________________
વિધિ થઈ હતી.
શહેરમાં તેનું સ્થળાંતર થયું હતું. આજે આ બોર્ડિંગના બે ભવ્ય મકાનો દેવકરણ શેઠે પૂ. મોહનલાલજી મહારાજના બોધવચનોના કારણે નિર્માણ થયા છે. જૈન સમાજના સાધારણ લોકોને ઘરવખરી અને અપરિગ્રહ ધારણ કર્યો હતો અને નક્કી કર્યું હતું કે પોતાને રૂપિયા આર્થિક સહાય મળી રહે તે માટે મુંબઈ ખાતે જૈન શુભેચ્છક મિત્ર એક લાખથી વધુ રકમ ન ખપે. બાકીની રકમ શુભકાર્યો માટે વાપરવી. મંડળ અને દેશમાંથી નોકરી ધંધા માટે આવતા લોકોને રહેવા જમવાની જેનું પાલન તેમણે જીવંતપર્યત કર્યું હતું અને મૃત્યુ બાદ પણ આ વ્યવસ્થા ઊભી કરવા જૈન ક્લબની સ્થાપના કરી હતી અને આ માટે નિયમનું પાલન થાય તે માટે પોતાના વિલમાં પરિવારજનો માટે જગ્યા ફાળવી હતી. આટલી જ રકમ ફાળવી હતી. બાકીની સ્થાવર જંગમ મિલકત ધર્મ, તબીબી સહાયના ક્ષેત્રે પણ દેવકરણ શેઠે અનુપમ કાર્ય કર્યું હતું. શિક્ષણ અને સમાજના હિતાર્થે દાનમાં આપી દીધી હતી. આનો મોટો જરૂરતમંદ લોકોને આ માટે આર્થિક સહાય ઉપરાંત રૂપિયા બે લાખનું લાભ મહાવીર જૈન વિદ્યાલયને મળ્યો અને પ્રિન્સેસ સ્ટ્રીટ પરની માતબર દાન કરીને હરકિસન હોસ્પિટલ ખાતે જનરલ વોર્ડની ભવ્ય ઈમારત દેવકરણ મેન્શન મહાવીર જૈન વિદ્યાલયને ફાળે આવી સ્થાપના કરાવી હતી. જેથી ગરીબ લોકોને તબીબી સુવિધા પ્રાપ્ત અને આ મકાન વિદ્યાલય માટે કલ્પવૃક્ષ બની ગયું. વિદ્યાલયની પ્રગતિ થાય. જામનગર ખાતે પણ તેમણે ઉદ્યોગ મંદિર અને લાઈબ્રેરીની અને તેના કપરા આર્થિક સંજોગોમાં આ મકાનની આવકના કારણે રચના કરી હતી. મહાવીર જૈન વિદ્યાલય ટકી રહ્યું તેમ કહેવામાં કશી અતિશયોક્તિ દેવકરણ શેઠે કરેલાં કાર્યો અને તેમના જીવનના એકએક નથી.
પાસાઓને વર્ણવવા અને મૂલવવા ગમે તેટલું લખીએ તોપણ શબ્દો મહાવીર જૈન વિદ્યાલય ઉપરાંત શ્રી દેવકરણ શેઠે કરેલાં ઓછા પડે. મહત્ત્વનાં કાર્યોમાં લાલબાગ ખાતે જૈન દેરાસર, ઉપાશ્રય અને તેઓ જેટલું કમાયા તેટલું સમાજના કલ્યાણ અર્થે વાપર્યું. ધન ધર્મશાળા અને જૈન સેન્ટ્રલ લાઈબ્રેરીનું નિર્માણ. આના કારણે કેવી રીતે કમાવું અને કેવી રીતે વાપરવું તે તેમણે તે વખતના શ્રીમંતોને લાલબાગ મહત્ત્વનું ધાર્મિક કેન્દ્ર બન્યું હતું. વંથલી ખાતે ભવ્ય શીખવ્યું હતું. પૈસો આવે ત્યારે માણસ ચલિત થઈ જાય, અભિમાન જિનાલયનું નિર્માણ અને તેનો શાનદાર પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ. આ પ્રસંગે આવે, મોજશોખ વધે અને પૈસા ગેરમાર્ગે વપરાય. પણ દેવકરણ દસ હજાર જેટલા મહેમાનોની હાજરી હતી. દેવકરણ શેઠે મલાડ શેઠના જીવનમાં આવું કશું બન્યું નહીં. પૈસા આવવાની સાથે નમતા ખાતે પોતાની વિશાળ જગ્યામાં ભવ્ય જિનાલય અને ઉપાશ્રયનું અને ઉદારતાના ગુણો સોળે કળાએ ખીલી ઊઠ્યા. જિંદગીભર નિર્માણ કર્યું