________________
૪૮
રૈલોક્યદીપક મહામંત્રાધિરાજ નવકારમંત્રનો સંક્ષિપ્ત સાર પરિણતિ પલટાય છે. ૩. મનરૂપી લોખંડને સુવર્ણ ૩. ચિંતામણિ છે. આત્મરૂપી બનાવે છે.
સુવર્ણને પારસ બનાવે છે. ૪. નામ જ્ઞાન કરાવે છે. ૪. નમસ્કાર ક્રિયા કરાવે છે.
પ્રકરણ-૮ દોરી જાય છે. નમસ્કાર મંત્ર સર્વ શ્રેષ્ઠ મંત્ર છે. તેથી બુદ્ધિ સ્થિર સૂક્ષ્મ અને શુદ્ધ થાય છે.
પારસમણિ ચિંતામણિ નમસ્કાર વડે કઠોરતા નાશ પામે છે અને કોમળતા પ્રગટે છે. પ્રભુનું નામ પારસમણિ છે. નમસ્કાર ચિંતામણિ છે. નમસ્કારથી હિતાહિતની સમજણ હિતમાં પ્રવૃત્તિ તથા અતિથી નિવૃત્તિ થાય છે. કારણકે જેઓને નમસ્કાર કરવામાં આવે છે તેઓ અતિથી નિવર્સેલા છે અને હિતમાં પ્રવર્તેલા છે.
નમસ્કારનો પ્રભાવ નમસ્કાર એકબીજાનો પરિચય પ્રાપ્ત કરવાનું પરમ સાધન છે. એકબીજાનું ઉચિત સન્માન કરવું તે સર્વ શિષ્ટોનું કર્તવ્ય છે. શ્રેષ્ઠ પુરુષ જ બીજાને પોતાનાથી શ્રેષ્ઠ માનીને નમસ્કાર કરે છે અને એમાં જ એમનું મોટાપણું રહેલું છે. ધર્મશાસ્ત્રો કહે છે કે મહાપુરુષોનાં ચરણમાંથી એક દિવ્ય આત્મશક્તિનો પ્રવાહ વહેતો હોય છે. તે નમસ્કાર કરનારને અતિ લાભપ્રદ અને પુણ્યપ્રદ બને છે. એ કારણે ગુરુજનોને નમસ્કાર માનવ જીવનનું સર્વશ્રેષ્ઠ કર્તવ્ય મનાય છે. નમસ્કારથી કઠોરતા નાશ પામે છે. અને કોમળતા પ્રગટે છે. કૃતજ્ઞતારૂપી મહાદોષ નિવારવાનું અને કૃતજ્ઞતારૂપી મહાગુણ વિકસાવવાનું સાધન છે.
નામ અને નમસ્કાર
દ્રવ્યનમસ્કાર
ભાવનમસ્કાર તાત્ત્વિકનમસ્કાર ૧. શરીરનાં સંકોચરૂપ છે. ૧. મનનાં સંકોચરૂપ છે. ૧. મનનો સંકોચ ૨. વચનથી સ્તુતિ અને ૨. જેમને નમવામાં આવે
સંભેદ અને કાયાથી પ્રણામ. તેમના પ્રગટ ગુણો
અભેદ પ્રણિ
ધાનરૂપ
પોતામાં અપ્રગટ ગુણોને ૩. વ્યવહારનમસ્કાર મનની
છે.
અભેદ પ્રણિધાન પ્રકટાવવાના હેતુથી એ કાગ્રતાથી, શાન થયેલ નમસ્કાર.
એ તાત્વિક નમઆદિ ગુણોની વચનથી,
સ્કાર છે. સ્તુતિ અને કાયાથી ૩. નિશ્ચયથી રાગદ્વેષ નમસ્કાર.
રહિતપણે પોતાનું સ્વરૂપ પ્રભુ સમાન સમજી આત્મધ્યાનમાં મગ્ન
બનાય તે નમસ્કાર. નમસ્કારથી ઉપયોગની એકાગ્રતા નમસ્કારની ક્રિયા શબ્દથી, અર્થથી અને ક્રિયાથી ઉપયોગની એકાગ્રતા લાવનારી છે ઉપયોગની એકાગ્રતા પરમ નિર્જરાનો હેતુ છે. ધ્યાન એ ઉપયોગની એકાગ્રતારૂપ છે અને ઉપયોગ અભેદને સધાવનાર છે. દ્રવ્યક્રિયાને ભાગક્રિયા બનાવનાર ઉપયોગ જ છે. ધ્યાનનું ફળ ધ્યાનની ૯ અવસ્થાઓ વડે સિદ્ધ થાય છે. આ નવપ્રકારના ગુણસહિત કરેલી ક્રિયા ધ્યાતાને ધ્યેય સન્મુખ લઈ જાય છે.
કરજોડ માનમોડ નમસ્કારમાં મસ્તક ઝૂકાવીને કર્મના સર્જન માત્રને ધર્મના
ચિંતામણિ
નમસ્કાર ૧. સમર્પણ કરાવે છે. ૨. નમસ્કારથી આત્માની
પારસમણિ
પ્રભુનું નામ ૧. પરિચય કરાવે છે. ૨. વસ્તુનો બોધ કરાવે છે.
