Nyayamanjari Part 02

Author(s): K S Vardacharya
Publisher: Oriental Research Institute

Page 740

द्वादशमाद्दिकम्
ननु ! यद्यज्ञानसाम्येऽपि विषयभेदमाश्रित्य निग्रहस्थाननानात्वमित्यभिधीयते, तर्ह्यज्ञानप्रकारवैचित्र्यात् भेदान्तराण्यपि वक्तव्यानीति - उक्तमत्र सारसंग्रहविवक्षया द्वे एव निग्रहस्थाने - विप्रतिपत्तिः अप्रतिपत्तिश्चेति । इतरेतरविसदृशोदाहरण दिक्प्रदर्शनाय द्वाविंशतिभेदत्वमुच्यते । 'अवान्तर विशेषस्तु तदानन्त्यमभ्युपगम्यत एव । तथा च द्वाविंशतिवर्गे 'हेत्वाभासाश्र्व' इति पठितम् । ते च स्वरूपेणैव तावत्पंच- 'सव्यभिचारविरुद्धप्रकरणसमसाध्यसमातीतकाला हेत्वाभासा' इति । अवान्तरभेदाश्च* तेषामतिबहवः सन्त्येव । इह त्वेकमेव तन्निग्रहस्थानमादिष्टं 'हेत्वाभासाच यथोक्ताः' इति । तस्मादित्थं समासव्यासवर्णनात् अलं पदे पदे पर्यनुयोगेनेति ॥
[ अप्रतिभा ]
उत्तरस्याप्रतिपत्तिरप्रतिभा ॥ ५.२.१९ ॥
परपक्षे गृहोतेऽपि तस्मिन्नुत्तराप्रतिमानमप्रतिभा नाम प्रतिवादिनो निग्रहस्थानं भवति । अज्ञानादिभ्यो भिन्नताऽस्य 'दशि' तैव । रपि चैतदनुमन्यत एव निग्रहस्थानम् ॥
कीर्ति
सदसि प्रतिवादी कथमासीत ?
ननु ! उत्तरमप्रतिपद्यमानः यत्किचिद्विकत्थमानः । तद्यथा
* असिद्धिविशेषा बहवः ॥ + वस्तुतस्त्विमपि अर्थान्तरमेव । मध्यस्थैर्घोषणीया ॥
1
707
वर्ण - ख.
किन्तु स्वेदसंरंभ भूनिरीक्षणादावप्रतिभा