMtomuhuttamittaMpi, phAsiyaM hujja jehi sammattaM / tesiM avaDUpumgala-pariaTTo caiva saMsAro // 1 // iti sAsvAdanasyApi mithyAtvaguNasthAnAroharUpaM guNasthAnatvaM bhvtiitydossH| tathA sAstrAdanastho jIvo mithyAtvanarakatrikai kendriyAdijAticatuSkasthAtraracatuSkAtapahuNDa sevArttanapuMsakavedarUpaSoDazaprakRtInAM + upazamAddhAyAM sthitaH mithyAtvamaprAptaH tadeva gantumanAH / samyaktvamAsvAdayan sAsvAdano jJAtavyaH // 1 // * antarmuhurttamAtramapi spRSTaM bhavedyaiH samyattatvam / teSAmapArzvapudgalaparAvartta eva saMsAraH / 1 / Jeffo 6 6 6 6 9838963609636 vRttiH | // 8 //
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 9 // HEHEHEHEH bandhavyavacchedAdekottarazatabandhakaH, tathA sUkSmatrikAtapamithyAtvodayavyavaccheda narakAnupUrvyanudayAccaikAdazottarazatavedayitA, tathA tArtha - tsattAsaMbhavAtsaptacatvAriMzadadhika (zata) sattAko bhavati // 12 // iti dvitIyaM guNasthAnakam / atha tRtIyaM mizraguNasthAnakamAhamizrakarmodayAjjIve, smygmithyaatvmishritH| yo bhAvo'ntarmuhUrttaM syA- tanmizrasthAnamucyate // 13 // vyAkhyA - darzanamohanIya (dvitIya) prakRtirUpamizrakarmodayAt ' jIve ' jIvaviSaye yaH samakAlaM samarUpatayA samyatve mithyAtve ca milito mizrito bhAvo'ntarmuhUrtta yAvadbhavet, tanmizraguNasthAnamucyate, yastu samyaktvamithyAtvayorekatare (tarasmin) bhAve varttate sa ( na ) mizraguNasthAnasthAne bhavati, yato'tra mizratvamubhayabhAvayorekatvarUpaM jAtyantarameva // 13 // atrobhayabhAvayorekatve jAtyantarasamudbhUtaM dRSTAntAM zlokadvayenAha-- jAtyantarasamudbhUti-rvaDavAkharayoryathA / guDadanoH samAyoge, rasabhedAntaraM yathA // 14 // tathA dharmadvaye zraddhA, jAyate samabuddhitaH / mizro'sau bhaNyate tasmA - dvAvo jAtyantarAtmakaH // 15 // vyAkhyA--'yathA' yena prakAreNa vaDavAkharayoH samAyoge nAzvo jAyate, na rAsabhaH, kiMtu vesararUpA jAtyantarasamudbhUtirbhavati; tatha guDadanoH samAyoge na guDaraso vyakto bhavati, na ca dadhirasaH, kiMtu zikhariNIrUpA rasabhedAntarasamudbhUtirbhavati, 1 tIrthakRtkarmasattA ( pra0 ). 2 sthAnastho / pra0 / 3 atho0 / pra0 / 4 yathA / pra0 / XK**XK* *>EUR*XX vRttiH // 9 //
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ishl 'tathA' tena prakAreNa yasya dharmadvaye-sarvajJAsarvajJapraNIte samabuddhitayo zraddhA jAyate, sa jAtyantarabhedAtmakamizraguNasthAnastho bhavatIti, ITyadAha-jaha guDadahINi mahiyANi, bhAvasahiANi huMtimIsANi / bhujaMtassa tahobhaya, taddiTTI mIsadihI ya // 1 // // 14-15 // ma atha mizraguNasthAnastho jIvo yanna karoti tadAhao AyurbadhnAti no jIvo, mizrastho mriyate ne vA / sadRSTiA kudRSTiA, bhUtvA mrnnmshnute||16|| vyAkhyA-mizrastho jIvo nAyudhAti parabhavayogyAyubandhaM na karoti, na ca mizrastho jIvo mriyate-na maraNamapyAnoti, na kintu sadRSTirbhUtvA samyagdRSTiguNasthAnamArudha mriyate, 'vA' athavA, kudRSTi tvA mithyAdRSTiguNasthAnamAgatya mriyate, na tu mizrastha eva mriyate, tathA mizre iva kSINamohe sayogini ca vartamAno jIvo na mriyate, parevakAdazasu mithyAtvasAsvAdanAviratadezaviratapramattApramattApUrvakaraNanivRttisUkSmasaMparAyopazAntamohAyogikevalirUpeSu guNasthAnakeSu vartamAno mriyate, tathA teSvekAdazasu maraNaguNasthAnakeSu mithyAtvasAsAdanAviratasamyagdRSTilakSaNAni trINi guNasthAnakAni jIvena saha parabhavamapyanuyAnti, na cAparANyaSTau guNasthAnAni, yadAha-'mIse khINe sajoge, na marai avaresu maraigArasam / avirayamicchadumasamaM, parabhavamaNujaMti no aTTa // 1 // 16 // atha baddhAyuSo mizrasthasya mRtiM gatiM cAha 1 samabuddhitaH / pra0 / 2 na ca |pr0 / * yathA guDadadhinI mathite, bhAvasahite bhavato mizre / mujhAnasya tathobhayaM, taddaSTirmizradRSTizca / 11 | 3 maraNaM prApnoti pra0 4 apare0 pra0 / + mizre kSINe sayogini, na mriyate apareSu, mriyate ekAdazam / aviratimithyAvadvikasamyaktvaM, na parabhavamanuyAti na aSTau // 1 // For Private & Personel Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 11 // samyagmithyAtvayormadhye, hyAyuryenArjitaM puraa| mriyate tena bhAvena, gatiM yAti tadAzritAm // 17 // vyAkhyA-yena' baddhAyuSA jIvena mizrabhAvAvasthAyAH 'purA' pUrva 'yena' samyaktvamithyAtvayorekatareNa bhAvena kRtvAyuHkarma baddhaM, sa jIvo mizrabhAvamanubhUyApi punastenaiva bhAvena mriyate, tadAzritAM gatiM ca 'yAti' gacchati / tathA mizraguNasthAnastho jIvastiryatrikastyAnaditrikadurbhagaduHsvarAnAdeyAnantAnubandhimadhyAkRtimadhyasaMhananacatuSkanIcairgotrodyotAprazastavihAyogatistrIvedarUpapazcaviMzatiprakRtibandhavyavacchedAnmanuSyadevAyuSoracandhAca catuHsaptaterbandhakaH, tathA'nantAnubandhisthAvaraikendriyavikalatriphodayavyavacchedAddevamanuSyatiryagAnupUrvyanudayAca mizrodayAca zatasya vedayitA, saptacatvAriMzadadhikazatasattAko bhavati // 17 // iti tRtIyaM guNasthAnakam / atha caturthamaviratasamyagdRSTiguNasthAnakaM, tatra prathama samyaktvamAptisvarUpamAha_ yathokteSu ca tatveSu, rucirjIvasya jAyate / nisargAdupadezAdvA, samyaktvaM hi taducyate // 18 // vyAkhyA-'jIvasya' bhavyasya saMjJipaJcendriyaprANino 'yathokteSu' yathAvatsarvavitpraNIteSu tasveSu' jIvAdipadArtheSu 'nisargAta ' pUrvabhavAbhyAsavizeSajanitAtyantanairmalyaguNAtmakAtmasvabhAvAt , 'upadezAdvA' sadgurUpadiSTazAstrazravaNAt vA. yA zraddhA rucirUpA bhAvanA 'jAyate' samutpadyate, 'hi' sphuTaM tatsamyaktvaM samyazraddhAnalakSaNamucyate, yadAI-"rucirjinoktataraveSu, samyaka| zraddhAnamucyate / jAyate tanisargeNa, guroradhigamena vA // 1 // " // 18 // athApiratasamyagdRSTitvaM yathA syAttathA''ha 1 yA yathokteSu pra0 2 tadAha pra0 // 12 // For Private & Personel Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa dvitIyAnAM kaSAyANAmudayAdratavarjitam / samyaktvaM kevalaM yatra, taccaturthaM guNAspadam // 19 // vyAkhyA-'dvitIyAnAM kaSAyANAM' apatyAkhyAnasaMjJitAnAM krodhAdInAmudayAd, 'vratavarjitaM' viratirahitaM, ata eva 'kevalaM' samyaktvamAtra, yatra bhavati, 'taJcaturtha guNAspada' aviratasamyagdRSTinAmakaM guNasthAnakaM bhavati, ayamarthaH-yathA kazcitpuruSo nyAyopapanadhanabhogavilAsamukhasaundaryazAlikulasamutpanno'pi durantavRtAdivyasanAMcINAnekAnyAyotpAditAparAdhalabdharAjadaNDakhaNDitAti(bhi)mAnazcaNDadaNDapAzikairviDambyamAnaH svakaM vyasanajanitaM kutsitaM karma virUpaM jAnan svakulasukhasaundaryasaMpadamabhilaSannapyArakSakANAM sakAzAdacchvasitumapi na zaknoti; tathA'yaM jIvo'viratatvaM kutsitakarmakalpaM jAnan viratimukhasaundaryamabhilapannapi ArakSakakalpadvitIyakaSAyANAM sakAzAd vratotsAhamapi kartuM na zaknoti, aviratasamyagdRSTitvamanubhavatItyarthaH // 19 // atha caturthaguNasthAnakasthitimAhautkRSTA'sya trayastriMza-tsAgarA sAdhikA sthitiH / tadarddhapudgalAvartta-bhavaibhavyairavApyate // 20 // vyAkhyA--'asya' aviratasamyagdRSTiguNasthAnakasyotkRSTA sthitistrayastriMzatsAgaropamapramANA sAtirekA bhavati, sA ca sarvArthasiddhayAdivimAnasthitirUpA manuSyAyuradhikA jJeyA, tathaitatsamyaktvamarddhapudgalaparAvartazeSabhavairevAvApyate, nAnyairiti prtiitmev||20|| atha samyagdRSTilakSaNAnyAha1 sevanA0 pra0 For Private & Personel Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni kRpAprazamasaMveganirvedAstikyalakSaNAH / guNA bhavanti yaJcitte, sa syAtsamyaktvabhUSitaH // 21 // vyAkhyA-duHkhiteSu jantuSu duHkhApahAracintA kRpA 1, kopAdikAraNedhUtpanneSu tIvrAnuzayAbhAvaH prazamaH 2, dhAdhirohasopAnasamAnasamyagjJAnAdisAdhanotsAhalakSaNo mokSAbhilASaH saMvegaH 3, atyantakutsitatarasaMsAracArakanirgamadvAropamaparamavairAgyapravezarUpo nirvedaH 4, zrIsarvajJapraNItasamastabhAvAnAmastitvanizcayacintanamAstikyaM 5, tadete kRpAprazamasaMveganirvedAstikyalakSaNA guNA yasya citte bhavanti, sa bhavyajantuH samyaktvAlaGkRto bhavati // 21 // atha samyagdRSTiguNasthAnavartinAM gatimAhakSAyopazamikI dRSTiH, syAnnarAmarasaMpade / kSAyikI tu bhave tatra, triturye vA vimuktaye // 22 // vyAkhyA-atra jIvapariNAmavizeSarUpaM karaNamucyate, tatridhA-yathApravRttikaraNaM, apUrvakaraNaM, anivRttikaraNaM ceti, tatra girisarijalAbhyAloDacamAnapASANavad gholanAnyAyena jIva AyurvarjakarmANi kiJcidubaikakoTAkoTisAgarasthitikAni kurvan yenAdhyavasAyavizeSeNa granthidezaM yAvadAyAti tadyathApravRttikaraNamucyate // tathA yena aprAptapUrveNa adhyavasAyavizeSeNa taM granthiM-dhanarAgadveSapariNatirUpaM bhettumArabhate tad apUrvakaraNamucyate 2 / yenAdhyavasAyavizeSeNAnivarttakena granthibhedaM kRtvA'tiparamAlhAdajanakaM 1 0Ne'pyutpanne pra0. 2 krodhAbhAvaH // 13 // For Private Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakttavamAnoti tadanivRttikaraNamiti, yadAhaH zrIjinabhadragaNikSamAzramaNA:-* aMtimakoDAkoDI, sabakammANamAuvajjArNa / paliAsaMkhijaime, bhAge khINe havai gaMThI // 1 // gaMThitti sudubbheo, kakkhaDayaNarUDhagUDhagaMThicha / jIvassa kammajANio, ghaNarA| gahosapariNAmo // 2 // bhinnami tammi lAbho, saMmattAINa mukkhaheUNaM / so u dulaMbho parisamacittavighAyAivigyehiM // 3 // jA gaMThI tA paDhama, gaThi samaicchao bhave bIaM / aniyaTTikaraNaM puNa, saMmattapurakkhaDe jIve // 4 // athavA pathikalayadRSTAntena ke karaNatrayayojanA yathA-+jaha vA tiNi maNUsA, jaitaDavipaI sahAvagamaNeNaM / belAikkamabhIA, turaMti pacA ya do corA | // 1 // da maggataDatthe, tatthego maggao paDiniyatto / bIo gahio taio, samaikato puraM patto // 2 // aDavI bhavo maNUsA, jIvA kammaTTiI paho dIho / gaMThI a bhayahANaM, rAgaddosA ya do corA // 3 // bhamgo Thiiparivur3I, gahio puNa gaMThio | * antyakoTIkoTyAH sarvakarmaNAmAyuvarNAnAm / palyAsaMravyAtatame bhAge kSINe bhavati granthiH / 1 / granthiriti sudubhedaH karkazaghanarUDhagUDhapranthirivAjIvasya karmananito dhanarAgadveSapariNAmaH / 2 / bhinne tasmin lAbhaH samyaktvAdInAM mokSahetUnAm / sa eva durlabhaH parizramacittavighAtAdivinaiH // 3 // yAvat granthiH tAvat prathama, granthi samatikAmato bhavedvitIyam / anivRttikaraNaM punaH puraskRtasamyaktve jIve / 4 / 1 0koDIi. + yathA vA trayo manuSyAH yAntoSTavIpanthAnaM svabhAvagamanena / velAtikramabhItAH svarante prAptau ca dvau caurau / 1 / dRSTvA mArgapArzvasthau tatrekaH pRSThataH prtinivRttH| dvitIyo gRhItastRtIyaH samatikAntaH puraM prAptaH / 3 / aTavI bhavo manuSyA jIvAH karmasthitiH panthA dIrghaH / pranthizca II bhayasthAnaM, rAgadveSau ca dvau caurau / 4 / bhagnaH sthitiparivRddhiZhItaH punargranthiko gatastRtIyaH / samyaktvaM puraM evaM yojayet trINi karaNAni / 5 / For Private Personal use only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNaka hAta // 15 // gao tio| sammattapuraM evaM, joijjA titri karaNAI // 4 // athavA pipIlikopamAnena karaNatrayayojanA-+ khiisAbhAviagamaNaM, thANUsaraNaM tao samuppayaNaM / aNaM thANusire vA, osaraNaM vA muiMgANaM // 1 // khiigamaNaM piva paDhama, thAgUsaraNaM va karaNamappuvaM / uppayaNaM piva tatto, jIvANaM karaNamaniaTTI // 2 // thAgUva gaMThideso, gaThiyasattaspta tatthavatthANaM / oyaraNaM piva tatto, puNovi kammahiivivaDhI // 3 // ityAdi, tato jIvo yathApavRttikaraNena granthidezaM saMpApyApUrvakaraNena granthibhedaM vidhAya kazcinmithyAtvapudgalarAzi vibhajya mithyAtvamizrasamyaktvarUpaM puJjanayaM kurute, tato'nivRttikaraNena vizuddhayamAna udIrNe mithyAtve kSINe'nudIrNe copazAnte kSAyopazamikaM samyaktvaM prApnoti, yadAha- pAti khaveUNaM, kammAiM ahaapvttkrnnennN| ubalanAeNa kahamavi, abhinnaputvaM tao gaMThiM // 1 // taM girivaraM va bhittuM, apuvkrnnuggvjjdhaaraae| aMtomuhuttakAlaM, garnu aniyaTTikaraNaMmi // 2 // paisamayaM sujjhato, khaviGa kammAI tattha bhuyaaii| micchattami uine, khINe aNuaMmi uvasaMte // 3 // saMsAra // 15 // + kSitisvAbhAvikagamanaM sthANUtsaraNaM tataH samutpatanam / sthAnaM sthANuzirasi vA, apasaraNaM vA pipIlikAnAm // 1 // kSitigamanavat prathama, - sthANUtsaraNavat karaNamapUrvam / utpatanavat tataH jIvAnAM karaNamanivRtti / 2 / sthANuvat granthidezo, granthikasattvasya tatrAvasthAnam / avataraNamiva tataH / punarapi karmasthitivivRddhiH / 3 / prApnoti kSapayitvA karmANi yathApravRttikaraNena / upalajJAtena kathamapi abhinnapUrvastato granthim / 1 / taM girivaramiva bhittvA, apUrvakaraNogravajradhArayA / antarmuhUrttakAlaM, gatvA'nivRttikaraNe / 2 / pratisamayaM zudhyan kSapayitvA karmANi tatra bahukAni / mithyAtva udIrNe kSINe'dINe upazAnte / 3 / saMsAragrISmataptastato gozIrSacandanarasavat / atiparamanirvRtikara, tasyAnte labhate samyaktvam / / For Private & Personel Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 16 // 1664deg46 6 6 