________________
પ્રકાશકનું નિવેદન : ગિનતી કા નહીં લગેગા. કોંકિ અભ્યાસ કરી આત્મા “શ્રમ” હી હૈ ઔર માત્ર શરૂ મેં હી વહ કઠિન લગતા છે. ખુદ યહી પુસ્તક કે દે મહિને કે બાદ પુન: પઢને મેં પહિલે કે જૈસા શ્રમ નહીં પ્રતીત હોગા. ઈશ્વરેછા સે ઐસી દો-ચાર પુસ્તકૅનિકલને કે બાદ તો આપકે ગુજરાતી કે. જૈસા હિ હિંદી કા મુહાવરા હો જાયેગા તથા ઐસી સુમિષ્ટ, જેશદાર ઔર સબ પ્રાન્ત મેં ચલ કનેવાલી દેશભાષા આપકે અછી તરહ અવગત હો જાયેગી.”
ભાષા કી તરહ લિપિ કા શક્ય ભી દેશ કે લિયે બહુત ઉપકારક હો સકતા હૈ, પરંતુ યહ વિષય કઇ વિશેષ શ્રમસાધ્ય ઔર મતભેદ કા . ગુજરાતી ઔર નાગરી લિપિ કે તીન હિસે કે અક્ષર તો માત્ર ઉપર કી લકીર કે સિવાહ ઔર કઈ ભી ફક નહીં રખતે. યહ સેવક કા મંતવ્ય ઐસા હૈ કિ નાગરી લિપિ મેં સે ઉપર કી લકીર નિકલ જાની ચાહિયે ઔર થોડે અક્ષર મેં સુધારણું ભી હોની ચાહિયે. જસે કિ સર્ણ, વ, મ, ૪, જે. બહુમતિ કે અનુસાર અગર મુકરર હુઆ તૌ ગુજરાતવાસી ભી નાગરી લિપિ કા સ્વીકાર કરને મેં બાધા નહીં માનેંગે. યહ ગ્રંથ કી લિપિ હિંદી નહીં રખને કા સબબ યહ ભી હૈ કિ ભાષા ઔર લિપિ કા એકસાથ હિંદી હોના અનેક ગુજરાતી પાઠકે કે લિયે દુષ્કર હો જાતા હૈ. સીધા સીધા લિખા જ ઇસી લિયે લકિર કી ઉત્પત્તિ માલુમ પડતી છે. ગુજરાતી મેં ભી લકીર કે સાથ હી લિખા જાતા થા ઔર છાપાખાને નિકલે તબ સે ઉપરક્ત કારણ દૂર હુઆ, તબ લકીર ભી દૂર હો ગઈ છે.”
નાગરી અક્ષર મેં ઉચ્ચાર કા અમુક ભેદ દિખાના હો, વહાં પર નીચે બિંદુ (ટપકું ) લગાને કી રીતિ થોડે સમય સે ચલાઈ ગઈ ; પરંતુ ગુજરાતી લિપિ મેં યહ પ્રકાર વ્યાપક ન હોને સે યહ પુસ્તક મેં નહીં લિયા ગયા. હિંદી લેખકગણ વિશેષતઃ પૂર્ણવિરામ કે જગહ (1) ઐસા ચિ કિયા કરતે હૈ; ઇસકે બદલે મેં ભી ઇસ પુસ્તક મેં ગુજરાતી રૂઢિકા પૂર્ણવિરામ ચિફ દિયા ગયા હૈ.”
“દૈનિક, સાપ્તાહિક ઔર માસિકપત્રોં કા સંબંધ સામયિક લેખ કે સાથ જ્યાદા હોને પર ભી કંઈ એક લેખ ઉસમેં ઐસે આતે હૈ કિ જે કિસી અચ્છ ગ્રંથ કી તરહ સંગ્રાહ્ય ઔર ઉપકારક માલૂમ હેતે હૈ. અંગ્રેજી સંપાદક ઔર પ્રકાશકગણ અપની ભાષા કે ઐસે અચ્છ સુપાઠય લે કે સંગ્રહ સમય સમય પર પ્રસિદ્ધ કિયા કરતે હૈ ઔર વહાંકે પાઠકગણુ ભી ઉન સંગ્રહગ્રંથ કાબડા આદર કરતે હૈ.”
દેશી ભાષાઓં કે સામયિક પત્રોં સે ભી ઐસે ઉત્તમ વ ઉપયોગી સંગ્રહ તૈયાર હો સકતે હૈ, પરંતુ “ઐસે દિન કહા કિ મીયાં કે પાઉં મેં જૂતી !” શિક્ષા પ્રચાર કી વર્તમાન પદ્ધતિમાં ઔર ન્યૂનતાયે ખુદ ઉન દેશી ભાષા કે પત્રોં કી ગ્રાહક સંખ્યા ભી ઠીક ઠીક નહીં બઢને દેતી; વહાં લેખસંગ્રહ કી તો બાત હી કયા ! ગુજરાતી મેં પાંચ-સાત સાલપર નિકલા હુઆ “સુદર્શન' કા એક અરછા સંગ્રહ કે વિષય મેં સુના ગયા હૈ કિ ઇનકી એક સહસ્ત્ર પ્રતિયાં ભી અબતક નહીં બીક સકી ! પાઠકગણુ કે પુણ્ય સે “વિવિધ ગ્રંથમાલા” કે પરમાત્મા ને યહ કઠિનાઈ સે મુક્ત રાખી છે, ઇસી સબબ સે કોઈ ભી વિષય અથવા જનાયુક્ત ગ્રંથ ઉપકારક પાયા જાને ૫ર કૌરન ગ્રાહકગ કી સેવા મેં હાજર કર દિયા જાતા હૈ, ઔર ઉસકી ચાર પાંચ હજાર પ્રતિયાં પ્રચલિત હો જાતી છે. વિવિધ વિષયક સારભૂત લેખે કા પરિચય દેનકે સાથ સાથ “દેશભાષા” કા અભ્યાસ ભી બઢાનેવાલા યહ હિંદી લેખસંગ્રહ યહી સુભીતા કે પ્રતાપ સે પ્રસિદ્ધ હો સકા છે.”
ચુને હુએ છે અછે ગુજરાતી લેખાં કા ભી એકાદ પુસ્તક “વિવિધ ગ્રંથમાલા” દ્વારા પ્રતિવર્ષ નિકાલા જા તો પાઠકે કે લિયે વહ બડા રોચક વે ઉપયોગી હે સક્તા છે; પરંતુ સંસ્થા કે અનેકવિધ કાર્યવશ અબ તક ઐસા એક ભી પુસ્તક નહીં નીલ સકા. એકસાથે દો હેતુ સિદ્ધ હોને કી લાલચ સે હી યહ હિંદી લેખસંગ્રહ કિસી પ્રકાર તૈયાર હે ગયા છે. વૈસે તો એક એક દિન મેં એક એક સંગ્રહ ભી ઈકો કર દેના બડી બાત નહીં હૈ. પરંતુ ભિન્ન ભિન્ન સામવિક પત્રો કે સિકડાં અંકે હજજારે લેખ દેખતે-ઉલટાતે હુએ સો-દોસો લેખોં કા પઢને યોગ્ય નીકલ આના ઔર ઉસકે પઢને કે બાદ દસ–બીસ લેખ વિશેષતાયુક્ત મિલ જાના; ઔર ઇસી તરહ મિલે હુએ સો દોસો લેખ એકત્ર કરને કે બાદ ઉનકે કંઈ એક બાર ૫૮ ૫ઢ કે ઉનમેં સે અધિક ઉપયુક્ત બીસ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
