________________
જાન્યુઆરી ૨૦૧૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
૨૩
(૧૩) મર્યા પાછળ દાંડો કે ખર્ચ કરવો ગેરવ્યાજબી સમજું છું. (૧૪) લગ્નાદિ પ્રસંગોમાં આડંબરો બતાવવા પાછળ પૈસો નહિ વેડફતાં પરોપકારમાં ખર્ચ ધર્મની શોભા વધારવી ઉચિત સમજું
પ્રબુદ્ધ ન
છે.
શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય અમદાવાદ શાખાનાં ઉદ્ધાટન પ્રસંગે
સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલનું પ્રવચન
(૧૫) સ્વચ્છતા અને સુઘડતાના નિયમો પર ધ્યાન આપીશ. (૧૬) બાળલગ્ન, અનમેલ લગ્ન અને વૃદ્ધલગ્નમાં શામિલ થવું એ પાપ માનું છું. (૧૭) દેવદ્રવ્ય કરતાં સાધારણ દ્રવ્યને પુષ્ટ કરવાની વિશેષ આવશ્યકતા સમજું છું. (૧૮) કાણે-મોકાણ જવાની અજ્ઞાન પ્રથા નાબુદ થવાની જરૂર જોઉં છું. (૧૯) હિંસાજનક રેશમનો ઉપયોગ દોષિત હોઈ, તે અનાવશ્યક વસ્તુનું વર્જન કરવું ઘટે. (૨૦) ત્યાગી મુનિવરોએ સામાજીક સુધારણા અને ગૃહસ્થાશ્રમની ઉન્નતિ અર્થે પણ સદુપદેશ આપવો જરૂરનો છે એમ મારો દઢ મત છે. (૨૧) હાલનો બારીક વખત જોતાં સંઘ-યાત્રા, ઉપધાન, ઉજમણાં વગેરેમાં વપરાતું ધન જો વિદ્યાલય, ગુરૂકુળ, હોસ્પીટલ અને હુન્નરશાળા જેવી મહાન સંસ્થાઓ ઉભી કરવા પાછળ ખર્ચવામાં આવે તો સમાજ અને શાસનનો મહાન ઉદ્યોત થાય. (૨૨) એક ‘જેન બૅન્ક' ખોલાય તો જુદાં જુદાંતીર્થો અને દેરાસર વગેરે સંસ્થાઓની અવ્યવસ્થિત ધનરાશિનો વ્યવસ્થિત પણે સદુપયોગ થઈ શકે, અને એ સમાજના ઉદ્ધારનો સબળ માર્ગ
આને વાંચે તો એને સમજાય કે જૈન ધર્મના મૂળ કેટલા ઊંડા અને ગહન હતાં અને આજે જે રીતે આ યુવાનો ધર્મથી દૂર થતાં જાય છે તે ચિત્ર બદલાઈ શકે. જૈન પ્રયોગ માત્ર માઈનોરીટીના લાભાલાભ કે ઉપયોગ માટે નહિ પરંતુ ખરા અર્થમાં જીવવા માટેની તાકાત બને. હવે નીચેના લેખો જોઈએ. સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલનું વ્યાખ્યાન જૈન ધર્મના મૂળને સ્પર્શે છે અને જીવન સાથે જ જોડવાની જ વાત કરે છે. શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય અમદાવાદ શાખાના ઉદ્ઘાટન
પ્રસંગે સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલનું પ્રવચન આ વિદ્યાલયમાં જૈન ધર્મના મૂળ તત્વો જાણવાની વ્યવસ્થા છે એ વિશેષ અગત્યની વસ્તુ છે. એવી સાચી વિદ્યા મળે, જેન ધર્મના સિદ્ધાંતોનું જો તેઓ પાલન કરતાં શીખે તો સખાવત કરનારાને પણ સંતોષ થાય. સાધુઓની માફક ગૃહસ્થાશ્રમીઓનો પણ ધર્મ છે. બધા સાધુ થાય તો જગત કેમ ચાલે ? જો સાધુનો ધર્મ કઠણ છે તો ગૃહસ્થીનો ધર્મ પણ સહેલો નથી. જેનો ઠીક ઠીક પૈસા કમાય છે, એ વિદ્યા તો એમની પાસે છે જ. એ માટે એમને કોઈ વિદ્યાલયમાં જવું પડતું નથી, પણ જૈન સિદ્ધાંતોનો તેણે કેટલો અમલ કર્યો છે તેના પર તેને જેને કહેવો કે નહિ તેનો આધાર રહે છે. જિતેન્દ્રિયને જેને કહેવામાં આવે છે. એટલે તેણે કેટલો સંયમ કેળવ્યો એ માટે અંતરના ઉંડાણમાં ઉતરીને તેણે જોવાનું છે. બાહ્ય તો ઘણું થાય છે. ટીલાંટપકાં કરવા, જાત્રાએ જવું, મંદિરોમાં જવું, એ તો ધર્મની મર્યાદા છે, ધર્મને સમજવા માટે છે, પણ તેને ધર્મ માનીને અસલ સિદ્ધાંતોને ભૂલી જાય તો એ નામનો જ જેને કહેવાય.
આપણી આંખમાં મેલ હોય, જીભમાં જૂઠ ભર્યું હોય, દિલમાં મલીન વૃત્તિઓ ભરેલી હોય તો બાહ્ય આચાર બોજારૂપ થવાનો છે. સાથે સાથે અંદરની સ્વચ્છતા કરવી જોઈએ. મહાવીરનું નામ વિદ્યાલય સાથે જોડવું હોય તો તેમનું સ્મરણ હંમેશાં હોવું જોઈએ. આપણે વિદ્યા લેવી હોય તો મહાવીરની મૂર્તિ આપણી સમક્ષ હોવી જોઈએ, એમનું ચારિત્ર્ય આપણી સમક્ષ હોવું જોઈએ
(૨૩) પ્રામાણિક બનવા બનતો પ્રયત્ન કરીશ. (૨૪) સેવા-ધર્મ એ મહાન ધર્મ છે. ઓ! પ્રિય વાચક! આ પુણ્યમય સિદ્ધાન્તોના પંથે તારા જીવનને ઉન્નત બનાવવા તૈયાર થા! ભાદરવા સુદ ૧ વિ. સં. ૧૯૮૫ શ્રી જૈન યુવક-સંઘ, વડોદરા
૧૯૨૯માં ‘નવ્યયુગના સિદ્ધાંતવાદ' શીર્ષક હેઠળ ૨૪ હાકલની એક યાદી મળી. જેને આજે પણ વર્ષોની ધૂળ નથી ચડી. જરા જોઈએ કઈ રીતે..
જૈન ધર્મી પ્રજાએ માત્ર ધર્મ નહિ પરંતુ જીવનને સમૃદ્ધ અને પવિત્ર કરવા પર ભાર આપવો જોઈએ. ધર્મ આપણને જીવવાની રીતિ શીખવાડે છે, એવી રીતે જેનાથી સમાજને પણ સારા નાગરિક મળે અને દેશનું વાતાવરણ સૌહાર્દભર્યું બને. આ વિચરણ જોઈ સમજાય છે કે કેટલા આધુનિક અને મહત્ત્વના વિચારો અહીં રહેલાં છે. એક તરફ ધર્મની વિચારણાને દઢ કરવી અને બીજી તરફ સમાજને પણ અનુકૂળ બની માનવતાને મહેકાવવી. આજનો કોઈ યુવાન આજે
