________________
હવે દૂર ગામડાંઓમાં આઈ કેમ્પ કરવાની જરૂર ન રહી. મુનિશ્રી વર્ષમાં બે વાર આસપાસનાં ગામડાંઓમાં પદવિહાર કરીને વિચરણ કરે છે. મુનિશ્રી આજ પણ પદવિહારને ઘણું મહત્ત્વ આપે છે, પગપાળા વિહારથી ગામડાના માણસો ઉપર સારો પ્રભાવ પડે છે. તેમની સાથે વધુ નજીકથી પરિચય થાય છે, તેમની સમસ્યાઓ અને પ્રશ્નો સમજી શકાય છે અને તેમને સાચું માર્ગદર્શન પણ આપી શકાય છે. શાકાહાર, નશાબંધી, શિક્ષા અને કેળવણીનો અમલ ગામડાની પ્રજા સાથે સીધો સંપર્ક હોય તો જ કરી શકાય છે. ગ્રામીણ જનતા ઉપર ભાષણની કોઈ અસર થતી નથી.
શ્રી જયંતમુનિ તેમના બહોળા અનુભવથી એ નિર્ણય ઉપર આવ્યા હતા કે જે પ્રજા કે સમાજ જેટલા પ્રમાણમાં ગરીબ અને અભણ, તેટલા પ્રમાણમાં તેમનામાં ઝઘડા અને કંકાસ વધુ જોવા મળે છે. આદિવાસીઓમાં અંદરોઅંદરના ક્લેશ, દારૂની લત અને આળસ મોટાં દૂષણ હતાં. તેમની આર્થિક સ્થિતિ નબળી હતી, ભણતર બરાબર ન હતું અને વિકાસ માટે કોઈ નક્કર દિશા હતી નહીં. એટલે મુનિશ્રીએ આદિવાસીઓ માટે સ્વાથ્યની સગવડ, શિક્ષા-કેળવણી અને સામાજિક જાગૃતિનો ત્રિ-તરફી વ્યુહ અમલમાં મૂક્યો.
આંખ વગરનો અંધ માણસ જેમ ગોથાં ખાય છે તેમ પ્રજ્ઞાથી અંધ માણસ પણ સંસારમાં ગોથાં ખાય છે. એટલે ચર્મચક્ષુ જેટલા ઉપયોગી છે તેટલા જ પ્રજ્ઞાચક્ષુ આવશ્યક છે. એટલે આંખની હૉસ્પિટલની સાથે સાથે મુનિશ્રીએ આદિવાસીઓનાં શિક્ષણ અને સામાજિક માર્ગદર્શન માટે પ્રયાસો કર્યા. નેત્રજ્યોતિની સાથે જ્ઞાનજ્યોતિના કાર્યક્રમને વેગ આપવા માટે તેમણે પેટરબારમાં જ “શ્રી જગજીવનજી મહારાજ જ્યોતિ શિશુ વિદ્યામંદિરની સ્થાપના કરી. અહીં ક00 વિદ્યાર્થીઓને ભારતીય પરંપરા જાળવીને આધુનિક શિક્ષણ આપવામાં આવે છે. ઉત્તમ શિક્ષણ, ઉત્તમ શિક્ષક અને ઉત્તમ સંસ્કાર મળે તે માટે શાળાનો વહીવટ વિદ્યાભારતી'ને સોંપ્યો છે. બોકારો અને રાજગિરમાં પણ આધુનિક શાળાઓનું નિર્માણ કર્યું છે. આસપાસનાં અનેક ગામડાંઓમાં ‘એકલ' સ્કૂલને મદદ કરે છે. એકલ સ્કૂલ સરકારી મદદ વગર ઊભી કરવામાં આવી છે. જે ગામમાં એક પણ ભણેલી વ્યક્તિ હોય તેને ગામનાં બાળકોને ભણાવવા માટે પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે છે. તે પોતાના વ્યવસાયમાંથી સમય કાઢીને બાળકોને અભ્યાસ કરાવે છે. તેને થોડું મહેનતાણું પણ આપવામાં આવે છે. આ રીતે જે બાળકો તદ્દન અભણ રહેવાનાં હતાં તેને થોડું પ્રાથમિક શિક્ષણ મળે છે. એક જ શિક્ષક હોવાથી તે એકલ સ્કૂલ કહેવાય છે. સરકારી કહેવાતી શાળાઓ કરતાં આ એકલ સ્કૂલનું પરિણામ વધારે સારું આવે છે.
ગામડાંઓ સાથેના તેમનાં સંપર્કને કારણે મુનિશ્રી આદિવાસીઓમાં ઘણા આદરણીય છે. આસપાસના ૧૫૦ કિલોમીટરમાં તેઓ દરેકના પૂજનીય છે. સાચી સલાહ અને નિષ્પક્ષ વલણને
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક 3 464
