________________
છે, મિથ્યાને સત્યરૂપ જણાવે છે, પણ જ્યારે આપણે દાર્શનિક સુખ-દુઃખ, જ્ઞાન-અજ્ઞાનનાં કારણો પણ સમજાવે છે. આ શરીરનાં અને આધ્યાત્મિક શાસ્ત્રો વડે આપણાં મન, બુદ્ધિ, ચિત્તને પરિશુદ્ધ અંગ-ઉપાંગો, ઇન્દ્રિયો, અંતઃકરણો, ચેતાતંત્રો અને નાડીતંત્રો, કરીએ છીએ ત્યારે આ ભ્રાંતિ અને ભ્રમણાઓમાંથી બહાર આવી શ્વાસ-પ્રાણ અને જીવન જેના વડે જીવંત, કાર્યશીલ અને ગતિયુક્ત એને ઓળખી શકીએ છીએ.
રહે છે, એ આત્મચૈતન્યને સમજાવે છે. આ દેવ જ આપણા જન્મ અને પુનર્જન્મના વારફેરામાંથી આ અનંત કોટિ બ્રહ્માંડોમાં અને સચરાચર સૃષ્ટિમાં એક જ આપણને મુક્તિ અપાવી શકે છે અને આપણાં બંધનનું કારણ પણ શક્તિની રમણા અને વિલાસ છે, અને તે શક્તિ એટલે ચૈતન્યશક્તિ, નિમિત્તરૂપે એ જ છે. આ દેવ જ સત્ અને&ત છે. એ દયા અને જે વિશ્વવ્યાપક છે, વિભું છે. એમાંથી જ આ બધું ઉત્પન્ન થયું છે, કરુણાનો ભંડાર છે. પ્રારબ્ધ કર્મના ફળમાં તેજ પરિવર્તન કરી શકે એના વડે બધું દોરાય, પ્રેરાય અને નભે છે અને અંતે એમાં જ છે. એ સર્વથા કમ્ તેમ જ અન્યથા કતૃમ છે. એ માત્ર કાનૂન વિલય પામે છે. એ ચૈતન્યને વૈશ્વિક (બૃહદ) કક્ષાએ આપણે નથી, એ ન્યાયી અને દયાવાન પણ છે. આ સમસ્ત બ્રહ્માંડનો તથા “બ્રહ્મ' કહીએ છીએ અને વ્યક્તિગત જીવકક્ષાએ આત્મા કહીએ જીવમાત્રનો એ આત્મા છે, એ આ બધાનો વહીવટ અને સંચાલન છીએ. એ બંને એક છે એમાં અદ્વૈત છે એને ઓળખવું એ જ સાચું કરનાર દેવ છે. એની લીલા અકળ અને રહસ્યમય લાગે છે, એનો જ્ઞાન છે અને મુક્તિ છે, એ વાત આ વિદ્યા સ્પષ્ટરૂપે સમજાવે છે. પાર પામી શકાતો નથી. તે અને તેની સાથે સંકળાયેલ બધી એક મહા વિસ્ફોટને કારણે આ બહ્માંડ અસ્તિત્વમાં આવ્યું છે, બાબતો અનંત હોવાથી આપણી બુદ્ધિ અને સમજની ટૂંકી ફૂટપટ્ટીથી એવી બીગબેન્ગ થિયરીને વિકસાવી આ બહ્માંડ, આ વિશ્વ અને આપણે એને માપી શકીએ એમ નથી. આપણા અજ્ઞાનને કારણે આ જીવ, જગત અને ઈશ્વરને ઓળખાવવાનો પ્રયત્ન કરતું આજનું તેમ છતાં આપણે માપવા-મૂલવવાના પ્રયત્નો કરીએ છીએ, જે ભૌતિક વિજ્ઞાન હજુ કેટલું અજ્ઞાની અને ગુમરાહ છે તે વાત પણ નિષ્ફળ રહેતા હોય છે. એને પામ્યા વિના આપણાં દુન્યવી તાપ- આ વિદ્યા વડે સમજી શકાય તેમ છે.
પણ સંતાપ, વ્યથા-પીડાનો કોઈ અંત નથી.
