________________
૫ મણ મહાન તમે માર્ગે આગળ વધવાપણું ” હેતું નથી.* તેથી મનુષ્યત્વને સફલ કરવાની તક ઘણું જ ઓછી હોય છે.
આ “અનાર્ય ભૂમિઓ” “અનાર્ય ક્ષેત્ર” કે “અનાર્ય દેશની સરખામણીમાં “આર્ય ભૂમિઓ” “આર્ય ક્ષેત્રો કે “આર્ય દેશની સંખ્યા બહુ ઓછી છે કે જ્યાં અંતે-પરમાત્મપુરુષે ઉત્પન્ન થઈને ધર્મમાર્ગનું વ્યવસ્થિત પ્રવર્તન કરે છે, જ્યાં મુનિઓ અને મહર્ષિઓ ભેગા મળીને ધર્મની આરાધના કરવા માટેના વિવિધ સાધને ઊભાં કરે છે અને જ્યાં સાધુઓ અને સંતો એકઠા થઈને લેકેને ધર્માભિમુખ બનાવવા માટે રાત્રિદિવસ પ્રયાસ કરે છે. આ દેશનું વાતાવરણ અને આ દેશની સમાજરચના એવા પ્રકારની હોય છે કે જેમાં આર્યત્વ ઓતપ્રોત થયેલું હોય છે, તેથી ગર્ભાધાનથી માંડીને મૃત્યુ પર્યત કઈ પણ મનુષ્ય ધર્મના સંસ્કાર પામી શકે છે અને પોતાને પ્રાપ્ત થયેલા મનુષ્યત્વની સફલતા ઘણી સરલતાથી કરી શકે છે. એટલે આર્ય દેશમાં જન્મ થ એ માનવ જીવનને સફળ કરવાની બીજી મહાન તક છે કે જેને લાભ પ્રત્યેક સુજ્ઞ મનુષ્ય લે ઘટે છે.
આર્ય ” અને “આર્યવ” ને વિચાર પૂર્વ મહર્ષિઓએ કેવી રીતે કરે છે, તે જાણી લેવાની જરૂર છે, કારણ કે * ' आरात् सर्वहेयधर्मेभ्यो यातः प्राप्तो गुणैरित्यार्यः ।
[પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર પ્રથમ પદની ટીકા) कर्त्तव्यमाचरन् कार्य-मकर्त्तव्यमनाचरन् ॥ तिष्ठति प्रकृताचारे, स वा आर्य इति स्मृतः॥