6 6 6 gimhatavio, tatto gosIsacaMdaNarasukha / aiparamanivvuikaraM, taste lahai sammataM // 4 // anyacca - * appucakayatipuMjo, micchamuiNaM khavittu aNuinnaM / uvasAmiya aniyaTTI - karaNau paraM khaovasamI // 1 // tato'sau kSAyopazamikI dRSTiH samutpannA satI jIvAnAM 'narAmarasaMpade' devamAnavarddhaye 'syAd' bhavet, tathA'pUrvakaraNenaiva kRtatripunjasya jIvasya caturthaguNasthAnAdArabhya kSapakatve prArabdhe'nantAnubandhicatuSkasya mithyAtvamizrasamyaktvarUpapuJjatrayasya ca kSaye kSAyikaM samyatvaM bhavati, tato'sau kSAyikadRSTistu punarabaddhAyuSkasya tatraiva ' bhave 'muktaye ' mokSAya syAt, baddhAyuSkasya tu jIvasya tRtIye bhave asaMkhyAtajIvinAM mAyogyabaDAyuSya caturthe bhave muktaye sthAt, tathA cAha - micchAikhae khaio, so sattagi khINi DAi baDAU / cautibhavabhAvimukkho, tabhavasiddhI a iaro a // 1 // // 22 // athAvirataguNasthAnavartino jIvasya kRtyamAha - deve gurau ca saGke ca, sadbhaktiM zAsanonnatim / atrato'pi karotyeva, sthitasturye guNAlaye // 23 // vyAkhyA -' turye caturthe ' guNAlaye ' guNasthAne aviratasamyagdRSTilakSaNe varttamAno jIvaH ' atrato ' vrataniyamarahito 'deve' devaviSaye, 'gurau' gurutriSaye, 'saGkhe ' saGghaviSaye 'sadbhakti' pUjApraNatitrAtsalyAdirUpAM karoti, tathA 'zAsanonnati ' * apUrvakRta tripunjo mithyAtvamudIrNa kSapayitvA anudIrNam / upazamayya abhivRttikaraNa naH paraM kSayopazamI | 1 | x mithyAvAdI kSINe kSAyikaH sa saptake kSINe tiSThati baddhAyuSkaH / catustribhavabhAvimokSastadbhavasiddhizca itarazca / 1 / 10 rahito'pi pra0 2 zrI saGghaviSaye pra0 14004440-16046 6 6 6 vRttiH // 16 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 tti0 // 17 // zAsanaprabhAvanAM, karotyeva, prabhAvakazrAvakatvAt , yadAha-jo avirao'vi saMghe, bhatti titthuNNaI sayA kuNaI |avirysmmhittttii, pabhAvago sAvago sovi // 1 // tathA'viratasamyagdRSTiguNasthAnastho jIvastIrthakRdAyukisya bandhAt saptasaptatebandhakaH, tathA mizrodayavyavacchedAdAnupUrvIcatuSkasamyaktvodayAca caturuttarazatasya vedayitA aSTatriMzadadhikazatasattAko bhavati, upazamakastu caturthAdekAdazAntaM sarvatrASTAcatvAriMzadadhikazatasattAko labhyate, kSapakasya tu sattA pratiguNasthAnaM darzayiSyate // 23 // ityaviratasamyagdRSTiguNasthAnaM caturtham / / atha paJcamaguNasthAnasvarUpamAha pratyAkhyAnodayAdezaviratiryatra jAyate / tacchrAddhatvaM hi dezonapUrvakoTigurusthiti // 24 // vyAkhyA-jIvasya samyaktvAvabodhajanitavairAgyopacayAtsarvavirativAJchAM kurvato'pi sarvaviratighAtakapratyAkhyAnAvaraNAkhyakapAyANAmudayAtsarvaviratipatipattizaktirna samutpadyate, kiMtu jaghanyamadhyamotkRSTarUpA dezaviratirevaM jAyate, tatra jaghanyA viratirAkuTisthUlahiMsAdityAgAnmadyamAMsAdiparihArAtparameSThinamaskRtismRtiniyamamAtredhAraNAt, yadAha-* AuTTithUla hiNsaaimjjmNsaaicaayo| jahanno sAvao hoi, jo namukkAradhArao // 1 // tathA madhyamA viratirakSudrAdibhirvyAyasaMpanna vibhava ityAdibhirvA + yo'virato'pi saGke bhakti tIrthonnatiM sadA karoti / aviratisamyagdRSTiH prabhAvakaH zrAvakaH so'pi / 1 / 1 kAlaM pra0 2 suranArakatiryagAyuranantAnubandhicatuSkadarzanamohatrikAvanAzAt ( caramazarIriNamAzrisya kSAyikasamyattavavantam ) 3 0ratirjAyate pra0 4 nedam pra. *AkuTTIsthUlahiMsAdimadyamAMsAdityAgAt / jaghanyaH zrAvako bhavati, yo namaskAradhArakaH // 1 // // 17 // For Private & Personel Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa // 18 // dharmayogyatAguNairAkIrNasya gRhasthocitapadakarmaniratasya dvAdazatratapAlakasya sadAcArasya bhavati, yadAha- dhammajuggaguNAiNNo, chakkammo baarsbo| gihattho ya sayAyAro, sAvao hoi mjjhimo||1|| tathotkRSTA viratiH sacittAhAravarjakasya sadaiva kRtaika| bhaktasyAnindhabrahmatratapAlakasya mahAvratAGgIkAraspRhayAlutayA tyaktagRhadvandvasya zramaNopAsakasya bhavati, yadAha-ukkoseNaM tu saDou, sccittaahaarvjjo| egAsaNagabhoI a, baMbhayArI taheva ya // 1 // ityevaMvidhA trividhA'pi dezaviratirevaM yatra bhavati 'hi' sphuTa tata 'zrAddhatvaM' zrAvakatvaM syAt, tatkathaMbhUtaM ? dezonA pUrvakoTigurvI sthitiryatra tat dezonapUrvakoTigurusthiti, yadbhASyam-* chAvaliyA | sAsAyaNe samahiaMtittIsasAgara cautthaM / desUNaputvakoDI, paMcamagaM terasaM ca puNo / / // 24 // atha dezaviratau dhyAnasaMbhavamAha Atai raudraM bhavedatra, mandaM dhayaM tu madhyamam / SaTkarmapratimAzrAddha-vratapAlanasaMbhavam // 25 // ., vyAkhyA-'atra' dezaviratiguNasthAnake aniSTayogAta, iSTaviyogAta, rogAta, nidAnAmiti catuSpAdamArtadhyAnaM, raudradhyAnaM ca hiMsAnandaraudraM, mRSAvAdAnandagaidra, cauryAnandaraudra, saMrakSaNAnandaraudraM ceti catuSpAdaM raudradhyAnaM ca mandaM bhavati, ko'rthaH? As yathA yathA dezaviratiradhikA'dhikatarA ca bhavati, tathA tathA''taraudradhyAne manda mandatare ca syAtAM, tu punardharmadhyAnaM yathA yathA X dharmayogyaguNAkIrNaH SaTkarmA dvAdazavataH / gRhasthazca sadAcAraH zrAvako bhavati madhyamaH / / 1 dharma0 pra0 2 ajihmavata0 pra0 1 utkRSTena tu zrAddhastu sacittAhAravarnakaH / ekAsanakabhojI ca brahmacArI tathaiva ca // 1 // 3 0ratiryatra pra0 / * SaDAvalI: sAsvAdanaM samadhikatrayastriMzatsAgarANi caturtham / dezonapUrvakoTI pancamakaM trayodazaM ca punaH / / 4 dharma pra.. // 18 // For Private Personel Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezaviratiradhikAdhikA syAttathA tathA madhyamaM yAvadadhikAdhikaM bhavati, natRtkRSTa dharmadhyAnaM syAdityarthaH, yadi punastatrApyutkRSTaM dharma| dhyAnaM pariNamati, tadA bhAvataH sarvaviratireva saMjAyate, kathaMbhUtaM dharmadhyAna ? 'paTkarmapatimAzrADavratapAlanasaMbhavaM' paTkarmANi 3) devapUjAdIni, yaducyate-devapUjA gurUpAstiH, svAdhyAyaH sNymstpH| dAnaM ceti gRhasthAnAM, Sad karmANi dine dine // 1 // pratimA abhigrahavizeSA darzanapratimAdyA ekAdaza, yadAha-dasaNavayaMsAmAiposahapaDimA abhasaJcitte / AraMbhapese uddiSTa vajjae | samaNabhUe a||1|| zrAvratAnyaNuvratAdIni dvAdaza, yadAha-pANivahasusAvAeM, adattamehuNapariggaheM ceva / disibhogadaMDesamaI dese posaha taha vibhAge // 1 // SadakarmAdivistaro granthAntarAdavaseyaH, tathaiteSAM pAlanAtsaMbhavatIti SaTkarmapratimAzrAddhavratapAlanasaMbhavaM dharmadhyAnaM madhyamamiti / tathA dezaviratiguNasthAnastho jIvo'pratyAkhyAnakaSAyacatuSkanaratrikAdhasaMhananaudArikadvayarUpaprakRtidazakabandhavyavacchedAtsaptaSaSTebandhakaH, tathA'pratyAkhyAnakaSAyanaratiryagAnupUrvIdvayanarakatrikadevatrika kriyadvayadurbhagAnAdeyAyazorUpasaptadazaprakRtInAmudayavyavacchedAtsaptAzItervedayitA, aSTatriMzadadhikazatasattAko bhavati // 25 // iti dezaviratiguNasthAnaka pazcamam / / athAtaH paraM saptaguNasthAnAnAM samAnAmeva sthitimAha-- ataH paraM pramattAdiguNasthAnakasaptake / antarmuhartamekaikaM, pratyekaM gaditA sthitiH // 26 // 1 darzanavatasAmAyikapoSadhapratimA'brahmasaJcittAni / ArambhaprepoddiSTavarnakaH zramaNabhUtazca // 1 // * prANivadhamaSAvAdAdattamaithunaparigrahAzcaiva / digbhogadaNDasAmAyikadezapoSadhAni tathA vibhAgaH // 1 // 1 dvika0 pra0 // 19 // For Private Personel Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 20 // 838 1838 18386 vyAkhyA- ' ataH paraM ' dezavira digu gasthAnAdanantaraM pramattAmamattApUrvakaraNAnivRttivAda rasUkSmasaMparAyopazAntamohakSINamohAkhya saptaguNasthAnAnAM pratyekamekaikamantarmuhUrtta gurusthitirgaditA - prokteti // 26 // atha pramattasaMyataguNasthAnakasvarUpamAha - kaSAyANAM caturthAnAM vratI tItrodaye sati / bhavetpramAdayuktatvAtpramattasthAnago muniH // 27 // * vyAkhyA - ' muniH ' sarvaviratiH sAdhuH ' pramattasthAnago bhavet, ' pramattAkhyasthAnakastho bhavati, kathaMbhUto muniH ? ' vratI ' vratAnyahiMsAdIni mahAvratAni vidyante yasyAsau vratI, kasmAtpramattaH ? ' pramAdayuktatvAt, ' tatra pramAdAH paJca, yadAha-majjaM visaya kasAyA, niddA vigahA ya paMcamI bhaNiyA / ee paMca pamAyA, jItraM pADaMti saMsAre || 1 || ityetaiH pramAdairyuktatvAt, kva sati ? ' caturthAnAM kapAyANAM saMjvalanAkhyakaSAyANAM tIvrodaye sati, ayamarthaH - yadA munermahAvratino'pi saMjvalanakaSAyestItro bhavati, tadA'vazyamantarmuhUrtta kAlaM yAvatsamamAdatvAt pramatta eva bhavati, yadA antarmuhUrttAdupari sapramAdo bhavati tadA pramattaguNasthAnAdadhastAtpatati, yadA tvantarmuhUrttAdUrdhvamapi pramAdarahito bhavati, tadA punarapi apramattaguNasthAnamArohatIti // 27 // atha pramattasaMyata guNasthAne dhyAnasaMbhavamAha - astitvAnnokaSAyANAmatrArttasyaiva mukhyatA / AjJAdyAlambanopetadharmadhyAnasya gauNatA // 28 // * madyaM viSayAH kaSAyAH nidrA vikathA ca paJcamI bhaNitA / ete panca pramAdAH jIvaM pAtayanti saMsAre // 1 // 10ttikaraNavA0 pra0 2 0 kaSAyodaya 6016 6 6 6 6 6 vRttiH // 20 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa // 21 // vyAkhyA-'atra' pramattaguNasthAnake 'mukhyatA' mukhyatvaM 'Artasya' dhyAnasyaivopalakSaNatvAdraudrasyApi, kasmAt ? kasmAt vRtti 'nokapAyANAM' hAsyaSaTkAdInAM' astitvAd vidyamAnatvAt , tathA 'AjJAdyAlambanopetadharmadhyAnasya gauNatA' AjJAdInyAjJApAyavipAkasaMsthAnavicayalakSaNAnyAlambanAni AjJAdyAlambanAni tairupetaM ca taddharmadhyAnaM cAjJAdyAlambanopetadharmadhyAnaM tasya, atra dharmadhyAnamapi catuSpAdaM yathA-AjJApAyavipAkAnAM, saMsthAnasya ca cintanAt / itthaM vA dhyeyabhedena, dharmadhyAnaM caturvidham / // 1 // AjJA yatra puraskRtya, sarvajJAnAmabAdhitAm / tattvatazcintayedarthAn , tadAjJAdhyAnamucyate // 2 // rAgadveSakaSAyAyairjAyamAnAn vicintayet / yatrApAyaryAstadapAyavicayadhyAnamucyate // 3 // pratikSaNaM samudbhUto, yatra karmaphalodayaH / cintyate citrarUpaH sa, vipAkavicayo mataH // 4 // anAdyantasya lokasya, sthityutpaadvyyaatmnH| AkRti cintayedyatra, saMsthAnavicayaH sa tu // 5 // o ityAjJAdyAlanvanopetadharmadhyAnasya gauNatA atra sapramAdatvAducyata iti // 28 // atha ye pramattasthA nirAlambanamapi dharmadhyAnaM samIhante, tAn prati taniSedhamAha yAvatpramAdasaMyuktastAvattasya na tiSThati / dharmadhyAnaM nirAlambamityUcurjinabhAskarAH // 29 // vyAkhyA-'jinabhAskarA' jinasUryA ' ityUcuH' ityetadeva kathayanti sma, kiM tadityauha-yaH sAdhuryAvatpramAdasaMyukto || | // 21 // | bhavati, tAvattasya sAdhorgocare nirAlamba dhyAnaM na tiSThatIti nizcayaH, yato'tra pramattaguNasthAne madhyamadharmadhyAnasyApi gauNataivoktA, 1 vicintanAt pra. 2 0tvAnna mukhyateti pra0 3 itIti kim !-pra0 For Private Personel Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNa. vRtti // 22 // na tu mukhyatA, tato'tra nirAlambanotkRSTadharmadhyAnasyAsaMbhava eva // 29 // atha yo'mumevArtha na manyate taM pratyAha pramAdyAvazyakatyAgAnnizcalaM dhyaanmaashryet| yo'sau naivAgamaMjaina, vetti mithyaatvmohitH||30|| vyAkhyA-'yA' sAdhuH 'pramAdI' pramAdayukto'pi 'AvazyakatyAgAt' sAmAyikAdipaDAvazyakasAdhakAnuSThAnaparihArAt 'nizcalaM' nirAlambaM dhyAnamAzrayet , ' asau ' sAdhuH 'mithyAtvamohito' mithyAbhAvamUDhaH san 'jainAgamaM'. zrIsarvajJapraNItasUtraM, naiva vettIti, yato'sau vyavahAraM na karoti nizcayaM nAmoti, jinAgamavidbhistu vyavahArapUrvaka eva nizcayaH sAdhyaH, yadAgamaH+ jai jiNamayaM pavajaha, tA mA vavahAranicchae muaha / vavahAranaucchee, titthuccheo jao bhnnio||1|| dRSTAntazcAtra-yathA kazcitpuruSaH svasmin gRhe sadaiva kadanamAtramAsvAdayan kenApi nimantritastasya gRhe'bhuktAMpUrva miSTAmAhAraM bhuktavAn , tato'sau tadAsvAdarasalolupatayA svagRhakadanaM nirAsvAdamitikRtvA na bhute, tamevAtiduSpApaM miSTAnamevAbhilapati, tataH svagRha kadanAdikamabhuJjan miSTAnnaM cAprApnuvannubhayAbhAvatayA sIdati, tathA'yamapi kadAgrahagRhIto jIvaH pramattaguNasthAnasAdhyaM sthUlamAtrapuNyapuSTikAraNaM SaDAvazyakAdikaSTakriyArkermAkurvANaH kadAcit apramattaguNasthAbhalabhyaM nirvikalpamanojanitasamAdhirUpanirAlambadhyAnAMzamamRtAhArakalpa labdhavAn, tatastajanitaparamAnandamukhAsvAdatayA pramattaguNasthAnagataM ghaDAvazyakAdikaSTakriyAkarma kadamakalpaM manvAno na samyak 10saMbhavAt pra + yadi jinamataM prapadyeyAstan mA vyavahAranizcayau mucaH / vyavahAranayocchede tIrthocchedo yato'vazyam // 1 // 2 amukta apUrvamiSTAnnAhAraM pra0 3 tatastadA0 pra0 4 0dikakaSTakriyAmaku0 pra0 // 22 // 1 in Education Intematonal For Private Personel Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttiH sAdhayati, miSTAnnAhArakalpaM nirAlambadhyAna tu prathamasaMhananAdyabhAvAnityaM nAmoti, tataH paDAvazyakamakurvan nirAlambadhyAnamaprApjubaMzca sa kadAgrahagRhIto jIvo'pyubhayabhraSTatayA dhra sIdati, tathA cAtanairvidbhiH