________________
પહેલું
ત્રણ મહાન તકે ભવને પામે છે, માટે જ દરેક ધર્મ-દર્શનકારે અને ધર્મશાસ્ત્રકારોએ આ માનવ અવતારને “અતિદુર્લભ” જન્મ તરીકે ઓળખાવ્યું છે.
ડાહ્યા માણસે ભવસમુદ્રમાં કઈ પણ રીતે મનુષ્યપણું પામ્યા પછી શું કરવું? ” એ પ્રશ્નને ઉત્તર ગાથાના ઉત્તરાર્ધમાં આપવામાં આ છે. તેમાં જણાવ્યું છે કે “ડાહ્યા માણસોએ તેને હમેશાં ધર્મમાર્ગમાં સારી રીતે જોડી રાખવું.” આ સૂચન મનુષ્ય માત્રને માટે એક સરખું ઉપયોગી છે. ડાહ્યા માણસો તે જ કહેવાય કે-જેઓ હિત અને અહિતને વિવેક એગ્ય રીતે કરી શકે છે અને તેમાં જે હિતકર જણાય તે અનુસાર પોતાની પ્રવૃત્તિને ઘાટ ઘડી શકે છે. એક કવિએ ઠીક જ કહ્યું છે કે – " शक्यो वारयितुं जलेन दहनश्छत्रेण सूर्याऽऽतपा, नागेन्द्रो निशिताङ्कुशेन समदो, दण्डेन गोगर्दभौ । व्याधिर्मेषजसंग्रहेण विविधै-मन्त्रप्रयोगैर्विषं, सर्वस्यौषधमस्ति शास्त्रविहितं, मूर्खस्य नास्त्यौषधम् ॥"
ભાવાર્થ—અગ્નિ જળવ, સૂર્યને તડકો છત્રવડે, મોન્મત્ત ગજરાજ તીર્ણ અંકુશવડે, ગાય અને ગધેડાં લાકડી વડે, વ્યાધિ અનેકવિધ ઔષધોવડે અને ઝેર વિવિધ મંત્રપ્રાગેવડે વારી શકાય છે. એ રીતે દરેકનું ઔષધ શાસ્ત્રોએ બતાવેલું છે પણ મૂર્ખની મૂર્ખતા દૂર કરવા માટે કેઈ ઔષધ બતાવેલું નથી. તે તેનું કારણ સ્પષ્ટ છે. જેનામાં સારું બેટું સમજવા જેટલું