‘કદમ્બ' બંગલો, ૩૫, પ્રોફેસર્સ સોસાયટી, જોઈ શકાશે કે આ વિદ્યા વિશ્વની અને મનુષ્યની ઉત્પત્તિનાં
મોટા બજાર, વલ્લભ વિદ્યાનગર -૩૮૮૧૨૦ કારણો સમજાવે છે, એનાં નિમિત્ત કારણો ઉપરાંત ઉપાદાન
ફોન નં. ૦૨૬૯૨ - ૨૩૩૭૫૦ કારણો સ્પષ્ટ કરે છે. જીવોના જન્મ-મરણના આવાગમન, એનાં
મો. ૦૯૭૨૭૩૩૩000 સ્વેચ્છા-દેહત્યાગ
ભાણદેવજી માનવીને સૌથી વહાલું કોણ? પોતાનું શરીર અર્થાત પોતાનું આ સૌથી સમજદાર પ્રાણી, આ માનવી આત્મહત્યા કરે છે શા માટે? આયુષ્ય ! કોઈને મરવું ગમતું નથી. સૌ મૃત્યુને ટાળવા અને તે રીતે ભય, ક્રોધ, કંટાળો, નિરર્થકતા, રસ, અપમાન-આવા જીવનને લંબાવવા ઈચ્છે છે. માનવીનું ચાલે તો મૃત્યુને તે આ પૃથ્વી કારણસર માનવી ક્વચિત કરી નાખે છે. ક્ષણિક આવેગ માનવીને પરથી દેશવટો આપી દે અને પોતે અજરઅમર બની જાય. આ તો આત્મહત્યા તરફ દોરી જાય છે. માનવીની ઈચ્છા થઈ. પરંતુ હકીકત એ છે કે પ્રત્યેક માનવીને મૃત્યુ આ આત્મહત્યા કરતાં તદ્દન વિપરીત રીતે પણ દેહત્યાગની આવે જ છે. મૃત્યુ આવે જ છે - આ એક હકીકત છે અને છતાં મૃત્યુ ઘટના ઘટે છે. આ ઘટના છે – સ્વેચ્છા દેહત્યાગ. આ જ ઘટનાને માનવીનું સૌથી અપ્રિય પાત્ર છે. અળખામણું પાત્ર છે.
યૌગિક પ્રાણોત્ક્રમણ સમાધિ મૃત્યુ કે જીવંત સમાધિ પણ કહેવામાં જો આમ જ છે તો કેટલાક માણસો આત્મહત્યા કરે છે તે શા આવે છે. માટે? જો સૌ માનવોને પોતાનું શરીર, પોતાનું આયુષ્ય અપરંપાર આ સ્વેચ્છા-દેહત્યાગ અને આત્મહત્યામાં શો ભેદ છે? વહાલું છે, સૌથી અધિક વહાલું છે, તો પછી આ પૃથ્વી પર બંનેમાં દેહત્યાગ છે. બંનેમાં દેહત્યાગ પસંદ કરવામાં આવે છે, આત્મહત્યાની ઘટનાઓ ઘટે છે શા માટે?
છતાં બંનેમાં પાયાની ભિન્નતા છે. પૃથ્વી પર માનવ સિવાયના કોઈ પ્રાણીએ ક્યારેય આત્મહત્યા પહેલાં આપણે જોઈએ કે સ્વેચ્છા દેહત્યાગ અર્થાત્ સમાધિકરી હોય તેવું જાણમાં આવ્યું છે? પશુઓ-પક્ષીઓ કદી મૃત્યુ શું છે? આત્મહત્યા કરતા નથી. આત્મહત્યા તો માનવજાતનો ઈજારો છે, સ્વેચ્છા દેહત્યાગ અર્થાતુ સમાધિ-મૃત્યુ એક રહસ્યપૂર્ણ ઘટના એકાધિકાર છે.
છે. યોગસિદ્ધ-અધ્યાત્મસિદ્ધ પુરુષ જ સમાધિ-મૃત્યુ પામી શકે છે. માનવ સૌથી બુદ્ધિમાન, સૌથી સમજદાર પ્રાણી છે. પૃથ્વી પરનું પહેલેથી આયોજન કરીને પોતાના સંકલ્પથી, યોગયુક્તિથી સમાધિ
જાન્યુઆરી - ૨૦૧૯
પ્રદ્ધજીવન
(૧૧).
