________________
પ્રકરણ-૩
૧૯
પોતાના દુષ્કૃત્યને જોઈ શકે છે. ગર્હા કરે છે. દ્વેષ દોષનો પ્રતિકાર દર્શન ગુણ વડે થાય છે. નમસ્કારમાં રહેલાં અરિહંત આદિના ગુણો વિશે પ્રમોદભાવ ઉત્પન્ન થાય છે. તે દ્વેષ દોષને ટાળે છે. ઉપલા બે ગુણો સાથે જ્યારે ચારિત્રગુણ ભળે છે. ત્યારે મોહદોષનો મૂળથી ક્ષય થાય છે. મોહ જવાથી પાપ અટકે છે. પોતાનાથી દુ:ખીના દુઃખને દૂર કરવાની બુદ્ધિરૂપી દયાથી પોતાનું દુઃખ ને તેથી આવેલી દીનતા દૂર થાય છે.
નમસ્કાર ધર્મનો મર્મ
ધર્મ
ધર્મનું મૂળ જીવો પ્રત્યે સ્વતુલ્ય દૃષ્ટિ
જપએ ભક્તિનો એક પ્રકાર છે. તેનાથી મૈત્રી, માધ્યસ્થ અને કરુણા પ્રગટે છે. આત્મા પ્રત્યે આદર ધારણ થાય છે. જીવમાત્ર પ્રત્યે અનુરાગ થાય છે.
ચૈતન્ય પ્રેમથી-શમ, દમ, સંતોષ ગુણ પ્રગટે છે.
નમવું તે જ્ઞાન-વિવેકનું ફળ છે.
આત્મતત્ત્વ અને સૌથી ઉપકારીને
નમન કરવાથી ગુણ પ્રકટે છે.
પરાર્થ છે ત્યાં નમસ્કાર છે. મંગલ
છે.
નમસ્કાર ધર્મનું મૂળ છે.
નમસ્કાર પરમાત્માની આજ્ઞા સાથે જોડે છે.
-
-
-
-
પાપ
પાપનું મૂળ પુદ્ગલાસક્તિ છે. કામ, ક્રોધ, લોભ, અને મોહને ઉત્તેજન આપે છે.
પુદ્ગલ પ્રત્યેના રાગથી જડ પ્રત્યે લાગણી વધે છે.
જડને નમવું તે અહિતનો માર્ગ
છે. જડને નમવાથી ચૈતન્યનું અપમાન છે.
સ્વાર્થ છે. ત્યાં બીજાનો તિરસ્કાર
છે. અધર્મ છે. અમંગલ છે.
અહંકાર પાપનું મૂળ છે. અહંકાર આજ્ઞાથી અલગ કરે છે.
અહંકાર ઉપકારીઓને ઓળખવા
દેતો નથી.
અહંકાર કર્મબંધ કરાવે છે.
અહંકાર પતનનો પાયો છે.
૨૦
ત્રૈલોક્યદીપક મહામંત્રાધિરાજ નવકારમંત્રનો સંક્ષિપ્ત સાર
અહંકારથી ઉપેક્ષા-તિરસ્કાર દંઢ બને છે.
નમસ્કાર ઉપકારીઓને ભૂલવા દેતો નથી.
નમસ્કાર વડે ઋણ અને કર્મથી મુક્ત થવાય છે.
નમસ્કાર ધર્મની આરાધનાનો પાયો છે. નમસ્કારથી નમ્રતા અને વિનયગુણ કેળવાય છે.
નમસ્કાર મંત્રમાં પ્રથમ બે પદમાં વિતરાગતાની ભક્તિ છે. બાકીના ત્રણમાં નિગ્રન્થતાની ભક્તિ છે.
નમસ્કાર જૈનોનો મૂળ મંત્ર છે. નમસ્કાર નમ્રતા ગુણ ખીલવે છે. નમસ્કારથી કઠોરતા, કૃપણતા અને કૃતઘ્નતા નાશ પામે છે. કોમળતા, ઉદારતાને કૃતજ્ઞતા વિકસે છે.
પાંચેને કરેલો નમસ્કાર એ પાંચેમાં રહેલા સંવર ગુણને જ નમસ્કાર છે.
નમસ્કારમાં આજ્ઞા, આજ્ઞાપાલક અને આજ્ઞાકારકને નમસ્કાર હોવાથી દીપકની જેમ પ્રકાશ આપે છે.
નમસ્કાર પ્રાણોને ઉત્ક્રમણ કરાવે છે.
નમસ્કાર સન્માનનું સર્વોચ્ચ દાન કરાવે છે.
તિરસ્કાર કરવાથી તે કરનાર સ્વયં તિરસ્કૃત થાય છે અર્થાત્ આપ મેળે આત્મભાવથી ભ્રષ્ટ થાય છે.
જેટલો અહંકાર એટલું સત્યનું પાલન ઓછું અને કષાયોનું બળ વધારે. અહંકાર આશ્રવ, મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય, અને યોગ વધારે છે.
