________________
. (૧૭૯) મૈત્રી, મુદિતા, કરૂણું અને (માધ્યચ્ચ) એવી ચાર ભાવનાઓનું સંયમના કામીએ અવશ્ય સેવન કરવું જોઈએ.
(૧૮૦) જગતના સર્વ જંતુઓ આપણા મિત્ર છે, કે પણ આપણા શત્રુ નથી, તે સર્વે સુખી થાઓ ! કઈ દુઃખી ન થાએ! સર્વે સુખનાજ માર્ગ સંચરે! એવી મતિને મૈત્રીભાવના કહે છે.
(૧૮૧) સગુણીના સદ્ગણે જોઈને ચિત્તમાં રાજી રાજી થવું, જેમ ચંદ્રને દેખીને ચકેર રાજી થાય છે, અથવા મેઘને ગરવ સાંભળીને મેર રાજી થાય છે, તેમ ગુણીને દેખી પ્રમુદિત થવું, અંતઃકરણમાં આનંદની ઉમિઓ ઉઠે તેનું નામ મુદિતભાવના કહેવાય છે.
(૧૮૨) કોઈ પણ દુઃખીને દેખી દયાર્દુ દીલથી શક્તિ અનુસારે તેને સહાય કરવી, તેમજ ધર્મ કાર્યમાં સીદાતા સાધમી ભાઈને યોગ્ય આલંબન આપવું તેનું નામ કરૂણું ભાવના કહેવાય છે.
(૧૮૩) જેને કોઈ પણ પ્રકારે હિતોપદેશ અસર કરી શકે નહિ એવા અત્યંત કઠોર મનવાળા જીવ ઉપર પણ દ્વેષ નહિ કરતાં તેવાથી દૂર જ રહેવું તેનું નામ મધ્યસ્થ ભાવના કહેવાય છે. ' (૧૯૪) બીજી પણ અનિત્ય, અશરણ, સંસાર, એકત્વ, અન્યત્વ, અશુચિત્વ, આશ્રવ, સંવર, નિર્જરા, લેક સ્વભાવ, બધિ દુર્લભ અને સ્વતત્વનું ચિંતનરૂપ દ્વાદશ અનુપ્રેક્ષા – ભાવના કહી છે.
