________________
મનમાંથી વાસના અને વિચારને તિલાંજલી આપીને આત્માના આત્મિક સત્યસ્વરૂપ પ્રેમ પરમાત્માને વ્યક્ત કરી શકે છે અને સત્યસ્વરૂપ, સ્વસ્વરૂપમાં સ્થિર થઈને, પરમતત્વ પરમાત્મા પ્રત્યે પરમાત્મા સ્વરૂપ થઇ શકે છે, આ શાશ્વત સિદ્ધાંત છે, ત્યારે જ અંતરનો પ્રેમ જ અંતરથી વ્યક્ત કરવાનો છે. અને એ રીતે વાસના અંતરમાં પરમાત્મા હાજર હોય છે, ત્યારે જ માણસ પોતાના અને વિચારથી નિવૃત્ત થઇને પરમતત્વ સાથે જાગૃતિપૂર્વક જોડાઈ સ્વભાવમાં સ્થિર હોય છે. એનું નામ જ સત્ય ધર્મ છે અને સત્યસ્વરૂપા રહેવાનું છે. આમ વાસનાથી મુક્ત થઇ પરમાત્મામય બની રહેવાનું ભક્તિ છે. છે, એટલે કે પૂરેપૂરા પરમાત્માને સમર્પિત અને શરણાગત થઈને ભક્તિ માર્ગ એટલો સાંકડો છે કે તેમાં બે સમાઈ શકતા જ જીવન જીવવાનું છે. આ થઇ પ્રેમસ્વરૂપા ભક્તિ.
નથી, માટે પ્રથમ તો હું પણાથી, વાસનાથી અને વિચારથી મુક્ત આ જગતમાં આપણું કશું જ નથી, બધું જ પરમાત્માનું છે, થવું જ પડે છે, એટલે કે સત્યસ્વરૂપ થઈને પરમાત્માસ્વરૂપ થઇ જ તેવા અંતરના શુદ્ધ ભાવ સાથે, વાસના અને વિચારથી મુક્ત પરમ જવું પડે છે, પરમચેતનામાં જાગૃતિપૂર્વક સ્થિર થઈને જેને ચેતનામાં સ્થિર થઈને જાગૃતિપૂર્વક જીવન જીવવાનું છે. જેને અદ્વૈતતા કહે છે તે સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરવાની હોય છે. કહેવાય છે ટોટલી અસંગ અલિપ્ત અને અહંકારશૂન્ય અને સમતા, આમ પોતાના સ્વભાવમાં, આત્મામાં સ્થિર થવું જ પડે છે, સમત્વ અને સાક્ષીભાવનો અંતરથી સ્વીકાર કરીને અનાસક્ત ભાવમાં અને વાસના અને વિચારથી મુક્ત હોય તો જ પરમાત્મા હાથ ઝાલે સ્થિર થઈને પોતાના સ્વભાવમાં સ્થિર થઈને જીવન જીવવું એનું છે આ હકીકત બરાબર મનમાં ઠસવી જોઈએ અને અંતરથી જાણી નામ સત્યસ્વરૂપા ભક્તિ.
લેવી જરૂરી છે અને આત્મામાં સ્વસ્વરૂપમાં સ્થિર થવું જ જોઈએ. માણસે ભક્તિ સત્યસ્વરૂપ થઈને, વાસના અને વિચારથી ભક્તિમાં બાહ્યાચારો કોઈ કામમાં આવતાં જ નથી એ સત્ય મુક્ત થઇને, આત્મસ્વરૂપ, આત્મસ્થ અને હૃદયસ્થ થઈને સ્વ- હકીકત છે, એટલે આજે થતી પૂજા, આરતી-માળા, જપ વગેરે સ્વભાવમાં સ્થિર થઈને ભક્તિ કરવાની હોય છે અને પોતાના પ્રકારની ભક્તિમાં વાસના અને વિચારથી મુક્તિ હોતી નથી અને સ્વભાવને જાણી તેમાં સ્થિર થવાનું હોય છે. તેનું નામ જ ભક્તિ છે, આત્માનું જોડાણ હોતું જ નથી. અંતરનું જોડાણ આ બધી જ વિધિ
ભક્તિ ટોટલી નિર્દેતુક હોવી જોઈએ, એનો અર્થ છે વાસના વિધાનો, વાસના વિચારમુક્ત થઇને અંતરને સાથે રાખીને, પોતાના અને વિચારથી મુક્ત થઇ, અંતરથી આત્મસ્થ અને હૃદયસ્થ થઈને સ્વભાવમાં સ્થિર કે પરમચેતનામાં જાગૃતિપૂર્વક સ્થિર થઈને પોતાની પરમચેતનામાં જાગૃતિપૂર્વક સ્થિર થઈને ભક્તિ થવી વિધિવિધાનો થતાં જ નથી એટલે તે ભક્તિ નથી. જેથી આનંદ જોઈએ, તે ભક્તિની પ્રથમ શરત છે.
