Katharatnakar

Author(s): Hemhans Gani, Munisundarsuri
Publisher: Omkar Sahityanidhi Banaskantha

Page 334

तरङ्ग १० / कथा २५० / २५१
२८९
इति प्रियप्रयाणावसरोचितवचनैस्तमभिनन्द्य सा स्माह, हे प्राणनाथ ! किं सोपचारेण बहुकथनेन ? कदाचिदप्यहं वराकी स्मृतिगोचरं नेयेति । अथ स वस्त्राभरणादिना तां बहुमानविषयीकृत्य तद्वितीर्णमणिमौक्तिकाद्यपि स्वाङ्गसङ्गे कृतार्थीकृत्य च राज्ञा सन्मानितः स स्वस्थानमागत्य महमल्लामाह
'स्मर्तव्या वयमिन्दुसुन्दरमुखि ! प्रस्तावतोऽपि त्वया, ' 'स्यादेवं यदि नाथ दास्यति विधिर्जातिस्मृतिं मे पुन: I' 'एकस्मिन्नपि जन्मनि प्रियतमे ! जातिस्मृतिः सा कुत: ?, ' 'प्राणाः पान्थ ! समं त्वयैव चलिताः कुत्रास्ति जन्मैकता ?' ॥ ७ ॥ इति तद्वचनचारुतरचातुरीचमत्कृतचेताश्चरणचारी स चरणचारिण्या तया महमल्लया संप्रेषणार्थमनुगम्यमानश्चित्रकूटादुत्तीर्णस्तामाह, हे सुभ्रु ! नदीतीरे गवां गोष्ठे, क्षीरवृक्षे जलाशये । आरामे कूपकण्ठादा - विष्टबन्धून् विसर्जयेत् ॥ ८॥ इति हेतोरत्र वटाधस्तिष्ठेति तेनाऽभिहिता नीतिशास्त्रज्ञा सा तत्र वटाधस्तस्थौ । वटवासिवधूमिव तत्र वटतरुतले तस्थुषीं तां सुमुखीं वलितकन्धरं पश्यन् सोऽपि पुरतः प्रतस्थे। अथ यथा यथा स दृक्पथादतिचक्राम तथा तथा सा तं वटमारुह्योपर्युपरि चटति स्म । किं बहुना ? तमीक्षमाणा सा पक्षिणीव वटस्योपरिशिखामारुरोह । यदा स दृग्मार्गादतिक्रान्तस्तदा सा प्राणैर्मुमुचे । सोऽपि परावर्तितग्रीवं चेलाञ्चलचालनात् प्रह्वां तां पश्यन् पुरश्चलंश्च निश्चलां तां विलोक्य चकितो व्याजुघोट । मामालोक्य सदैवोत्थानादि प्रतिपत्तिमेषा कृतिनी कृतवती, साम्प्रतं तु किं वटान्नोत्तरतीति काममाकुलः स तं वटमारुरोह । जीवन्तीमिव तां पाणिना स्पृशन् स मृतामज्ञासीत् । अस्यां मृतायामहं जीवन्नस्मीति त्रपैषा मम भूयसीति चिन्तयन् सोऽपि तत्क्षणमेव परासुरासीत् । तदा च तौ द्वावपि सहैव वटस्याधस्तात्पतितौ । अथ पुत्रस्यानागमनाद् भृशं चकित: पितान्यं परिवारं पुरतश्चलन्तं कृत्वा स्वयं तस्य वटस्याधस्तादागतस्तौ च तत्र मृतौ पतितौ प्रेक्ष्य पतन् रुदन् विलपन् मूर्च्छन् प्रोच्चैरिदमपाठीत्नातें नेह न होय, प्रीतें तो पउमल भणे । इक जोह्नण न जोय, मा जीवे महल्ला मरें ॥ ९ ॥ इति दोधकं विधाय तयोः संस्कारं कृत्वा च स स्वस्थानं ययौ । ॥ इति स्नेहे जोह्लणचारणकथा ॥ २५० ॥
॥ २५१ ॥ मनःपरिणामे घृतचर्मव्यापारकारिवणिक्कथा ॥ कर्मबन्धस्त्वभिप्रायवशात्, न तु व्यापारदर्शनात्, यतः
मन एव मनुष्याणां, कारणं बन्धमोक्षयोः । तेनैवालिङ्गयते कान्ता, तेनैवालिङ्गयते सुता ॥ १ ॥