________________
સમ્યગદર્શન સત્યનું દર્શન
મહેન્દ્ર પુનાતર સત્ય વિજ્ઞાન ફાઉન્ડેશન દ્વારા કાંદિવલીમાં તેરાપંથ ભવન કહેવાય છે પણ ગળે ઉતરતું નથી. સરળતાથી સમજાઈ જાય, ખાતે યોજાયેલી સમ્યગુદર્શનની ત્રણ દિવસની શિબિર ખૂબજ સફળ હૃદયના તારો ઝણઝણી ઉઠે અને કશુક પ્રાપ્ત થયાનો અહેસાસ રહી. લોકોને ઘણું બધુ જાણવાનું સમજવાનું મળ્યું. આદરણીય ઉભો થાય એવું જ્ઞાન હંમેશા સ્વીકાર્ય બને છે. આ શિબિરોના આવો ભાઈ શ્રી જિતેન્દ્રભાઈ શાહ અને આદરણીય ભાઈશ્રી વલ્લભભાઈ પ્રતિભાવ ઉણો થયો. ત્રણ દિવસની આ શિબિરે હૃદય અને મનના ભણશાલીએ આ ગહન વિષયને બહુ સરળતાથી રજૂ કરીને શ્રોતાઓના તારોને જોડયા અને અંદર થોડી હલચલ મચાવી દીધી અને વધુ દિલ જીતી લીધા. રજૂઆત અને સંકલન ખૂબજ સુંદર, હૃદયસ્પર્શી જાણવાની ઉત્સુકતા વધી. અને સપ્રમાણ. કશુ વધુ નહી, કશું ઓછું નહી, કશું કંટાળાજનક આ શિબિરના મહત્વના બે પ્લસ પોઈન્ટનો ઉલ્લેખ કર્યા પણ નહીં બંને મહાનુભાવોએ ઉંડો, તલસ્પર્શી અભ્યાસ અને વગર રહેતો નથી. એક બંને વિદ્વાનોની સરળતા અને સહજતા જહેમત પછી પોતાને જે કાંઈ પ્રાપ્ત થયું તે જિજ્ઞાસુઓ સુધી તેમજ તેમની નમ્રતાપૂર્વકની રજૂઆત અને બીજુ સાંપ્રત વ્યવસ્થાની પહોંચાડ્યું છે અને જ્ઞાનની ગંગાને વહાવી છે બંને વિદ્વાનોને જેટલા કોઈ પણ જાતની ટીકા, આલોચના વગર સાચુ શું છે, સાર્થક શું છે અભિનંદન આપીએ તેટલા ઓછા છે.
અને કરવા જેવું શું છે તેનું સમ્યકજ્ઞાન. શ્રી જિતેન્દ્રભાઈએ સમ્યગ્રદર્શનના જુદાજુદા પાસાઓની શાસ્ત્રો, હવે મૂળ વાત પર આવીએ આ શિબિર પછી શું? આ જ્ઞાન મુનિ-મહર્ષિઓ, આચાર્ય મહારાજાઓના પુસ્તકો, ગ્રંથો અને સૂત્રોને કેટલા લોકો બરાબર સમજ્યા? કેટલા લોકોના ઘર સુધી પહોંચ્યું? ટાંકીને પ્રણાણભૂત રીતે દાખલા-દ્રષ્ટાંતો દ્વારા સમજી શકાય અને સંતો અને મહાત્માઓના પ્રવચનો અને વ્યાખ્યાનોમાં મોટી સંખ્યામાં જલ્દીથી ગળે ઉતરી જાય એવી વિદ્વતાપૂર્ણ રજૂઆત કરીને ધર્મનું લોકો ઉમટે છે માથા ધુણાવે છે. લોકો હવે જીવનમાં કશુ ખોટુ નહી યથાર્થ દર્શન કરાવ્યું જ્યારે શ્રી વલ્લભભાઈએ સમ્યગદર્શનને થોડું કરે એવો આભાસ ઉભો થાય છે. પણ બધુ ત્યાંનું ત્યાં જ રહી જાય જીવન સાથે જોડીને આ ગહન જ્ઞાનને હળવું બનાવ્યું. બંને મહાનુભાવોએ છે. મંદિરનો ધર્મ ખરા અર્થમાં ઘર સુધી પહોંચતો નથી. સમ્યગ્દર્શનના જુદાજુદા પાસાઓની ખૂબ ઝીણવટથી મૂળતત્ત્વને લોકોને સાચી સમજ નથી. ગાડરિયા પ્રવાહની જેમ તણાયા મધ્યમાં રાખીને સરળ ભાષામાં છણાવટ કરી અને લોકોના મનમાં કરે છે. બધા કરે છે તેમ કરવું. બધા જે બાજુ ચાલે છે તે તરફ ઉઠતા પ્રશ્નોનું સચોટ સમાધાન કર્યું.
