________________
D
0 જ્યાં સુધી સંતોનો લાભ ન મળે ત્યાં સુધી ભૌતિક સુખ હોવા છતાં મન પરિપૂર્ણ તૃપ્ત થતું નથી. 0 જો નેતા સારા હોય તો જગત પ્રગતિશીલ બને છે. 0 મંગળ વિચારો અને શુભ ભાવનાનું બીજ ભાવિના ગર્ભમાં અજાણપણે વિકસતા રહે છે.
બાળકોમાં સારા સંસ્કાર ન રોપાયા હોય અને સભ્યતાનું જ્ઞાન ન આપ્યું હોય ત્યારે બાળકો વિકટ
પરિસ્થિતિ ઊભી કરે છે અને છેવટે વડીલોને નીચા જોવાપણું થાય છે. તે સમાજના ઘડતર માટે ધરમૂળથી એક વ્યવસ્થિત પ્રયાસ કરવાની જરૂર છે. 0 સંસ્કારશીલ વિદ્યાલયોનું નિર્માણ થાય તો જ સભ્યતા ટકી શકે. 0 ધનપતિઓનું ધન સારા કામમાં વપરાય તો કેટલાં સારાં સુફળ આવે છે અને તેઓ કેટલું પુણ્ય
ઉપાર્જન કરી શકે છે તે ધનાઢ્ય માણસોએ સમજવાની વાત છે. ગુજરાતથી બંગાળ સુધીની વિહારયાત્રામાં ભારતના વિભિન્ન પ્રદેશો અને ત્યાંની જાતિઓનાં રીત-રિવાજો, પરંપરા, સંસ્કૃતિ, ભાષા અને પહેરવેશ ઇત્યાદિનો જે અનુભવ મળ્યો છે તેની કોઈ તુલના થઈ શકે તેમ નથી. ગાંધીજીએ કહ્યું છે કે ભારતનો પ્રાણ તેનાં ગામડાંઓમાં ધબકે છે તે યોગ્ય જ છે. શ્રી જયંતમુનિના ચિંતન અને વિચારઘડતર પર આ અનુભવનો ઘણો મોટો પ્રભાવ પડ્યો છે. શ્રી જયંતમુનિએ આગળ જતાં માનવસેવા અને શિક્ષણના ક્ષેત્રમાં પોતાની શક્તિને સમર્પિત કરી છે તેના મૂળમાં લાંબી વિહારયાત્રા અને વિશાળ જનસંપર્ક રહેલાં છે. ખરેખર, ધર્મમાં ભેદ નથી, મનુષ્યના મનમાં જ ભેદ હોય છે. શુદ્ધ આત્મા એક છે, નામ જુદાં છે. મનુષ્યો પોતાની બુદ્ધિથી ભેદભાવોનું સર્જન કરે છે. પરંતુ સત્યનો માર્ગ એક જ છે. સંસારનો નિયમ છે કે જે વધારે દોડે તે પડે. આત્માનો વ્યાપાર તો ફક્ત જ્ઞાન છે. બાકીની બધી પ્રક્રિયા પુદ્ગલજન્ય છે. બીજાં દ્રવ્યો નિમિત્ત ભાવે કામ કરે છે. કારખાનામાંથી એક ઊંડો આધ્યાત્મિક સંદેશ પણ મળ્યો અને છ દ્રવ્યોના સંયોગથી વિશ્વનું વિશાળ કારખાનું કેવી રીતે ચાલે છે તેનું નાનું ઉદાહરણ આ કારખાનામાં જોવા મળ્યું. કારખાનામાં ઠેકઠેકાણે પાટિયા પર લખ્યું છે, “સાવધાન આ પાટિયાં કેમ જાણે ધર્મનો ઉપદેશ આપતાં હોય તે રીતે લખાયેલાં હતાં. સંતો અને શાસ્ત્રો પણ આ જ વાત કહે છે. સાવધાન રહો, જોઈને અને જતનથી ચાલો, હોશિયારીથી કામ લ્યો. જીવનમાં ભૂલ કરવા જેવું નથી, નહિતર ચગદાઈ જશો. આ કારખાનાનાં પાટિયાંઓ પણ એ જ સૂચના આપતાં હતાં કે ભૂલ કરશો તો ચગદાઈ જશો. જૈન સિદ્ધાંત વેરનો ત્યાગ કરી, અહિંસાની ભાવના જાગ્રત કરી, સમસ્ત જીવોના સુખનો વિચાર કરે છે. નાનામાં નાના જીવોને દુ:ખ ન થાય કે કષ્ટ ન થાય તેનો સૂક્ષ્મ વિચાર જૈન શાસ્ત્રોમાં જોવા મળે છે. આપણા જીવનને સફળ બનાવવું હોય તો અહિંસાનું અવલંબન કરી, વિશુદ્ધ પ્રેમસૂત્રનો પ્રકાશ કરી, એકબીજા પ્રત્યે સંપૂર્ણ સન્માન જાળવી, નિષ્ઠાપૂર્વક ભગવાન મહાવીરના તપોમય માર્ગ ઉપર ચાલવા પ્રયાસ કરીએ તો આપણું વહેવારિક જીવન પણ સુધરે અને આધ્યાત્મિક જીવન પણ સુધરે.
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક 3 474
