________________
મિથ્યાત્વરૂપ પાપના નિબિડ અંધકારમાં સાચી દિશા સૂઝતી નથી. જેને સર્પ કરડ્યો હોય તેને પાણી મંત્રીને આપવાથી સાપનું ઝેર સત્યનું દર્શન કે સાચી શ્રદ્ધા થતી નથી. પરંતુ જ્યારે શ્રદ્ધાપૂર્વક ચડતું નથી. પ્રભુની સ્તુતિરૂપે ભક્તિ કરવામાં આવે છે ત્યારે અનાદિકાલના પ્રસ્તુત ભક્તામરની સાતમી ગાથાના જાપથી શું ફળ મળે છે પાપ પરમાત્મારૂપી સૂર્યને એમની કૃપારૂપી કિરણો દ્વારા ક્ષણમાત્રમાં તે દર્શાવતી એક પ્રાચીન કથા... નષ્ટ થઈ જાય છે. એટલે જ કહ્યું છે કે “મરીનિવર રિપુષ્પત્તિ
શ્રેષ્ઠીપુત્ર રતિશેખરની કથા पुव्वसंचिया कम्मा।'
પટના નગરના રાજા ધર્મપાલ ન્યાયશીલ અને ધર્માત્મા હતા. પરમાત્માની સ્તુતિ રૂપે ભક્તિ કરવાથી દેહ અને આત્મામાં તે શહેરમાં બુદ્ધ નામના ધનપતિ રહેતા હતા. એમને રતિશેખર રહેલ અભેદ બુદ્ધિ નાશ પામે છે અને ભેદ જ્ઞાન પ્રગટે છે. જેનાથી નામનો રૂપવાન અને વિનયવાન પુત્ર હતો. તેણે શ્રીમતી નામની અનાદિ કાળનું મિથ્યાત્વ દૂર થતાં સમ્યકત્વ પ્રગટ થાય છે. દેહનો અર્શિકા પાસેથી ખૂબ વિદ્યાભ્યાસ કર્યો હતો. વ્યાકરણ, કોષ, અધ્યાસ છૂટતા જ આત્માનું જ્ઞાન-દર્શન સ્વરૂપે પ્રગટ થાય છે. સિદ્ધાંત અને મંત્ર-તંત્રમાં પણ રતિશેખરે સારી યોગ્યતા પ્રાપ્ત કરી આત્મસિદ્ધિમાં પણ કહ્યું છે કે,
લીધી હતી. ‘છૂટે દેહાશ્વાસ તો નહિ કર્તા તૂ કર્મ'
પટનાનગરની બહાર એક ધૂલિયા નામનો વેષી તાપસી રહેતો નહીં ભોક્તા તૂ તેહનો એ જ ધર્મનો મર્મ
હતો. તે મહામિથ્યાત્વી, પાખંડી અને ચરિત્રહીન હતો. એણે એ જ ધર્મથી મોક્ષ છે તૂ છે મોક્ષ સ્વરૂપ,
કેટલાંક કુદેવોની આરાધના કરી વૈતાલી વિદ્યા શીખી લીધી. જેવી અનંત દર્શન જ્ઞાન – અવ્યાબાધ સ્વરૂપ...
પટના નગરમાં મંત્રવિદ્યામાં તેની ખ્યાતિ થવા લાગી. રાજા ધર્મપાલ એવી જ રીતે સ્વપ્ન ગમે તેટલું લાંબુ હોય તો પણ આંખ પણ તેનો આદર-સન્માન કરતા હતા. તેની પાસે એક - બે ખૂલતાં જ સ્વપ્ન અદૃશ્ય થઈ જાય છે. તેમ અજ્ઞાન ભલે અનાદિકાળનું ચેલાઓ કાયમ સાથે જ રહેતા હતા. હોય પણ જ્ઞાન થતાં જ પાપરૂપ વિભાવ ખતમ થઈ જાય છે. જેમ એક દિવસ આ પાંખડી તાપસીનો ચેલો ‘લોભી ગુરુ અને અગ્નિનો એક કણ પણ કાષ્ઠના સમૂહનો નાશ કરી શકે છે તેમ લાલચી ચેલો' ની ઉક્તિવાળો એક ચેલો જ્યાં રતિશેખર કુમાર પ્રભુની સ્તુતિનો એવો અલૌકિક પ્રભાવ છે કે ભવાંતરના બંધાયેલ ઉપાશ્રયમાં વિદ્યાધ્યયન કરતા હતાં ત્યાંથી નીકળ્યો. ત્યારે રતિશેખરે. પાપકર્મો નાશ પામે છે.
