________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
જાન્યુઆરી, ૨૦૧૬
શ્રતરત્નાકર ટ્રસ્ટ તથા રૂપમાણેક ભૈશાલી ટ્રસ્ટ |
આયોજિત સમ્યગદર્શન અધ્યયન શિબિર
તા. ૧૨-૧૩ ડિસેમ્બર, ૨૦૧૫ ( ડૉ. જિતેન્દ્ર બી. શાહનો સતત બે દિવસ છ છ કલાક અધ્યયનશીલ અને પ્રભાવક વાણીપ્રવાહ
આયોજક મુંબઈ યુનિવર્સિટી, ફોર્ટ, મુંબઈ દાનાદિક ક્રિયા નવિ દિયે, સમકિત વિણ શિવ શર્મ
તે માટે સમકિત વડું, જાણો પ્રવચન મર્મ ||૩|| સમકિત-સમ્યગ્ગદર્શન વિનાની, દાન વગેરે ક્રિયાઓ મોક્ષ સુખ રસ છે. જે આ રસનું પાન કરે છે તેને અમરત્વ પ્રાપ્ત થાય છે. તેવી આપી શકતી નથી. તેથી જ સમ્યકત્વને મુખ્ય માનવામાં આવ્યું છે. જ રીતે જે સમ્યકત્વનું પાન કરે છે તેને જીવનમાં અધ્યાત્મનું અમર આ કારણે આગમના રહસ્ય સ્વરૂપ સમ્યકત્વને જાણવું જોઈએ. સ્થાન પ્રાપ્ત થાય છે.
સમકિતના ૬૭ બોલની સક્ઝાય, ઉપા. યશોવિજયજી આ બધી બાબતો સમ્યકત્વના મહત્ત્વને સ્થાપિત કરે છે. પરંતુ સમ્યકત્વ-સમ્યગ્રદર્શન જૈનધર્મનો એક મહત્ત્વપૂર્ણ સિદ્ધાન્ત છે. સહુથી મોટી બાબત તો એ છે કે મિથ્યાત્વની સાચી સમજ પ્રાપ્ત ન સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ થયા પછી જ સાચા અર્થમાં જીવનમાં ધર્મનો થાય તો સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિમાં બાધક બને છે. તેથી સર્વપ્રથમ ઉદય થાય છે. સમ્યકત્વ એ ધર્મરૂપી વૃક્ષનું મૂળ છે. જો મૂળ સાજું સેમિનારમાં મિથ્યાત્વનો વિસ્તારથી પરિચય એલ.ડી. ઈન્સ્ટિટ્યૂટના અને તાજું હોય તો વૃક્ષ નવપલ્લવિત રહે છે. નવા નવા પર્ણ આવ્યા ડાયરેક્ટર અને જૈન ધર્મના ઊંડા અભ્યાસી, પ્રભાવક વક્તા ડૉ. કરે છે. પુષ્પો અને ફળો પ્રાપ્ત થાય છે. તેવી જ રીતે જેમનું સમ્યકત્વ જિતેન્દ્રભાઈએ કરાવ્યો. એઓશ્રીએ પ્રવચનનો દોર આગળ વધારતા નિર્મળ અને અવિચલ હોય તેને મોક્ષરૂપી ફળ પ્રાપ્ત થયા વગર કહ્યું: મિથ્યાનો શાબ્દિક અર્થ થાય છે જે અસત્ય છે. ખોટું છે તે રહેતું નથી. સમ્યકત્વને સુદઢ કરવા માટે શાસ્ત્રમાં છ પ્રકારની મિથ્યા છે. સાચાને ખોટું માનવું અને ખોટાને સાચું માનવું એ ભાવના ભાવવાની વાત કરી છે તે પણ ખરેખર તો સમ્યકત્વના મિથ્યાત્વ છે. આવું મિથ્યાત્વ બે કારણે ઉત્પન્ન થતું હોય છે. એક મહત્ત્વને જ દર્શાવે છે. સમ્યકત્વને ધર્મરૂપી નગરનું દ્વાર–પ્રવેશદ્વાર અજ્ઞાનને કારણે અને બીજું આગ્રહને કારણે. અજ્ઞાન પણ બે પ્રકારના કહ્યું છે. સમ્યકત્વ એ ધર્મ મહેલની પીઠિકા-પાયો છે. પાયો મજબૂત છે. એક તો વસ્તુના જ્ઞાનનો અભાવ. આવું અજ્ઞાન સાચો બોધ હોય તો જ ભવ્ય ઈમારતનું નિર્માણ થાય છે. જો પાયો નિર્બળ- થવા દેતું નથી. શાસ્ત્રકારોએ જણાવ્યું છે કે “મજ્ઞાનમેવ મહાઈ' સડેલો અથવા ઉધઈ લાગેલો હોય તો તેના ઉપર ઈમારતનું નિર્માણ અર્થાત્ કોઈપણ જાતનું અજ્ઞાન એ મહાન કષ્ટ આપનાર છે. જીવ કરી શકાતું નથી. સમ્યકત્વ બધા ગુણોનું નિધાન-ભંડાર છે. જેની અનાદિકાળથી સંસારમાં પરિભ્રમણ કરી રહ્યો છે. તેનું એક કારણ પાસે ધન-ધાન્યના ભંડારો છે તે સાચો સંપત્તિવાન છે તેવી જ રીતે તો અજ્ઞાન છે. અજ્ઞાન અંધકાર જેવું છે. દેખતો માણસ પણ જેમની પાસે સમ્યકત્વ છે તે જ સાચો ગુણવાન છે. સમ્યકત્વ વગર અંધારામાં અટવાય જાય છે તેવી જ રીતે અજ્ઞાનને કારણે જીવ ગુણો ટકી શકતા નથી. સમ્યકત્વ એ ભોજન-પાત્રરૂપ છે. તેમાંથી સંસારમાં ભટક્યા કરે છે. જ્ઞાન હોય પણ જો તે આત્મકલ્યાણ કરનારું રસાદિ ઢોળાઈ જતા નથી. તેવી રીતે સમ્યકત્વ એ ધર્મરૂપી રસને ન હોય તો તે જ્ઞાન પણ અજ્ઞાન જ છે. જેમ કોઈ માણસને આત્મજ્ઞાન સ્થિર રહેવા માટેનું સાધન છે. શ્રુત-શીલ અને ચારિત્રને સ્થિર નથી પણ ઘણાં બધાં વિષયોનું ઊંડું જ્ઞાન હોય તો પણ તેનાથી રાખનાર સમ્યકત્વ છે અને છેલ્લે જણાવ્યું છે કે સમ્યકત્વ એ અમૃત વિશેષ લાભ થતો નથી. આથી વિપરીત જ્ઞાન પણ અજ્ઞાન જ છે.
પ્રબુદ્ધ જીવનને પચ્ચીસ હજારનું અનુદાન આપી કોઈ પણ એક મહિનાનું સૌજન્ય પ્રાપ્ત કરો.
સ્વજનને શબ્દાંજલિ જ્ઞાનકર્મથી અર્પી જ્ઞાનપુણ્ય પ્રાપ્ત કરો.
