________________
વૈતાલી દેવી ઉપર દોડી ગઈ. અને કહેવા લાગી, અરે! તું એક જૈનધર્મનો સ્વીકાર કર્યો. ખરેખર! એક ભક્તામરની એક ગાથાએ જૈનધર્મીને હેરાન કરી રહી છે! આ સાંભળતા જ વૈતાલી દેવી રતિશેખરને બચાવી લીધો... ત્યાંથી ભાગીને પેલા પાંખડી તાપસીની ઉપર ધૂળ વૃષ્ટિ કરવા
તેમજ જૈનધર્મનો જયજયકાર થયો.... (ક્રમશ:) લાગી, જેના કારણે ધૂલિયા અને તેના ચેલાઓને શ્વાસ લેવો પણ ભારે પડી ગયો. ત્યારે તેઓ રતિશેખરના મંત્રની સિદ્ધિથી પરિચિત
૩૦૨, ગુંદેચા ગાર્ડન, લાલબાગ - ૪OO૦૧૨. થયા અને રતિશેખર પાસે જઈ વારંવાર ક્ષમા યાચના માંગી અને
મો. ૯૮૯૨૮૨૮૧૯૬ મૃત્યુ એટલે મુક્તિ
શશિકાંત લ. વૈધ ઘણા માનવજીવનનું મૂલ્ય સમજતા નથી અને જીવનને જેમ બધા સાથે સભ્યતાથી વર્તવું - આને જ માનવતા કહેવાય. તેમ વેડફી નાખે છે. જ્યારે એમને પોતાની ભૂલ સમજાય છે - દરેક ધર્મમાં જીવન અને મૃત્યુ વિશે વાત કરી જ છે. જેનું ત્યારે ખરેખર બહુ મોડું થઈ ગયું હોય છે. - દૂધ ઊભરાઈ જાય જીવન ઈશ્વરમય હોય તેનું મૃત્યુ પણ મંગલમય બની રહેશે. આવા પછી જેવી સ્થિતિ થાય છે. ખરેખર તો માનવજીવન અમૂલ્ય છે, ધર્મમય જીવન જીવનાર માણસો મૃત્યુથી ડરતા નથી હોતા. તે જેની કિંમત પૈસામાં કે કીમતી રત્નોમાં પણ ન આંકી શકાય. ખરેખર નિર્ભય હોય છે. ઘણા મૃત્યુથી જ ડરે છે... એમને ડર જીવનની એક મોટી કરુણતા છે. વિશ્વની મહાન વ્યક્તિઓ હોય છે કે મૃત્યુ પછી શું થશે?... પણ આ ભય ખરેખર ભામક સત્ય'ને ખાતર મૃત્યુને હસતે મોઢે સ્વીકાર્યું. મહાન તત્ત્વવેત્તા છે. કાલ્પનિક પણ છે. કેમ? જીવન જેમ તેમ જીવી નાખનારની સોક્રેટીસને મૃત્યુદંડની સજા થઈ કારણકે તે યુવાનોને બહેકાવતો માનસિક સ્થિતિ આવી થઈ જાય છે. યાદ રહે કે મૃત્યુ ખરેખર હતો. રાજ્યની દષ્ટિએ આ એક મોટો અપરાધ ગણાય. ખરેખર આશીર્વાદરૂપ છે. આવું હતું જ નહિ, પણ સત્તા આગળ ડહાપણ કામ લાગતું નથી. - જૈન ધર્મમાં ‘‘પૌષધ-વત'' જેવું ધર્મપરાયણ જીવવાનું વ્રત કાંતો ભૂલ કબૂલ કરો અને માફી માગો અથવા મૃત્યુદંડની સજા આવે છે. આ વ્રત આત્મકલ્યાણ માટેનું છે. જીવનની બધી ઉપાધિથી સ્વીકારો. સોક્રેટીસ તો - સત્યવાદી હતો એને મન સત્ય એ જ મુક્ત થઈ, કોઈ શાંતિ મળે તેવી જગ્યાએ એકાદ-બે દિવસ કોઈ ઈશ્વર અને એ જ ધર્મ હતો. એણે હસતે હસતે મૃત્યુનો સ્વીકાર સંતના સાન્નિધ્યમાં રહી સાધુ જીવન જીવવું... આથી શાંતિનો કર્યો અને મૃત્યુ પામ્યો. સત્યનો વિજય થયો... સત્તા હારી. આજે અનુભવ પણ થશે. બધા ધર્મમાં આવાં વતો હોય છે. આ દિવસે આટલાં