ઉપલબ્ધ થતો જ નથી અને માણસનું આંતરિક પરિવર્તન શક્ય જ્યાં પણ કોઈપણ જાતનો હેતુ છૂપો કે જાહેર મનમાં હોય બનતું જ નથી. ત્યાં ભક્તિ નથી, એટલું આજના કહેવાતા ભક્તોએ બરાબર જાણી આજની ભક્તિ મોટે ભાગે અહંકારને પોષણ આપે છે, અને અને સમજી લેવા જેવી પરમ સત્ય હકીકત છે. જ્યાં કોઈપણ દંભમાં વધારો કરે છે. જ્યાં અહંકારને પોષણ મળતું હોય, દંભમાં પ્રકારનો હેતુ છે, વાસના છે, વિચાર છે, માગ છે, ત્યાં ભક્તિ વધારો થતો હોય, વાસના વિચારને બળ મળતું હોય ત્યાં ભક્તિ કે નથી.
પરમાત્મા હાજર હોઈ શકે જ નહીં એટલું અંતરથી જાણો અને - જેમને સત્યસ્વરૂપ થઈને આત્મસ્થ થઈને, હૃદયસ્થ થઈને સમજો, હું પણું છે, વાસના છે, વિચાર છે, ત્યાં સમર્પણ નથી, ત્યાં ભક્તિ કરવી છે, તેનું ફળ પરમ આનંદમાં સ્થિર થવું છે, તેમણે શરણાગતિ પણ નથી, એટલે ત્યાં ભક્તિ નથી. પોતાના સ્વભાવમાં સ્થિર થઈને જીવન જીવવું છે, આવા જીવન નું જીવનમાં શું ખાવું અને શું નહીં ખાવું તેને ને ભક્તિને કશું નામ ભક્તિરૂપ જીવન છે.
પણ લાગતું વળગતું જ નથી, જે કાંઈ ખાવ, જે કાંઈ વર્તન, જેમને સત્યસ્વરૂપા ભક્તિ કરવી છે, તેમના મનમાં અત્યંત વ્યવહાર, આચરણ કરો તે શુદ્ધ મનથી જાણી, સમજી ને અનુભવીને નમ્રતા, વિવેકનો, સત્યતાનો, અનાસક્ત ભાવ સાક્ષીભાવમાં સ્થિરતા, પરમચેતનામાં જાગૃતિપૂર્વક સ્થિર થઈને આચરણ કરો, અને ટીલાં વિચાર અને વાસનાથી નિવૃતિ અને કર્તુત્વ રહિતતાનો ભાવ અંતરમાં ટપકા કરો તો તે બરાબર જાણી સમજીને કરો, માનીને કાંઈ પણ હોવો જોઈએ, એટલેકે અહંકાર ઓગાળી નાખવો જ જોઈએ, તે કરો જ નહીં, પણ અંતરથી જાણી અનુભવીને આચરણ કરો, ભક્તિની બીજી શરત છે.
એટલે કે પરમચેતનામાં જાગૃતિપૂર્વક, વર્તમાનમાં જીવો તે જ માણસ હું પણ સાથે કદી ભક્તિ કરી શકે જ નહીં, જ્યાં હું, સાચી ભક્તિ છે. વાસના, વિચાર વગેરે મનમાં હાજર છે, ત્યાં પરમાત્માની હાજરી કોઈપણની કોઈપણ પ્રકારની વાત કે વિચાર માનીને ચાલો જ જ નથી એટલું બરાબર જાણી લેવું સમજી લેવું જરૂરી છે. નહી, પણ શુદ્ધ અંતરથી એટલે કે વાસના અને વિચારથી મુક્ત
માણસ જ્યારે હું થી, વાસનાથી વિચારથી મુક્તિ પ્રાપ્ત કરે થઇને આત્મસ્થ અને હૃદયસ્થ થઈને શુદ્ધ મનથી અને શુદ્ધ બુદ્ધિથી છે, એટલેકે અહંકારથી નિવૃત થાય છે ત્યારે જ સાચો અંતરનો પરમચેતનામાં જાગૃતિપૂર્વક સ્થિર થઈને કસીને જાણીને અનુભવીને
જુલાઈ - ૨૦૧૯ )
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૩