paramasaMvegagirizikharamArUlairnirAlambadhyAnasAdhanamanorathA eva kRtAH zrUyante, tathA ca pUrvamaharSayaH-vetovRttinirodhanena karaNagrAmaM vidhAyodvasaM, tatsaMhatya gatAgataM ca maruto || dhairya samAzritya ca / paryaGkena mayA zivAya vidhipacchnyai kabhUbhRdarImadhyasthena kadAcidarpitadRzA sthAtavyamantarmukham // 1 // citte al nizcalatAM gate prazamite rAgAdyavidyAmade, vidrANezakuTuMmbake vighaTite dhvAnte bhramArambhake / Anande pravijRmbhite jinapate jJAne | samunmIlite, mAM drakSyanti kadA vanasthamabhitaH zastAzayAH zvApadAH ? // 2 // tathA zrIsUraprabhAcAryAH-cidAvadAtairbhavadAgamAnAM, ya vAgbheSajai rAgarujaM nivartya / mayA kadA prauDhasamAdhilakSmInivaya'te nirvatinirvipakSI / / 1 // rAgAdihavyAni muhulihAne, dhyAnAnale sAkSiNi kevlshriiH| kalatratAmeSyati me kadeSA, vapurvyapAye'pyanuyAyinI yA // 2 // tathA zrIhemacandramurayaH-pane padmAsanAsInaM, kroDasthitamRgArbhakam / kadA ghrAsyanti vako mAM, jaranto mRgayUthapAH // 1 // zatrau mitre tRNe svaNe, svarNe'zmani maNau mRdi / mokSe bhave bhaviSyAmi, nirvizeSamatiH kadA! // 2 // tathA mantrI vastupAla:-saMsAravyavahArato'ratamatiyAvartakartavyatAvAmipyapahAya cinmayatayA trailokyamAlokayan / zrIzatrujayazailagahvaraguhAmadhye nibaddhasthitiH, zrInAbheya ! kadA labheya galitajJeyAbhimAnaM manaH // 1 // svAmin ! raivatakAdisundaradarIkoNapragItAsanaH, pratyAhAramanoharaM | // 23 // 1 0dhyAnAMzaM ca pra0 2 0 nAbhA0 pra0 3 0 yoddhasaM pra0 4 0kSakadambake pra0 5 rakSanti pra. 6 duSTAzayAH pra. 7 nivIkSyate pra. 8 niyaMpekSam pra. 9 yAvRtta. pra. For Private & Personel Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa // 24 // mukulayan kallolalolaM manaH / tvAM candrAMzumarIcimaNDalaruciM sAkSAdivAlokayan , saMpadyeya kadA cidAtmakaparAnandormisaMvarmitam // 2 // tathA parasamaye'pi bhartRhariH-gaGgAtIre himagirizilAbaddhapadmAsanasya, brahmajJAnAbhyasanavidhinA yoganidrAM gatasya / kiM tairbhAvyaM mama mudivasairyatra te nirvizaGkAH , saMprApsyante jaraThahariNAH zaGgakaNDUvinodam // 1 // vitIrNe sarvastre taruNakaruNApUrNahRdayAH, smarantaH saMsAre viguNapariNAmAvadhigatim / kadA puNye'raNye pariNatazaraccandrakiraNAM, triyAmAM neSyAmo gurugaditatatvaikazaraNAH // 2 // tadevaM svasamayaparasamayaprasiddhaiH pUrvapuruH parAtmatasvasaMvittimanorathA eva kRtAH, manorathAzca loke duSpApyavastuna eva kriyante, natu suprApyasya, na khalu ko'pi sadaiva miSTAnAhAraM bhujan miSTAnnAhAramanorathAn kurute, na ca kazcitpAjyaM sAmrAjyamanubhavaapi kadA'haM rAjA bhaviSyAmIti cintayati, tasmAtsarvaprakAreNa pramattAntaguNasthAnasthairvivekibhiH paramasaMvegArUDhaH prAptaprauDhApramataguNasthAnasya vazato'pi zuddhaparamAtmatattvasaMvittimanorathAH kAryAH, na tu SaTkarmaSaDAvazyakAdivyavahArakriyAkarmaparihAraH kAryaH, yataH-yoginaH samatAmetAM prApya kalpalatAmiva / sadAcAramayImasyAM, vRttimAtanvatAM bahiH // 1 // ye tu yogagrahagrastAH, | sadAcAraparAGmukhAH / evaM teSAM na yogo'pi, na loko'pi jaDAtmanAm // 2 // iti // 30 // tasmAdyatkaraNIyaM tadAha tasmAdAvazyakaiH kuryAt, prAptadoSanikRntanam / yAvannApnoti sddhyaanmprmttgunnaashritm||31|| vyAkhyA-tasmAt ' pUrvoktahetukAraNAtsAdhustAvat 'prAptadopanikRntanaM ' devasikAdyAsevitAticAracchedanaM 'AvazyakaiH' 1 saNDAMzu0 pra0 2 svaguNa0 pra0 3 sparzavazato'pi pra. 4 hetutvAt pra0 (heto.) Jain Education Intemat For Private Personel Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 25 // HH HH HH HH HHH HH HH HEZE JEH " sAmAyikAdibhireva ' kuryAt karotu, 'yAvadapramattaguNAzritaM ' apramattaguNasthAnasAdhyaM ' saddhyAnaM ' nirAlambadhyAnaM ' nAmoti ' nAsAdayatItyarthaH, tathA tiryaggatitiryagAyurna cairgotrodyotapratyAkhyAnarUpASTaprakRtyudayavyavacchedAhArakadvayodayAccaikAzItervedayitA aSTatriMzadadhikazatasattAko bhavati // 31 // iti pramattaguNasthAnakaM SaSTham / athApramattaguNasthAnamAha caturthAnAM kaSAyANAM, jAte mandodaye sati / bhavetpramAdahInatvAdapramatto mahAvratI // 32 // vyAkhyA - mahAvratAni vidyante yasyAsau mahAvratI sAdhuH, ' apramatto' apramattaguNasthAnastho bhavati, kasmAt ? ' pramAdahInatvAt pUrvoktapaJcaprakAramamAdarahitvAt ka sati ? ' mandodaye jAte sati mando'tItravipAka udayo'stitvamAtra lakSaNo yatrAsau mandodayastasminmandodaye, keSAM ? ' caturthAnAM kaSAyANAM saMjvalanAbhidhAnakrodhAdInAmupalakSaNatvAnokapAyANAM ca ayamarthaH saMjvalanakaSAyANAM mokapAyANAM ca yathA yathA mandodayo bhavati, tathA tathA sAdhurapramatto bhavati, yadAha - yathA yathA na rocante, viSayAH sulabhA api / tathA tathA samAyAti saMvittau tatramuttamam // 1 // yathA yathA samAyAti saMvittau tamuttamam / tathA tathA na rocante, viSayAH sulabhA api // 2 // 32 // atha yathAspramasastha eva mohanIya karmopazamakSapaNanipuNaH saddhyAnArambhakatvaM kurute, tathA zlokadvayenAha naSTAzeSapramAdAtmA, vratazIlaguNAnvitaH / jJAnadhyAnadhano maunI, zamanakSapaNonmukhaH // 33 // saptakottaramohasya, prazamAya kSayAya vA / saddhyAnasAdhanArambhaM kurute munipuGgavaH // 34 // yugmam vRtiH ||25||
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 26 // HEHEHEHEHEHEHEHHEHICH HEHEHEHHH vyAkhyA - naSTAzeSapramAdo - nirddhATitAkhilapramAdaH AtmA - jIvo yasyAsau naSTAzepapramAdAtmA, vratAni - mahAvratAdIni, zIlaguNA - aSTAdazasahasrazIlAGgalakSaNAstairanvitaH saMyukto vratazIlaguNAnvitaH jJAnaM - sadAgamAbhyAsalakSaNaM, dhyAnam - ekAvatArUpaM tad, jJAnaM ca dhyAnaM ca dhanaM sarvasvaM yasyAsau jJAnadhyAnadhanaH, ata eva ' maunI ' maunavAn, yato maunavAnetra dhyAnadhanaH syAt, yadAhaH -- tatraM manogRhItAkhila- kAlatrayagatajagatrayavyAptiH / yatrAstameti sahasA, sakalo'pi hi vAkparispandaH // 1 // tato jJAnadhyAnadhana maunI ' zamanAya ' zamanArthe, ' kSapaNAya ' kSapaNArtha vA ' unmukhaH ' saMmukhaH kRtodyama ityarthaH, zamanakSapaNonmukhaH, evaMvidho munipuGgavaH, 'saptakottaramohasya' pUrvoktasaptakAtiriktaikaviMzatiprakRtirUpasya mohanIyasya zamanonmukhaH prazamAya kSapaNonmukhaH kSayAya vA ' saddhyAnasAdhanArambhaM nirAlambadhyAnapravezaprArambhaM kurute, nirAlambe dhyAnapraveze hi yoginastrividhA bhavantiyathA prArambhakAH, tanniSThAH, niSpannayogAtha, yadAha - samyagnaisagikIM vA viratipariNati prApya sAMsargikIMvA, kvApyekAnte niviSTAH kapicapalacalanmAnasastambhanAya / zazvannAsAgrapAlIghanaghaTitadRzo dhIravIrAsanasthA, ye niSkampAH samAdhervidadhati vidhinArambhamArambhakAste || 1 || kurvANo marudAsanendriyamanaHkSuttarSanidrAjayaM, yo'ntarjalpanirUpaNAbhirasakRttatvaM samabhyasyati / saccAnAmupari pramodakaruNAmaitrIbhRzaM manyate, dhyAnAdhiSThitaceSTayA'bhyudayate tasyedda tanniSTatA || 2 || uparatavahirantarjalpakallolamAle, lasadavikalavidyA - dminIpUrNamadhye | satatamamRtamantarmAna se yasya haMsaH pibati nirupalepaH syAttuM niSpannayogI // 3 // 34 // athApramattaguNasthAne dhyAnasaMbhavamAha 1 taM namata pra0 2 vyAptim pra0 3 san pra0 40 samyaktvamizra mithyAtvAnantAnubandhi catuSTayarakSaNa saptakavyatirikte0 pra0 5 niSANAH pra0 6 so'tra pra0 00100690 69046220062900462 vRtiH // 26 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadhyAnaM bhavatyatra, mukhyavRtyA jinoditam / rUpAtItatayA zuklamapi syaadNshmaatrtH|| 35 // vyAkhyA-'jinoditaM ' jinapraNItaM 'dharmadhyAnaM ' maizyAdibhedabhinnamanekavidhaM, yadAha-maizyAdibhizcaturbheda, yadA''zAdicaturvidham / piNDasthodi caturdhA vA, dharmadhyAnaM prakIrtitam // 1 // tatra-maitrIpramodakAruNyamAdhyasthyAni niyojayet / dharmadhyA| namupaskartta, taddhi tasya rasAyanam // 3 // AjJApAyavipAkAnAM, saMsthAnatya ca cintanAt / itthaM vA dhyeyabhedena, dharmadhyAnaM prakIrtitam // 3 // iti pUrvameva pradarzitaM-syAtpiNDasthaM dhyAnamAtmAgasaji, svAntaM svAntavyAparUpaM padastham / rUpasthaM saMkalpitAtmasvarUpaM, rUpAtItaM kalpanAmuktameva // 1 // tadevaMvidhaM jinoditaM dharmadhyAnaM 'atra' apramattaguNasthAne 'mukhyavRttyA' pradhAnatayA bhavati, tathA rUpAtItatayA kRtvA 'zuklamapi' zukladhyAnamapi * aMzamAtrataH / atra gauNatayA syAdeveti // 35 // athAvazyakAnAmabhAve'pi zudimAhaityetasmin guNasthAne, nosantyAvazyakAniSaT / saMtatadhyAnasadyogAcchuddhiH svAbhAvikI ytH||36|| vyAkhyA-'itIti' pUrvoktasvarUpe 'etasmin ' apramattaguNasthAne 'AvazyakAni' sAmAyikAdIni paTapi'no santi' na vidyante, ko'rthaH ? sAmAyikAdInAM SaNNAmapyAvazyakAnAM vyavahArakriyArUpANAmatra guNasthAne nivRttiH, teSAM yAtmaguNa 1 sarvajJapaNItaM pra. 2 rUpasthAdi pra. 3 pradarzitameva pra. 4 vANI0 pra. 5 atrA0 * 6 matA pra. // 27 // Jain Educaton International For Private & Personel Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvAt. AyA sAmAie, AyA sAmAiassa aTThe' ityAdyAgamavacanAditi, kutaH kAraNAdAvazyakAni no santi ? 'yato guNa0 yasmAtkAraNAdatra 'saMtatadhyAna sadyogAt ' nirantarasaddhayAna sadbhAvAt ' svAbhAvikI ' sahajanitaiva saMkalpavikalpamAlAbhAvAdAnmaikastrabhAvarUpA nirmalatA bhavati, atra guNasthAne varttamAno jIvo bhAvatIrthAvagAhanAtparamAM zuddhimApnotyeva yadAha - dAzeva samaM taNhAicheaNaM malapatrAhaNaM cetra / tihi~ atyehi~ niuttaM, tamhA taM daddao titthaM // 1 // kohammi u niggahie, dAhassotrasamaNaM hava tithaM / lohaMmi u niggahie, taNhAe cheanaM jANa || 2 || aTThavihaM kammarayaM, bahuehi~ bhavehi~ saMci jamhA / tatrasaMjameNa ghoara, tamhA taM bhAvao titthaM // 3 // anyacca - ruddhe prANamacAre vapuSi niyamite saMvRte'kSaprapaJce, netraspande niraste pralayamupagate'ntarvikalpendrajAle / bhinne mohAndhakAre prasarati mahasi kApi vizvapradIpe, dhanyo dhyAnAvalambI kalayati paramAnandatindhoM pravezam // 1 // iti| tathA'mamattaguNasthAnastho jIvaH zokAratyasthirAzzubhAyazo'sAtavyavacchedAdAhAraka dvikabandhAccaikonaSaSTerbandhako bhavati, tathA ca yadi devAyurapi na badhyate, tadA'STapaMcAzato bandhakaH, tathA styAnaDiMtrikAhAraka dvikodayavyavacchedAt parasaptatarvedayitA, aSTatriMzadadhikazatasattAko bhavati // 36 // ityapramattaguNasthAnakaM samAptam / athApUrvakaraNAnivRttivAdara sUkSmasaMparAyopazAnta // 28 // meM *8 * AtmA sAmAyikam AtmA sAmAyikasyArthaH * dAhopazamaH tRSNAchedanaM malapravAhaNaM caiva / tribhirarthairniyuktaM tasmAttadbhAvatastIrtham // 1 // krodhe tu nigRhIte, dAhasyopazamanaM bhavati tIrtham / lobhe tu nigRhIte tRSNAyA chedanaM jAnIhi || 2 || aSTavidhaM karmarajaH bahukairapi bhavaiH saMcitaM yasmAt / tapaHsaMyamena kSAlayati, tasmAttadbhAvatastIrtham // 3 // 1 tathA pra0 2 saptamam pra0 HEH. Ho HEH HEHEHEHEH HEHEH vRti: ||28||
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ mohakSINamohAkhyAnAM paJcAnAmapi guNasthAnAnAM nAmArthaM prathama sAmAnyena zlokadvayenAha____ apUrvAtmaguNAptisvAdapUrvakaraNaM matam / bhAvAnAmanivRttitvAdanivRttiguNAspadam // 37 // / astitvaatsmlobhsy,bhvetsmkssaaykm|shmnaacchaantmohN syAta,kSapaNAkSINamohakam 38 // vyAkhyA-ya evAmamattasaMyataH saptamaguNasthAnavI darzitaH, sa eva saMjvalanakaSAyANAM nokaSAyANAM vAtyantaM mandodaye sati prAptApUrvaparamAlhAdaikamayaM karaNaM pariNAmarUpaM yatra tadapUrvakaraNanAma guNasthAnamaSTamaM mataM, kasmAta , ? 