________________
ધર્મધ-ચંથમાળા પ્રયોગ કરીને મૃત્યુને હડસેલે મારવાનો પ્રયત્ન કરે છે !! પણ કાળ તે બરાબર સમયસર આવીને ઊભું રહે છે. તેમાં એક વિપળને વિલંબ પણ ચાલી શકતો નથી. તેથી જ એક કવિ આખી જિંદગી ધન કમાવામાં પૂરી કરનાર મનુષ્યને મૃત્યુ સમયે પૂછે છે કે -
भव सघलु कमाइउं, केसउ आविउं भागि ? । गाडं भरिउ लकुडा, खोखरि हंडि आगिं ।।
હે ભાઈ ! તું આખી જિંદગી સુધી કમાયે, તેમાંથી તારા ભાગમાં શું આવ્યું? ગાડું ભરીને લાકડાં અને આગળ એક ખરું હાંડલું કે બીજું કાંઈ?
એક કવિ મનુષ્ય સ્વભાવની વિચિત્રતા પર કટાક્ષ કરતાં જણાવે છે કે
જ્યાં બે પહેર જવાપણું, ત્યાં જીવ સંબલ લેહ,
જ્યાં ચોરાશી લાખનું ભ્રમણ, કેમ વિલંબ કરેહ - મનુષ્યને બે પહેરનું ગામતરું કરવું હોય તે પણ સાથે ભાતું લઈ જાય છે. જ્યારે ચોરાશી લાખ નિમાં પ્રવાસ કરવાના પ્રસંગે ભાતું લેવામાં કેમ વિલંબ કરતા હશે? અર્થાત્ સુજ્ઞ મનુષ્ય પરલોકના પ્રવાસ માટે આવશ્યક ભાતું અગાઉથી જ તૈયાર કરી લેવું જોઈએ કે જેનું નામ ધર્માચરણ છે.
વૃદ્ધાવસ્થા એ ધર્માચરણ કરી લેવા માટેની છેલ્લી તક છે. ને એમાં પણ મનુષ્ય નિષ્ફળ ગયે તે સમજવું કે તેના માટે અનંત કાળ સુધી ભવભ્રમણ નિમાયેલું છે. આવું અધઃપતન અટકાવવા માટે જ જ્ઞાની પુરુષોએ કહ્યું છે કે
