________________
જિજ્ઞાસા કોના જેવી હોવી જોઈએ ?
૨૧૮
સુધરી ગઈ. સક્ષમ બની ગયો. મહિનો પુરો થયો. જોત જોતામાં બે મહિના પસાર થઈ ગયા. અત્યારે તો માર જ ખાધા કરવાનો છે. ગુરુદેવ !! જ્યાં સુધી આમ ? હવે શું ભણાવશો? જો સાંભળ! અત્યાર સુધી તો દિવસે વાર કરું છું પણ હવે તો રાત્રે વાર કરવાનો છું. ઊંઘમાં તલવારનો વાર કેવી રીતે ઝીલી શકાય? તમારે રાત્રે જાગતા રહેવાનું. પાસેના બીજા જાગી ન જાય તે રીતે જાગે છે અને તલવારના વાર ઝીલે છે. રાત્રે જાગૃત અવસ્થાનો અભ્યાસ શરૂ થાય છે. ચાર-પાંચ દિવસ ઘા પડે છે. વાગે છે. છતાં કુમાર દ્વેષ પામતો નથી. જ્યાં દ્વેષ ત્યાં જિજ્ઞાસા નહીં. આટલા વાર પડે છે છતાં દ્વેષ કેમ નથી ? જિજ્ઞાસા તીવ્ર કોટિની છે. માર ખાવો પડે તો ભલે પણ આજ ગુરુ પમાડશે. બીજા કોઈ પાસે નહીં મળે આવી જિજ્ઞાસા છે. જે દિવસે તત્ત્વ પામવાની જિજ્ઞાસા વધે છે ત્યારે બધા દુઃખો નહીંવત્ બની જાય છે.
સમ્યગ્દષ્ટિ નારકીઓ ભયંકર દુ:ખમાં પરમાધામી પ્રત્યે દ્વેષ નથી કરતાં. તે જીવો ન સહન થાય તો ચીસો પાડે છે. પણ સમતા અને સમાધિમાં દિવસો પસાર કરે છે. તેમાં ત્રણ કારણ છે. (૧) જો આ દુઃખ હું વેઠી લઉં તો ભાવી કાળ, પછીનો બધો કાળ ઉજ્જવલ છે, એ આશ્વાસન છે. (૨) આ દુખ તારી ભૂલથી આવ્યું છે, આ દુઃખ તારી ભવિતવ્યતાથી આવ્યું છે આ દુ:ખ આપનાર પરમાધામી નથી. માટે સમાધિ રાખ. (૩) ગ્રન્થિ ભેદાઈ ગઈ છે. ગ્રન્થિ ભેદાવાના કારણે જીવ પાંચમી દૃષ્ટિમાં આવ્યો છે ત્યાં કદાચ દ્વેષ થઈ જાય પણ દ્વષ પ્રત્યે અરૂચી તો છે જ.
જ્યારે છઠ્ઠી દૃષ્ટિ તો આનાથી મહાન છે. કાંતા દૃષ્ટિ છે એમાં દ્રષ નહીં - અરૂચિ નહીં, કંઈ જ નહીં. કષાયોનો વિશેષ ક્ષયોપશમ છે. આત્મગુણો, આત્મભાવો એટલા બધા ખીલેલા હોય છે કે જેથી છઠ્ઠી દષ્ટિમાં સંસાર પ્રત્યે ઉદાસીનભાવ હોય છે.
- કુમાર વિચારે છે, ધર્મ શિક્ષણ લેવું છે તો આવી તૈયારી રાખવી જ રહી. અઠવાડિયામાં તો રાત્રિમાં જાગૃત થઈ ગયો. રાત્રે પણ તલવારના વારનું ઢાલથી રક્ષણ કરે છે. ત્રણ મહિના થઈ ગયા, ફરી પૂછે છે – ગુરુદેવ ! હવે ધર્મ શિક્ષણ ક્યારે આપશો ? બસ, થાકી ગયો..
અત્યાર સુધી લાકડાની તલવાર હતી, હવે તો પોલાદની તલવાર કાઢી છે તેના વાર હવે ઝીલવાના છે. આમાં જરા પણ પ્રમાદમાં રહ્યો તો ધડ અને માથું છૂટા થઈ જશે. ખૂબ સાવધ રહેવું પડશે.
જ્ઞાનીઓ કહે છે આ રીતે મૃત્યુથી સાવધ રહેવાનું છે. મનુષ્ય જીવનમાં મૃત્યુથી આટલા જ સાવધ રહેવાનું છે. હમણાં મૃત્યુ આવે છે. તમે મૃત્યુ માટે તૈયાર છો ? ગમે ત્યારે મૃત્યુ આવે તો સમાધિ ને સમાધિ જ ને ?
- કુમાર એટલો બધો જાગૃત બની ગયો છે કે એકપણ ઘા શરીર પર વાગતો નથી. કુમારનું મન સંસારના બધા વિષયોમાંથી નીકળી ગયું છે. ગુરુ બહારથી કઠોર હોય છે, અંદરથી કઠોર ન હોય. અંદર પુષ્પથી પણ વધુ કોમળ હોય છે. “વાલિપિ ડોર કૃતિ સુમ”િ જેને પાસે રાખ્યો છે તેનું હિત કરવું છે એને પરમાત્મા બનાવવો છે એની કુટેવો કાઢવા ગુરુ બહારથી કઠોર કેમ ન બને?
હવે આ બાજુ એક બીજા શિષ્યને રાત્રે પગે જીવડું કરડયું એની સેવા માટે ત્યાંને ત્યાં તલવાર મૂકીને ગુરુ દોડ્યા. કુમારે ગુરુની તલવાર ઉપાડી. કેમ ચલાવાય? કેવી રીતે વાર
Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
