________________
ધર્મબોધ-રંથમાળા
: ૨૦ :
ઃ પુષ્પ
ભજન-કીર્તન, સ્તવન-સ્વાધ્યાય તથા સામાયિક-પ્રતિક્રમણ આદિ ક્રિયાઓમાં રસ લેતાં કરવાં જોઈએ.
બાળકે ધર્મનું આચરણ ન કરી શકે, એ વાત ઇતિહાસને મંજૂર નથી. ધ્રુવે પિતાની ભક્તિ કેટલામાં વર્ષે શરૂ કરી હતી? પ્રહલાદે પ્રભુ નામમાં રહેલે પિતાને અટલ વિશ્વાસ કેટલામાં વર્ષે પ્રકટ કર્યો હતો? શ્રીમછંકરાચાર્યો પિતાની વૈરાગ્ય વૃત્તિને પરિચય કઈ અવસ્થામાં આપ્યો હતો? શ્રીમદ્ વાસ્વામીજી અને શ્રીમદ્દ હેમચંદ્રાચાર્યજીએ સંયમનું શિક્ષણ કેટલામાં વર્ષે લીધું હતું ? એટલે બાળકોએ ધર્મની આરાધના સુંદર રીતે કર્યાના દાખલાઓ સેંકડોની સંખ્યામાં મોજુદ છે.
ભારતની પ્રાચીન પ્રણાલિકા મુક્તિ માટે જ વિદ્યા આપવાની હતી અને તેથી જ એ સૂત્ર પ્રચલિત થયેલું છે?
જ્ઞાનસ્થ વિત” અર્થાત તે જ જ્ઞાન સાચું કે જે વિરતિ કહેતાં ત્યાગરૂપ ફળને આપે. એવું જ બીજું સૂત્ર પણ પ્રચલિત છે કે “સા વિઘા યા વિમુક્ત” તે જ વિદ્યા છે કે જે સંસારના બંધનમાંથી મુક્તિ આપે છે. એ પ્રણાલિકા અનુસાર વિદ્યાને પ્રારંભ
ૐ નમઃ સિદ્ધા” એ પવિત્ર વાક્યથી થતો હતો. પછી પણ બાળકને ભાષા, વ્યાકરણ આદિનું જે જ્ઞાન આપવામાં આવતું હતું તેમાં ધાર્મિક દૃષ્ટાંતે અને ધાર્મિક દૃષ્ટાંતપૂર્વકજાયેલી વાક્યરચનાએને પ્રચુર પ્રવેગ થતો હતો. એની સરખામણીમાં આજની શિક્ષણ પ્રણાલિકા અને તેમાં વપરાતાં પાઠ્યપુસ્તકે એક જ નિર્માલ્ય અને દયેયવિહૂણ જણાય છે. એની શરૂઆત “મા ચા પા” અને “મા ભૂ પા” એવાં એવાં વિચિત્ર વાક્યપ્રયોગથી થાય છે કે જેનું પરિણામ બાળકને વ્યસની અને પરાવલંબી
