________________
જાન્યુઆરી ૨૦૧૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
-
૩૧
કાયોત્સર્ગ.
‘ઉણોદરી’ તપ. ભગવાન મહાવીરને પોતાની સાધના દરમ્યાન ગોવાળે આવીને સદીઓથી વિજ્ઞાને “આત્મા’ ‘પનર્જન્મ' વિગેરે બાબતે નનૈયો કાનમાં ખીલા ઠોક્યા અને છતાંય તેઓ ભયંકર વેદના વચ્ચે પણ જ ભણ્યો છે. વિજ્ઞાન અત્યાર સુધી આ બાબતોને હંમેશાં કપોળ સ્વસ્થ રહી શક્યા. શરીરના સ્તરે ઘટિત થતી તમામ ઘટનાઓને કલ્પિત જ માનતું આવ્યું છે. પરંતુ હમણાં જ થોડાં વર્ષો પહેલાં માત્ર શરીર પૂરતી જ સીમિત રાખવાનું મહાન મનોવિજ્ઞાન માત્ર અસાધ્ય રોગોના નિવારણ માટે વિજ્ઞાને પોતે રિસર્ચ શરૂ કરી જેમાંથી જિન શાસનની દેણ છે. વિજ્ઞાન હવે એનેસ્થેસિયા વિગેરેની શોધ “પાસ્ટ લાઈફ રીગ્રેશન થેરાપી'નો જન્મ થયો. અર્થાત્ તમારા કરી શરીર અને મનના કનેકશનને ડિસ્કનેક્ટ કરવાની વાત કરે છે. પર્વજન્મોનું સ્મરણ કરાવી શકતી થેરાપી; અને હવે આ વાત વિજ્ઞાને જ્યારે જૈન ધર્મએ હજારો વર્ષ પૂર્વે આ સાધના સમાજને શીખવી છે સ્વીકારવી જ રહી કે આત્મા છે. જ્યારે આ અંગે જૈન ધર્મએ હજારો કે શરીરના સ્તરથી ઉપર કેમ ઉઠવું.
વર્ષ પૂર્વે એક સત્ય-તથ્ય રજૂ કરેલું કે “આત્મા છે'-“પરલોક છે અને શરીરના સ્તરને છોડી આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિકોણની વાત કરીએ તો આત્મા પોતાના કર્મોને અનુસાર પછીનો જન્મ ધારણ પણ કરી શકે કાયોત્સર્ગ સાતેય ચક્રો અને કુંડલીની શક્તિને જાગૃત કરવાની ગહન છે. અર્થાત્ પુનર્જન્મ-પૂર્વજન્મ વિગેરે તમામ વાતો જૈનધર્મએ કરી સાધના પ્રક્રિયા છે જેમાં આરાધકે પોતાની આધ્યાત્મિક શક્તિને હતી. એટલું જ નહીં તમારા પૂર્વજન્મની યાદોને તમે ‘તાજી” પણ ઉજાગર કરવાની છે.
કરી શકો છો. જેને “જાતિસ્મરણ' જ્ઞાન કહેવાય છે. જે વાત વિજ્ઞાન જૈન ધર્મની પ્રતિક્રમણ ક્રિયા પણ ઘણી રહસ્યમય છે. દિવસ હવે સમજ્યે તેવી વાતો જૈન ધર્મના સિદ્ધાંત રૂપે સદીઓથી છે. દરમ્યાન લાગેલા તમામ પાપોથી પાછા હટવાની પશ્ચાતાપ ક્રિયાને એટલું જ નહીં જૈન ધર્મની જીવન શૈલી પણ ઘણી જ વિજ્ઞાન પ્રતિક્રમણ કહે છે. આજનું વિજ્ઞાન પણ હવે એ વાત સાથે સહમત સભર છે. જગતના દરેક ધર્મો ભગવાન પાસે સુખ-સમૃદ્ધિની માગણી છે કે જ્યાં સુધી વ્યક્તિને પોતાની ભૂલોનો એકરાર ન થાય ત્યાં કરે છે ત્યારે જૈન ધર્મ ભગવાન પાસે “સમાધિ મરણ”ની ડીમાન્ડ કરે સુધી તે વ્યક્તિ અપરાધોથી પાછો હટી શકતો નથી. અપરાધી છે. જીવનમાં ખુમારી અને મરણમાં સમાધિની અદ્ભુત વાત એ જૈન વૃત્તિનો ખાતમો બોલાવવા સર્વપ્રથમ એ વાત અપરાધીને ખ્યાલમાં ધર્મની વિશેષતા છે. હોવી જરૂરી છે કે મારે માટે આ બાબતો હાનિકારક છે. આજે દિન- મુત્યુ એ અલૌકિક ઘટના છે. જીવનભર તમે જે કાંઈ કરો છો પ્રતિદિન વધતી જતી ગુનાખોરી અને એકના એક જ ગુનેગારો દ્વારા તેનો સરવાળો એટલે મૃત્યુ. જીવનભર પાપપ્રવૃત્તિ કરીને જીવનને થતી પુનઃ પુન: ગુનાખોરીથી આખુંય વિશ્વ ત્રસ્ત છે ત્યારે જૈનધર્મ અંતે આપણે ભગવાનને યાદ કરીશું એવું માનનારા ક્યારેય સફળ એક મૌલિક વિચારધારા રજૂ કરે છે. પ્રતિક્રમણ કરો - અપરાધી નથી બની શકતા, કારણ કે મૃત્યુ જીવનનું પરિણામ બતાવે છેમાનસનું પરિવર્તન કરો.
