________________
[ સ્થાવર જીવની સિદ્ધિ આથી વનસ્પતિમાં પણ અનેક રોગો ઉત્પન્ન થાય છે,
અને ઔષધદ્વારા શમી જાય છે, એમ જણાઈ આવે છે. [૧૪] આહાર–ખારાક-મનુષાદિકને જે આહાર-પાણી આદિ
મળે તો જ તે વધે છે અને જીવી શકે છે, તેમ વન
સ્પતિને પણ પાણી ખાતર વિગેરે આહાર મળે તે જ તે વધે છે અને જીવી શકે છે. નહીતર તે વનસ્પતિ સુકાઈને મરણ પામે છે. વળી મનુષ્યને જેમ દેહલે ઉત્પન્ન થાય છે, તેમ વનસ્પતિને પણ દેહલો ઉત્પન્ન થાય છે. જુઓ–નાગરવેલીને છાણ અને દૂધને દેહલે ઉત્પન્ન થાય છે. જ્યારે તેના પર છાણ નાખવામાં આવે અને દૂધ રેડવામાં આવે ત્યારે જ તેના પત્ર, પુષ્પ, ફળ અને રસાદિક વૃદ્ધિ પામે છે-વધે છે. વનસ્પતિ ચોમાસામાં વિશેષ સારી રીતે આહાર કરે છે. ઉનાળામાં મધ્યમ આહાર કરે છે, અને શિયાળામાં હેમન્તથી શેડો થોડા કરતાં વસંતમાં અ૫ આહાર કરે છે. આથી વનસ્પતિ પણ આહારાદિ લે છે, એ જણાઈ આવે છે.
[૧૫] નિંદા અને જાગ્રત અવસ્થા–સૂર્યવિકાશી અને ચંદ્ર. વિકાશી વિગેરે કમળ, અંબાડી આદિના , અને : jઆઠ તથા આંબલી વિગેરે વૃક્ષો, અમુક સમયે
સંકેચાય છે બીડાય છે અને અમુક સમયે વિકસ્વર થાય છે એટલે ખીલે છે. આથી વનસ્પતિમાં નિકા અને જાગ્રત અવસ્થા અને છે એમ આપણને માલુમ પડે છે.