'apUrvAtmaguNAptitvAt / apUrvANAmAtmaguNAnAmAptiH saMpAptistasyA bhAvo'pUrvAtmaguNAptitvaM tasmAt , tathA dRSTazrutAnubhUtabhogAkAGkSAdisaMkalpavikalparahitanizcalaparamAtmakatAkAmadhyAnapariNatirUpANAM bhAvAnAmanivRttitvAdanivRttiguNAspadaM guNasthAnaM bhavati, taccAnivRttibAdaraM yaducyate tadatra bAdarANAM kapAyANAmapatyAkhyAnAdidvAdazAnAM navAnAM nokaSAyANAM ca zamakaH zamanAya kSapakaH kSapaNAya praguNo bhavatItyataH kAraNAdanivRttivAdaramityucyate, tanavama guNasthAnaM, tathA sUkSmaparamAtmatattvabhAvanAcalena viMzatiprakRtirUpe mohe zAnte kSINe vA sUkSmakhaNDIbhUtasya lobhasyaikasyaustitvaM yatra tatsUkSmakaSAyakaM dazama guNasthAnaM bhavati / tathA upazamakasyaiva paramopazamamUrteH nijasahajasvabhAvasavilena sakalamohasya zamanAd upazAntamohaM ekAdazaM guNasthAnaM bhavati 11, tathA kSapakasyaiva kSapakazreNimArgeNa dazamagujasthAnAdeva niSkaSAyazuddhAtmabhAvanAbalena sakalamohasya kSapaNAkSINamohaM dvAdazaM guNasthAnaM bhavati iti sAmAnyArthaH // 37 // 38 // 10vatyataH pra0 2 nedaM pra0 Jan Education Intematon For Private Personel Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 30 // 46463204634046320468140 athApUrvakaraNAyaMzAdeva zreNidvayArohamAha tatrApUrvaguNasthAnAdyAMzAdevAdhirohati / zamako hi zamazreNi, kSapakaH kSapakAvalIm // 39 // vyAkhyA--' tatra ' tasminnapUrvaguNasthAnAve rohasamaye'pUrvakaraNasyaivAdyAMzAdeva zamakaH zamazreNimArohati, kSapakaH kSapakAvala kSapakazreNimadhirohati // 39 // atha prathamamupazamazreNyArohayogyatAmAha pUrvajJaH zuddhimAn yukto, hyAdyaiH saMhananaistribhiH / saMdhyAyannAdyazuklAMzaM, svAM zreNIM zamakaH zrayet // 40 // vyAkhyA -- atropazamako munirAdyazukrAMzaM zukladhyAnasya prathamaM pAdaM vakSyamANalakSaNaM saMdhyAyan ' svAM zreNIM ' upazamazreNIM zamakaH ' zrayet ' pratipadyeta, kathaMbhUtaH ? ' pUrvajJaH ' pUrvagatazrutadharaH, 'zuddhimAn ' niraticAracAritraH, 'AdyaistribhiH saMhananaiH vajraRSabhanArAcaRSabhanArAcanArAcalakSaNairyuktaH, evaMvidho munirupazamazreNIM zrayediti // 40 // athopazamazreNyArUDhasyAlpAyuSo gati dIrghAyuSaH kRtyaM cAha - zreNyArUDhaH kRte kAle'hamindreSveva gacchati / puSTAyustUpazAntAntaM, nayaccAritramohanam // 41 // vyAkhyA--yo muniralpAyurupazamazreNimArohati, sa zreNyArUDhaH ' kAle ' AyustruTilakSaNe kRte sati ' ahamindreSveva ' 1 0 dhiroha0 pra0 2 zukladhyAnAMzaM zukla0 3 zrayatIti pra0 *** 49 vRttiH // 30 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 31 // HH HH HH HH ICH JEH K sarvArthasiddhAdideveSveva prayAti paraM yaH prathamasaMhanano bhavati, aparasaMhanAnAmanuttareSu gamanAsaMbhavAt yadAha - chetradveNa gammai, ard jA kaSpa kIliAIsuM / caGamu dudukappavuDDI, paDhameNaM jAva siddhIvi // 1 // tathA yaH saptalavAdhikAyuSko muktiyogyazva bhavati, sa etra sarvArthasiddhAdau yAti, yadAha - sasalavA jai AuM, pahuppamANaM tao hu sijjhatA / tattiamittaM na huaM, tatto laghusattamA jAyA // 1 // saGghaTTasiddhanAme, ukosaThiIsu vijayamAIsuM / egAvase sagandhA, havaMti lavasattamA devA || 2 || Ahatatra upazamazreNikaH kathaM muktiyogyaH syAt ? ucyate - sapta lavA muhUrttasyaikAdazabhAgarUpA bhavanti + lava sattahattarIe, hoi muhutto' iti vacanAt, tato lavasaptakAvazeSAyurevopazamakaH khaNDazreNika evaM parAGmukho balati, saptamaM guNasthAnamAgatya punaH kSapakazreNimAruhya saptavAntare ca kSINamohAntaM gatvA'ntakRtkevalI bhUccA mukti gacchatItyadoSaH, tathA yastu puSTAyurupazamazreNI "pratipadyate sa cAkhaNDazreNikaH ' cAritramohanaM ' cAritramohanIyaM karma ' upazAntAntam ' ekAdazaguNasthAnamAntaM ' nayed ' upazamaM prApayediti // 41 // athopazamaka evApUrvAdiguNasthAnakeSu yatkaroti tadAha apUrvAdiguNeSu zamakaH kramAt / karoti viMzateH zAnti, lobhANutvaM ca tacchamam // 42 // + sevArttena tu gamyate caturo yAvat kalpAn kIlikAdiSu / caturSu dvidvikalpavRddhiH prathamena yAvatsiddhirapi // 1 // + sapta lavA yadi AyuH prAbhaviSyat tadA'setsyanneva / tAvanmAtraM nAbhUt tato SaptamA jAtAH // 1 // sarvArthasiddhanAmni ( vimAne ) utkRSTa sthitiSu vijayAdiSu / ekAvazeSagarbhA bhavanti lavasaptamA devAH // 2 // 46.39 C JEY JEH HEH HEH HEH JEH JEK vRttiH // 32 //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 32 // HERE HE HE. H H ICH JEH JE JE Z JEH vyAkhyA - zamakaH saptakottara mohasaMjvalanalobhavarjaprakRtitriMzaterapUrvAnivRttilakSaNe guNasthAnadvaye 'zAnti' zamanaM karoti, tataH krameNa sUkSmasaMparAyaguNasthAne saMjvalanalobhasya sUkSmatvaM karoti, tataH krameNopazAntamohaguNasthAnake 'tacchamaM' tasya sUkSmalobhasya rAmaM sarvathopazamaM karoti, tathA'tropazAntamohaguNasthAneM jIva ekamakRtebaMndhaka ekonaSaSTiprakRtivedayitA, aSTacatvAriMzadadhikazatasattAko bhavati / / 42 / / athopazAntamohaguNasthAne yAdRzaM samyakcvacAritrabhAvalakSaNaM trayaM bhavati tadAhazAntadRgvRttamohatvAdatraupazamikAbhidhe / syAtAM samyaktvacAritre, bhAvazcopazamAtmakaH // 43 // vyAkhyA--' atra' upazAntaguNasthAnake darzanacAritramohanI yasyopazamAt samyaccacAritre aupazamike eva bhavataH tathA'tra bhAvosyupazamAtmakaH, na tu kSAyikakSAyopazamiko bhAvAviti // 43 // athopazAntamohAccyavanamAha-- vRttamohodayaM prApyopazamI cyavate tataH / adhaHkRtamalaM toyaM, punarmAlinyamaznute // 44 // vyAkhyA -- upazamI ' vRttemohodayaM ' cAritramohanIyodayaM prApya 'tata' upazAntamohAt ' cyavate ' punarmohajanitapramAdakAluSye patati, yukto'yamarthaH, yasmAtkAraNAt ' toyaM ' jalaM ' adhaH kRtamalaM ' talopaviSTamalatvAdupari nirmalamapi kimapi preraNAnimittaM prApya punaH 'mAlinyamabhute ' malinabhAvaM prApnuyAditi, yadAha - suakevali AhAraga, ujjumaI ubasaMtagAvihu pamAyA / 1 0 sthAnake pra0 2 vrata0 pra0 + zrutakevalina AhArakA RjumatayaH upazAntakA apica pramAdAt / hiNDanti bhavamanantaM tadanantarameva caturgatikAH // 1 // HH HHH HH HH HH HH HH JNE JWI vRtiH // 32 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 33 // ICH HE ICH JEZ JEH HEH HEHE ICH JEH JEZ hiMDaMti bhavamaNata, tayaNaMtarameva caugaiA // 44 // sarvanarai guNasthAnakeSvArohAvaro hAvAha apUrvAdyAstrayo'pyUrdhvamekaM yAnti zamodyatAH / catvAro'pi cyutAvAdyaM, saptamaM vA'ntyadehinaH // 45 // vyAkhyA- 'apUrvAdyAstrayo'pi zamodyatAH trayo 'pyupazamakA UrdhvamArohamAzritya ekameva guNasthAnaM yAnti, ko'rthaH ? apUrvaguNasthAnAdanivRttivAdaraM yAnti tadvarttinaH sUkSmasaMparAyaM yAnti, tadvarttinopazAntamiti, tathA'pUrvAdyAzcatvAro'pyupazamakAH ' cyutau ' cyavanaviSaye 'AdyaM ' mithyAtvaguNasthAnaM yAnti ' vA ' athavA ' antyadehinaH ' caramazarIrAH saptamaguNasthAnaM yAvadhAnti, te ca saptamAtpunaH kSapakazreNimArohanti, paramekavAraM kRtopazamA eva kSapakatvaM kurvanti, na tu tatraiva bhave dvivelaM kRtopazamAH, yadAha - * jIvo hu egajammaMmi, ikkasi uvasAmago / khayaMpi kujjA no kujjA, dobAre uvasAmago // 1 // 45 // athopazamazreNInAM saMbhavasaMkhyAmAha - AsaMsAraM caturvArameva syAcchamanAvalI / jIvasyaikabhave vAradvayaM sA yadi jAyate // 46 // vyAkhyA---- zamanAvalI ' zamazreNI ' jIvasya ' prANinaH ' AsaMsAraM ' anAdisAntaM saMsAraM yAvat 'caturvAraM ' vAracatuSTayameva syAt sA copazamazreNirjIvasya 'ekabhave ekabhavamadhye 'yadi' kadAcijjAyate, tadA vAradvayaM, yadAhajIvajanmani ekaza upazamakaH / kSayamapi kuryAt no kuryAt dvikRtva upazamakaH // 1 // HHHHHH WHICH ICH IH JEH HEHEH ici: // 3 //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 1 upasamaseNiksaka, jAyai jIvassa AbhavaM nRNaM / sA 'puNa do egabhave, khavagasseNI'puNo egA // 1 // upazamazreNisthApanA yaM-* agadaMsanapuMsitthI, veachakaM ca purisaveyaM ca / do do egaMtarie, sarise sarisaM uvamamei // 1 // asaMkhya.......... saM0 saMkhya. ..... a0pra0 lobha 2 saM0 mAyA 1 a0pra0 mAyA 2 saM0 mAna 1 a0 pra0 mAna 2 saM0 kro01 a.pra. kro0 2 puru01 hAsyAdi06 strI0 1 napuM0 1 darzana. 3 anantA0 4 // 46 // ityupazamazreNiH / atha kSapakazreNilakSaNamAha ato vakSye samAsena, kSapakaNilakSaNam / yogI karmakSayaM kartuM, yAmAruhya pravarttate // 47 // vyAkhyA-ataH paraM 'samAsena' saMkSepeNa tasyAH kSapaNerlakSaNaM vakSye, yAM kSapakazreNI samAruhya 'yogI'kSapako muniH karmakSayaM karta pravartate // 47 // athASTamaguNasthAnAdarvAk yAH karmaprakRtIH kSapakaH kSapayati tAH zlokatrayeNAha anibaddhAyuSaH prAntyadehino lghukrmnnH|asNytgunnsthaane, narakAyuHkSayaM vrjet||48|| tiryagAyuH | kSayaM yAti, guNasthAne tu paJcame / saptame tridazAyuzca, dRgmohasyApi saptakam // 49 // dazaitAH prakRtI: sAdhuH, kSayaM nItvA vishuddhdhiiH| dharmadhyAne kRtAbhyAsaH,prApnoti sthaanmssttmm||50|| tribhirvizeSakam 50 // // 34 // + upazamazreNicatuSkaM jAyate jIvasyAbhavaM nUnan / sA punadve ekamave, kSapakazreNiH punarekA // 1 // * aNadarzanapuMsakatrIveda (hAsyAdi ) SaTai ca puruSavedaM ca / dvau dvau ( apratyAkhyAnapratyAkhyAno) eka ntaritau (saMjvalanAntaritI) deza sadRze sadRzaM ( krodhamAnamAyAlobhAn ) upazamayati // 1 // 1 zreNyA la0pra0 Jan Education Intemanon For Private Personel Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa // 35 // vyAkhyA-pAntyadehinaH' caramazarIrasya 'abaddhAyuSaH' akRtAyurvandhasya 'laghukarmaNaH' alpakarmaNo'lpakAzasya kSapakasya ' asaMyataguNasthAne ' caturthe guNAlaye 'narakAyuH kSayaM vrajet ' narakayogyAyuH kSayaM yAti, tathA pazcame guNasthAne tiryagAyuH kSayaM yAti, saptame guNasthAne 'tridazAyuH' devAyurapi kSayaM yAti, tathA tatra saptame guNasthAne hagmohasya saptakamapi kSayaM yAti, tataH kSapakaH sAdhuraSTAcatvAriMzadadhikazatakarmaprakRtimadhyAdetA daza prakRtIH kSayaM nItvA'triMzadadhikazataprakRtisacAko'STamaM sthAnaM 'mAnoti' labhate, kathaMbhUtaH ? 'dharmadhyAne kRtAbhyAsaH' utkRSTe dharmadhyAne rUpAtItalakSaNe kuto'bhyAso yena sa sathA, abhyAsaHpunaH punarAsevana, tenaivAbhyAmayogena tasvaprAptiH syAta, yadAha-abhyAsena jitAhAro'bhyAsenaiva jitAsanaH / abhyAsena jitshvaaso'bhyaasenaivaanilttiH||1|| abhyAsena sthira cittamabhyAsana jitendriyH| abhyAsena praanndo'bhyaasenaivaatmdrshn| // 2 // abhyAsavarjitaiyA'naH, zAstrasthaiH phalamasti na / bhona hi phalastRptiH, pAnIyaprativimbitaiH // 3 // tato'bhyAsAdeva 'vizudadhIH' nirmalatatvAnuyAyeibuddhiriti // 48 // 49 // 50 // athAtrASTame guNasthAne kSapakasya zukladhyAnArambhamAda tatrASTame guNasthAne, zuklasaddhathAnamAdimam / dhyAtuM prakramate sAdhurAdhasaMhananAnvitaH // 51 // vyAkhyA-kSapakaH sAdhustatrASTame guNasthAne 'zuklasatyAnaM 'zukanAmaka pradhAna dhyAna, Aya-prathama pRthakvavitarkasapavicAralakSaNaM vakSyamANaM dhyAtuM prakramate, kathaMbhUtaH sAdhuH ? 'AdhasaMhananAnvito' bajrarSabhanArAcanAmakaprathamasaMhananayukta iti 1 atra pra0 2 0dhyAnakRtA. pra. For Private & Personel Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 / / 36 / / H HEHE. JEI JEH HEHE. JE Z JEZ // 51 // atha dhyAtureva svarUpaM zlokadvayenAha - niSprakampaM vidhAyAtha, dRDhaM paryaGkamAsanam / nAsAgradattasannetraH, kiJcidunmIlitekSaNaH // 52 // vikalpA rAjAlAddUrotsAritamAnasaH / saMsArocchedanotsAho, yogIndro dhyAtumarhati // 53 // vyAkhyA - atha ' anantaraM ' yogIndraH kSapakamunIndraH vyavahAramAzritya dhyAtumarhati -- dhyAnArambhayogyo bhavatIti sambandhaH, kiM kRtvA ? paryaGkAsanaM dRDhaM nivibandhaM vidhAyaH kathaMbhUtaM ? ' niSprakampaM ' nizcalaM, yata Asanajaya eva dhyAnasya prathamaH prANaH, yadAha - AhArAsaNanihAjayaM ca kAUNa jiNavaramaraNaM / jhAIMjjai niaappA, uba jiNavarindeNaM // 1 // tatra paryaGkAsanaM ' syAjjaGghayoradhobhAge, pAdopari kRte sati / paryaGko nAbhigottAnadakSiNottarapANikaH // 1 // DAsanamityucyate, yathA-yoniM vAmapadA pareNa niviDaM saMpIDaya ziznaM hanu, nyasyorasyacalendriyaH sthiramanA lolAM ca tAtrantare / vaMzasthairyatayA'bhiMnizcaladRzA pazyan bhruvorantaraM, yogI yogavidhiprasAdhanakRte siddhAsanaM sAdhayet // 1 // athavA''sananiyamo nAsti, yadAha yasmin yasminnAsane'bhyasyamAne, cetaHsthairya jAyate tatra tatra / kAryoM yatnaH padmaparyaGkakAyotsargaiiivajrAsanAdau // 1 // kathaMbhUto yogIndraH ! nAsAgradattasameta: ' nAsAgre datte nyaste satI prasanne netraM locane 2 AhArAsananidrAjayaM ca kRtvA jinavaramatena / dhyAyate nijaka AtmA upadiSTaM jinavarendreNa / 1 / 4 sunizcalatayA pra0 kaizvitsi 1 prathame prANAH pra0 3 jhAija NiyaM appA pra0 HEH HEH HEH HEH HEHEH HEHE. JEH JEK HEK vRttiH // 36 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 Jail yasya sa tathA, nAsAgranyastalocano hi dhyAnasAdhako bhavati, yadAha dhyAnadaNDakastuto-nAsAvaMzAgrabhAgasthitanayamayugo mukta tArApracAraH, zeSAkSakSINavRttitribhuvanavivaroddhAntayogekacakSuH / paryAtakazUnyaH parikalitaghanocchvAsaniHzvAsavAtaH, sa dhyAnA rUDhamUrtizciramavatu jino jnmsNbhuutibhoteH||1|| punaH kathaMbhUtaH ? 'kizcidunmIlitekSaNaH' kizcidunmIlite arddhavikasite IkSaNe yasya sa // 37 // tathA, yoginaH samAdhisamaye kizcidunmIlite akSiNI bhavataH, yadAha-gambhIrastambhamUrtirvyapagatakaraNavyApRtirmandamanda, prANAyAmo lalATasthalanihitamanA dattanAsAgradRSTiH / nApyunmIlanimIlanayanamatitarAM baddhaparyaGkabandho, dhyAnaM pradhyAya zuklaM sakalavidanavadyaH sa pAyAjjino vaH / 1 / punarapi kayaMbhUtaH ? 'dUrotsAritamAnaso' viralIkRtacittaH, kasmAt ? 