હતું. આજે પણ આ દેરાસર મલાડ વેસ્ટનું મોટું દેરાસર રાજાભોજની જેમ છૂટા હાથે દાન કર્યું. હાથ કદી સંકોર્યો નહીં. માણસ છે અને ત્યાં ધર્મ અને સામાજિક કલ્યાણની અનેકવિધ પ્રવૃત્તિઓ ધારે તો કશું અશક્ય નથી. સખત મહેનત, પ્રામાણિકતા અને સાચી ચાલે છે. આ ઉપરાંત શત્રુંજય ખાતે ચાંદીનું શિખરબંધી સિંહાસન દાનત હોય તો માણસનું ભાગ્ય પલટી શકે છે એ બાબત દેવકરણ સ્થાપિત કર્યું હતું. દેવકરણ શેઠે કન્યા કેળવણી પર ભાર મૂક્યો હતો શેઠે સાબિત કરી બતાવી હતી. અને વંથલી ખાતે પૂતળીબાઈ કન્યાશાળાનું નિર્માણ કર્યું હતું. તેમણે દેવકરણ શેઠ જિંદગી સામે કદી હાર્યા નહીં. જીવનના હર તબક્કે પાલિતાણા ખાતે સિદ્ધક્ષેત્ર જૈન બાલાશ્રમમાં ઉદાર સહાય કરી હતી તેમણે સમય અને સંજોગો સામે બાથ ભીડી. તેમની સમૃદ્ધિનો સૂર્ય અને મંત્રી તરીકે ૨૩ વર્ષ સુધી સેવા આપી હતી. ચારિત્ર રત્નાશ્રમ મધ્યાહને તપતો હતો ત્યારે અચાનક જીવલેણ બીમારી આવી પડી. સોનગઢ ખાતે પણ તેમણે સારી એવી સહાય કરી હતી. સંવત અધૂરામાં પૂરું ધર્મપત્ની પૂતળીબાઈનું અવસાન થયું. સંતાનોમાં પાંચ ૧૯૬૩માં પાલિતાણા ખાતે જળપ્રલય જેવી પરિસ્થિતિ ઊભી થઈ દીકરીઓ હતી. પાંચે પુત્રીઓને સાસરે વળાવી દીધી હતી. હતી ત્યારે તેમણે કપડાં અને ખાદ્યસામગ્રી મોકલીને લોકોને શાતા ધર્મપત્નીએ વિદાય લીધી. ઘર સૂનું થઈ ગયું. દેવકરણ શેઠ મેરુ પર્વતની આપી હતી.
જેમ અડગ રહ્યા. ખૂબ સ્વસ્થતા જાળવી. દુઃખ અને દર્દને દેખાવા દેવકરણ શેઠે જૈન શ્વેતાંબર કોન્ફરન્સના અધ્યક્ષપદે રહીને આ દીધું નહીં. અંતિમ દિવસોમાં આચાર્ય વિજય વલ્લભસૂરીશ્વરજી સંસ્થાને સંગઠિત અને મજબૂત કરવા ભારે જહેમત ઉઠાવી હતી. મહારાજનું સાનિધ્ય માણ્યું. મહારાજ સાહેબની સૂચના અનુસાર તેમણે માંગરોળ ખાતે જૈન સ્કૂલની સ્થાપના કરી હતી અને માંગરોળ વીલમાં સુધારાવધારા કર્યા. આમ જીવનનાં જરૂરી કામો પૂરા કર્યા. જૈન સભાના ૧૩ વર્ષ સુધી પ્રમુખ રહ્યા હતા. તેમણે સોરઠ બધા વળગણોને દૂર કર્યા અને જોગાનુજોગ પૂતળીબાઈના અવસાનના વિસાશ્રીમાળી જૈન જ્ઞાતિને એકત્રિત કરીને ખોટા બિનજરૂરી રિવાજો દોઢ મહિનામાં ૬૫ વર્ષની વયે વિક્રમ સંવત ૧૯૮૫ જેઠ સુદ તા.૧૯બંધ કરવા સામાજિક સુધારાઓ દાખલ કર્યા હતા. ખોટા ખર્ચાઓ ૬-૧૯૨૯ના રોજ તેમણે આ ફાની દુનિયાની વિદાય લીધી અને આ અને ભભકાઓ બંધ કરવા એ સમયમાં તેમણે પહેલ કરી હતી અને તેજસ્વી તારલો પ્રકાશના પંજ વેરીને અનંત આકાશમાં વિલિન થયો. જૂનાગઢ ખાતે બોર્ડિંગની સ્થાપના કરી હતી. દે.મૂ.જૈન બોર્ડિંગ આ તેમની ભવ્ય અંતિમયાત્રા નીકળી હતી. આ પવિત્ર આત્માને અંજલિ પછી ધોરાજી ખાતે ફેરવાઈ હતી અને પછી રાજકોટ જેવા મોટા આપવા રસ્તે ઠેરઠેર લોકોની મેદની જામી હતી. જીવનભર ચંદનની
જાન્યુઆરી - ૨૦૧૯)
પ્રબુદ્ધ જીપૂર્ણ
