________________
નચિકેતાના સવાલોના અસ્થાયી જવાબો કીર્તિચંદ્ર શાહ
સૃષ્ટિનો ઉદ્ભવ થયો છે, એવું પ્રતિપાદન કરતી એક થિયરી છે જે Big Bang Theoryના નામે ઓળખાય છે. એ મુજબ વર્તમાન સમયથી ૧૩.૭ અબજ વર્ષ પહેલાં શૂન્યાવકાશમાં પ્રચંડ ધડાકો થયો અને ખગોળીય, પુદ્ગલીય (પુદ્ગલ=પદાર્થ=મેટર) ઘટનાઓ શરૂ થઈ. એમ સૃષ્ટિનો ઉદ્ભવ થયો. જગતના ચાલક નિયમો અસ્તિત્વમાં આવ્યા.
સમયની શરૂઆત પણ ત્યારે થઈ.
આથી પહેલાંમાં જવાતું નથી. વૈજ્ઞાનિકો આને event horizon કહે છે. event horizon નો બીજો દાખલો Black holes નો છે. એની અંદર જવાતું નથી.
Big Bang Theory all wide gel usdl Steady State Theory છે. એ મુજબ સૃષ્ટિ હંમેશાં હતી, છે અને રહેશે અને સમય પણ શાશ્વત છે.
વર્તમાન સમયથી કરોડો વર્ષ પહેલાં પૃથ્વી પર જીવન અને જીવરાશિનો ઉદ્ભવ થયો. ઉત્ક્રાંતિની શરૂઆત થઈ. ઉત્ક્રાંતિના વર્તમાન ચરમ શિખર પર આપણે મનુષ્યો બિરાજીએ છીએ. પશુ– પક્ષી જંતુ પણ બહુ તો દૂર ન ગણાય. સૂક્ષ્મ જંતુના શરીરમાં શ્વસન, પાચન, પ્રજનન વ્યવસ્થા છે. હેતુપૂર્ણ વ્યવહાર કરે છે. સંવેદના અનુભવે છે.
મારે જે કહેવું છે એની નજીક આવવા હું મનુષ્યના શરીરની રચના પર આવું છું.
આપણા જીવનનો મુખ્ય સૂત્રધાર મગજ, હાડકાંઓની પેટીમાં ઘણું સલામત છે. આપણી આંખો શરીરની ઉપરના સ્થાને છે અને એ સહેલાઈથી તેમ જ સ્વયમ્ ઉઘાડબંધ થાય છે. જ્યારે આંખોના પડોશી કામ અને નામ સ્વયમ્ બંધ થતા નથી. શ્વસન વધુ વખત ખોરવાય એ ન પરવડે. એવી જ રીતે કાનની ભયસૂચક અવાજો સાંભળવાની કામગીરી ખોરવાય એ પણ ન પરવડે.
હૃદય, ફેફસાં, હોજરી, આંતરડાં, પ્રજનન અંગો હાડકાંના માળખામાં છે, પરંતુ હાડકાંઓ આ કોઈપણ અંગની કામગીરીમાં વિક્ષેપ પાડતાં નથી. પુરુષ-સ્ત્રીની જનનેન્દ્રિઓ, ગર્ભાશય ને સ્તનમાં હાડકાં છે જ નહિ. ગરદન, હાથ અને પગોને જાણે મિજાગરા મળ્યા છે. જે એમની કાર્યક્ષમતા વધારે છે. હાથ, પગ અડધિયામાં છે. જે ક્ષમતા વધારે છે અને જો ઈજા થાય તો અડધાને જ થાય એવી જાણે ગોઠવણ છે. હાડકાંના પોલાણમાં જીવનરક્ષક દ્રવ્યો ઉત્પાદન થયાં કરે છે.
