________________
તત્ત્વ શાસ્ત્ર : જ્યોતિષ ગણરાજ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર
|
૨૩૫
એ જ સ્થાનમાં યોગ પૂર્ણ કરે છે. ઉપસંહાર :- જંબુદ્વીપમાં ર સૂર્ય ચંદ્ર અને બધા નક્ષત્ર પણ બે - બે છે. જ્યારે એક સૂર્ય, ચંદ્ર, ગ્રહ, નક્ષત્ર ગતિ કરતા હોય છે ત્યારે બીજા સૂર્ય, ચંદ્ર, ગ્રહ, નક્ષત્ર પણ એ જ સીધમાં પ્રતિપક્ષ દિશામાં ગતિ કરતા થકા પ્રતિપક્ષ ક્ષેત્રને પ્રકાશિત અને આતાપિત કરે છે.
- જ્યારે એક ચંદ્ર જે નક્ષત્રની સાથે યુક્ત હોય છે ત્યારે બીજા ચંદ્ર પણ એજ નામવાળા બીજા નક્ષત્રથી યોગ યુક્ત હોય છે. એ જ રીતે બન્ને સૂર્ય પણ સદશ નક્ષત્રથી યોગ યુક્ત હોય છે. આ પ્રકારે બન્ને સૂર્ય, ચંદ્ર યથાક્રમથી ગ્રહ, નક્ષત્રના યોગથી યુક્ત થતા રહે છે. આ દસમા પ્રાભૃતનો રર માં પ્રતિપ્રાભૃત પૂર્ણ થયો.
અગિયારમો પ્રાભૃત
સંવત્સર યુગની આદિ સમાપ્તિ યોગ - સંવત્સર યુગની
ચંદ્ર યોગ મુહૂર્ત સૂર્ય યોગ મુહૂર્ત આદિ સમાપ્તિ ૧ યુગનો પ્રારંભ
અભિજિત- પ્રથમ સમય પુષ્ય- ૨૧ , 33 ૨ પ્રથમ ચંદ્ર સંવત્સરની સમાપ્તિ, ઉત્તરાષાઢા- ર, | પુનર્વસુ ૧૬ ફ, 9 ૩) બીજા ચંદ્ર સંવત્સરની આદિ | ઉત્તરાષાઢા- ર , | પુનર્વસુ– ૧૬ ફ, શું ૪ બીજા ચંદ્ર સંવત્સરની સમાપ્તિ પૂર્વાષાઢા- ૭ પૂરૂ, છે ! પુનર્વસુ- ૪૨ રૂફ, ૫ ત્રીજા અભિ. સંવત્સરની આદિ પૂર્વાષાઢા- ૭ પૂરૂં, છે | પુનર્વસુ- ૪૨, ૬
ત્રીજા અભિ. સંવ. સમાપ્તિ | ઉત્તરાષાઢા- ૧૩ ૧૩, ૭ | પુનર્વસુ-૨, g ૭ ચોથા ચંદ્ર સંવત્સરની આદિ | ઉત્તરાષાઢા- ૧૩ ૧૩, ૭ | પુનર્વસુ- ર, છું. ૮ ચોથા ચંદ્ર સંવત્સરની સમાપ્તિ ઉત્તરાષાઢા- ૪૦ [ 4 પુનર્વસુ- ર૯ , 9 ૯| પાંચમાં અભિ.સંવ. આદિ | ઉત્તરાષાઢા-૪૦ , છે | પુનર્વસુ- ર૯, ઑછુ. ૧) પાંચમા અભિ. સંવ, સમાપ્તિ | ઉત્તરાષાઢા- ચરમ સમય પુષ્ય- ૨૧, શું સૂચના:- ચાર્ટમાં અભિ. = અભિવર્ધિત, સંવ. = સંવત્સર. નોંધ – સમાપ્તિમાં જે મુહૂર્ત સંખ્યા છે એટલા મુહૂર્ત એ નક્ષત્રના અવશેષ રહેતા એના પૂર્વના સમયમાં જતા એ નક્ષત્ર, ચંદ્ર-સૂર્યની સાથે યોગ કરતાં વર્ષની સમાપ્તિ કરે છે. માટે આ ચાર્ટમાં આપવામાં આવેલી સંખ્યા મુહૂર્ત વિશેષ સંખ્યા છે. એના પૂર્વ સમયમાં સમાપ્તિ અને એ નિર્દિષ્ટ સમયમાં નક્ષત્રના રહેતાં આગળના સંવત્સરની શરૂઆત થાય છે. અર્થાત્ સમાપ્તિમાં નક્ષત્રનો અવશેષ સમય કહ્યો છે. એટલા માટે એ સમય આગલા વર્ષનો પ્રારંભ યોગ છે.
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
