Tarak Tattvagyan

Author(s): Meghdarshanvijay
Publisher: Akhil Bharatiya Sanskrutirakshak Dal

Page 9

અંદરના શત્રુઓ-રાગ દ્વેષ-મોહ વગેરેને ખતમ કરીને વૈશાખ સુદી-દશમીએ તેઓ ઋજુવાલિકા નદીના કિનારે કેવળજ્ઞાન-કેવળદર્શન પામ્યા. પરમાત્મા વીતરાગ બન્યા, સર્વજ્ઞ બન્યા, સર્વદર્શી બન્યા. વિશ્વની સચરાચર સૃષ્ટિનું સતત દર્શન કરવા લાગ્યા. કેવળજ્ઞાનના પ્રકાશમાં પરમાત્માએ વિશ્વના જીવોના કલ્યાણની કેડીઓ જોઈ. મોક્ષ અપાવનારી પગદંડીઓ જોઈ. સદ્ગતિમાં લઈ જનારી જીવનપદ્ધતિઓ જોઈ વિશ્વના જીવોને તે કેડીઓ-પગદંડીઓ-જીવનપદ્ધતિઓ તેમણે બતાડી. વળી નરક વગેરે દુર્ગતિમાં લઈ જનારા પાપો જોયા. મનની પ્રસન્નતા અને જીવનની સમાધિને ખતમ કરી દેનારા દોષો જોયા. અનંતકાળ સુધી સંસારમાં રખડાવનારી વાસનાઓ જોઈ. તેમણે જે જોયું, તે વિશ્વના જીવોને બતાડ્યું. પોતાના જીવનને પાયમાલ કરનારા આ પાપો અને દોષોથી અટકીને આત્માનું ઉર્ધીકરણ કરનારા માર્ગનું શરણું લેવાનો તેમણે ઉપદેશ આપ્યો; જે ધર્મ તરીકે પ્રસિદ્ધિ પામ્યો.
પરમાત્માએ વિશ્વના જે પદાર્થોને જોયા, જાણ્યા, તેનો નવ વિભાગોમાં સમાવેશ થાય છે. તે નવ વિભાગો નવ તત્ત્વ તરીકે ઓળખાય છે. આ નવતત્ત્વોના નામ આ પ્રમાણે છે : (૧) જીવ (૨) અજીવ (૩) પુણ્ય (૪) પાપ (૫) આશ્રવ (૬) સંવર (૭) નિર્જરા (૮) બંધ અને (૯) મોક્ષ. પરમાત્મા આ નવતત્ત્વોના ઉપદેશ હોવાથી પરમાત્માના નવ અંગે પૂજા કરવામાં આવે છે. પરમાત્માએ આ નવ તત્ત્વોની વિશ્વના જીવોને સમજણ આપી. નવ તત્ત્વોને સમજીને જીવો છોડવા જેવું છોડી શકે આચરવા જેવું આચરી શકે અને એ રીતે પોતાના કાયમી સુખને પામી શકે. પરમાત્માના આ તત્ત્વજ્ઞાનને જાણીને, તેનો યથાયોગ્ય અમલ કરીને આજ સુધીમાં અનેક આત્માઓ આ સંસાર રૂપી સમુદ્રને તરી ગયા, આત્માનું કલ્યાણ કરી ગયા. આવા તારક તત્ત્વજ્ઞાનને હવે આપણે પણ જાણવું છે, સમજવું છે, અને તેનો યથાયોગ્ય અમલ કરીને તરવું પણ છે. આજનું વિજ્ઞાન અને તેના દ્વારા શોધાયેલા સાધનો આપણને સાચું સુખ, જીવનની શાંતિ કે મનની પ્રસન્નતા આપી શકે તેમ નથી, કારણ કે વિજ્ઞાનની શોધો આત્મા આધારિત નથી, પણ દુન્યવી પદાર્થોને આધીન છે. જ્યારે પરમાત્માનું આ તત્ત્વજ્ઞાન વિશ્વના જીવોનું સાચા અર્થમાં કલ્યાણ કરવા સમર્થ હૈં, વાસ્તવિક સુખને આપનારું છે, જીવનને શાંતિથી ભરી દેનારું અને મનને પ્રસન્નતાથી ઉભરાવી દેનારું છે, કારણ કે તેનો પાયો આત્મા છે.
'
આપણી દુનિયાના કેટલાક લોકો આત્માને જ માનતા નથી. કેટલાક લોકો આત્માને માને છે તો તેને શરીરથી જુદો નથી માનતા પણ શરીરને જ આત્મા માને છે, પરંતુ તેમની તે માન્યતા બરાબર નથી. આત્માને માનીએ છીએ તેવું કહેનારા આપણી જીવનપદ્ધતિ જોતાં ક્યારેક શંકા પડે છે કે શું હકીકતમાં આપણે શરીરથી જુદા આત્માને માનીએ છીએ ખરા ? તેથી આત્મા છે, તે શરીરથી તદ્દન જુદો છે. તે વાત હવે આપણે પણ સરળ ભાષામાં દાખલા-દલીલોથી સમજવાનો પ્રયત્ન કરીએ.