________________
સગવડ અગવડમાં મન ન બગાડો, પહેલાં એને સ્વીકારો પછી અગવડને દૂર કરવા શાંતિથી મહેનત કરી સાકર બનીને... પ્રોબ્લેમ સોલ
દુનિયામાં બધાં અજીવ દ્રવ્યો પોતાના સ્વભાવમાં જ રહે છે તો પછી હું કેમ મારા જીવદ્રવ્યમાં નહીં, મારો સ્વભાવ જ્ઞાનાદિગુો અને તેનામાં રમવાનો છે. બીજું બધું દૂરથી જોવા માટે છે.
સાકર બનવું એટલે શું? (૧) બીજા જીવમાં ગુણોને જ જોવામાં તેમાંથી જ આત્મસાક્ષાત્કારની ચાવી મળશે. (૨) બીજાના સ્વભાવને સમજી લેવાનો પછી એના સ્વભાવને અનુરૂપ થઈ જવાનું જે એને અનુકૂળ હોય.
જૈન દર્શનનો સિદ્ધાંત પણ ૧+૧=૧ ના ગણિતમાં માને છે. જૈનદર્શનનો મુખ્ય સિદ્ધાંત છે સ્યાદ્વાદ - અનેકાંતવાદ આત્મા ૧ નિત્ય + ૧ અનિત્ય = નિત્યાથીયુક્ત અનિત્ય આત્મા + ગુણો = ભેદોથી યુક્ત અભેદ
અહીં ભેદ + અભેદનો સરવાળો નથી જે બંને સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ ધરાવી શકે. દૂધમાં સાકરની જેમ ભળી ગયા = ભેદાભેદ ૧-૧=૨ કરો એટલે ઇન્દ્ર થાય = ઝઘડો થાય ખંડન + ખંડન કરો એટલે વાદ-વિવાદ ચર્ચા વધતી જાય. સહાદ ૧+૧=૧ બંને જણની સાચીવાત ગ્રહણ કરી સંધિ થઈને એક બની જાય.
અને શક્ય હોય તો સ્યાદ્વાદની સમજથી દૂર કરો.
જો ગુણવાન વ્યક્તિમાં ગુષ્ઠોની મિલાવટ છે તો સારું જ છે ને. લાભ જ લાભ છે. આપણે પણ ગુણીને જોતા શીખીએ.
કોઈ વળી નવો પ્રશ્ન કરે છે – દૂધ હોય તો તેમાં સાકર બનાય પણ સામે જો દૂધ જ નથી તો શું કરવાનું? શેમાં ભળવાનું? કચકચ, ખટપટ, કડવાશને ખટાશ જ જ્યાં હોય ત્યાં શું કરવું?
જવાબ : સૌ પ્રથમ તો આ કડવાશને જીવનમાં સ્થાન જ ન આપો. દષ્ટિ બદલો, ગુણો જોતા હશો તો જીવ સ્વરૂપનાં જ દેખાશે બાકી દોષો તો બધા બાહ્યસ્વરૂપે રહેલા છે. જીવ છે એટલે સમજીને સાકર બની ગળપણ લાવી દેવાનું? છતાંય હજી ન માને ન સુધરે તો આપણી દૃષ્ટિમાં જ ક્યાંય ખામી છે તેમ સમજવું. વ્યક્તિને દોષ ન આપો પણ તેને સમજાવવા માટે પ્રયત્ન કરતાં રહો કારણ કે ઠંડા દૂધમાં સાકર જલદી ન ઓગળે તેને ચમચીથી હલાવવું પડે તેમ સમજણરૂપ ચમચીથી હલાવવાનું, ધીરે ધીરે સમજાશે.
જરાક જુઓ તો ખરા ગળ્યા દૂધમાં મેળવણ નાખો તો દહિં પણ ગળ્યું જ બનશે અને પાણી છુટું પડી જશે, તેમ એકવાર ભળી ગયા પછી કોઈ ગમે તેટલી ખટાશ રૂપી ભેળસેળ કરે પણ મીઠાશ તો પકડાશે જ માટે જ સાકર જેવા મધુર બનો.
કોઈ એમ પૂછે છે કે આપણે જેમ જેમ વધારે સારું કરવા જઈએ તેમ તેમ તે આપણા પર વધારે ગુસ્સો કરે તો શું કરવાનું? શી રીતે
એકાંતવાદ પાણીનું ગણિત અપનાવે છે પોતાનો એકડો જ સહેવાય? સાચો. બીજાના એકડા સામે વિવાદ -
જવાબ – જુઓ, દૂધ ગરમ હોય તો સાકર જલદી ઓગળે અને ચમચીની ખાસ જરૂર ન પડે, મહેનત ઓછી પડે અને દૂધ ગળ્યું મળી જાય અને જલદી પચી પણ જાય છે ને? તેમ આપણે સમજવાનું કે આપણે ગરમ દૂધમાં સાકર નાખી દીધી છે. જલદીથી ઓછી મહેનતે મધુર પરિણામ આપણને મળવાનું છે. થોડી ધીરજ રાખવાની છે.
