________________
(૨૭૩) મતિ અપરિણત થતાં વિચારે કે એક સમયમાં જ પરમાણુ લેકાંતે કેવી રીતે જાય એમ ખોટું માનતાં કેઈ વખત કુ હેતુના વિતર્કના પ્રકટ અવસરે પૂરેપૂરે મિથ્યાત્વી બને છે, કે વૈદરાજ લેકને એક છેડાથી બીજા છેડા સુધી જતાં આકાશ પ્રદેશને સાથે સ્પર્શ ન થવાથી સમયને ભેદ પડે, તે ભેદ ન પડે તે બે જગ્યાએ એક સાથે સ્પર્શ ન થાય તેથી પરમાણુનું તેટલા પણું થાય, એટલે તે એવું માને કે લેકને બન્ને છેડે રહેલા પ્રદેશને એક વખતે પરમાણુએ સ્પર્શ કર્યો માટે તેટલે મેટે પરમાણુ છે, અથવા તે બન્નેનું છેટું પરમાણુ જેટલું છે, આ તેનું માનવું છેટું છે. પણ તે આગ્રહી બનેલે વિચારતા નથી, કે વિસસા પરિણામ વડે શીવ્ર ગતિપણાથી પરમાણુનું એક સમયમાં અસંખ્યય પ્રદેશનું ગમન થાય છે, જેમકે આંગનીના માપ જેટલા એક દ્રવ્યના અસંખ્યાત આકાશ પ્રદેશ છે, તેટલા બધાને એક સમયમાં પરમાણુ ઓળંગી જાય છે, પ્ર. એ કેવી રીતે બને? ઉ૦ જે પ્રત્યક્ષ દેખાય છે તે ના નહિ પાડી શકાય, કારણ કે જ્યાં સૌને દેખીતું પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ હોય, ત્યાં અનુમાન વિગેરેનું પ્રયોજન નથી, જે એક સમયમાં અનેક પ્રદેશ ઓળંગવા ન માનીયે તે અંગુલ માત્ર પ્રદેશ ઓળંગતાં અસંમેય સમય નિકળી જાય; તે આપણે દેખેલું ઈષ્ટ છે તેને પણ બાધા આવે, માટે તે શંકા નકામી છે (૪).
૧૮
