________________
હોય તો પણ જરા ય દીન થયા વિના પરિષહ ને પ્રસન્નતાથી સહન કરવો.
૩) શીત પરિષહર શીતકાળ ઠંડીનું કષ્ટ આવે તો મુનિએ એવું વિચારવું નહિં કે ઠંડીના નિવારણ માટે મારી પાસે મકાન આદિ કોઇ સાધન નથી, ધાબળો પણ નથી તો હું અગ્નિનું સેવન કરી લઉં.
૪) ઉષ્ણ પરિષહર ઉનાળાના સૂર્યના પરિતાપથી પરેશાન થાય તો પણ મુનિએ વ્યાકુળ થવું નહિં. સર્વસ્નાન કે દેશસ્નાન કરવું નહિં તેમ જ વીંઝણાથી હવા નાખવી નહિં.
૫) ડાંસ મચ્છર પરિષહઃ માંસ અને લોહી પીનાર જંતુ કે પ્રાણીઓને મુનિ મારે નહિં, તેને ત્રાસ પહોંચાડે નહિં, પ્રતિકારકરે નહિ પરંતુ સમભાવપૂર્વક સહન કરે.
૬) અચલપરિષહઃ વિભિન્ન અને વિશિષ્ટ પરિસ્થિતિને કારણે મુનિ ક્યારેક અલ્પ અને જીર્ણ વસ્ત્રવાળો થઇ જાય છે તો ક્યારેક નવીન અને મનોજ્ઞ વસ્ત્રયુક્ત થઇ જાય છે. આ બન્ને પ્રસંગ સંયમ ધર્મ માટે હિતકારી છે, એમ સમજીને શ્રમણે દીનતા કે હર્ષના ભાવ ધરવા નહિં.
૭) અરતિ પરિષહ એક ગામથી બીજે ગામ વિચરતાં નિષ્પરિગ્રહી, પાપોથી નિવૃત્ત આત્મરક્ષકઅણગારને સંયમ પ્રત્યે અરતિ ઉત્પન્ન થાય તો અરતિ ભાવને સદા દૂર કરતા રહેવું અને સંયમ ધર્મરૂપી ઉદ્યાનમાં સ્થિર બની ઉપશમ ભાવોમાં રમણ કરવું.
૮) સ્ત્રી પરિષહઃ આ લોકમાં જે સ્ત્રીઓ છે તે પુરુષો માટે આસક્તિનું કારણ છે. જે સાધકે આ તત્ત્વને યથાર્થ રૂપે જાણી જીવનમાં ઉતારી લીધું તેનું સાધુપણું સફળ બને છે.
૯) ચર્યા પરિષહ વિહારના કષ્ટોને સહન કરી તે સંબંધી પરિષહોને જીતીને મુનિએ સંયમ પાલનને યોગ્ય ગામ, નગર, નિગમ અથવા રાજધાની વગેરે માં હંમેશા એકત્ત્વ ભાવનામાં રમણ કરતાં વિચરણ કરવું.
