Shubh Sangraha Part 02

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 14

પ્રકાશનું નિવેદન ઈશ્વરી. સંકેત સે મુકરર હે ચૂકા હૈ. મહાન બ્રિટનજાતિ ઈસ કાર્ય મેં નિમિત્તભૂત બનકર. “અતિ મહાન” કી પદવી લેના ચાહતી હૈ અથવા અધર્મ બાકર બ્રિટિશ સામ્રાજ્ય કે ડૂબાના ચાહતી છે; ઉસકી પૂરી ખબર તો વિધાતા કે હી હો સકતી હૈ. પરંતુ ભારતવાસી કી તે અપની ઉન્નતિ કે લિયે યહી. ફર્ઝ હૈ કિ અંદર કે સચ્ચે મિત્ર-શુભેકરૂપી સગુણસમૂહ કે (બાતાં કે સાથ અમલ ભી કરતે રહ કર) અછી તરહ બઢાતે ચલે. વહ મિત્રો કે નામ સંયમ, સેવાભાવ, સ્વાર્થ ત્યાગ, ભાષાઐક્ય,ધર્મનીતિ કી વિશુદ્ધિ,જ્ઞાનચારિત્ર્ય કી ઉન્નતિ,આચારવિચારે કા સુધાર,દીનવાત્સલ્ય,અંતરેય ઇત્યાદિ અનેકાનેક હૈ. સબ ધૂલ સંપત્તિયેં કા મૂલ અસી અંતરસંપત્તિયેં હી છે. વિશ્વ કા અબાધ્ય નિયમ હૈ કિ જે ભી વ્યક્તિ અથવા સમાજ ઇન અંતરસંપત્તિરૂપ મણિ કો પ્રાપ્ત કર લેતા હૈ, ઉનકે પાસ ઉન પૂલ બાહ્યસંપત્તિથ કો ભી છાયા કી તરહ અપને આપ આને પડતા હૈ. જગતમેં કોઈ ભી બાહ્ય ચીજ એસી નહીં હૈ કિ જે ઇસ પરિણામ પ્રાપ્ત કરને મેં બાધા ડાલ સકે.”
“ દેશેાદય કે સત્વર આકર્ષવાલે અનેકવિધ કાયાં મેં “દેશભાષા કા પ્રચાર” ભી એક મુખ્ય વિષય છે. પ્રાતિક ભાષાઓં કા ભેદ જગત કે સભી બડે સભ્ય દેશે મેં પાયા જાતા ; પરંતુ ઇનકે સાથ એસે દેશે મેં સબકી અનુકૂલતા ઔર ઐક્ય બઢાને કે લિયે એક “દેશભાષા” • ભી મુકરર રહતી હૈ કિ જીસકો દેશ કે પ્રત્યેક પ્રાંત મેં ફરજીયાત પઢાઈ જાતી હૈ. ઇસલિયે ભારત કો-યાને ઇનકે અંગરૂપ પ્રત્યેક પ્રાંત કો ઈસ માર્ગ કા ભી અવલંબન કરના આવશ્યક છે.”
