________________
૪૦ :
[ સ્થાવર છવની સિદ્ધિ ઉક્ત એ ગાથામાં જણાવેલ અપકાયના ભેદનું સ્પષ્ટીકરણ નીચે પ્રમાણે છે.
(૧) ભૂમિનું પાણ–એટલે કુવા, વાવ તથા ડુંગરાળ નદી વગેરેનું. કુવામાં સરવાણીથી પાણી આવે છે, માટે તે શિરાજ કહેવાય છે.
(૨) આકારાનું પાણી–એટલે વર્ષાદનું જળ. તેને અન્ય રિશજળ કહેવામાં આવે છે.
(૩) એસનું પાણી–એટલે ઝાકળ. એ લેકમાં પ્રસિદ્ધ છે. - (૪) હિમનું પાણી એટલે બરફ. એ પણ લોકમાં પ્રસિદ્ધ છે.
(૫) કરાનું પાણી–એટલે કરા. એ પણ લેકમાં પ્રસિદ્ધ છે.
(૬) હરિતણુંનું પાણ—એટલે સસ્નેહ જમીનમાંથી ચૂસાઈ લીલી વનસ્પતિના અગ્ર ભાગ પર ફૂટી નીકળેલ બિંદુઓ રુપે ભૂમિના ભેજનું પાણી. અર્થાત લીલી વનસ્પતિ ઉપર જામેલ જળબિંદુઓ. (૭) મહિયાનું પાણી-એટલે ધુમ્મસ.એ પણ લેકમાં પ્રસિદ્ધ છે.
(૮) ઘને દધિ–ઘન એટલે ઘાટે અને ઉદધિ એટલે દરીયે. અર્થાત થીજેલા ઘી જેવું ઘાટું પાણું. તે સાત પૃથ્વી નીચે સાત મોટા નક્કર જલપિંડ છે તથા કેટલાક દેવવિમાનની નીચે પણ નક્કર જલપિંડ છે કે જેના ઉપર સાત પૃથ્વીઓ અને દેવવિમાને રહેલાં છે.
ઉપરોક્ત એ સવે અને તે સિવાય અમુક વર્ણ—ગંધરસ -સ્પર્શ ઇત્યાદિ ભેદથી પણ અપૂકાયના ભેદ અનેક પ્રકા૨ના છે. (૫)