'vikalpavAgurAjAlAt ' kalpanAvAgurikAbandhAt, yato vikalpA para bAha karmabandhanahetavaH, yadAha-azubhA vA zubhA vA'pi, vikalpA yasya cetasi / sa saM banAtyayaHsvarNabandhanAbhena karmaNA // 1 // varaM nidrA varaM mUrchA, varaM vikalatApi vaa| na tvArtaraudlezyAvikalpAkulitaM manaH // 2 // bhUyaH kathaMbhUtaH ? ' saMsArocchedanotsAhaH' saMsArocchedanArtha bhavaparihArArthamutsAha udyamo yasya sa tathA, bhavacchedakadhyAnArthamutsAhavatAM hi yogasiddhiH syAt, yadAha-utsAhAbhizcayAdairyAtsaMtoSAttavadarzanAt / munerjanapadatyAgAt, paDbhiryogaH prasiddhayati // 1 // 53 // atha prANAyAmamAha apAnadvAramArgeNa, nissarantaM ythecchyaa| nirundhyo pracArApti, prApayatyanilaM muniH||54|| 1 rambhamUrti pra0 // 37 // Jan Education Intemann For Private Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-muniH' yogondro'nila-pavanaM 'UrdhvapracArAptiM ' dazamadvAragocaratAmApti mApayati, ki kRtvA ? apAnadvAramArgeNa ' pAyuvamanA pavanaM yathecchayA 'nissarantaM ' svasvabhAvena garachantaM ' nirudhya' saMkocya, mUlabandhayuktyA'pAnapavanamAkuzzyetyarthaH, mUlabandhazcAyaM-pANi bhAgena saMpIDaca, yonimAkuzcayed gudam / apAnamadhvamAkRSya, mUlabandho nigayate // 1 // idamAkuJcanakamaiva prANAyAmasya mUlaM, yaduktaM dhyAnadaNDakastutau-saMkocyApAnarandhaM hutavahasamarza tantuvassUkSyarUpaM, dhRtvA hRtpadyakoze tadanu ca galake tAluni prANazaktim / nItvA zUnyAtizUnyAM punarapi khagati dIpyamAnA samantAllokAlokAyana lokA kalayati sa kalAM yasya tuSTo jineshH||1||54 / atha pUrakamANAyAmamAha-- dvAdazAGgulaparyantaM, samAkRSya samIraNam / pUrayatyatiyatnena, pUrakadhyAnayogataH // 55 // / ____ vyAkhyA-yogI pUrakathyAnayogAd 'atiyatnena ' atiprayatnena koSThaM sakaladehagataM nADIgaNaM vA pacanena pUrayati, kiM kRtvA ? ' dvAdazAGgulaparyantaM samIraNaM samAkRSya ' dvAdazAGgulapramANaM bahistAtpavanaM samantAdAkRSya, abrAyamarthaH-pavano nabhastace vahamAne nAsAntaHstha eva bhavati, tejastace vahamAne catvAryazulAni pahistArzvagaH sphurati, vAyutakhe vahamAne paDaNulAni bahistAttiracInazcarati, pRthvItattve vahamAne'STAGagulAni yAvadbhahimadhyamabhAvana tiSThati, jalatatve vahamAne dvAdazAhagalAni yAvadadhastAdahati, yadAha-nAsAntanabhaso'ndhyaMracaSTArkasaMkhyAGgulottarA / tejovAyupayiSyambupahirmatirudAhRtA // 1 // tato Tag dvAdazAGgulaparyantaM vAruNaM maNDalaM pracArAvasare'mRtamayaM pavanaM samAkRSyetyayaH, etaca pUskabhyAnaM karmatayA kecidAhu-vadhA Jan Education International For Private 3 Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa // 39 // prANamAkRSya tena, sthAnaM bhittvA brahmasUrIzvarANAm / sthUlAH sUkSmA nATikAH pUrayecad, vijJAtavyaM karma tatpUrakAkhyam // 1 // // 55 // atha recakamANAyAmamAha nissAryate tato ytnaanaabhipdmodraacchnaiH|yoginaa yogasAmarthyAdrecakAkhyaH prbhkhnH|| 56 // vyAkhyA-'tataH' pRrakAdanantaraM ' yoginA' sAdhakena 'yogasAmarthyAt ' prANAyAmAbhyAsaklAn recakAkhyaH pramajano' recakanAmA pavano 'nAbhipakodarAta' nAbhipajakoTarAt ' zanaiH' mandamandaM 'yatnAt ' AdarAta 'nissAryate' bahiH kSipyate, tadrecakadhyAna, yadAha-vAsanasthiravapuH svisthAH svacittamAropya recakasamIraNajanmAyake / svAntena recayati nADigataM samIraM, taskarma recakamiti pratipasimeti // 1 // 56 // atha kumbhakadhyAnamAha kumbhavatkumbhakaM yogI, zvasanaM nAbhipraGkaje / chumbhakadhyAnayogena, susthiraM kurute kSaNam // 571 vyAkhyA-yogI 'kumbhakaM' kumbhakAkhyaM zvasanaM / pavanaM nAbhipaGkaje' nAbhikamale 'kumbhakadhyAnayogena' kummAkarmaprayogeNa 'kumbhavad ghaTavadyAkAraM kRtvA mutarAM sthiraM kurute, yadAha-cetasi yati kumbhakacakraM, nATikAsu.viviDIvAnA kumbhavattarati yajalamadhye, tadvadanti kila kumbhakarma // 1 // 57 // atha pavanajayena manojayamAi ityevaM gandhavAhAnAmAkuJcanavinirgamo / saMsAdhya nizcalaM dhatte, cittamekAmacintane // 5 // ghyAkhyA-yatra manastatra pavano yatra pavanastatra mano varttate, yadAha-dugdhAmbuvatsamilitau sadaiva, tulyakriyo mAnasamArUtI ma // 39 // Jain Education Intematonal For Private Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttiH hiyAvanmanastatra marutpravRttivinmaruttatra mnHprvRttiH||1||ttraiknaashaadprsy nAza, ekprhtterprmvRttiH| vizvaratayorindriyavargazuddhistadhvaMsanAnmokSapadasya siddhiH||2|| iti, tata' ityevaM' amunA pUrvoktaprakAreNa pUrakarecakakumbhakakrameNa 'gandhavAhAnAMpavanAnAM 'Akuzcanavinirgamau saMsAdhya ' vAtAnAM saMgrahamokSAvabhyasya 'cittaM manaH 'ekAgracintane' samAdhiviSaye nizcalaM dhatte, marujjaye hi manonizcalatA syAdeva, yadAha-pracalati yadi kSoNIcakraM calantyacalA api, pralayapavanaprelAlolAzcalanti pyodhyH| pavanajayinaH sAvaSTambhaprakAzitazaktayaH, sthirapariNaterAtmadhyAnAcalanti na yoginH||1||58 // atha bhAvasyaiva prAdhAnyamAha prANAyAmakramaprauDhiratra rUDhyaiva darzitA / kSapakasya yataH zreNyArohe bhAvo hi kAraNam // 59 // vyAkhyA-'atra' zreNyArohe kSapakazreNyArohaviSaye 'prANAyAmakramaprauDhiH' pavanAbhyAsakramapragalbhatA 'ruDhyaiva' prasiddhimAtratayaiva darzitA, 'yataH' yasmAtkAraNAt 'hiH sphuTa kSapakasya bhAva eva kevalodgamakAraNaM, na tu prANAyAmAdiDambaraH, yaduktaM carpaTinApi-nAsAkanda nADIvRnda, vAyozcAraH prtyaahaarH| prANAyAmo bIjagrAmo, dhyAnAbhyAso mntrnyaasH||1|| itpadmasthaM bhrUmadhyasthaM, nAsAgrasthaM zvAsAntaHstham / tejaHzuddhaM dhyAnaM buddhaM, OMkArAkhyaM sUryaprakhyam // 2 // brahmAkAzaM zUnyAbhAsaM, mithyAjalpaM cintAkalpam / kAyAkrAntaM cittabhrAntaM, tyacyA sarva mithyA garvam // 3 // gurvAdiSTaM cintotsRSTaM, dehAtItaM bhAvopetam / tyaktadvandaM nityAnanda, zuddha tatvaM jAnIhi tvam // 4 // anyacca-OMkArAbhyasanaM vicitrakaraNaiH prANasya vAyorjayAta, tejazcintanamAtmakAyakamale 1 bAyUnAM pra0 // 40 // For Private & Personel Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 41 // zUnyAmbarAlambanam / syaktvA sarvamidaM kalevaragataM cintAmanovibhramaM, tatvaM pazyata jalpakalpanakalAtItaM svabhAvasthitam // 1 // 59 // athAdyazukladhyAnasya nAmAha savitarka savicAraM, sapRthaktvamudAhRtam / triyogayoginaH sAdhorAdyaM zulaM sunirmalam // 60 // vyAkhyA-triyogayoginaH sAdhoH' manovacaHkAyayogavato muneH 'Aya' prathamaM zukladhyAnaM ' udAhRtaM ' proktaM, tatkathaMbhUtaM ? saha vitarkaNa vartata iti savitarka, saha vicAreNa vartata iti savicAraM, saha pRthaktvena vartata iti sapRthaktvaM, iti vizeSaNatrayopetatvAt pRthaktvavitarkasavicAranAmakaM prathamaM zukladhyAnamiti // 6 // atha tadvizeSaNatrayasya svarUpamAha zrutacintA vitarkaH syAt, vicAraHsaMkramo mtH| pRthaktvaM syAdanekatvaM, bhavatyetatrayAtmakam // 6 // vyAkhyA-etatmathamaM zukladhyAnaM trayAtmaka, kramotkramagRhItavizeSaNatrayarUpaM, tatra zrutacintArUpo vitarkaH, arthazabdayogAntareSu saMkramo vicAraH, dravyaguNaparyAyAdibhiranyatvaM pRthaktvaM // 61 // athaitatrayasya krameNa vyaktArtha vyAcikhyAmuH prathama vitarkamAha svshuddhaatmaanubhuutaatmbhaavshrutaavlmbnaat|antrjlpo vitarkaH syAd, yasmiMstatsavitarkajam // 2 // vyAkhyA-yasmin dhyAne'ntarjalpo'ntaraGgadhvanirUpo vitako vicAraNAtmakastatsavitarka dhyAnaM syAt, kasmAt ? 'svazuddhA1 nyAntarA0pra0 2 0mAtramAha pra. 3.vizeSatraya. pra. bhUtyA. pra. // 4 // Jan Education Intematon For Private Personel Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa. // 42 // tmAnubhUtAtmabhArabhutAklamvanAt ' svkiiynirylprmaatmtttvaanubhssypaantrnnbhaavgtaagmaaksmpmtH| ityuktaM savitarka dhyAnam // 62 // * atha savicArayAha arthAvarSAntare zabdAcchabdAntare ca saMkramaH / yogAyogAntare yatra, savicAra taducyate // 13 // vyAkhyA-yatra dhyAne sa eva pUrvokto vitarko vicAraNAtmako'rthAntare saMkramate, yogAyogAntare saMkramate taddhayAnaM savicAraM sasaMkramaNamulyata iti // 63 // atha sapRrthaktvamAha dravyAd dravyAntaraM yAti, guNAdyAti guNAntaram / paryAyAdanyaparyAyaM, sapRthaktvaM bhvtytH||6|| vyAkhyA-yatra dhyAne sa eva pUrvokto vitarkaH savicAro'rthavyaJjanayogAntarasaMkramaNarUpo'pi nijazuddhAtmadaivyAntaraM yAti, athavA guNAd guNAntaraM yAti, yahA paryAyAntaraM yAti, tatra-sahajAtA guNA dravye, suvarNe pItatA ythaa| kramabhUtAstu paryAyA, mudraakunnddltaadyH||1|| teSu dravyaguNaparyAyAntareSu anyatvaM-pRthaktvaM tadasti yatra dhyAne tatsapRthaktvam // 64 // athAghazukradhyAnajanitAM bhuddhimAha-- iti trayAtmakaM dhyAnaM, prathamaM shuklmiiritm|praapnotytH parAM zuddhiM, siddhizrIsokhyavarNikAm // 65 // 10bhUtyA. pra. 2 pRthaktva. pra. 3 mavadravyAnta0 pra0 4 dhyAyan yogI samAhitaH / saMprAmoti pra. Jan Education International For Private Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa 43 // vyAkhyA-iti' trayAtmakaM pRthaktvavitarkasavicArAtmakaM prathamaM zukradhyAnaM kathitaM, tasmAiyAnAt 'parI' prakRSTAM zuddhi mAmoti, kathaMbhRtAM ? 'siddhizrIsaukhyavarNikA' muktilakSmImukhanidarzanikAmAsAdayatItyarthaH / / 65 // arthatasyaiva vizeSasvarUpamAha yadyapi pratipAtyetaduktaM dhyAnaM prajAyate / tathApyativizuddhatvArdhvasthAnaM samIhate // 66 // ___ vyAkhyA-yadyapyetaduktaM dhyAnaM 'pratipAti ' patanazIlaM 'prajAyate ' samutpadyate, tathApi 'ativizuddhatvAd ' atinairmalyataH 'UrdhvasthAnaM ' agretanaM guNasthAnaM ' samIhate' tadArohAya dhAvatItyarthaH / tathA pUrvaguNasthAnastho jIvo nidrAdvikadevadvikapazcendriyatvaprazastavihAyogatitrasanavakatrakriyAhArakataijasakAmaNavaikiyopAAhArakopAlaAyasaMsthAnanirmANatIrthakRtvavarNacatuSkAgurulaghUpaghAtaparAghAtocchvAsarUpadvAtriMzatprakRtivyavacchaMdAta paiviMzatibandhakaH, antyasaMhananatrikasamyakvodayavyavacchedAta dvAsaptatarvedayitAsetriMzadadhikazatasattAko bhavati // 66 // iti kSapakasyASTamam / atha kSapako'nivRttiguNasthAnamArohana yAH prakRtIryatra yathA kSipati tatra tAstathA zlokapaJcakanAha anivRttiguNasthAnaM, tataH smdhigcchti| guNasthAnasya tasyeva, bhAgeSu navasu kramAt // 67 // gatiH zvAbhrI ca tairazcI, dve tayorAnupUrvike / sAdhAraNatvamudyotaH, sUkSmatvaM vikalatrayam // 68 // 1 yogI 'samAhitaH ' samAdhimAn 'iti' pUrvoktaM pra. 2 dhyAyan parAM 3 zuklathyAnaM 4 zukladhyAnaM 5 0zatevendhakaH / // 43 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekendriyatvamAtApastyAnagRyAdikatrayam / sthAvaratvamihAze, kSIyante SoDazetyamUH // 69 // aSTau madhyakaSAyAzca, dvitIye'tha tRtIyake / SaNDhavaM turyake strItvaM, hAsyaSaTkaM ca paJcame // 7 // caturvazeSu zeSeSu, krameNaivAtizuddhitaH / puMvedazca tataH krodho, mAno mAyA ca nazyati // 71 // paJcabhiH kulakam vyAkhyA-tataH' tasmAdaSTamaguNasthAnAdanantaraM kSapako'nivRttiguNasthAnaM navamaM samArohati samadhigacchati, tatastasyaiva guNasthAnasya navasu bhAgeSu kRteSu AyeDaze prathame bhAge 'ityamUH' ityetAH SoDaza karmaprakRtayaH kSIyante, ityamUH kAH ? 'zvAnI gatiH' narakagatiH, 'tairavI' tiryaggatiH, tayornarakatirazcordai AnupUrvike narakAnupUrvI tiryagAnupUrvI ceti 'sAdhAraNatvaM' sAdhAraNanAma 'udyota' udyotanAma 'mUkSmatvaM' mUkSmanAma 'vikalatrayaM' dvitricaturindriyajAtilakSaNaM 'ekendriyatvaM' ekendriyajAtirUpaM, 'AtApa' AtapanAma, 'styAnagRdhyAdikatrayaM' nidrAnidrAmacalApacalAstyAnaDirititrikaM, 'sthAvaratvaM' sthAvaranAmakarmeti SoDaza karmaprakRtayo'nivRttiguNasthAnasya prathame bhAge kSIyante, tathA'STau madhyakaSAyA-apratyAkhyAnapratyAkhyAnalakSaNA dvitIye bhAge kSIyante, tRtIye bhAge 'paNDatvaM' napuMsakatvaM kSIyate, 'turyake' caturthake bhAge 'strItvaM' strIvedaH kSIyate, paJcame bhAge hAsyaratyaratibhayazokajugupse tiSadakaM ca kSIyate, zeSeSu caturSazeSu' SaSTAdinavamAntyeSu 'krameNaivAtizuddhito' dhyAnasyAtinairma 1 nivRttigu0 pra0 in Education intem For Private Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 45 // HK JHICH HEKK ICH IH ICH JE Zfe JEZE lyataH puMvedaH sajvalanakrodho mAno mAyA ca nazyati, ayamarthaH - paSThe bhAge puMvedaH kSIyate, saptame bhAge saMjvalanakrodhaH kSIyate, aSTame saMjvalanamAnaH kSIyate, navame bhAge saMjvalanamAyA ca kSIyate, tathA cAnivRttiguNasthAnastho jIvo hAsyaratyaratibhayazokajugupsAvyavacchedAd dvAviMzaterbandhakaH, hAsyaSaTkodayavyavacchedAt SaTSaSTervedayitA, navamAMze mAyAntapaJcatriMzatprakRtisattAvyavacchedAt tryuttarazatasattAko bhavati || 67 || 68 || 69 || 70 // 71 // iti kSapakasya navanam / atha kSapakasya dazamaguNasthAnamAha tato'sau sthUlalobhasya, sUkSmatvaM prApayan kSaNAt / Arohati muniH sUkSmasaMparAyaM guNAspadam // 72 // vyAkhyA- ' tato' navamaguNasthAnAdanantaraM 'asau ' kSapako muniH 'sUkSmasaMparAyAspadaM ' ( rAyaM guNAspadaM ) sUkSmasaMparAyanAmaka guNasthAnamArohati, kiM kurvan ? ' kSaNAt ' kSaNamAtrAt 'sthUlalobhasya 'sthUlarUpasya saMjvalana lobhasya 'sUkSmatvaM ' sUkSmANurUpatvaM prApayan / tathA sUkSmasaMparAyastho jIvaH puMvedasaMjvalanacatuSkabandhavyavacchedAd karmaprakRtInAM saptadazakasya bandhakaH, trivedatrisaMjvalanodayavyavacchedAtpaSThervedayitA mAyAsa tAnyavacchedAt dvayuttarazatasattAko bhavati // 72 // iti kSapakasya dazamam / atha kSapakasyaikAdazaM guNasthAnaM na bhavatItyAha ekAdazaM guNasthAnaM, kSapakasya ne saMbhavet / kiMtu sa sUkSmalobhAMzAn, kSapayan dvAdazaM vrajet // 73 // vyAkhyA-kSepakasyaikAdazaM guNasthAnakaM 'na' naiva bhavet, kiMtu dazamAdeva guNasthAnAtkSapakaH 'sUkSmalobhAMzAn ' sUkSmIkRta 1 bhavennahi / dazamAtsUkSma0 pra0 2 'hi' sphuTaM vRtti: // 45 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 46 // lobhakhaNDAn kSapayan san 'dvAdazaM kSINamohAkhyaM guNasthAna 'vrajed gacchediti, atra kSapakazreNI ca samarthayati, tatkamazcArya-x aNamicchamIsasamma, aTTanapuMsityiveachakkaM ca / puveyaM ca khavei, kohAIe asaMjalaNe // 1 // 73 // atha tatra zukladhyAnasya dvitIyAMzAzrayaNamAha bhUtvA'tha kSINamohAtmA, vItarAgo mhaaytiH| pUrvavadbhAvasaMyukto, dvitIyaM zuklamAzrayet // 7 // vyAkhyA-artha cAnantaraM sakSapakaH kSINamohAtmA bhUtvA' kSINamohaguNasthAnAddhApariNatimayo bhUtvA dvitIya zukladhyAnaM 'pUrvavat ' prathamazukladhyAnarItyA 'zrayed ' bhajet, kathaMbhUtaH kSapakaH? 'vItarAgo' vizeSeNa ito rAgo yasmAtsa tathA, punarapi bhUtaH ? 'bhAvasaMyukto' vizuddhatarabhAvopetaH, evaMvidhaH kSapako dvitIyaM zukladhyAna zrayedityarthaH // 74 / / atha tadeva zukladhyAnaM sanAmavizeSaNamAhaapRthaktvamavIcAraM, savitarkaguNAnvitam / sa dhyAyatyekayogena, zukladhyAnaM dvitIyakam // 75 // vyAkhyA-'sa' kSapakaH kSINamohaguNasthAnavI dvitIyaM zukladhyAnaM 'ekayogena' ekatarayogena saMdhyAyati, yadAhaekaM triyogabhAjAmAyaM syAdaparamekayogavatAm / tanuyoginAM tRtIya, niryogAnAM caturtha t // 1 // kathaMbhUtaM ? ' apRthaktvaM' 4 aNamithyAtvamizrasamyaktvAni aSTanapuMsakatrIvedaSaTkaM ca / puvedaM ca kSapayati krodhAdikAn ca saMjvalanAn // 1 // 1 sapra0 2 athAnantaraM pra0 3 hi pra0