દૂધ જો સામાન્ય છે તો સાકર એ વિશેષ છે પણ દૂધમાં સાકર ભળે પછી સાકર સામાન્ય બની જાય છે અને દૂધ પ્રમાણે ચાલે છે તેમ અહીં વિશ્વમાં જ્યાં જ્યાં ચૈતન્ય છે તે આપણું સામાન્ય સ્વરૂપ છે. શરીર અને નામ પાણી જેવા વિશેષ છે. વિશેષના કારણે રાગ દ્વેષ થાય, વિકલ્પો થાય, ભવભ્રમણ વધે છે. નિર્વિકલ્પ થવા માટે સામાન્ય કે શૂન્ય જ બનવું પડે તો જ પૂર્ણતા મળે. મોક્ષની સિદ્ધિ સામાન્યથી છે. દૃષ્ટિ વિશેષમાંથી સામાન્યમાં જાય ત્યારે મોક્ષ મળે. દરેક વ્યક્તિને પોતાના નામ – દેખાવથી ઓળખવાના બદલે અંદર
જીવનમાં ડગલે પગલે સમસ્યાઓ આવે છે એના સમાધાન માટે પહેલા વાતને સાંભળો પછી સમજો-ખંડન ન કરો. સામેવાળાને બોલવા દો, એ બોલશે તેમતેમ તેની વાતમાંથી આપણને કંઈક મળશે. પછી તેની વાતનો વિચાર કરો, છેલ્લે સ્યાદ્વાદ જાય વાણી દ્વારા સમજાવો. જો તરત જ ખંડન મંડન કરી દેશું તો તેની અંદર રહેલ બધું જાણવા નહિં મળે.
આપણે દૂધમાં સાકર જેવા બનવાનું છે. ડબામાંની સાકર જેવા નહીં. કારણ કે ડબામાં પણ સાકરનું સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ જળવાઈ રહે છે. કોક પ્રશ્ન કરે છે કે – તમે દૂધમાં સાકરની જેમ ભળી જાઓ, પણ દૂધ જ મિલાવટવાળું હોય તો ભેળસેળિયા દૂધમાં ભળીને તો નુકસાન જ થાયને? તમારી વાત સાચી પણ એ દૂધ કોની ચોઈસથી લાવ્યા? પોતાની જ ને? તો હવે એ દૂધને નિભાવ્યે જ છૂટકો છે જો તેમાં બહારની મિલાવટ હોય તો તેને સ્યાદ્વાદની સમજણ દ્વારા દૂર કરો.રહેલા ચૈતન્યને સમદર્શિત્વ ભાવે જોવામાં આવે તો બધા જીવોમાં
૨૨
શિવ દેખાય અને ત્યારથી મોક્ષ તરફ ડગલું મંડાય છે.
અગર ભેળસેળનાં પદાર્થો તરીકે કેસર, ઈલાયચી, બદામ જેવાં પદાર્થો નાખ્યા છે તો તો સારું જ કહેવાય ને? દૂધને વધારે ગુણકારી બનાવ્યું અને વધારે પુષ્ટિદાયક બનાવ્યું,
આ વિશેષને છોડો, આત્મ સામાન્ય રૂપ સર્વજીવોને જુઓ, પોતાને પણ સામાન્ય બનાવો, હું’ આખા જગતને ભુલાવે છે. એ બીજા જીવોમાં દોષોની મિલાવટ દેખાય તો એ તો સંસારી ‘હું' રૂપી બિંદુને સિંધુમાં ભેળવી દેવાથી વિરાટ સ્વરૂપ પામી જાય તમામ જીવોમાં રહેવાની દોષ-વિનાની વ્યક્તિ માત્ર મોક્ષમાં જ મળશે છે. અમર બની જાય છે, પૂર્ણ બની જાય છે. સિંધુમાં બિંદુ ભળે તો. અને કદાચ મહાવિદેહમાં મળશે. અહીંયા નહીં. જે છે અપનાવી લો જીવ શૂન્ય બનીને પૂર્ણ બની શકે. સાકર દૂધમાં ભળીને શૂન્ય બની પ્રબુદ્ધ જીવન માર્ચ - ૨૦૧૯
