Panchashak Prakaranam

Author(s): Dharmratnavijay
Publisher: Manav Kalyan Sansthanam

Page 298

गाथा - ४१-४३
१९- तपोविधि-पञ्चाशकम्
२५७
प्रतीताना एषोऽयं ‘रेसिंमि त्ति' निमित्तं सुप्रशस्तो ऽतिशुभः, तत्रैकमष्टमं दर्शनगुणशुद्धये एवमपरद्वयं
ज्ञेयं । शेषद्वयपरिशुद्धये । इति गाथार्थः ||४०||
I
अथ सर्वाङ्गसुन्दरादितपस्सु सनिदान एव प्राणी प्रवर्तते, ततो न न्याय्यान्येतानीत्याशङ्कापरिहारार्थमनिदानतामेषु प्रवृत्तस्य दर्शयन्नाह
एएस 'वट्टमाणो, भावपवित्तीऍ बीजभावाओ । सुद्धासयजोएणं, अनियाणो भवविरागाओ ॥ ९३७॥ १९/४१
-
आह
एए गाहा । एतेष्वनन्तरोक्ततपस्सु प्रवर्तमानो व्याप्रियमाणो जीवः एतेसु बहुमाणा इति पाठान्तरं व्यक्तं च । कया ? भावप्रवृत्त्या बहुमानसारक्रियया अनिदान इति योग: । कुत इति ? ह - बीजभावात् बोधिबीजविकलस्य देहिनो बोधिबीजभवनेन । एतदेव कथमिति ? आहशुद्धाशययोगेन शुभाध्यवसायसम्बन्धेन, शुभाध्यवसायाद्धि बोधिबीजं स्यात् । अनिदानो निदानरहितः स्यात् । तथा भवविरागात् संसारनिर्वेदात्, यत् किल भवविरागादिनिमित्तं तन्निदानं न भवति बोध्यादिप्रार्थनमिव । भवविरागादिहेतवश्चोक्ततपांसि केषाञ्चिदतो निर्निदानानि । इति गाथार्थः ॥४१॥ (१. बहुमाणा - अटी. 1)
निर्निदानत्वादेवैतेषां निर्वाणाङ्गतामाचार्यान्तरमतेनापि दर्शयन्नाह - विसयसरूवणुबंधेर्हि तह य सुद्धं जओ अणुट्ठाणं । निव्वाणंगं भणियं, अण्णेहि वि जोगमग्गमि ॥ ९३८ ॥ १९ / ४२
एयं च विसयसुद्धं, एगंतेणेव जं तओ जुत्तं । आरोग्गबोहिलाभादिपत्थणाचित्ततुल्लं ति ॥ ९३९ ॥ १९ / ४३ जुम्मं ।
विसय गाहा । एवं च गाहा । विषयो गोचर उक्ततपसामालम्बनीयस्तीर्थकरनिर्गमादिः, स्वरूपमुक्ततपसामेव स्वभाव आहारत्यागब्रह्मचर्यजिनपूजासाधुदानादिलक्षणः, अनुबन्धश्च तत्परिणामाव्यवच्छेदतः प्रकर्षयायिताऽतस्तेषु विषयस्वरूपानुबन्धेषु । तथा चेति समुच्चये । शुद्धं निरवद्यं यतो यस्मात् कारणात् अनुष्ठानं क्रिया निर्वाणाङ्गं मुक्तिकारणं भणितमुक्तम् अन्यैरपि तन्त्रान्तरीयैः, किं पुनर्जिनैः योगमार्गेऽध्यात्मशास्त्रपथे । अतो विषयादिशुद्धतयैतेषां निर्वाणाङ्गत्वान्निर्निदानतेति हृदयमिति ॥४२॥
एतच्चैतत्पुनरनन्तरोक्तं तपः । विषयशुद्ध निर्दोषगोचरं सकलदोषमोषिजिन - पतिविषयत्वात् एकान्तेनैव सर्वथैव यद्यस्मात्ततस्तस्माद्धेतोः युक्तं सङ्गतं प्रार्थनागर्भमपीदं तपः । कुत इति ? आह-आरोग्यबोधिलाभादीनां " आरोग्गबोहिलाभं समाहिवरमुत्तमं दिंतु ” इत्येवंरूपा या