________________
વસ્તુતઃ એક માણસના ઘરમાં સારો એવો ખજાનો દટાયેલો છે. પરંતુ તેને ખ્યાલ નથી કે તેના ઘરમાં ખજાનો છે એટલે તે હમેશાં રડતો રહે છે. પરંતુ જ્યારે તેને ખ્યાલ આવે છે ત્યારે તેને ખજાનો તો મળે જ છે. પરંતુ તેને જે આનંદનો ખજાનો મળે છે તે સાચો ખજાનો છે. તમે તમારા ઉત્તમ વિચારોથી ધનના ખજાનાથી પણ વિશેષ આનંદનો ખજાનો પ્રાપ્ત કરી પ્રસન્ન થઈ શકો છો. નહીંતર વિચારોના દબાણથી ચગદાઈને, ભીંસાઈને ભયંકર પીડા ભોગવો છો. ખરેખર, વૈતરણીએ શ્રી જયંતમુનિજીના મનની વૈતરણી પાર કરાવી દીધી અને આનંદનો સાચો ખજાનો ઉપલબ્ધ કરાવ્યો. મુનિશ્રી પ્રસન્નચિત્તે બધી બેચેનીને વૈતરણીમાં પધરાવીને આનંદ સાથે પુનઃ મંદિરમાં પહોંચ્યા. કલ્પનાની મોહજાળ :
મંદિરમાં પહોંચ્યા ત્યારે ત્યાં એક દુર્ઘટના થઈ હતી. પૂજાના ચડાવા માટે બે પૂજારીઓ આપસમાં લડી પડ્યા હતા. તેમને સમજાવવા છતાં બંને કોઈ પૂજારી કોઈ રીતે શાંત થતા ન હતા. મુનિશ્રી ઉપર પહોંચ્યા ત્યારે વૈતરણી જ્ઞાનનો પહેલો પ્રયોગ આ પૂજારીઓ ઉપર કરવામાં આવ્યો.
મુનિજી વચમાં જવાથી બંને ધીમા પડ્યા. જે ઉંમરલાયક પંડિત હતો તેને પૂજ્ય મુનિજીએ પૂછ્યું, “તારી શું કલ્પના છે?”
તેણે જવાબ આપ્યો, “આ પંડિત વધારે પૈસા લઈ ગયો છે.”
જ્યારે બીજા પંડિતને પૂછ્યું ત્યારે તેણે પણ એ જ જવાબ આપ્યો, “આ પંડિત વધારે પૈસા લઈ ગયો છે.”
શ્રી જયંતમુનિજીએ બંને પંડિતોને સમજાવ્યાં. “જુઓ પંડિતજી, ખરેખર હકીકત શું છે તે કોઈ જાણતા નથી. પણ તમારા બંનેની કલ્પના એકસરખી જ છે. તમે અત્યારે જે દુઃખી છો તે તમારી કલ્પનાથી દુઃખી છો.
“પહેલાએ કેટલા પૈસા લીધા એ ખબર નથી. પરંતુ તમે વિચારો છો કે તેણે વધારે પૈસા લીધા છે એટલે તમે દુઃખી છો. હવે તમે ભગવાનની સામે હાથ જોડીને કહો કે તેણે વધારે પૈસા લીધા નથી. હવે આ બીજા પંડિતજી પણ ભગવાનની સામે એમ જ કહે એટલે આપોઆપ તમારું સમાધાન થઈ જશે. તમે બંને સાચા છો. પરંતુ એકબીજા વિશે ખોટું વિચારો છો એટલે ઝઘડો થયો છે. માણસ વિચારથી દુઃખી થાય છે, વસ્તુથી નહીં.”
બંને પંડિતને ગળે વાત ઊતરી ગઈ. બંનેએ એકબીજાને સારા કહ્યા. ઝઘડો શાંત થયો. વૈતરણીનું જ્ઞાન સફળ થયું. એક નગ્ન સત્ય હાથ આવ્યું હતું. આપણી કલ્પના જ ખરેખર આપણા માટે દેવ પણ છે અને ભૂત પણ છે.
વૈતરણીને તીરે ચિંતનધારા 3 387
