________________
પ્રકરણ-૭ નમસ્કારથી અહંની વિલિનતા થાય છે. અને એ શાંતિની ઉપસ્થિતિમાં આજ્ઞાક્રમમાં મન પરોવાય છે.
ભાવ નમસ્કાર અને આજ્ઞા યોગ ક્રમ
(૧) ભીતિ
(૨) પ્રિતી
| (૩) ભક્તિ
(૪) રુચિ
પ્રકરણ-૬ કારણ બને છે.
પ્રશ્ન-૭ નો જવાબ નમ્રતા અને સૌમ્યતા નમ્રતા અને સૌમ્યતારૂપી બે અશ્વોને નમસ્કાર ભાવરૂપી રથમાં જોડીને મોક્ષમાર્ગના પ્રવાસની શરૂઆત થઈ શકે છે. સૌમ્યતા એટલે સમભાવ કે જેના વગર કોઈપણ સગુણનો સાચો વાસ આત્મામાં થઈ શકતો નથી. નમસ્કાર ભાવ વિનાની કોરી નમ્રતા અહંકારભાવની જનેતા છે. અને તે ઠગારી હોય છે. નમસ્કારભાવનો એક અર્થ ક્ષમાયાચના છે. એનાથી ચિત્તપ્રસન્ન બને છે. અર્થાત ખેદ, ઉદ્વેગ, વિષાદાદિ દોષો ચાલ્યા જાય છે. એ ભાવ વડે પરના ઉપકારનો સ્વીકાર થાય છે અને પરને ગુણ કરવાની વૃત્તિ પેદા થાય છે. એમાં એકનું નામ કૃતજ્ઞતા છે અને બીજાનું નામ ઉદારતા છે. ધર્મ અને ધર્મી આત્માઓનો સંબંધ સમત્વભાવ (સૌમ્યતા ગુણ) વિકસાવે છે. અને તે પરોપકારની વૃત્તિને ઉત્તેજિત કરે છે. જીવ નમવા માંડે એટલે એને મિત્રો મળવા માંડે.
નમસ્કારથી ભાવનમસ્કારમાં પ્રગતિ થાય અને આજ્ઞાક્રમમાં જવાય છે.
આજ્ઞાભંગની આજ્ઞાભંગની | પ્રિતી પછી ભક્તિ | ત્યારબાદ આજ્ઞાપાલન ભીતિએ પ્રથમ ભીતિ વડે પ્રિતી જગે છે. | ની રુચિ ઉત્પન્ન થાય કારણ છે. એનાથી ઉત્પન્ન થાય ઉત્પન્ન થતાં દુષ્ટ વિપાકોનું ચિંતવન થાય છે.
તે રુચિ પૂર્વક જે અનુષ્ઠાન થાય તે વચનાનુષ્ઠાન કહેવાય છે. અને તેના પરિણામે અસંગાનુષ્ઠાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. એ મુજબ ક્રમ છે.
અત્યંત પ્રિતીપૂર્વક થાય તે પ્રિતી અનુષ્ઠાન, આદર-બહુમાનપૂર્વક થાય તે ભક્તિ અનુષ્ઠાન, આગમને અનુસરીને થાય તે વચનાનુષ્ઠાન, અને અતિશય અભ્યાસથી આગમની અપેક્ષા વિના જ સહજ ભાવે થાય તે અસંગાનુષ્ઠાન છે. તે જ્ઞાનક્રિયાની અભેદ ભૂમિકારૂપ છે. કેમકે તે શુદ્ધ ઉપયોગ અને શુદ્ધ વર્ષોલ્લાસની સાથે તાદાસ્યભાવને ધારણ કરે છે. અરિહંતોની ભક્તિ દ્રવ્ય-ભાવ ઉભયથી હોય છે. તેમાં ભાવભક્તિ આજ્ઞાપાલન સ્વરૂપ છે. તેથી ભાવભક્તિનું બીજ આજ્ઞાપાલનનો અધ્યવસાય છે. એ જ અધ્યવસાય ભાવનમસ્કારની પ્રાપ્તિ કરાવે છે.
ભાવ નમસ્કાર અને આજ્ઞાયોગ નમો અરિહંતાણંના જાપથી શ્રી અરિહંતોની આજ્ઞાપાલનનો અધ્યવસાય જાગ્રત થાય છે. સમસ્ત જીવરાશિ પર સ્નેહનો પરિણામ,