ચાલવું. માણસ ટોળામાં રહેવાનું પસંદ કરે છે. ભીડમાં સત્ય શ્રી જિતેન્દ્રભાઈએ સમ્યગુદર્શનના આઠ અંગો નિઃશંકા, ખોવાઈ જાય છે. સ્થાપિત વ્યવસ્થાઓ લોકોને સાચે રસ્તે દોરવી નિષ્કાંક્ષા, નિર્વિચિકિત્સા, અમૂઢદષ્ટિ, ઉપગૃહન, સ્થિરતા, વાત્સલ્ય શકી નથી. આવા સમયમાં સત્યનું જ્ઞાન અત્યંત જરૂરી છે. જીવનમાં અને પ્રભાવના તેમજ તેના ગર્ભિત અર્થો અંગે સાચી સમજણ સમૃદ્ધિની સાથે તણાવ વધ્યો છે કોઈ મનથી સુખી નથી. અસંતોષ આપી જ્યારે વલ્લભભાઈએ બાહ્યતા અને અંતરતપ અંગેનો અજંપો છે. લોકોને શાંતિ અને સ્થિરતા જોઈએ છે પણ માર્ગ સાચો ખ્યાલ આપ્યો. સાચી સમજણ, જ્ઞાન અને ભાવ વગરની સૂઝતો નથી. સમ્યગુજ્ઞાન તેમને આ કળણમાંથી બહાર કાઢી શકે ક્રિયાઓથી કોઈ અર્થ સરે નહીં તે બે ખૂબીથી સમજાવ્યું. અમૂઢ છે. આ માટે એક શિબિર પૂરતી નથી આ જ્ઞાનને વધુને વધુ જીવન દૃષ્ટિ શું છે તે અંગે વિસ્તૃત સમજ આપી બંને વિદ્વાનોએ ઘણ બધા સાથે જોડવુ જરૂરી છે. પાસાઓને આવરી લીધા અને સમ્યગુજ્ઞાન એટલે કાંઈ વધુ નહીં સમ્યગદર્શનનું હાર્દ સત્ય છે. આમાં અહિંસા અને પ્રેમને જો કાંઈ ઓછું નહીં પણ પર્યાપ્ત એવો સંદેશો લોકો સુધી પહોંચાડ્યો. શામેલ કરી શકાય તો આ જ્ઞાન સંપૂર્ણ બની જાય આમાં પ્રેમનું વધુ
સમ્યગદર્શન એટલે સત્યનું દર્શન, વિવેકદૃષ્ટિ, આત્મદર્શન મહત્ત્વ છે. મહાવીર પ્રભુએ પણ જગતના તમામ લોકો માટે એક અને અંતરમાં ઉતરવાની પ્રક્રિયા. ‘તત્વાર્થ શ્રદ્ધાનું સમ્યગદર્શનમ' મહત્વનું સૂત્ર આપ્યું છે. પ્રાણી માત્ર પ્રત્યે પ્રેમ રાખો. પ્રેમ હશે તો અંગે આ શિબિરમાં સાચી સમજ ઊભી થઈ. આમ ત્રણ દિવસનો અહિંસા અસંભવિત બની જશે. પ્રેમ હશે તો રાગ-દ્વેષ-માનઆ કાર્યક્રમ જ્ઞાનની પરબ બની ગયો. સૌએ શક્તિ અને સમજ અભિમાન રહેશે નહી. સમ્યગૂજ્ઞાનને લોકોના જીવન વહેવાર સાથે મુજબ ગ્રહણ કર્યું. સમ્યગુદર્શનનું મહા અભિયાન ખૂબ સફળ જોડવાની જરૂર છે એવું મને લાગે છે. આ અંગે હું બહુ ઉંડુ જ્ઞાન બનશે એમાં કોઈ શંકા નથી.
ધરાવતો નથી એટલે આ બંને વિદ્વાનોનો મત સર્વથા સ્વીકાર્ય છે. હાલના સમયમાં જ્ઞાનની ખોજ ધરાવતો એક જિજ્ઞાસુઓનો આ શિબિરનો ક્ષમા, સરળતા, નમતા અને સંતોષનો સંદેશો વર્ગ ઊભો થયો છે. ધર્મ, જીવન અને તેના રહસ્યો અંગે જાણવાની ઘરઘર સુધી પહોચે અને લોકોના અંતરમાં ઉજાસ થાય એવી અને પોતાના મનમાં ઉઠતા પ્રશ્નોનું સમાધાન શોધવાની ઉત્સુકતા અંતરની ભાવના... વધી છે. જીવન, ધર્મ અને તત્ત્વજ્ઞાન અંગે ઘણું બધુ લખાય છે અને
જુલાઈ - ૨૦૧૯
પ્રબુદ્ધ જીવન
(૨૫) |