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa // 47 // pRthaktavavarjitaM, 'avicAraM' vicArarahitaM, 'savitarkaguNAnvitaM' vitarkamAtraguNopetaM, dvitIyaM zudhyAnaM dhyAyatItyarthaH // athApRthaktvameva vyaktamAha nijAtmadravyamekaM vA, paryAyamathavA guNam / nizcalaM cintyate yatra, tadekatvaM vidurbudhAH // 76 // vyAkhyA-'budhA' jJAtatadhAH tadekatvam ' apRthaktaM 'viduH' avadhArayanti sma kathayanti sma, taki?-dhyAyakena | yanninAtmadravyaM 'eka' kevalaM svakIyavizuddhaparamAtmadravyaM, 'yA' athavA tasyaiva paramAtmadravyasya eka kevalaM paryAyaM, vA' athA ekamadvitIyaM guNaM vA, tadatra guNaparyAyavizeSaH pUrvokta eva, etadevavidhamekaM dravyamekaM guNaM vA eka paryAyaM vA, nizcalaM' calanavarjitaM yatra dhyAyate tadekatvamiti // 76 // athAvicAratvamAha___ yaThyajanArthayogeSu, parAvartavivarjitam / cintanaM tadavicAraM, smRtaM saddhyAnakovidaiH // 77 // vyAkhyA-sammati saddhyAnakovidatvaM zAstrAmnAyavizeSAdevAsti, na tvanubhavAt , yadAhuH zrIhemacandramUripAdAH-anavicchicyA''nAyaH, samAgato'syeti kIrtyate'smAbhiH / duSkaramapyAdhunikaH, zukladhyAnaM yathAzAstram // 1 // taiH saddhathAnakovidaHzAstrAmnAyAvagatazuklavyAnarahasyaistad 'avicAraM' avicAravizeSaNopetaM dvitIyaM zuklaM smRtaM prajJataM, taki ?-yatpUrvoktasvarUpeSu 'vyajanArthayogeSu ' zabdAbhidheyayogarUpeSu 'parAvavivarjitaM' zabdAcchabdAntaramityAdisaMkrameNa rahitaM cintanaM zrutAnusArAdeva 1 nedaM pra02 vyadravya0 pra0 3 zabdArtha0 60 // 47 // For Private & Personel Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 48 // He JEZ JEH JEH H JEH JE Z JE Z JEZE kriyate tadavicAramiti // 77 // atha savitarkatvamAha nijazuddhAtmaniSTaM hi bhAvazrutAvalambanAt / cintanaM kriyate yatra, savitarkaM taducyate // 78 // vyAkhyA - yatra ' nijazuddhAtmaniSThaM ' svakIyAtivizuddhaparamAtmalInaM 'hi' sphuTaM cintanaM sUkSmavicAraNAtmakaM kriyate, tatsavitarkaikaguNopetaM dvitIyaM zukladhyAnaM, kasmAt ! ' bhAvazrutAvalambanAt ' sUkSmAntarjalparUpa bhAvAgaM mazrutAvalambanamAtra cintanAditi // 78 // atha dvitIyazukla janita samara sIbhAvamAha - ityekatvamavicAraM, savitarkamudAhRtam / tasmin samarasIbhAvaM dhatte svAtmAnubhUtitaH // 79 // vyAkhyA--' iti pUrvoktaprakAreNa ekatvAvicArasavitarka rUpavizeSaNatrayopetaM dvitIyaM zukladhyAnaM ' udAhRtaM kathitaM, ' tasmin ' dvitIye zukladhyAne varttamAnAM dhyAnI dhyAnAt samarasIbhAvastadekIkaraNaM mataM / AtmA yadapRthaktvena, lIyate paramAtmani || 1 || taM samarasIbhAvaM ' dhatte ' dhArayati, kutaH ? ' svAtmAnubhUtitaH ' svasyAtmano'nubhUtiranubhavanaM svAtmAnubhUtistasyAH || 79 || atha kSINamohaguNasthAnAddhA'vamAne yatkaroti tadAha- ityetaddhyAnayogena, pluSyatkarmendhanotkaraH / nidrApracalayornAzamupAntye kuruta kSaNe // 80 // vyAkhyA -- ityetatpUrvoktadhyAnayogena dvitIyazukladhyAnasamAyogena 'pluSyatkarmendhanotkaro' dahyamAnakarmasamidutkarI yogIndraH 20 vagatAvala0 pra0 3 so'yaM pra0 1 0rkamAha 6 46 46 83 8 vRttiH // 48 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa upAntye ' antyasamIpasamaye nidrApacalayoH 'nAzaM karoti' kSayaM kurute // 80 // athAntyasamaye yatkaroti tadAhaaal antye dRSTicatuSkaM ca, dazakaM jnyaanvighnyoH| kSapayitvA muniHkSINamohaH syaatkevlaatmkH||8|| vyAkhyA-kSapako muniH kSINamohasyAntye samaye 'dRSTicatuSkaM' cakSurdarzanAdidarzanacatuSkaM jJAnAntarAyadazakaM cetyetaashctu1.49|| deza prakRtIH kSapayitvA kSINamohAMzaH san kevalAtmakaH syAditi / tathA kSINamohaguNasthAnastho jIvo darzanacatuSkajJAnAntarAyadazakoccayazorUpaSoDazabandhavyavacchedAdekasAtavedyabandhakaH, tathA saMjvalanalobhaRSabhanArAcanArAcodayavyavacchedAtsaptapazcAzatmakRtervadayitA, lobhasattAkSapakatvAdekottarazatasattAko bhavati // 81 // iti kSapakasya dvAdazam // 81 // atha kSINamohAntaprakRtInAM saMkhyAmAha evaM ca kSINamohAntA, trissssttiprkRtisthitiH| paJcAzItijaradvastraprAyAH zeSAH sayogini // 2 // vyAkhyA--'evaM pUrvoktamakAreNa triSaSTiprakRtInAM sthitiH kSINamohAntava, ko'rthaH?-caturthaguNasthAnAdArabhya kSIyamANAnAM prakRtInAM tripaSTiH kSINamohe saMpUrNA, yathaikasyAH prakRtezcaturthaguNasthAne kSayaH, punarekasyAH paMcame, aSTAnAM saptame, patriMzatyakRtInAM navame, saptadazaprakRtInAM dvAdaze kSayaH, ityevaM triSaSTiprakRtInAM kSINamohAntaiva sthitiruktA, tathA zeSAstripaSTivyatiriktAH paJcAzItiprakRtayo ' jaradvakhamAyA' atyartha jIrNacIvarakalpAH sayogiguNasthAne bhavanti // 83 // atha sayogini yo bhAvo bhavati, ye ca samyaktvacAritre bhavatastadAha 1 0 guNasthAna pra0 2 atyantajI0 pra0 For Private & Personel Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa bhAvo'trakSAyikaH zuddhaH, samyaktvaM kSAyikaM prm|kssaayikN hi yathAkhyAtacAritraM tasya nishcitm|83||aas. vyAkhyA-'tasya' kevalAtmano bhagavataH, 'atra' sayogiguNasthAne bhASaH kSAyika eva 'zuddhaH' atinirmalo bhavati, samyaktvaM 'paraM' prakRSTa kSAyikameva 'hi' sphuTaM cAritraM kSAyikaM yathAkhyAtanAmakaM nizcitaM bhavati, ko'rthaH ? atraupshmikkssaayiipsh||50|| bhUmikabhAvayorabhAvatvAt kSAyiko bhAvaH, tathA darzanamohanIyasya cAritramohanIyasya kSayatvAtkSAyika samyaktvacAritre iti // 83 // atha tasya kevalAtmanaH kevalajJAnavasamAha carAcaramidaM vizvaM, hststhaamlkopmm| pratyakSa bhAsate tasya, kevalajJAnabhAsvataH // 84 // vyAkhyA-'tasya' kevalajJAnabhAsvataH kevalAdhigamamArsaNDasya 'carAcaraM vizvaM sacarAcaraM jagat 'hastasthAmalakopamaM' hastatalagRhItAmalakaphalopamaM 'pratyakSa sAkSAtkAreNa 'bhAsate' dIpyata iti, atra bhAsvataH mUryasyopamAna vyavahAramAtreNaiva darzitaM, na nizcayato, yato nizcayanayena kevalajJAnamUryayormahadantaraM, yadAha-'caMdAiJcagahANaM. pahA payAsei parimiyaM khitaM / kevalianANalaMbho, loAlokaM payAsei // 1 // 84 // athArjitatIrthakRtkarmaNo vizeSamAha vizeSAttIrthakRtkarma, yenaastyrjitmuurjitm| tatkarmodayato'trAsau,syAjinendro jgtptiH||85|| 50 vyAkhyA-'vizeSAd' arhadbhaktipramukhaviMzatipuNyasthAnakavizeSArAdhanAd 'yena' jantunA 'anitaM' skItaM tIrthakRtkarma | vo'tha pra0 20bhAvAt 3 kSayAt / candrAdityagrahANAM prabhA prakAzayati parimitaM kSetram / kaivalyajJAnalAbho lokAlokaM prakAzayati / 1 / CORCH For Private Personel Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 51 // 0646 6 6 -- arjitam ' upArjitamasti, tIrthakRtkarmArjane hi hetubhUtAnyarhadbhaktimukhyAni viMzatisthAnAnyatAni, yadAha - arihaMta siddha patrayaNa guru thera bahussura tavassImuM / vacchalayA esi, abhikkhanANotra oge a // 1 // daMsaNaviNae Avassae a sIlae niraiyAre / khaNalatratavacciyAe, veyAvacce samAhI a || 2 || appuvanANagahaNe, suabhattI pavayaNe pabhAvaNayA / eehiM kAraNehiM, titthayarattaM lahai jIvo // 3 // tataH ' atra ' sayogini guNasthAne ' tatkarmodayataH ' tIrthakRtkarmodayAt ' asau ' kevalI ' jagatpatiH ' tribhuvanAdhipatiH ' jinendraH syAt, jinA: sAmAnyakevalinasteSAmindra iva jinendraH || 85 || " atha tIrthakRto mahimAnamAha - sa sarvAtizayairyuktaH, sarvAmaranaranataH / ciraM vijayate sarvottamaM tIrthaM pravarttayan // 86 // vyAkhyA--' sa' bhagavAMstIrthakara, +cauro jammappabhira, ikArasa kammasaMkhae jAe / nava dasa ya devajaNie, cautI aisa vaMde // 1 // ityevaMvidhaizcatustriMzatsaMkhyairatizayairyuktaH, tathA 'sarvAmaranarairnataH ' sakaladevamAnavanamaskRtaH, 'sarvo20 ee pra0 3 0 datizayai0 pra0 10 nyeva pra0 * arhatsiddhapravacana gurusthavirabahuzrute tapasviSu / vAtsalyameteSu abhIkSNaM jJAnopayogau ca // 1 // darzana vinayau AvazyakAni ca zIlavate niraticAratA / kSaNalavatapastyAgA vaiyAvRttyaM samAdhizva || 2 || apUrvajJAnagrahaNaM zrutabhaktiH pravacane prabhAvanA / etaiH kAraNaistIrthakaratvaM labhate jIvaH // 3 // + catvAro janmaprabhRti ekAdaza karmasaMkSaye jAte / navaM dezaM ca devajanitAzcatustriMzatamatizayAnvande // EICHE ICH JEH JEH HEH ICH ICH JEH vRttiH // 51 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 52 // 4666666666666* camaM ' sakalazAsanapravaraM ' tIrtha ' zAsanaM ' pravarttayan ' prakaTayan ' ciraM' dezonAM pUrvakoTiM yAvadutkRSTato vijayate // 86 // atha tattIrthatkarma yathA vedyate tadAha vedya tIrthakRtkarma, tena sadezanAdibhiH / bhUtale bhavyajIvAnAM pratibodhAdi kurvatA // 87 // vyAkhyA--' tena ' tIrthakRtA tatkarma ' vedyate ' anubhUyate kiM kurvatA ? ' bhUtale ' pRthvImaNDale bhavyajIvAnAM pratibodhAdi kurvatA, AdizabdAddezavirati sarvaviratyAropAdi vidadhatA, kAbhiH ? ' saddezanAdibhiH ' tatropadezAdibhiH kRtvA vedyate, yaduktaM taM ca kahaM veijjai ?, agilAe dhammadesaNAIhiM // iti. // 87 // atha kevalinAM sthitimAha utkarSato'STavarSonaM, pUrvakoTipramANakam / kAlaM yAvanmahIpIThe, kevalI viharatyalam // 88 // vyAkhyA- ' kevalI' kevalajJAnavAn 'mahIpIThe' pRthvImaNDale utkarSato'STavarSonaM pUrvakoTipramANaM kAlaM yAvat 'alaM ' atyartha viharati kAJcanakamaleSu padanyAsaM kurvan aSTaprAtihAryavibhUtikalitaH anekasurAsurakoTisaMsevito vicarati, ayaM ca sAmAnya kevalivihArakAlasaMbhavo darzitaH, jinAstu madhyamAyuSa eva bhavanti // 88 // atha kevalasamudvAtakaraNamAha * taca kathaM vedyate ! aglAnyA dharmadezanAdibhiH 1 bajjhai taM tu bhagavao, taiyabhatre sakaittANaM pra0 HEH HEHE. HEHE. JEH HEHE. HERE JEH JEHE ICH H vRttiH | // 52 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 5 // cedAyuSaH sthitiyUMnA, sakAzAdvedyakarmaNaH / tadA tattulyatAM karta, samudghAtaM karotyasau // 89 // Mara vyAkhyA-'asau kevalI 'veda' yadi 'vedyakarmaNaH sakAzAt' vedanIyakarmasamIpAd 'AyuSaH sthitiH' AyuHkarmAvasthitiH nyUnA' stokA bhavati tadA 'tattulyatAM kartuM' AyurvedyayostulyatAkaraNArtha samudghAtaM karoti // 89 // atha tameva samudghAtamAhadaNDatvaM ca kapATavaM, manthAnatvaM ca pUraNam / kurute sarvalokasya, caturbhiH samayairasau // 10 // vyAkhyA-prathamaM samudghAtasvarUpamucyate-yathAsvabhAvasthitAnAmAtmapadezAnAM vedanAdibhiH saptabhiH kAraNaiH samantAdu| ghAtanaM-svabhAvAdanyabhAvena pariNamanaM samudghAtaH, sa ca saptadhA-vedanAsamudghAtaH, kaSAyasamudghAtaH, maraNasamudghAtaH, vaikriyasa- | | mudghAtaH, taijasasamudghAtaH, AhArakasamudghAtaH, kevalisamudyAtazca, yadAha-veyaNa kasAya maraNe, veuvitra te AhAra kevalio' ityeteSu saptamu samudghAteSvantyaH kevalisamudghAtaH, tadarthamasau kevalI AyurvedyayoH samIkaraNArthamAtmapradezairUvA'dho lokAntaM yAvatprasAritairekasmin samaye 'daNDatvaM' daNDAkAratvaM kurute, dvitIye samaye pUrvAparayordizovistRtairAtmapradezaireva kapATAkAratvaM kurute, tRtIye samaye dakSiNottarayordizorapyAtmapadezaiH kapATAkAravistRtarmanthAnatvaM-manyAnAkAratvaM kurute, caturthe samaye'ntarAlapUraNena 'sarvalokasya' caturdazarajjvAtmakalokasya pUraNaM kurute, evaM kevalI samudghAtaM kurvan caturbhiH