સરવાળો બતાવે છે. સરવાળામાં ઉત્તર એ પ્રમાણે જ આવવાનો કે જૈન ધર્મના તપમાં પણ ઘણી વૈજ્ઞાનિકતા સમાયેલી છે. આ જે પ્રમાણે ઉપર આંકડા ગોઠવવામાં આવ્યા હોય. આખુંય જીવન ધરતી ઉપર થયેલા એક માત્ર ભગવાન મહાવીર જ એવા મહાપુરુષ કાળાબજાર, ગોરખધંધા, જૂઠ, માયા-પ્રપંચ અને આવી અનેકવિધ છે જેમણે ઉણોદરીને પણ તપ કહ્યો છે. ભૂખ્યા રહેવું કે શરીરને કષ્ટ પાપકારી પ્રવૃત્તિને અંતે ભગવાન યાદ આવશે એ વાત જ શક્ય આપવું એને તો દુનિયા પણ ‘તપ' કહે છે. પરંતુ ખાધા પછી પણ નથી. ગાંધીજીને ગોળી વાગી અને તુરત જ મોઢેથી શબ્દો નીકળ્યા ૨-૪ કોળીયા બાકી હોય ત્યારે જ ભોજન સમેટી લેવું, પેટ ભરીને “હે રામ!... જીવનમાં જે રામ-નામનો જાપ કર્યો હતો, જીવનમાં જે ન ખાવું એ પણ ‘ઉણોદરી’ તપ છે. જ્યારે આજનું વિજ્ઞાન - ડૉક્ટર મૂલ્યનિષ્ઠ સદાચારો આચર્યા હતા તેનો સરવાળો અંત આવી ગયો. પણ એ વાત કબૂલી રહ્યા છે કે જેટલા માણસો ભૂખમરાથી નથી જૈનધર્મ સમાધિમરણની વાત કરે છે તો સાથે-સાથે જીવનને મરતા તેનાથી વધુ અકળાઈને ખાનારા મરી રહ્યા છે. ખાવામાં સંયમ અંતે સમાધિ પ્રાપ્ત કેમ થાય? એ માટેની સુંદર જીવનશૈલી પણ આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિએ તો લાભદાયી હશે જ પરંતુ એથી આગળ શારીરિક જણાવે છે. જેમાં નૈતિકતા, સદાચાર, ન્યાયસંપન્ન વૈભવ આદિ દૃષ્ટિએ પણ ઘણો લાભદાયી છે. આહાર ઉપરના અસંયમથી શરીરમાં વાતોનો સમાવેશ થાય છે. આજે આપણને ઠેર ઠેર ‘સ્વદ્રવ્ય'થી આવતી સ્થૂલતા-જડતા વ્યક્તિને કાળક્રમે રોગી બનાવે છે અને એ સત્કાર્યો કર્યાના ઉલ્લેખો સાંભળવા મળે છે, જેમકે ‘સ્વદ્રવ્યથી જ ક્રમ આગળ વધે તો આયુષ્ય પણ ટૂંકાવે છે. વિશ્વ આખુંય જ્યારે જિનાલય નિર્માણ કરાવ્યું’ વિગેરે- વિગેરે...જૈન ધર્મ ‘સ્વદ્રવ્ય' નહીં રોજ-રોજ નવા ઉગી નીકળતા રોગોથી વ્યથિત છે ત્યારે જૈનધર્મએ પણ “ન્યાય સંપન્ન દ્રવ્ય'ની વાત કરે છે. ભલે થોડું અને નાનું સત્કાર્ય એનો રામબાણ ઇલાજ સદીઓ પૂર્વે જ જણાવ્યો છે અને તે છે થાય પરંતુ તે “ન્યાય’ સંપન્ન દ્રવ્યથી થશે તો તેનું પરિણામ ખૂબ જ
