________________
૧ જાણતાં કે અજાણતાં જે અપરાધ થયેલ હોય તેનું ગુરૂ
મહારાજને નિવેદન કરી નિશલ્ય થયા બાદ ગુરૂ મહારાજ તેનું નિવારણ કરવા જે શિક્ષા આપે તે બરાબર પાળવી તેનું નામ પ્રાયશ્ચિત્ત સમજવું. થયેલા અપરાધ સંબંધી પિતાના મનમાં પણ પૂર્ણ પશ્ચાત્તાપ કરી, ફરી તે અપરાધ બીજી વાર થઈ ન જાય તેવી પુરતી સં.
ભાળ રાખવી જોઈએ. ૨ સગુણી અથવા અધિક ગુણીજને સાથે ભક્તિ, બહુમાનાદિ ઉચિત આચરણ કરવું તે વિનય કહેવાય છે. ગુણ
સ્તુતિ, અવગુણની ઉપેક્ષા, અને આશાતનાને ત્યાગ કર એ સર્વ વિનયનાજ અંગભૂત છે. વિનય, અનેક દુર્ધર શત્રુઓને પણ નમાવે છે. વળી જિન, અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, સાધુ, સાધમીભાઈ અને ચિત્ય (જિ. નમુદ્રા યા જિનમંદિર) વિગેરે પુજ્ય વર્ગ ઉપર પૂર્ણ પ્રેમ રાખે (જગાવ) એ વિનયનું પ્રબળ અંગ છે. ૩ બાળ, ગલાન, વૃદ્ધ, તપસ્વી, સંઘ, સાધર્મીને બનતી સ
હાય આપવી, તેમની અવસરે અવસરે સંભાળ લેવી, નિઃસ્વાર્થપણે તેમની સેવા બજાવવી તે વૈયાવચ્ચ કહેવાય છે. ૪ અભિનવ શાસ્ત્રની વાચના, તેમાં પડેલા સંદેડના સમાધાન માટે ગુરૂને પૃચ્છના, ભણેલું વિસ્મૃત થઈ ન જાય માટે તેની પરાવર્તના-પુનરાવૃત્તિ કરવી, તેમાં સમાયેલા ગભીરઅર્થનું ચિંતવન કરવું તે અનુપ્રેક્ષા અને નિશ્ચિત –સંદેહ વિનાની ધર્મકથાવડે અન્ય આત્માથજનેને ગ્ય અવલંબન દેવારૂપ પાંચ પ્રકારના સ્વાધ્યાયથી આત્માને