samayavizvavyApI bhavati // 10 // $ vedanAkaSAyamaraNavaikriyataijasAhArakakaivalikAH 1 teahArakevaliA pra. Folu5 // Jan Education Intematon For Private Personal use only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa // 54 // sal atha tato nivRttimAha evamAtmapradezAnAM, prasAraNavidhAnataH / karmalezAn samIkRtyotkramAttasmAnnivarttate // 91 // | vyAkhyA-evaM' amunA pUrvoktamakAreNa kevalI svAtmapradezAnAM 'prasAraNavidhAnato' vistAraNaprayogAt karmalezAn samIkRtya 'tasmAd / samudghAtAd 'utkramAd' viparItakramAnivarttate, ayamarthaH-catubhiH samayairjagatpUraNaM kRtvA paJcame samaye | pUraNAnivartate, SaSThe samaye mandhAnatvaM nivarttayati, saptame samaye kapATatvamupasaMharati, aSTame samaye daNDatvamupasaMharan svabhAvastho | bhavati, yadAha vAcakamukhyA-daNDaM prathame samaye, kapATamaya cottare tathA samaye / manthAnamatha tRtIye, lokavyApI caturthe tu // 1 // saMharati paJcame tvantarANi manthAnamatha punaH SaSThe / saptamake tu kapATaM, saMharati tato'STame daNDam // 2 // 91 // atha kevalI samudghAtaM kurvan yathA yogavAn AhArakazca bhavati tathA zlokadvayenAha samudghAtasya tasyAye, cASTame samaye muniH| audArikAGgayogaH syAda, dviSaTsaptamakeSu tu||92|| mizraudArikayogI ca(syAt), tRtIyAyeSutu trissu| samayeSvekakarmAGgadharo'nAhArakazca sH|93yugmm| vyAkhyA-'sa' kevalI samudghAtaM kurvan 'Aye' prathame'nye ceti samayadvaye 'audArikAGgayogaH syAt' audArikazarIrayogavAn bhavati, dvitIyaSaSThasaptamakeSu samayeSu tu punaH sa kevalI samudghAtaM kurvan 'mizraudArikayogI ca' (syAt) mizraudA 1 jagataH pra0 2 yadAhu cakamukhyAH pra0 3 anAhArakazca pra0 For Private 8 Personal use only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRttiH // 55 // rikayogavAn bhavati, mizratvaM cAtra kArmaNenaiva sahaudArikasya, ' tRtIyAyeSu triSu tu ' punastRtIyapramukheSu triSu samayeSu tRtIyacaturthapazcamalakSaNeSu sa kevalI kevalaikAGgadharo bhavati, kevalakArmaNakAyayogI bhavati, 'tadA' tatra samaye sa kevaLI kevalakArmaNakAyayogatvAdanAhArako bhavati, yadAha-" audArikaprayoktA prthmaassttmsmyyormaavissttH| mizraudArikayoktA saptamaSaSThadvitIyeSu // 1 // kArmaNazarIrayoktA caturthake pazcame tRtIye ca / samayatraye ca tasmin bhavatyanAhArako niyamAt // 2 // " // 92 // atra yaH kevalI samudghAtaM karoti tadAha yaHSaNmAsAdhikAyuSko, labhate kevalodgamam / karotyaso samudghAtamanye kurvanti vAnavA // 93 // vyAkhyA-paH SaNmAsAdhikAyuSkaH san ' kevalodgamaM kelotpatti 'labhate ' prAmoti, asau samudyAtaM nizcayena karoti, 'anye / SaNmAsamadhyAyuSkAH kevalinaH samudghAtaM kurvanti vA'thavA na kurvanti ca, teSAM samudghAtakaraNe bhajanaiva, yadAha-paNmAsyAyuSi zeSe utpanaM yeSAM kevalajJAnam / te niyamAtsamudghAtinaH zeSAH samudghAte bhktvyaaH|1| chammAsAU sese, uppannaM jesi kevalaM nANaM / te niyamA samugdhAyA, sesA samugghAya bhaiyatvA // 1 // " // 94 // atha samudghAtAbhivRtto yatkaroti tadAha Dolm55 // samudghAtAnnivRtto'sau, manovAkAyayogavAn / dhyAyedyoganirodhArtha, zukladhyAnaM tRtIyakam // 14 // vyAkhyA-asau manovAkAyayogavAn kevalI-sayogikevalI samudghAtAnivRttaH san 'yoganirodhArtha' yoganirodha For Private Personel Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ nimittaM tRtIyaM zudhyAnaM dhyAyet // 94 // atha tadeva tRtIyaM zuRbhyAnamAha AtmaspandAtmikA sUkSmA, kriyA ytraanivRttikaa|tttRtiiyN bhavecchukla, suukssmkriyaanivRttikm||95|| vyAkhyA-tasminnavasare tasya kevalinastRtIyaM sUkSmakriyA'nivRttikanAma zukladhyAnaM bhavati, tatki ! yatrAtmaspandAtmikA sUkSmA kriyA'nivRttikA bhavati, ko'rthaH ?-AtmaspandAtmikA kriyApi sUkSmatvAdanivRttikA bhavati, sUkSmatvaM muktvA punaH | sthUlatvaM na bhajatItyarthaH // 96 // atha manovacAkAyayogAnAmapi yathA yathA sUkSmatvaM karoti tathA tathA zlokacatuSTayenAha bAdare kAyayoge'smin , sthitiM kRtvA svbhaavtH| sUkSmIkaroti vAJcittayogayugmaM sa bAto daram // 96 // tyaktvA sthUlaM vapuryogaM, sUkSmavAcittayoH sthitim / kRtvA nayati sUkSmatvaM, kAya- [] | yogaM tu bAdaram // 97 // suMsUkSmakAyayoge'tha, sthitiM kRtvA punaH kSaNam / nigrahaM kurute sadyaH, sUkSmavAcittayogayoH // 98 // tataH sUkSme vapuyoMge, sthitiM kRtvA kSaNaM hi saH / sUkSmakriyaM nijA| smAnaM, cidrapaM vindati svayam // 99 // caturbhiH kulakam / // 56 // vyAkhyA-sa kelI mUkSmakriyA'nivRttinAmakatRtIyazukladhyAnadhyAtA acintyAtmavIryazaktyA'smin bAdare kAyayoge 1 ca pra. 2 sa pra0 3 punaH kSaNaM pU0 For Private Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAvataH sthitiM kRtvA 'bAdaraM vAkacicayogayugmaM' sthUlavacomanoyogayugalaM mUkSmIkaroti, tataH 'sthalaM ' bAdaraM vapuyogaM tyaktvA mUkSmavAJcittayoH sthitiM kRtvA bAdaraM kAyayogaM sUkSmatvaM prApayati, sa mUkSmakAyayome punaH 'kSaNaM' kSaNamAtraM sthiti kRtvA ' sadyaH' tatkAlaM sUkSmavAcittayoH 'nigrahaM' sarvathA tatsaMbhavAbhAvaM kurute, tataH sUkSme kAyayoge kSaNaM sthitiM kRtvA 'hi' sphuTa sa kevalI nijAtmAnaM sUkSmakriyaM cidrUpaM svayamAtmaneva 'vindati' anubhavati iti zlokacatuSTayArthaH // 96 // 97 // 98 // 99 // bhaya yadeva sUkSmakriyasya yaSuSaH sthairya bhavati, tadeva kevalinAM dhyAnaM syAdityAha___ chadmasthasya yathA dhyAnaM, mnsHsthairymucyte| tathaiva vapuSaH sthairya, dhyAnaM kevalino bhavet // 10 // vyAkhyA-'yathA' yena prakAreNa 'chamasthasya' yogino manasaH sthairya dhyAnamucyate. 'tathaiva ' tena prakAreNa 'vapuSaH sthairya' zarIrasya nizcalatvaM, kevalino dhyAnaM bhavatIti // 10 // atha zailezIkaraNArambhI sUkSmakAyayogI yatkaroti tadAha zailezIkaraNArambhI, vapuryoge sa sUkSmake / tiSThannUrdhAspadaM zIghra, yogAtItaM yiyaasti||10|| vyAkhyA kevalino hastAkSarapaJcakogiraNamAtrAyuSaH zailavanizcalakAyasya caturthadhyAnapariNatirUpaM zailezIkaraNaM bhavati, I* tataH sa kevalI 'zailezIkaraNArambhI' zailezakaraNArambhaH 'mUkSmake vapuryoge' mUkSmarUpe kAyayoge tiSThan 'zIghraM ' tvaritaM uispadaM 'yogAtItam / ayogiguNasthAnaM 'yiyAsati' yAtumicchati // 101 // atha bhagavAn sa kevalI sayogiguNasthAnAntya // 10 // 10NArambhakaH pra0 Jain Education Intematon For Private Personel Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAjopAsomAdichidrANa jIva ekA samaye yatkaroti tadAha asyAntye'GgodayacchedAt, svprdeshghntvtH| karotyantyAGgasaMsthAnatribhAgonAvagAhanam // 10 // vyAkhyA-'asya ' sayogikevaliguNasthAnasya 'antye ' antyasamaye audArikadvikamasthiraMdikaM vihAyogatidvikaM pratye katrikaM saMsthAnaSaTkaM agurulaghucatuSkaM varNAdicatuSkaM nirmANakarma taijasakArmaNadvayaM prathama saMhananaM svaradvikamekataraM vedanIyaM ceti triMzatyakRtInAmudayavyavacchedo bhavati, tato'trAGgopAGgodayavyavacchejhadantyAGgasaMsthAnAvagAhanAyAH saphAzAnimAgonAvagAhanAM karoti, / kasmAt ? ' svapradezaghanatvataH' caramAGgopAGgagatanAsikAdicchidrANAM pUraNena svapradezAnAm-AtmapradezAnAM ghanatvaM-niviDatvaM bhavati | tasmAtsvapradezaghanatvatastribhAgonatvaM bhavatIti / sayogiguNasthAnastho jIva ekavidhabandhaka upAntyasamayaM yAvat , jJAnAntarAyadarzanacatuSkodayavyavacchedAd dvicatvAriMzatprakRtivedayitA, nidrApracalAjJAnAntarAyadarzanacatuSkarUpapoDazaprakRtInAM sattAvyavacchedAtpazcAzItisattAkA bhavati // 102 // iti sayogiguNasthAnam 13 athAyogiguNasthAnasya sthitimAha athAyogiguNasthAne, tiSThato'sya jinezituH / laghupaJcAkSaroccArapramitaiva sthitirbhavet // 103 // vyAkhyA-'atha' trayodazaguNasthAnAnantaraM 'ayogiguNasthAnake ' caturdaze 'asya jinezitaH ' jinendrasya 'tiSThataH' / avasthitasya 'laghupazcAkSaroccArapramiteva' 'aiuRla' varNapazcakasamuccaraNakAlatulyaiva sthitirbhavati // 103 // athAyogiguNasthAne dhyAnasaMbhavamAha // 58 // For Private & Personel Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatrAnivRttizabdAnta, samucchinnakriyAtmakam / caturthaM bhavati dhyAnamayogipAmaMSTinaH // 10 // vRttiH vyAkhyAna-tatra' tasminnayogiguNasthAne'yogiparameSTinazcaturthe dhyAna samucchi prakriyAtmaka vakSyamANasvarUpaM bhavati, kathaM- bhUtaM ? ' anivRttizabdAntaM ' anivRttizabdo'nne yasya tatsamucchinnakriyAnivRttinAmaka caturtha dhyAnamiti // 104 / / athAsya caturthadhyAnasya svarUpaimAhasamucchinnA kriyA yatra, sUkSmayogAtmikA'pi hi| samucchinnakriyaM proktaM, tad dvAraM muktiveshmnH||10|| * vyAkhyA-'yatra' dhyAne sUkSmayogAtmikA'pi' mUkSmakAyayogarUpA'pi kriyA 'samucchinnA' sarvathA nivRttA tatsamucchinnaviyaM nAma caturthaM dhyAnaM proktaM, kathaMbhUtaM ? 'muktivezmanaH siddhisauMdhasya dvAra' dvAropamamiti // 105 // atha ziSyeNa kRtaM praznadvayamAha dehAstitve'pyayogitvaM, kathaM? tad ghaTate prbho!| dehAbhAve tathA dhyAnaM, durghaTaM ghaTate katham 106 / vyAkhyA-ziSyaH pRcchati, he prabho! 'dehAstitve' mUkSme'pi vapuryogAstitve yogitve'yogitvamastIti tatkathaM ghaTate ! 7 ityeka prazvaH, tathA cedyAdi dehAbhAvaH sarvathA kAyayogAbhAvaH saMjAtastadA dehAbhAve (dhyAnaM ) durghaTaM kathaM ghaTate ? iti dvitIyaH prathaH // 106 // athAcAryaH praznadvayasyottaraM padyadvayanAha 10vi hi pra. 2 ziSyakRtaM pra. . 59 // Jan Education International For Private Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ vpusso'traatisuukssmtvaacchiighNbhaavikssyvtH| kAyakAryAsamarthatvAt, sati kAye'pyayogatA // 107 // ni: taccharorAzrayAkhyAnamastIti na virudhyte| nijshuddhaatmcidruupnirbhraanndshaalinH||108|| yugmam / vyAkhyA-AcArya Aha-bhoH ziSya ! 'atra' ayogiguNasthAne kAye mUkSme vapuryoge satyapyayogatA pocyate, kasmAt ? 'vapuSA' kAyasyAtisUkSmatvAt-sUkSmakriyArUpatvAditi, tathA 'zIghaMbhAvikSayatvataH' kSayasya bhAvaH kSayatvaM, zIghraM bhAvikSayatvaM yasya tacchIghaMbhAvikSayatvaM tasmAt , tathA ' kAyakAryAsamarthatvAd ' dehakRtyasAdhanAkSamatvAt kAye satyapyayogatA bhavatIti, sthA ch| ' taccharIrAzrayAt ' tAdRgdehAstitvAzrayaNAt dhyAnamastIti ' na virudhyate / na virodhamAnoti, kasya ? ayogiguNasthAnavartino bhagavataH parameSThinaH, kathaMbhUtasya ? 'nijazuddhAtmacipanirbharAnandazAlinaH' svakIyanirmalaparamAtmacidrUpatanmayatvotpannanirbharaparamAnandavirAjamAnasyeti // 108 // atha dhyAnasya nizcayavyavahAravamAha AtmAnamAtmanA''tmaiva, dhyAtA dhyAyati tttvtH| upacArastadanyo hi, vyvhaarnyaashritH||109|| vyAkhyA-'tatvato' nizcayanayAdAtmaiva dhyAtA 'Atmanaiva' karaNabhUtena kRtvA AtmAnameva karmatApannaM dhyAyati, 'hi' * sphuTaM ' tadanyo ' yaH kazcidupacAro'STAGgayogapravRttilakSaNaH sa sakalo'pi vyavahAranayAzrito jJeyaH // 109 // athAyogina evopA ntyasamayakRtyayAha Jan Education Intematon For Private Personel Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 61 // JEZE JEZE. JEZE JEZE JEH HEHE ICH JEH JEZ H cidrUpAtmamayosyogI, pAntyaM samaye drutam / yugapatkSapayetkarmaprakRtInAM dvisaptatim // 110 // vyAkhyA - ' cidrapAtmamayaH ' kevalAtmamayaH' ayogI ' ayogiguNasthAnavattI 'hi' sphuTamupAnyasamaye 'dra' zIghraM yugapatsamakAlaM karmaprakRtinAM dvisaptatiM ' kSapayet kSayaM prApayediti // 110 // atha tA dvisaptatikarmaprakRtIrnAmataH zlokapaJcakenAha- dehabandhanasaGghAtAH, pratyekaM paJca paJca ca / aGgopAGgatrayaM caitra, SaTkaM saMsthAnasaMjJakam // 111 // varNAH paJca rasAH paJca SaTkaM saMhananAtmakam / sparzASTakaM ca gandhau dvau, nIcAnAdeyadurbhagam // 112 // tathA'gurulaghutvAkhyamupaghAto'nyaghAtitA / nirmANamaparyAptatvamucchvAsazcAyazastathA // 113 // vihAyogatiyugmaM ca zubhAsthairyadvayaM pRthak / gatirdivyA''nupUrvIca, pratyekaM ca svaradvayam // 114 // vedyamekataraM ceti, karmaprakRtayaH khalu / dvAsaptatirimA muktipurIdvArArga lopamAH // 115 // paJcabhiH kulakam / vyAkhyA - dehapaJcakaM 5 bandhanapaJcakaM 10 saMghAtanapaJcakaM 15 aGgopAGgatrayaM 18 saMsthAnapaTkaM 24 varNapaJcakaM 29 rasapaJcakaM 34 saMhananapaTkaM 40 sparzASTakaM 48 gandhadvayaM 50 nIcairgotraM 51 anAdeyaM 52 durbhagatvaM 53 agurulaghutvaM 54 upaghAtatvaM 55 parAghAtalaM 56 nirmANatvaM 57 aparyAptatvaM 58 ucchvAsatvaM 59 ayazastvaM 60 vihAyotidvayaM 62 zubhAzubhadvayaM 64 sthairyA 20 durbhagAH 1 pAntye pra0 47084632046316606084632046 4632 vRttiH // 69 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa. Isol sthairyadvayaM 66 devagatiH 67 devAnupUrvI 68 pratyekanAma 69 susvaraduHsvaradvayaM 71 ekataraM vedyaM 72 ceti dvAsaptatiH karmabhakRtayo sal muktipurIdvArArgalArUpA upAntye samaya kSapaya te // 111 // 112 // 113 / / 114 // 11 // akSayogyantye samaye, yAH prakRtI: kSapayitvA yatkaroti tat loktryennaah||62|| antye hyekataraM vedamAdeyatvaM ca pUrNatA / satvaM bAdaratvaM hi, manuSyAyuzca sathasaH // 116 / / . nRgatizcAnupUrvI ca, saubhAgyaM coccagotratAm / paJcAkSatvaM tathA tIrthakRnnAmeti trayodaza // 917 // kSayaM / nItvA sa lokAntaM, tatraiva samaye vrajeto labdhasiddhatvaparyAyaH, parameSThI snaatnH||11||trimirvishesskr . vyAkhyA-so'yogI 'hiM',sphuTamantye samaye ekataraM vadya 1 AdeyatvaM 2 paryAyatvaM 3 trasatvaM 4 vAdAtvaM 5 manuSyAyuH *6 sadyazaH 7 manuSyagatiH 8 manuSyAnupUrvI 9 saubhAgyaM 10 ucairgotraM 11 paJcandriya jAtiH 12 tIrthakRnnAmeti 13 trayodaza prakRtiH kSayaM nItvA tatraiva samaye labdasiddhatvaparyAyaH' prAptasiddhatvana mA parameSThI sanAtanaH sa tato bhagavAn zAzvata: lokAnta' lokaparyantaM 'bajed gacchediti / tathA'yogiguNasthAnastho jIvo'bandhakastathaikataravadha 1 Adeya.2 yazara 3 subhaga 4 namAtrika 62 / / 7 paJcendriyatva 8 manuSyagati 9 manuSyAnupUrvI 10 manuyAyu 11 ucairmAtra 12. tIrthakAditiH 13. yodazapratikeminAra 1ca pra02. paJcandriyatvaM pra0 For Private & Personel Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ antyasamapaTTA dAru paJcAzItisattAkA, upAntye samaye trayodazaprakRtisattAko'ntyasamaye'sattAkaH // 116 // 117 / / | ityayoginazcaturdazam / / niSkarmAtmA tasminneva samaye lokAntaM kathaM yAdItyAzaGkyAi pUrvaprayogato'saGgabhAvAdvandhavimokSataH / svabhAvapariNAmAJca, siddhasyordhvagatirbhavet // 119 // vyAkhyA-'siddhasya ' niSkarmAtmana Urdhvagatirbhavati, kasmAt ?