સામે અંગૂઠો છે એટલે પક્કડ આવે છે. આ પંજો જ દૈનિક કામગીરી, કલા-સાહિત્ય, સમાજરચના, સ્થાપત્ય, ઉત્પાદનો અને યુદ્ધ સુધ્ધાંનો જનક અને સહાયક છે. સમાજચિંતકો માને છે કે મનુષ્યના હાથના પંજાની રચના પશુના પંજા જેવી હોત તો યુદ્ધો થાત નહિ. એટલે જ પ્રભાતે કરદર્શનનો ઉપદેશ છે.
પંજાની ક્ષમતાનો ખ્યાલ મનુષ્યને બાળપણથી જ આવી જાય છે. બીજી કોઈપણ કર્મેન્દ્રિયની સમજણથી પહેલાં જ. થોડાં અઠવાડિયાંની ઉંમરના બાળકના હાથમાં કંઈક મૂકીએ તો તરત જ બળપૂર્વક પોતાની મૂઠી ભીડશે. (આમ Empowermentની શરૂઆત પણ થઈ)
અમુક અંગો જરૂરત પ્રમાણે વિસ્તાર અને સંકોચ પામે છે. મનુષ્યના હાથના પંજાની રચના તો અપ્રતિમ છે. આંગળીઓ
માર્ચ - ૨૦૧૯
મનુષ્યની ચિવૃત્તિઓ પર નજર નાખીએ તો દેખાશે કે સ્ત્રી પુરુષના સહવાસ, ગર્ભાવસ્થા, બાળઉછેર, સ્વજનો માટે ભોગ આપવાની તત્પરતા વિ. લગભગ સૌને સુખ ને આનંદ આપે છે. તો મનુષ્યના શરીરની (અને બધા જ જીવિતોના શરીરોની) આટલી કાબેલિયત ભરેલી રચના કોણે કરી? વળી આવી મનોકામનાઓ ક્યાંથી આવી?
આ Prime Mover કોણ છે? ક્યાં છે?
સર્જનહાર ઈશ્વરની - Godની ધારણા હવે ઘણાને કબૂલ નથી. જૈન અને બૌદ્ધ દર્શનમાં તો સર્જનહાર જ નહિ.
વિજ્ઞાનજગત પદાર્થ અને ઊર્જા એમ બે તત્વને સ્વીકારે છે. જ્યારે ભારતમાં જન્મેલા દર્શનો અને દેશકાળથી પરના સ્વયમ્ બુદ્ધો, ચેતના/ચૈતન્યને પદાર્થ અને ઊર્જાથી અલિપ્ત અને ઉપરી તત્વ તરીકે સ્વીકારે છે. અહીં મારે એમ કહેવું છે કે જો આપણને Big Bang Theory માન્ય હોય તો Big Bang પહેલાંથી જ ચૈતન્ય હતું, ચેતના હતી અને જાણે સૃષ્ટિની લીલા આ ચૈતન્યે જ કરાવી? વૈદિક દર્શન પ્રમાણે, ઈશ્વરીય તત્વને એમ થયું ‘એકોહમ્ બહુશ્યામ’ અને જગતની લીલા શરૂ થઈ એ કલ્પના ને આ કેટલું નજીક છે?
જો ચેતનનું હોવાપણું આપણે Big Bang ના પહેલાથી ન સ્વીકારવું હોય તો, સાથે ચૈતન્યનો ઉદ્ભવ થયો એમ મારું કહેવું છે.
જ્યારે જગતને શાશ્વત માનનારાઓ માટે ચૈતન્યનું શાશ્વતપણું માનવું સહજ જ છે. આમ જગતની સર્વ જીવિત ઘટનાઓની સ્વામિની/સેનાપતિ ચેતના છે. આપણને ચેતના સ્વજાગૃતિ (conciousness) રૂપે મળે છે. તેમ જ આપણી શુદ્ધ બુદ્ધિ પણ ચેતનાની લહેરખી છે. ચેતના કોઈ વૈશ્વિક હેતુ કે દિશાને અનુસરતી હોય કે ન હોય; પરંતુ ચેતનાને કોઈ પસંદગી નથી. પક્ષપાત પ્રબુદ્ધ જીવન
૨૫