“અંગ્રેજી કે શિક્ષણ પાયે હુએ સહસ્ત્રો મનુષ્ય પ્રત્યેક પ્રાંત મેં મિલેંગે. હમારી એકતામૂલક નેશનલ કોંગ્રેસ ભી ઇસા ભાષા કે પ્રતાપ સે શુરૂ હો સકી. ભિન્ન ભિન્ન પ્રાંતવાસી અગ્રેસર ભી ઇસી ભાષાધારા અપને હૃદયભાવ પરસ્પર કે દિખા સકે. પરંતુ કયા યહ વિદેશી ભાષા કભી ભારત કે તીસ કેટી સંતાન મેં પ્રચલિત હો સકતી હૈ? માન લિયા જા કિ હો ભી સકતી હૈ; તે કયા દેશી ભાષાઓ કે સાથ ગાઢ સંબંધ રખનેવાલી હિંદકી અપની અનૂડી પ્રજાકીયતા તથા ધાર્મિકતા ફિર કાયમ હે સકેગી ? ઇસી લિયે દેશભાષા કી પસંદગી દેશ કી હી કિસી ન કિસી વર્તમાન ભાષાકે દેવી પડેગી. સબકે પહિલે દષ્ટિ જરૂર સંસ્કૃત કી ઓર જા સકતી હૈ. પરંતુ ઉનકે દેશ ભાષા બનાને કે લિયે અબતક યહ બૂટે ભારત કા કેઈ ભી અંગ ન તો લાયક હુઆ હૈ, ન તો નજદીક કે સંય મેં હોનેવાલા હૈ. તામિલ ઔર દ્રાવિડ કા તો વિચાર ભી નહીં હો સકતા. રહી અબ હિંદી, બંગલા, મરટી ઔર ગુજરાતી. અને ચાર મેં સરલતા, સુલભતા, જોશ, મિષ્ટતા, પ્રચાર, ઇન સભી દષ્ટિ સે દેખને પર સિવાય હિંદી કે ઔર કોઈ ભી ભાષા “દેશભાષા” કે લાયક નહીં 'જાન પડતી. ઔર પ્રાંત તો કયા, મદ્રાસ હેતે તક ભી થડે બહુત યહ ભાષા કે સમઝને વાલે મિલ સકતે હૈ. ભારત કી કરીબ આધી જનસંખ્યા યહ ભાષા કે થોડી બહુત સમઝ સકતી હૈ. ઇસ વાસ્તે હિંદુસ્તાન કે લિયે હિંદી હી “દેશ ભાષા” હે સકતી હૈ. ઇતના હી નહીં પરંતુ હિને ભી લગી છે. ગુજરાત મેં તે અનપઢ સ્ત્રીમાં ઔર અંત્યજ લોગ ભી અસે મનુષ્ય થડે હી - હેગે જે હિંદી કે બીલકુલ સમઝ ન સકતે હો. ફિર લિખને પઢનેવાલો કા તો કહના હી કયા ?”
“વિવિધ ગ્રંથમાલા કે ગુર્જર પાઠકગણ ઉત્તમ વિચારો કે સાથ સાથ અપની યહ દેશભાવા” સે ભી વિશેષ પરિચિત હવે, યહી યહ પુસ્તક હિંદી ભાષા મેં નિકાલને કા મુખ્ય આશય છે. કઈ એસા મત સમ કિ ઉનકી માતૃભાષા “ગુજરાતી” કે છુડ દેના ચાહતે હૈ. યહ સેવક કી ભી માતૃભાષા ગુજરાતી હી હૈ. માતૃભાષા કે સાથ સાથ “ દેશભાષા”કા ભી મુહાવરા બઢાયા જાડૅ, યહી ઉદ્દેશ છે.”
ભાષા કે અછે અછે વિદ્વાનો કે હિંદી માસિકપત્રો મેં છપે હુએ અનેક ઉત્તમોત્તમ લેખ જે કિ કંઇએક હિંદી માસિકપત્રો કે પઢને કે સિવાહ કભી ભી નહીં અવગત હો સકતે હૈ, વહ ઇસ ગ્રંથદ્વારા સંગ્રહિત હો કર પાઠકબંધુઓ કી સેવા મેં સાદર કિયે ગયે હૈ, સે ઉપરોક્ત હેતુ સે હી કિયે છે. હો સકા વહાંતક બહુત સે લેખ સરળ હિંદી ભાષાવાલે દિયે ગયે હૈ; તબ ભી કંઇએક પાઠ કી સમઝ મેં કઈ કઈ શબ્દ નહીં આવે, વહાં પર ઉનકે આસપાસ કે સંયોગ સે હી સમઝ લેના પડેગા. પરંતુ જબ વહ ઇસ બાત કા ખ્યાલ કરેંગે કિ આપ ઉમદા વાચન કે સાથ સાથ અપની દેશભાષા કા અભ્યાસ ભી બઢા રહે હૈ; તબ ઉનકે યહ શ્રમ કુછ ભી