________________
પ્રકરણ-૫ ૩. વિષયોને નમવાથી સાચો નમસ્કાર કહે છે.
સહજમળનું બળ વધે ૩. સાચો નમસ્કાર એટલે યોગ્યને શરણે છે ચાર કષાયો પુષ્ટ જવું અને અયોગ્યને શરણે ન જવું. થાય છે.
એનું નામ દુષ્કૃત ગર્તા છે. ૪. સહજમલ જીવને ૪, યોગ્યને શરણે જવું તેનું નામ
સંસાર તરફ ખેંચે છે. સુકતાનુમોદન છે. ૫, ૫ર થયેલા ચાર ૫. જ્ઞાનાદિ ગુણો અને દાનાદિ ધર્મો કષાયો ચાર ગતિરૂપ વડે ચાર પ્રકારના કષાયોનો છેદ
સંસારને વધારે છે. થાય છે. ૬. બીજી રીતે જોઈએ તો ૬. સમ્યફ દર્શન ક્રોધ કષાયનો નિગ્રહ
સહજમલ તે પર- કરે છે. ૫૬ ગલના સંબંધમાં
૭. સમ્યાન ગુણ માન કષાયનો આવવાની શક્તિ છે.
નિગ્રહ કરે છે. દુષ્કૃતમાત્ર તે શક્તિનું પરિણામ છે. દુષ્કૃત
૮. સમ્મચારિત્રા માયાકષાયનો ગહ થતા તે શક્તિનું
નિગ્રહ કરે છે. બીજ બળી જાય છે. ૯. સમ્યક્ તપગુણ લોકગાયનો તેથી પરના સંબંધમાં નિગ્રહ કરે છે. આવવાની ઇચ્છા ૧૦.દાનધર્મ (સન્માન) વડે માન જાય માત્રાનો વિલય થાય અને નમ્રતા આવે. છે. તેનાથી સ્વાધીન ૧૧. શીલધર્મ વડે માયા જાય અને સુખને પામવાની સરળતા આવે છે. ઇચ્છા વિકાસ પામે છે ૧ર તપધર્મ વડે લોભ જાય અને તે જ તથાભવ્યત્વનો સંતોષ આવે છે. વિકાસ છે.
૧૩. ભાવધર્મ વડે ક્રોધ જીતાય અને
સહનશીલતા આવે છે.
उ४ રૈલોકયદીપક મહામંત્રાધિરાજ નવકારમંત્રનો સંક્ષિપ્ત સાર
મન અને નમોપદ બહિર્મુખમન
નમોપદ ૧. વિષયો સંસાર તરફ ખેંચે છે.
૧. આત્મા તરફ લઈ જાય ૨. મનુષ્યની વાણી અને વર્તન મનની સ્થિતિનું જ પ્રતિબિંબ
૨. મનનો માલિક આત્મા છે
એવું જ્ઞાન અને બોધ ૩. બહિર્મુખ મન અનાત્મભાવે નમો પદના વારંવાર
તરફ ઢળે છે તેથી સંસારમાં સ્વાધ્યાયથી થાય છે. લઈ જવા માટે સેતુ બને છે.
૩. બહિર્મુખ મનને આત્મા૪. મન એ કર્મનું સર્જન છે. ભિમુખ બનાવવાનું મન એ સંસાર છે.
સામર્થ્ય નમો મંત્રમાં છે. ૫. ઇન્દ્રિયો મનના બાહ્ય કરણો ૪. કર્મ બંધનમાંથી છુટવા
છે. અહંકાર, બુદ્ધિ, ચિત્ત માટે મનની આધિનતાવગેરે આંતર કરણો છે.
માંથી છોડાવે છે. ૬. ચારે ગતિમાં રખેડાવે છે. ૫. નમો પદ સાથે અરિહંત,
ચારેનાં ભિન્ન ભિન્ન કાર્યો છે. સિદ્ધ, સાધુ આદિ પદો સુખ ભોગવવા સ્વર્ગ છે. દુ:ખ જોડવાથી તેનો અર્થ અને ભોગવવા નરક, અવિવેકપણે આશય પણ આત્માની વર્તવા માટે તિર્યંચ અને વિવેક શુદ્ધ અવસ્થાઓને આગળ સહિત ધર્મ કરવા માટે મનુષ્ય કરવાનો છે. ભવ છે.
૬. ‘નમો’ એ મોક્ષ છે. ૭. મન એ સંસાર છે.
ઉપરની સમજણ જાણ્યા પછી હવે શ્રદ્ધા અને ભક્તિના વિષયો ઉપર વિચાર કરીએ. બંને પરસ્પર એક બીજાના પૂરક છે.