વર્ષો પછી પણ સોક્રેટીસ જીવે છે - શરીરથી નહિ, પણ મૌન, શાસ્ત્રનું અધ્યયન, પ્રભુ સ્મરણ અને સાંસારિક સુખથી પણ તેણે માનવજીવનને સંદેશ આપ્યો કે – સત્યમય જીવનની કિંમત મુક્ત રહીને સાધુ જેવું જીવન જીવવું. યાદ રહે કે ગીતા અને ખૂબ છે – જે સમજે તેના માટે. માણસે પણ બને તેટલું તેનું જીવન ઉપનિષદ કહે છે કે થોડી ક્ષણ માટે પણ શ્રદ્ધાપૂર્વક હરિસ્મરણ સત્યમય બનાવવું જોઈએ - આ જીવન જ મૂલ્યનિષ્ઠ કહેવાય. કરેલું વ્યર્થ જતું નથી. જે કંઈ કરીએ તે સમજપૂર્વક અને નિષ્કામ
- યાદ રહે ઈશુ, ગાંધી, સોક્રેટીસ મૃત્યુ પામીને પણ હમેંશને ભાવે (પુણ્યદાન પણ) કરીએ. “અહં' મુક્ત બનીને પ્રવૃત્તિ કરવી. માટે જીવંત રહ્યા. મરીને જીવવાનો મંત્ર તેઓ આપી ગયા. મૃત્યુ “પ્રભુ કરાવે અને તમે કરી રહ્યા છો.' તમને પ્રભુએ નિમિત્ત બધા જ ભેદભાવ અને મતમતાંતરો ભૂલાવી દઈને આપણને બનાવ્યા છે. જ્યારે તમે શાંતિથી બેસો ત્યારે તમારા ‘માહલા સાથે એકાત્મતાની અનુભૂતિ કરાવી જાય છે. મૃત્યુ દ્વારા જ જીવનની વાત કરજો.' તમને જીવંત રાખનાર તેનું ચૈતન્ય દૂર ક્યાં છે? ખરો અર્થ સમજાય છે. સંતો અને બધાં શાસ્ત્રો પણ કહે છે કે - તમારી અંદર જ છે. આ શાંત ચિત્તે વિચારો... તમને પરમ જીવનને મંગલમય બનાવવાની ચાવી તમારી સૂઝ-સમજ પર છે. શાંતિનો અનુભવ થશે. ‘પૌષધ વ્રત' મરતા પહેલાં સચેતપણે માણસ જ્યારે ગુસ્સામાં હોય છે ત્યારે તેની જીભ પર કાબૂ હોતો જીવતાં જીવતાં મૃત્યુ શીખવે છે. - બસ. સાક્ષીભાવે, શાંતિપૂર્ણ નથી... તેના વર્તનની અસર સામી વ્યક્તિ પર શી પડશે તેનો તેને વિદાય. યાદ રાખો મૃત્યુ ભયાનક નથી. - મૃત્યુ એટલે મુક્તિ. વિચાર આવતો નથી. એક સંતે કહ્યું: ‘કોઈ વ્યક્તિ તમારું અપમાન ગીતાજીમાં આ સંદર્ભમાં ખૂબ સ્પષ્ટ રીતે સમજાવ્યું છે. શ્લોક કરે તો તમને ગમે? તમારી સાથે ગમે તેવો વિચિત્ર વ્યવહાર કરે ૨૨, અધ્યાય-૨માં કૃષ્ણ કહે છે કે “જેમ મનુષ્ય જૂનાં વસ્ત્રો તો ગમે? ગાળા-ગાળી કરે તો ગમે? આ તો જંગલી વર્તન જ ત્યજીને નવાં વસ્ત્રો ધારણ કરે છે, તેમ દેહધારી આત્મા જૂનું કહેવાય ને!! બસ આપણને આ ન ગમે. આ સારું નથી, પણ શરીર ત્યજી બીજું નવું શરીર પામે છે.' યાદ રાખીએ કે ‘આત્મા અસભ્ય વર્તન કહેવાય.' - આ દ્વારા સંત એક સુંદર સંદેશ આપે અજન્મા, શાશ્વત અને પુરાતન છે; તેથી શરીર મરાયા છતાં છે કે તમને જે - નથી ગમતું. તે સામેની વ્યક્તિને પણ ન ગમે. (આત્મા) મરતો નથી.' - સ્વામી શિવાનંદ સરસ્વતી (ઋષિકેશ)
પ્રબદ્ધજીવન
(જાન્યુઆરી - ૨૦૧૯)
