________________
[ સ્થાવર છવની સિદ્ધિ પૃથ્વીકાય તેની સ્વાય સ્થિતિ– પ્રશ્ન-પૃથ્વીકાય જીવ પૃથ્વીકાયમાં જ કયાં સુધી ઉત્પન્ન થઈ
શકે? અને મૃત્યુ પામી શકે?' પ્રત્યુત્તર-પૃથ્વીકાય જીવ સ્વકીય સ્થિતિમાં એટલે પૃથ્વીકાયમાં જ અસંખ્ય ઉત્સર્પિણી અવસર્પિણી પર્યત ક્રમશઃ ઉત્પન્ન થઈ શકે છે અને ક્રમશઃ મૃત્યુ પામી શકે છે. પૃથ્વીકાયની એ ઉત્કૃષ્ટ સ્વકીય સ્થિતિની મર્યાદા જણાવી. જઘન્ય સ્વકાય સ્થિ. તીની મર્યાદા જઘન્યથી બે અંતમુહૂર્તની જાણવી. -
પૃથ્વીકાય જેમાં પ્રાણુની સંખ્યાસર્વને આત્મા અમર છે. તેના ભાવ પ્રાણ જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર વગેરે છે. તેની સાથે આત્મા અનાદિ અનંતકાળ પર્યત પ્રાણવાન રહે છે અને જીવે જ છે, એ વાત સનાતન સિદ્ધ છે.
દુનિયામાં દ્રવ્યપ્રાણ આશ્રિને દેહધારી કોઈ પણ જીવ જીવે છે કે નહીં? તે દશ પ્રાણ પૈકી કઈ પણ અમુક સંખ્યાના પ્રાણે ચાલુ હોય તે જ સમજી શકાય કે તે જીવ જીવે છે; નહીંતર નહીં. પૃથ્વીકાય છમાં દશ પ્રાણ પૈકી માત્ર ચાર જ પ્રાણ હોય છે.
(૧) સ્પર્શનેન્દ્રિય (ચામી), (ર) શ્વાસોચ્છુવાસ, (૩) આયુષ્ય, અને (૪) કાયદળ.
ઉક્ત એ ચાર દ્રવ્યપ્રાણ પરથી આપણને ખબર પડે કે, તેમાં જીવ છે. પૃથ્વીકાયમાંથી જીવ અન્યત્ર ચાલ્યા જતાં તે દેહમાં એક