વેષધારી કસાધુ ચેલાની સામે પણ જોયું નહિ અને કોઈ વાત પણ ભક્તામરના પ્રથમ શ્લોકમાં પણ સ્તુતિકારે પરમાત્મા માટે કરી નહિ. ત્યારે ચેલો પોતાનું અપમાન સમજીને એ પોતાના ગુરુ ‘ઉદ્યોતકમ્' વિશેષણનો પ્રયોગ કર્યો છે. ઉદ્યોતકમ્' = પ્રકાશ પાસે ગયો અને પોતાના અપમાનની વાત મીઠું-મરચું ઉમેરી કરવાવાળા.અર્થાત્ અંધકારનો નાશ કરવાવાળા. તેમ જ આ શ્લોકમાં ગુરુની સમક્ષ પ્રસ્તુત કરી. આ વાત સાંભળી પાખંડી તાપસી ખૂબ પરમાત્માનો ‘દલિતપાપ તમો વિતાનમ્' = પાપના વિસ્તારને જ ગુસ્સે થઈ ગયો અને તરત જ વૈતાલી વિદ્યાથી દેવીને બોલાવી નાશ કરવાવાળા દર્શાવ્યા છે.
તેને રતિશેખરને મારવા માટે આદેશ આપ્યો. આમ આ શ્લોકમાં સ્તુતિકારે પરમાત્માના આ વિશેષણનો ધૂલિયા તાપસીને આદેશ સાંભળી દેવી રતિશેખર પાસે ગઈ, વિશેષાર્થ દર્શાવ્યો છે. જે ખરેખર મનનીય લાગે છે.
પરંતુ જૈનધર્મી રતિશેખરના પુણ્યની સામે તે કાંપવા લાગી. અને - સ્તુતિ કરતાં કરતાં આચાર્ય શ્રી પરમાત્મા સાથે એકરૂપ થઈ પાછી ફરી તાપસીને કહેવા લાગી કે, અરે મૂર્ખ તે જૈન ધર્મી છે. ગયા છે, પ્રભુની સાથે પ્રીતિ જોડી બંધાઈ ગયા છે, અને હવે મુક્તિ એને મારવા માટે હું કે તું કોઈ સમર્થ નથી. જો તે કરુણા નિધાન માર્ગ પર પ્રયાણનો પ્રારંભ કરે છે...
રતિશેખર આજ્ઞા આપે તો હું તારો જ સર્વનાશ કરવા માટે તૈયાર ऋद्धि : ॐ ह्रीं अर्ह णमो बीज बुद्धीणं । मंत्र: ॐ ह्रीं श्रीं हं सं श्रां श्रीं क्रौं क्लीं सर्व
ત્યારે તપસ્વી હાથ જોડીને બોલ્યો, માતા! ક્રોધ કરો નહિ. કુરિત - સંદ- સુકોપકવ વરુષ્ટનિવાર રુરુ કુરુ સ્વાદ બીજું કાંઈ નહિ તો રતિશેખરના ઘર પર ધૂળની વર્ષા તો વરસાવો.
વિધિ : પવિત્ર થઈ લીલા રંગના વસ્ત્ર ધારણ કરી લીલા ત્યારે વૈતાલી દેવીએ રતિશેખરના ઘર પર ધૂળ વર્ષા શરૂ કરી. રંગના આસન પર બેસી લીલી માળા વડે એકવીસ દિવસ સુધી ચારે તરફથી ધૂળની ડમરીઓ ઊડવા લાગી. ધૂળથી આખું આકાશ પ્રતિદિવસ એકસો આઠવાર સાતમી ગાથા, ઋદ્ધિ તથા મંત્રનો છવાઈ ગયું અને અંધારું છવાઈ ગયું. રતિશેખરનું ઘર પણ ધૂળના જાપ જપવો તેમ જ લોબાનના ધૂપથી ક્ષેપણ કરવું.
સમુદ્રમાં ડૂબકી લગાવવા લાગ્યું. આવી હાલત જોઈને ઘરના બધા લાભ : ભોજપત્ર પર લીલા રંગથી લખાયેલો યંત્ર પાસે લોકો ખૂબ ગભરાઈ ગયા. પરંતુ ધીર-વીર રતિશેખર જાણી ગયો રાખવાથી સર્પ વિષ દૂર થાય છે. બીજા વિષ પણ પ્રભાવશીલ કે આ કરતૂત પેલા પાંખડી ધૂલિયાનો જ છે. તે તરત નદી કિનારે બનતા નથી. ગાથા ઋદ્ધિ તેમ જ મંત્રના સ્મરણથી સર્પનો ભય ગયો, સ્નાન વગેરેથી શુદ્ધ બની ભક્તામરની સાતમી ગાથાના રહેતો નથી. વિશેષ વિધિથી સર્પ પણ કીલિત (તાબે) થઈ જાય છે, મંત્રની આરાધના શરૂ કરી. જેનાથી “જંબાદેવી' પ્રસન્ન થઈ, અને
(જાન્યુઆરી - ૨૦૧૯
પ્રબુદ્ધજીવન