-' pUrvaprayogataH' acintyAtmavIryeNopAntyasamayadaye pazcAzItikarmaprakRtikSapaNAya pUrva yaH prayukta prayogo-vyApAraH prayatnastasmAdityeko hetuH, na saGgo'saGgastasya bhAgo'saGgabhAvasta smAt , kopanaharUpasaGgamAbhAvAt iti dvitIyo hetuH, bandhAdvimokSo bandhavimokSastasmAddADhatarabandhanavimuktitaH iti tRtIyo lar tuH, svabhAvena pariNamanaM svabhAvapariNAmastasmAttathAsvAbhAvyAditi caturtho hetuH // 119 // athetihetucatuSTayaM sadRSTAntaM krameNa zlokacatuSTayenAha kulAlacakradoleSumukhyAnAM hi yathA gatiH / pUrvaprayogataH siddhA, siddhasyordhvagatistathA H // 120 // mRllepasaGganirmokSAdyathA dRSTA'psvalAbunaH / karmasaGgavinimokSAttathA siddhagatiH smRtA // 121 // | eraNDaphalabIjAderbandhacchedAdyathA gatiH / karmabandhanavicchadAt, siddhasyApi tathekSyate // 122 // yathA 1 maGgasyA0 pra0 // 6 // For Private & Personel Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 64 // Hot H Ha Ho I fo H H H dhastiryagUrdhvaM ca leSTuvAyvagnivIcayaH / svabhAvataH pravarttante tathordhvagatirAtmanaH // 122 // caturbhiH kalApakam // vyAkhyA- ' kulAlacakraM ' kumbhakAropakaraNaM 'dolA ' preGkhA 'ipu: ' bANastanmukhyAnAM yantragophaNamukagolakAdInAM gatiH ' hi ' sphuTaM ' yathA ' yena prakAreNa pUrvaprayogataH 'siddhA' prasiddhA ' tathA ' tena prakAreNa pUrvaprayogataH siddhasyordhvagatiH siddhetyeko dRSTAntaH, tathA ' mRDepasaGganirmokSAt ' mRttikAma lepasaGgatimukteH ' apsu ' jaleSu ' alAvunaH ' tumbakaphalasya yathodurdhvagatirdRSTA tathA karmalepasaGga nirmokSAtsiddhAnAmUrdhvagatiH smRteti dvitIyahetudRSTAntaH, tathA 'eraNDaphalabIjAdeH' eraNDaphalabIjasya, AdizabdAcchaNavIjAderbandhacchedAdyathodrdhvagatirbhavet, karmabandhanavicchedAtsiddhasyApi tathaivordhvagatirbhavatIti tRtIyahetudRSTAntaH, tathA ' leSTuMvAyvagnivIcayaH ' iSTakAkhaNDasamIraNavanayaH svabhAvata eva yathA'dhastiryagUrdhvaM krameNa pravarttante, tathA''tmano'pi svabhAvAdevodUrdhvagatirbhavatIti caturthahetudRSTAntaH || 120-123 // athAdhastiryaglokeSu niSkarmAtmano gatiniSedhamAha na cAdho gauravAbhAvAnna tiryak prerakaM vinA / na ca dharmAstikAyasyAbhAvAlokopari vrajet // 124 // vyAkhyA--siddhAtmA'dhastAnna gacchati, kasmAt ? - ' gauravAbhAvAt, ' karmajanitagurutvAbhAvAt, tathA 'prerakaM vinA ' prerakakarmAbhAvAna tiryag gacchati, tathA niSkarmA lokopari na vrajedalokamadhye na gacchet, kasmAt ? - dharmAstikAyasyAbhAvAt, 1 iyeka 2 lo0 pra0 bhAvataH pra0 3 vRtiH // 64 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Istal loke hi jIvapudgalayotiheturdharmAstikAyo bhavati, matsyAdInAM salilabat , tasya dharmAstikAyasyAloke'sambhavAt siddhAtmA lo kopari na bajediti // 124 / / atha siddhAnAM sthitiryathA siddhizilopari lokAnte'sti tathA zlokadvayenAhama manojJA surabhistantrI, puNyA paramabhAsurA / prAgbhArA nAma vasudhA, lokamUrdhni vyavasthitA Ing| // 125 // nRlokatulyaviSkambhA, sitacchatranibhA zubhA / UrdhvaM tasyAH kSiteH siddhA, lokAnte / samavasthitAH // 126 // yugmam // vyAkhyA-pAgbhArA nAma vasudhA siddhiziletikhyAtA pRthvI 'lokamUrdhni' caturdazarajjyAtmakalokazirasi vyavasthitA vartate, tasyAH kSiterUz2a 'lokAnte' lokamAntaspRSTAtmapradezAH siddhAH samavasthitA bhavanti, kathaMbhUtA kSitiH ?-'manojJA' | manohAriNI, punaH kathaMbhUtA ?-'surabhiH 'karpUrapUrAdhikasaurabhyA, 'tanvo 'sUkSmAvayavatlAtkomalA, na tu sthUlAvayavatvAkarkazA, 'puNyA' pavitrA 'paramabhAsurA' prakRSTatejobhAsurA 'nRlokatulyaviSkambhA' manuSyakSetrasamavistArA 'sitacchatranibhA' zveta chatrAkArA, paramottAnacchatropamA, 'zubhA' sakalazubhodayamayIti, sAmAgbhArA vasudhA sarvArthasiddhAd dvAdazabhiyojanairbhavati, madhyadeze sA'STayojanA, prAnteSu tIkSNadhAropamA, tasyAH zilAyA upari ekena yojanena lokAntaM, tasya yojanasya yazcaturthaH krozastasya 1. santi pra02 janagandA pra. 3 natastasya pra0 For Private & Personel Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 66 // 84636 SaSThe bhAge siddhAnAmavagAhanA bhavati, yadAha - IsI panbhArAe, ubariM khalu joyaNami jo koso / kosassa ya chanmAe, siddhAgANA bhaNiyA // 1 // tathAhi - dvisahasracatuHpramANasya krozasya SaSThe bhAge dhanuSAM trINi zatAni trayastriMzadadhikAni bhavanti, dhanuvibhAgadvayaM ca tata utkRSTataH siddhAtmapradazAnAmavagAhanA'pyetAvatyeva bhavati nAdhiketi yadAha - tine dhaNusavAI, dhagutittosa ca dhaNu tibhAgoNaM / ia esA ukosA, siddhANogAhagA bhaNiyA / / 125 / / 126 // atha siddhAtmamadezAnAmavagAhanA''kAramAha - kAlAvasarasaMsthAnA, yA mUSAgatasikthakA / tatrasthAkAzasaMkAzA''kArA siddhAvagAhanA / 127 / vyAkhyA - yA 'mupAgata sikthakA ' galitamainA 'kAlAyasara saMsthAnA ' antakAlasamayAkArA bhavati, tatrastho ya AkAzastatsaMkAzAkArA galita madanamUpAgatAkAzasarakSAkRtiH siddhAnAmavagAhanA bhavatIti || 127 || atha siddhAnAM jJAnadarzanaviSayamAda jJAtAro'khilatattvAnAM draSTArazcaikahelayA | guNaparyAyayuktAnAM trailokyodaravarttinAm // 128 // vyAkhyA -' trailokyodaravarttinAM caturdazarajjyAtmaka lokamadhyavarttamAnAnAM guNaparyAyayuktAnAM ' pUrvoktasvarUpairguNaiH 1 0 yaNAsa pra0 * IpatprAgbhArAyA upari khalu yojane yaH krozaH / krozasya ca SaDmAge siddhAnAmavagAhanA bhaNitA // 1 // * trINyeva dhanuHzatAni dhanUMSi trayastriMzaca dhanuH tRtIyabhAgonam / ityeSotkRSTA siddhAnAmavagAhanA bhaNitA // 1 // 3833373893828389138383 // 66 //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa // 67 // paryAyazcopalakSitAnAM ' akhilatavAnAM' samastajIvAjIvAdipadArthAnAM te jJAtArI bhavanti, vizeSApayogatayA paricchedakA bhavanti, na kevalaM jJAtAH, samayAntaraM 'ekahelayA sAmAnyopayogatayA dRSTArazca bhavanti / / 128 // atha siddhAnAM guNASTakaM sahetukaM zlokatrayeNAha __anantaM kevalajJAnaM, jJAnAvaraNasaMkSayAt / anantaM darzanaM caiva, darzanAvaraNakSayAt // 129 // / zuddhasamyaktvacAritre, kSAyike mohanigrahAt / anante sukhavIrye ca, vedyavinakSayAtkramAt // 130 // AyuSaH kSINabhAvatvAt, siddhAnAmakSayA sthitiH / nAmagotrakSayAdevAmU"nantA'vagAhanA // 131 // tribhirvizeSakam vyAkhyA-siddhAnAmanantaM kevalajJAnaM bhavati, kasmAt ?-jJAnAvaraNasaMkSayAta , anantaM darzanaM cApi bhavati, kasmAt ?-darzanAvaraNakSayAt , siddhAnAM zuddhasamyaktvacAritre bhavataH, kathaMbhUte?-kSAyike, kasmAt ?-mohanigrahAt, darzanamohanIyacAritramohanIyayoH | kSINatvAt , anante sukhavIrye ca bhavataH, kasmAt ?-vecavighnakSayAta, vedyakSayAnadantaM sukhaM, vighnakSayAdanantaM vIryamityarthaH, siddhAnAmakSayA sthitirbhavati, kasmAt ?-AyuSaH kSINabhAvatvAta, mUtatvenAnantAnAmavagAho mUrtAnantAvagAhanA tasyA abhAvo'mUrttAnantAva 1 siddhA muktA pra02 samayAntaM pra. 3 cApi pra. 4 kSAthike zuddhasamyaktvacAritre pra. 5 gatiH pra0 // 6 // For Private & Personel Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNa0 // 68 // gAnA, siddhAnAmanantAvagAhanA bhavati, kasmAt ? - nAmagotrakSayAdavati // 129 // 130 // 131 // atha siddhAnAM yatsaukhyaM tadAha yatsaukhyaM cakrizakrAdipadavI bhoga saMbhavam / tato'nantaguNaM teSAM siddhAvaklezamavyayam // 132 // vyAkhyA - cakrizakrAdipadavI bhoga saMbhavaM yatsaukhyamutkRSTaM varNyate tato'pi 'teSAM' siddhAnAmanantaguNaM bhavati, ka ? - 'siDauM' muktau kathaMbhUtaM saukhyaM ? - 'aklezaM ' avidyAsmitarAgadveSAbhinivezAH klezAH, te na vidyante yatra tadaklezaM punaH kathambhUtaM ? -' avyayaM ' na vyeti-na calati svabhAvAditi avyayamakSayamityarthaH // 132 // atha taiH siddhairbhagavadbhiryatprAptaM tatsAramAhayadArAdhyaM ca yatsAdhyaM, yad dhyeyaM yacca durlabham / cidAnandamayaM tattaiH saMprAptaM paramaM padam // 133 // vyAkhyA- 'taiH' siddhairbhagavadbhistatparamaM padaM prAptaM tatkim ? ' yadArAdhyaM ' ArAdhakairyatpadaM samArAdhyate, tathA ' yatsAdhyaM ' sAdhakaH puruSaiH samyagjJAnadarzana cAritrAdibhiH kRtvA yatsAdhyate, tathA 'yaddhayeyaM dhyAyakairyogibhiryatsadaiva nAnAvidhadhyAnopAyaiyate, tathA ' yacca durlabhaM yatpadamabhavyAnAM sarvathA durlabhaM bhavyAnAmapi keSAJcidaprApta sAmagrIvizeSANAM sarvathA durlabhaM, dUrabhanyAnAM tuTalabhyamityevaM yad durlabhaM tadapi tairdhanyairbhagavadbhiH siddhairlabdhamiti kathambhUtaM tatparamaM padaM ? - 'cidAnandamayaM cidrUpaparamAnandamayamiti // 133 // atha mukteH svarUpaM bRhadvetenAha 1 sadA pra0 2 hannAha pra 733883 3 3 78309838836 brutiH // 68 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAtyantAbhAvarUpA na ca jaDimamayI vyomavaThyApinI no, na vyAvRttiM dadhAnA viSayasukhaghanA / meM neSyate sarvavidbhiH / sadrUpAtmaprasAdAd dRgavagamaguNoghena saMsArasArA, niHsImA'tyakSasaukhyodayavasa| tiraniHpAtinI muktiruktA // 134 // | vyAkhyA-muktiH kaizcidatyantAbhAvarUpA manyate, anya DimamayI-jJAnAbhAvamayI manyate, aparaivyomavadvayApinI manyate, ekaiAtti-punarAti dadhAnA manyate, aparaiH kliSTakarmabhirviSayasukhaghanA-viSayasukhamayI muktirucyate, sarvavidbhistu zrIsarvajJairabhAvarUpA | jaDimamayI vyomavavyApinI vyAvRttirUpA viSayasukhamayI vA muktirneSyate, kiMtu 'sapAtmaprasAdAt' vidyamAnacidrUpAtmaprasattito 'hagavagamaguNoghena' samyagdarzanajJAnaguNasamUhena kRtvA'sArabhUtasaMsArAtsArabhUtA, 'nissImAtyakSasaukhyodayavasatiH' anantAtIndriyAnandAnubhavasthAnaM, 'aniHpAtinI' nipAtarahitA 'muktiH' siddhiH'uktA' gaditeti // 134 // atha pUrvapiracitabahuzAstrebhyo guNasthAnArthasaMgatazlokasaMgraheNa prakaraNoddhAramAha ityudhdhRto guNasthAnaratnarAziH zrutArNavAt / pUrvarSisUktinAvaiva, ratnazekharasUribhiH // 135 // vyAkhyA-' iti ' pUrvoktamakAreNa'udhdhRtaH' prakaTIkRtaH karmatApanno 'guNasthAnaratnarAziH ' guNasthAnAnyeva ratnAni guNa1 nekSyate pa. For Private & Personel Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciH sthAnaratnAni teSAM rAziguNasthAnaratnarAziH, kasmAt ?-'zrutArNavAd' AgamaratnAkarAt, kayaiva kRtvA ?-' pUrvarSisUktinAva* pUrvarSINAM sUktiH-zobhanoktiH padyaracanA saiva naustayA pUrvapisUktinAvaiva kRtvA na tvAtmakRtaiH zlokaH, prAyaH pUrvarSiracitairevetyarthaH, kairudhdhRtaH?-ratnazekharasUribhiH' bRhadgacchoyazrIvajrasenasariziSyaiH zrIhematilakamaripaTTapratiSThitaiH zrIratnazekharasUribhiH svaparopakArAya prakaraNarUpatayA prakaTita ityarthaH // 135 // itizrI gunnsthaankrmaarohvRttiH| 1 taiH zlokai0 pra0 .......... ....... ......................................LA vrrrrrrruutpddvutuNdni trtrtrtrpttaapurt pddiNdni purussul A RKt iti zrIbRhadgacchIyaratnazekharasUrisUtrito guNasthAnakramArohaH savRttikaH |70 // For Private & Personel Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ TECTEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE resDITORSERSEASERSE-5e2CE SCIR SKY ( bRhadracchIyazrImadralazekharasUrisUtritaH zrIguNasthAnakramArohaH samApta. 3 Karre r iti zreSThi devacandra lAlabhAI-jainapustakoddhAre-grankAGkaH ra Jan Education Intemanong For Private Personel Use Only www.jainelorary.org
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Private & Personel Use Only